İçeriğe atla

Bipedalizm

Bipedalizm veya İki Ayaklılık, organizmaların iki bacak üzerinde yaptığı hareketin şekline verilen isimdir. Bipedal şeklinde hareket canlılara veya makinelere biped denir. Bidpedal hareketin türleri şunlardır: yürüme, koşma ve zıplama. Bipedalizm günümüzde yalnızca birkaç canlıda normal bir hareket şekli olmasına karşın, birçok günümüz canlısı kısa bir süreliğine bu hareketi yapabilmektedir.

Deve kuşları, günümüzde yaşayan en hızlı iki ayaklı koşucu kuştur.[1]

İki ayaklı yürüyüş ve koşuş, insanların olağan yürüme-koşma biçimidir. Maymunlar ve Macaca fuscatalar kimileyin iki ayak üzerinde dururlar. Kangurular ve kimi kemirgenler iki ayak üzerinde zıplarlar. En hızlı koşma hızına ulaştıklarındaysa hamam böcekleri iki ayak üzerinde devinirler.[2][3]

Sözcük Kökeni

Latince iki ayaklı anlamına gelen "bipedem" sözcüğünden türemedir.[4]

Kaynakça

  1. ^ "A Bird Like No Other - National Wildlife Federation". web.archive.org. 9 Şubat 2012. 9 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2023. 
  2. ^ "See How They Run". Discover Magazine (İngilizce). 12 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2023. 
  3. ^ Alexander, R McN (2004). "Bipedal animals, and their differences from humans". Journal of Anatomy. 204 (5): 321-330. doi:10.1111/j.0021-8782.2004.00289.x. ISSN 0021-8782. PMC 1571302 $2. PMID 15198697. 6 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2023. 
  4. ^ "bipedal | Etymology, origin and meaning of bipedal by etymonline". www.etymonline.com (İngilizce). 1 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dinozor</span> Mezozoik Çağa (kuşlar dahil) hâkim olan sauropsid omurgalılar kladı

Dinozor (Dinosauria), ilk olarak Mezozoyik zamanda ortaya çıkan ve yaşayan tek üyeleri kuşlar olan arkozor sürüngen grubu. Dinozor adı, Richard Owen tarafından Grekçe "korkunç" anlamına gelen deinos ve "kertenkele" anlamına gelen sauros sözcüklerinin birleştirilmesinden oluşur. Dinozorlar, 243 ile 233 milyon yıl önce Geç Triyas döneminde ortaya çıkmış ve 66 milyon yıl önce kuşlar dışındaki tüm türlerinin soyu tükenmiştir. Dinozorlar, sıcakkanlı ve soğukkanlı arası özellikler gösteren mezoterm canlılardı. Mezozoyik'te oldukça başarılı biçimde tüm kıtalara yayılan dinozorlar çok farklı nişleri doldurdu. Yapılan araştırmalarda şimdiye kadar yaklaşık olarak 1.000 kadar kuş olmayan dinozor türünün yaşadığı belgelendi. Bugün dinozorların evrimsel olarak devamı olan kuşların 11.000 kadar türü vardır ki bu, yaşayan memelilerin tür sayısının (~6000) yaklaşık iki katıdır. Dinozorların nasıl yaşadığı, ne kadar çeşitlendiği ve ekosistemdeki yerleri kadar kuş olmayan dinozorların nasıl yok olduğu da bilim camiasını uzun zamandır meşgul etmektedir. Kuş olmayan dinozorları yeryüzünden silen yok oluşun aşamalı mı, yoksa yerbilimsel olarak katastrofik (ani) mi olduğu tartışmalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Farmakoloji</span> İlaçlarla ilgili biyoloji dalı

Farmakoloji ya da eczabilim günümüzdeki anlamıyla canlı organizmadaki ilaç etkilerini ve canlı organizmaya alınan ilaçların yapısını inceleyen bir bilim dalıdır. Yeni sentezlenmiş veya bitkilerden ayrıştırılmış maddelerin etkilerini biyolojik yapısını laboratuvar çalışmaları ile deney hayvanlarında, klinik araştırmalar ile insanlarda inceleyerek ilaç geliştirme çalışmalarına katkı veren bir tıp ve eczacılık bilimidir. Diğer bir deyişle, ilaçların yapımından, kullanıma sunulmasına, ilaçlar ile biyolojik dizgeler arasındaki etkileşimleri inceleyen bilim dalıdır. Farmakoloji, deneyleri ve canlılar üzerindeki araştırmalardan klinik uygulamaya değin uzanan bu karmaşık ve yoğun süreci birçok alt dalı ve yardımcı bilim dalları ile yakından bağlantılı yürütür.

<span class="mw-page-title-main">Hayvan</span> çok hücreli ökaryotik organizmalar alemi

Hayvan, canlılar dünyasının ökaryotlar (Eukaryota) üst âlemindeki hayvanlar (Animalia) âleminde sınıflanan canlıların ortak adıdır. Arapça "canlı varlık" anlamındaki ḥayevān sözcüğünden Türkçeye geçmiş olan "hayvan" sözcüğü, günlük kullanımda esasen insan dışı, nefes alan ve hareket eden canlıları ifade etmek için kullanılsa da, biyolojik bağlamda insanı da içerir. Anadolu ağızlarında hayvan anlamında bav, bobos, böçü, çer, çokgal, dölük, evcimen, evlük, karaböcü, karaltı, medek, tereke, töm gibi sözcükler kullanılmaktadır. Hayvan sözcüğünün eş anlamlısı döngül sözcüğüdür. Hayvanlar âleminin bilimsel ve Latince adı olan "Animalia" terimi ise yine Latince olan ve "yaşayan" ya da "ruh" anlamına gelen animadan türetilmiş animal sözcüğünün çoğuludur. Hayvanlar âlemini tanımlayan bir başka Yunanca bilimsel terim de metazoa'dır (μετάζωα).

<span class="mw-page-title-main">Çar</span> bazı Slav ülkelerinde monarşik unvan

Çar kelimesinin kökeni Sezar'a dayanır. Roma İmparatorluğu yıkıldıktan sonra diğer birçok imparatorluk Roma İmparatorluğu'nun devamı ve Sezar'ın varisi olduğunu iddia etmiş ve tüm Avrupa'da egemenlik hakkı iddia etmiştir. Bu imparatorluklar Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu, Doğu Roma İmparatorluğu (Bizans) ve Rus İmparatorluğu'dur. Osmanlı'da Sezar'ın unvanını ilk Fatih Sultan Mehmet Kayzer-i Rum şeklinde kullanmıştır.

<i>Australopithecus afarensis</i> soyu tükenmiş hominid türü

Australopithecus afarensis, Pliyosen'de Doğu Afrika'da, yaklaşık 3.9 ila 2.9 milyon yıl önce yaşamış, soyu tükenmiş bir australopitesin türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Ayak</span> hareket etmek için kullanılan biyolojik organ

Ayak, birçok omurgalıda bulunan anatomik bir yapıdır. Ağırlık taşıyan ve hareket etmeye olanak sağlayan bir uzvun terminal kısmıdır. Ayakları olan birçok hayvanda, ayak, bacağın terminal kısmında, genellikle pençeler veya tırnaklar da dahil olmak üzere bir veya daha fazla segment veya kemikten oluşan ayrı bir organdır.

<span class="mw-page-title-main">Hominina</span> australopitesinler, bipedal insansılar

Hominina veya Australopithecina ya da australopitesinler, insanla (Homo) yaşayan diğer herhangi bir insansı maymundan daha yakın akraba olan, iki ayak üzerinde yürüyen (bipedal) insansıları tanımlamak için kullanılan bir hominin alt oymağıdır. "Hominin" veya "hominid" terimleri genellikle australopitesinleri ifade eder. Australopitesinlerin iki ayak üzerinde durabilme yetisi ve kafatası yapısı Homo türlerine benzer. Beyinleri ise Homo türlerine (650–1600 cm³) göre oldukça küçüktür – 400–500 cm³ aralığındadır. Gruplama genel olarak Australopithecus cinsine ait türleri içerir. Bununla birlikte bazı yazarlar, Sahelanthropus, Orrorin ve Ardipithecus cinslerini de bu gruplamaya dahil ederler.

<span class="mw-page-title-main">Kıç</span> insan ve hayvan vücudunun arka kısmındaki uzuv

Kıç, iki ve dört ayaklı canlıların pelvis bölgesinin arka tarafında yer alan kısım. Ayrıca popo veya kaba et olarak da bilinir. Kalça eklemi çevresindeki kalça bölgelerine nazaran arkada kalır. İnsanlarda kalçalar sırtın alt kısmı ile perine arasında bulunur. Sol ve sağ gluteus maximus ve gluteus medius kasları üzerine bindirilmiş bir dış deri tabakası ve altta yatan deri altı yağdan oluşurlar. İki gluteus maximus kası insan vücudundaki en büyük kaslardır.

<i>Giganotosaurus</i> dev teropod

Giganotosaurus, Geç Kretase döneminin erken Senomaniyen çağında Güney Amerika'da yaşamış bir teropod dinozor cinsi.

<span class="mw-page-title-main">Dinozorların evrimi</span>

Dinozorlar, 232-234 milyon yıl önce orta Triyas devrinin son zamanı olan Ladinyan döneminde arkozorlardan evrildiler. Dinozorlar iyi araştırılmış bir grup olup kafatası alnının üst kemiğinin mevcut olmaması, ön kol ile omuz eklemi arasındaki uzun kol kemiği olan humerus üzerinde deltopektoral aralık çıkıntısının eksikliği gibi birçok özellikler incelenerek tanımlanırlar.

Deplasman golü kuralı, futbol ve diğer sporlarda, çift maçlı eleme sistemiyle oynanan turlarda eşitliği bozmak için kullanılan bir yöntem. Deplasman golü kuralına göre, iki maç toplamında sonuçlar eşitse, deplasmanda daha fazla gol atan takım kazanır. Bu durum, zaman zaman "deplasmanda atılan goller iki gol sayılır" diye de bilinmektedir.

<i>Orrorin</i> Soyu tükenmiş memeli cinsi

Orrorin, Homininae içerisinde yer alan, primatların soyu tükenmiş bir cinsidir. Her ikisi de Kenya'da yer alan Miyosen tarihli Lukeino Oluşumu ve Pliyosen tarihli Mabaget Oluşumu'ndan çıkarılan örneklerinden bilinir. İki ayak üzerinde durabilen ilk hominidlerden olabileceği için paleoantropolojik açıdan önemli görülür.

<span class="mw-page-title-main">Apple Watch</span> Apple üretimi bir akıllı saat

Apple Watch, Amerikalı bilişim teknolojileri üreticisi Apple Inc. şirketi tarafından tasarlanan, geliştirilen ve pazarlanan Watch OS işletim sistemli bir akıllı saattir. 9 Eylül 2014 tarihinde Apple'ın CEO'su Tim Cook tarafından iPhone 6 ve iPhone 6 Plus ile birlikte tanıtılmıştır. 24 Nisan 2015'te satışa sunulan Apple Watch, iPhone 5 veya daha yeni iPhone modelleriyle kombine olarak kullanılabilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Teropod</span> genel olarak etçil dinozorları içeren bir alt takım veya klad

Teropod veya Theropoda, kertenkele kalçalı dinozorlar (Saurischia) takımına bağlı, boş kemikleri ve üç parmaklı uzuvları ile karakterize edilen bir dinozor kladı. Karga boyutundaki Microraptor cinsi ile devasa Tyrannosaurus rex gibi boyutsal açıdan çeşitliliğe sahiptirler. Modern kuşlar da Theropoda kladına bağlıdır.

1985-86 Football League Cup veya sponsorluk anlaşmaları gereğince Milk Cup, EFL Cup tarihinin 26. turnuvası olarak 1985-86 sezonunda düzenlenen futbol turnuvası. 92 takımın mücadele ettiği organizasyon, 20 Ağustos 1985'teki birinci tur maçlarıyla başladı ve 20 Nisan 1986'da, Wembley Stadyumu'nda oynanan finalle sona erdi. Finalde karşılaştığı Queens Park Rangers'ı 3-0'lık skorla yenen Oxford United, turnuva tarihindeki tek finalinde şampiyon oldu. Queens Park Rangers ise ikinci finalinde ilk mağlubiyetini almıştı.

1988-89 Football League Cup, EFL Cup tarihinin 29. turnuvası olarak 1988-89 sezonunda düzenlenen futbol turnuvası. 92 takımın mücadele ettiği organizasyon, 29 Ağustos 1988'deki birinci tur maçlarıyla başladı ve 9 Nisan 1989'da, Wembley Stadyumu'nda oynanan finalle sona erdi. Finalde karşılaştığı Luton Town'u 3-1'lik skorla yenen Nottingham Forest, turnuva tarihindeki dördüncü finalinde üçüncü şampiyonluğuna ulaştı. Luton Town ise ikinci finalinde ilk mağlubiyetini almıştı.

<i>Saurischia</i> iki ana dinozor grubundan biri

Saurischia, kuşları (Aves) ve kuşlarla kuş kalçalı dinozorlara göre daha yakın akraba olan tüm dinozorları barındıran iki ana dinozor grubundan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Avemetatarsalia</span> arkozor sürüngen kladı

Avemetatarsalia, 1999 yılında Britanyalı paleontolog Michael Benton tarafından, timsahlardan çok kuşlara daha yakın olan tüm taç grubu arkozorlar için oluşturulmuş bir kladdır. Ayrıca Panaves terimi de timsahlardan çok kuşlarla daha yakın akraba olan tüm yaşayan veya soyu tükenmiş hayvanlar için kullanılır. Hemen hemen tüm avemetatarsaliyenler, benzer bir ayrıma sahip Ornithodira alt grubunun üyeleridir. Ornithodira, dinozorların ve teruzorların son ortak atası ve onun soyundan gelenler olarak tanımlanır.

<i>Camptosaurus</i>

Camptosaurus, Batı Kuzey Amerika'nın Geç Jura dönemi'nde yaşamış, Kuş kalçalı dinozor cinsidir.

<span class="mw-page-title-main">Paraves</span> kuşlarla oviraptorosaurlardan daha yakın akraba olan tüm dinozorlar

Paraves, Geç Jura Devri'nde ortaya çıkan yaygın bir teropod dinozor grubudur. Soyu tükenmiş dromaeosauridler, troodontidler, anchiornithidler ve scansoriopterygidlere ek olarak grup, aralarında on binden fazla canlı kuş türü olan avialanları da içerir. Paraves'in ilkel üyeleri, bazı türlerde yürürken yerden tutulan ayağın ikinci basamağında büyütülmüş bir pençe bulundurmaları ile iyi bilinir.