İçeriğe atla

Bin Dokuz Yüz Seksen Dört

Bu madde George Orwell'in 1949 tarihli romanı hakkındadır. İlgili yıl için 1984 sayfasına bakınız. Diğer kullanımlar için 1984 (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Bin Dokuz Yüz Seksen Dört
Nineteen Eighty-Four
Kitabın Türkçe basım kapağı
YazarGeorge Orwell
ÇevirmenCelâl Üster
Ülke İngiltere
Dilİngilizce
KonuIII. Dünya Savaşı sonrası yeni dünya düzeni
TürlerPolitik, distopya, alegorik, birey özgürlüğü
Yayım8 Haziran 1949
YayımcıTürkiye Can Yayınları
Medya türüBasılı
Sayfa352
ISBN9789750712838

Bin Dokuz Yüz Seksen Dört (özgün adı: Nineteen Eighty-Four), İngiliz yazar George Orwell tarafından kaleme alınmış olan alegorik, distopik ve politik bir romandır. Romanın hikâyesi distopik bir dünyada geçer. Distopya romanlarının en ünlülerindendir. Özellikle kitapta tanımlanan Big Brother (Büyük Birader) kavramı günümüzde de sıklıkla kullanılmaktadır. Aynı zamanda kitapta geçen "düşünce polisi" gibi kavramları da yazar George Orwell günümüze kazandırmıştır.

Yazılış süreci

George Orwell bu romanı İskoçya'da, Jura Adası'nda, verem ile boğuşurken, 1947-1948 yılları arasında yazmış, ilk kez 8 Haziran 1949'da basılmıştır. Rus yazar Zamyatin'in Biz adlı eserinden esinlenen bu roman ilk başta "Avrupa'daki Son Adam" (The Last Man in Europe) ismiyle yazılmış, ABD ve Birleşik Krallık'ta aynı anda satışa sunulan kitabın yayımcısı adını pazarlama açısından Bin Dokuz Yüz Seksen Dört'e (Nineteen Eighty-Four) çevirmiştir.

Kitap sosyalizm karşıtı olarak suçlanmış fakat George Orwell buna karşı çıkarak 16 Haziran 1949 tarihinde yaptığı açıklamada şöyle demiştir:

Yeni romanımda (Bin Dokuz Yüz Seksen Dört) sosyalizme ya da bir destekçisi olduğum Britanya İşçi Partisine bir saldırı kastetmedim fakat merkezileştirilmiş bir ekonominin yol açabileceği, hâlen komünizm ve faşizmde kısmen gerçekleşmiş olan bozukluklara değindim... Kitabın konusunun Britanya'da geçmesi, İngilizce konuşan ırkların doğuştan diğerlerine göre daha üstün olmadığını ve karşı durulmadığı takdirde totalitarizmin herhangi bir yerde zafer kazanabileceğini vurgulamak içindir.[1]

Romanda yer alan kurgusal ülkeler: Okyanusya (siyah), Avrasya (kırmızı) ve Doğu Asya (sarı). Gri renkteki yerler, romanda kimin olduğu tartışmalı yerlerdir.

Romanın distopik dünyasında totaliter bir merkezî tek partinin yönetiminde gerçekleştirilen korku, propaganda ve beyin yıkama ile halk ve hayat manipüle edilmektedir. Roman daha sonra ünlenecek olan Büyük Birader ve düşünce polisi gibi kavramları içermektedir. Kitaptaki "çiftdüşün tekniği" ile karşıt kavramlar bir arada kullanılarak kişinin bariz gerçeğe aykırı olanı kabul etmesi beklenir. Çünkü, kitaptaki düzende merkezî tek partiye bağlılık gösterilmesi için, insanın gerekirse akla aykırı olanı bile doğru olarak kabul etmesi gerekir.

İngiliz tarih profesörü ve siyaset teorisyeni Gregory Claeys tarafından Bin Dokuz Yüz Seksen Dört romanını iyi anlamak için Orwell'in Şovenizm Üzerine Notlar adlı denemesinin temel öneme sahip bir kaynak olduğu belirtilmiştir.[2]

İngiliz yazar Aldous Huxley'in Cesur Yeni Dünya isimli romanıyla birlikte, Bin Dokuz Yüz Seksen Dört İngilizce edebiyatın ilk ve en ünlü anti-ütopik eserlerindendir. 20. yüzyılın en etkili romanlarından biri olmasının yanı sıra, satış anlamında da çok başarılı olmuştur.

Roman 1984 yılında sinemaya da uyarlanmıştır.

Birçok farklı dile çevrilen kitap Türkiye'de ilk kez Can Yayınları tarafından Türkçe olarak basılmıştır. 1 Ocak 2021 itibarıyla yazarın ölümünün üzerinden 70 yıl geçtiğinden, diğer eserleri gibi bu kitabın da telif hakları sona ermiştir.[3] Bunun ardından birçok yayınevi tarafından farklı Türkçe çevirileri de basılmaya başlamıştır.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Why Orwell Matters, Christopher Hitchens, Basic Books, New York, 2002, s. 85.
  2. ^ Gregory Claeys, "Orwell's 'Notes on Nationalism' and Nineteen Eighty-Four", Thomas Horan (editör), "Critical Insights: Nineteen Eighty-Four (The Salem Press, 2016), s. 71-82.
  3. ^ "George Orwell kitaplarının telif hakları, yazarın ölümünün 70. yılında sona erdi". BBC News Türkçe. 5 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Roman</span> bir kişi ya da bir grup insanın başından geçenleri, onların iç ve dış yaşantılarını belli bir kronolojik, mantıksal, duygusal ya da sanatsal ilişkiyi gözeterek öyküleyen uzun kurgusal anlatı

Roman, genellikle düzyazı biçiminde yazılan, kurgusal, görece uzun, insanın (ya da insan özellikleri atfedilen varlıkların) deneyimlerini bir olay örgüsü içinde aktaran ve genellikle kitap halinde basılan bir edebî tür. Uluslararası ve akademik platformlarda beşinci sanat olarak kabul gören edebiyatın bir alt türüdür.

<span class="mw-page-title-main">George Orwell</span> İngiliz yazar ve gazeteci

Eric Arthur Blair veya daha bilinen takma adıyla George Orwell 20. yüzyıl İngiliz edebiyatının önde gelen kalemleri arasında yer alan İngiliz romancı, gazeteci ve eleştirmen. En çok, dünyaca ünlü Bin Dokuz Yüz Seksen Dört adlı romanı ve bu romanda yarattığı Big Brother kavramı ile tanınır. Eserlerinde yer alan netlik, zeka, toplumsal adaletsizliğe karşı farkındalık ve totalitarizme karşı duruşu onun imzası niteliğindedir. Eserlerinde totalitarizmin hakim olduğunu söylediği komünist parti politikalarının ve SSCB'deki Stalin rejiminin eleştirisi ağırlıklı bir yer tutarken, Troçkizmi benimsememiş, hatta onu da eleştirmiş, demokratik sosyalizmden yana olduğunu belirtmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Yevgeni Zamyatin</span>

Yevgeni İvanoviç Zamyatin,, , Rus yazar. Distopik bir geleceği konu alan Biz başlıklı romanıyla ünlenmiştir.

<i>Biz</i> (roman) Yevgeni Zamyatinin 1924 tarihli romanı

Biz,, Rus yazar Yevgeni İvanoviç Zamyatin'in bir romanı. Yazarın en bilinen eseri ve tek roman çalışmasıdır. 1920 yılında kaleme alınan eser yazarın ülkesinde ancak 1988 yılında yayımlanmıştır. Romanın kurgusu, bir devrimin ardından 26. yüzyılda geçmektedir ve kendisini örnek alan diğer romanlar gibi eserde de distopik bir atmosfer mevcuttur. Romanda insan doğadan ve kendi benliğinden koparılmış, Biz haline getirilerek toplumun sıradan bir parçası halini almıştır. Öyle ki artık isimler kullanılmamakta, en üstün bilim olan matematikten yararlanılarak her yurttaş bir sayı ile anılmaktadır. Saydam cam duvarlar arasında yaşayan yurttaşların her anı sistem tarafından denetlenmekte, erkek ve dişi sayılar sadece sistemin izin verdiği çiftleşme saatlerinde perdelerini indirip dış dünyadan ve gözlerden uzak kalabilmektedirler. Toplum gelişmiş, bilim ilerlemiş, dünya dışına yolculuk yapmak bile mümkün olmuştur. Ancak, tanımlanan dünya bir ütopya değil, kara, karanlık bir distopyadır.

<span class="mw-page-title-main">Panait Istrati</span> Rumen yazar (1884-1935)

Panait Istrati, Rumen yazardır. Balkanların Maksim Gorki'si olarak anılır.

<span class="mw-page-title-main">Aldous Huxley</span> İngiliz yazar ve filozof

Aldous Leonard Huxley, İngiliz yazar ve filozoftur.

<i>Ben</i> (roman) Ayn Randın ilk kez 1938de yayımlanmış bilimkurgu romanı

Ben, Ayn Rand tarafından kaleme alınmış, ilk kez 1938 yılında yayımlanmış bir bilimkurgu romanı. Ayrıca Türkçe, Ben adının yanı sıra Ego adıyla da yayımlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Arthur Koestler</span> Macar asıllı İngiliz yazar

Arthur Koestler Macaristan doğumlu çok yönlü bir yazar. Asıl adı Kösztler Artúrdur. Babası Leopold Koestler, Kuzey Macaristan'a göçmüş bir Rus yahudisiydi. Roman, gazete yazıları, sosyal felsefe eserleri ve bilim alanında kitaplar yazdı. 1931 yılında Almanya Komünist Partisine katıldı ama yedi yıl sonra, Birleşik Krallık'a göç edince ayrıldı. 1940'ların sonlarına doğru en tanınmış İngiliz anti-komünistlerinden biri oldu. 1950'ler boyunca da aktif olarak siyasete devam etti. Sovyetler'de 1930'lardaki tasfiyeleri anlatan Gün Ortasında Karanlık romanı Stalinizmin kurgusal temsili olarak George Orwell'ın 1984 romanı ile birlikte anılır. 13. Kabile adlı araştırmasında ise Aşkenaz Yahudilerinin tarih sahnesinden silinmiş olan Hazar Türkleri olduğu savını ortaya atmıştır. Bu sav bilimsel çevrelerde halen tartışılmaktadır. Ayrıca Britannica Ansiklopedisi için de maddeler yazmıştır.

Okyanusya; Avustralya, Yeni Zelanda, Melanezya, Polinezya ve Mikronezya Pasifik Adaları'ndan oluşan coğrafi bir bölgedir.

Burma Günleri, İngiliz yazar George Orwell'ın 1934 yılında basılan romanı.

<span class="mw-page-title-main">Charles Sealsfield</span> Amerikalı gazeteci ve yazar (1793 – 1864)

Charles Sealsfield, asıl adı Carl Anton Postl olan Avusturyan-Amerikan gazetecidir. 1822 – 1826 yılları ve 1828 – 1829 yılları arasında Amerika'da ikamet etmiştir. Yazar daha çok Amerikan içeriğe sahip ve Almanca olarak yazılmış romanlarıyla tanınır. Avrupa'ya 1829 yılında dönmüş ve İsviçre'ye yerleşmiştir. Avrupa'da geçirdiği zaman süresinde Amerika'ya iki adet uzun süreli seyahat gerçekleştirmiştir. 1864 yılında Solothurn, İsviçre'de ölmüştür.

<span class="mw-page-title-main">2 + 2 = 5</span>

"İki artı iki eşittir beş", temel aritmetik bilgisine sahip herkesin anlayabileceği basit bir mantıksal hata örneği olarak kullanılan matematiksel bir yanılgıdır. 1728'den beri çeşitli bağlamlarda kullanılan bu ifade günümüzde yaygın olarak George Orwell'in Bin Dokuz Yüz Seksen Dört adlı distopik romanından bilinmektedir.

Yenisöylem, George Orwell'in 1984 romanında Parti tarafından yönetilen totaliter bir kurgusal devlet olan Okyanusya'nın resmî dili olan bir kontrollü dildir. İngiliz Sosyalizmi'nin (İngsos) ideolojik gereksinimlerini karşılamak için yaratılmıştır. Sınırlı bir dil ve kelime dağarcığına sahip olup düşünme yeteneğini azaltarak rejim tarafından istenmeyen düşünceleri sınırlayan bir dilsel tasarım olarak ortaya çıkmıştır. Toplum üzerinde uygulanmak üzere üretilmiş "totaliter bir algoritma"dır. Kitabın 1984 çıkışlı Kelebek Yayınevi basımında bir Yenisöylem Sözlüğü bulunmaktadır.

<i>1984</i> (film, 1956)

1984, George Orwell'in Bin Dokuz Yüz Seksen Dört romanını temel alan ve totaliter bir gelecekteki toplumu tasvir eden 1956 İngiliz siyah-beyaz bilimkurgu filmidir.

Çiftdüşün, birbiriyle çelişen iki düşünceyi zihinde bir arada tutma ve bu düşüncelerin ikisine aynı anda inanma durumudur. Çiftdüşün ikiyüzlülükle ilişkilidir, ancak ondan farklıdır.

Yvonne Mitchell, İngiliz aktris ve yazardır. Mitchell, oyunculuk kariyerine tiyatroda başladıktan sonra 1940'ların sonlarında filmlerde ilerlemeye başladı. Rolleri arasında George Orwell'in Bin Dokuz Yüz Seksen Dört adlı romanının 1954 BBC uyarlamasındaki Julia rolü yer alıyor. 1977'de oyunculuktan emekli oldu.

Düşünce suçu, George Orwell tarafından 1949 tarihli distopik roman Bin Dokuz Yüz Seksen Dört'te ortaya atılan bir kelimedir. Bir kişinin, Okyanusya'nın baskın ideolojisi olan Ingsoc'un ilkeleriyle çelişen, dile dökmediği inançları ve şüpheleri gibi politik olarak alışılmışın dışında olan düşüncelerini tanımlar. Yenisöylem dilinde, suçdüşün (crimethink) kelimesi, politik olarak kabul edilemez düşünceleri zihninde tutan bir kişinin zihinsel eylemlerini tanımlar. Dolayısıyla Parti hükûmeti, Okyanusya vatandaşlarının konuşmasını, eylemlerini ve düşüncelerini kontrol eder. Çağdaş İngilizce kullanımında, düşünce suçu sözcüğü, toplumun kabul görmüş normlarına aykırı inançları, inançsızlık ve putperestlik gibi teolojik kavramları ve bir ideolojinin reddini tanımlamak için kullanılır.

Bir hafıza deliği, özellikle bir şeyin asla olmadığı izlenimini verme girişiminin bir parçası olarak, bir web sitesi veya başka bir arşiv gibi uygunsuz veya utanç verici belgelerin, fotoğrafların, transkriptlerin veya diğer kayıtların kasıtlı olarak değiştirilmesi veya kaybolması için herhangi bir mekanizmadır. Kavram ilk olarak George Orwell'in 1949 tarihli distopik romanı Bin Dokuz Yüz Seksen Dört'te popüler hale getirildi; burada Partinin Hakikat Bakanlığı, potansiyel olarak utanç verici tüm tarihi belgeleri sistematik olarak yeniden yarattı, aslında tüm tarihi sık sık değişen devlet propagandasını yaşananlara uyacak şekilde yeniden yazdı. Bu değişiklikler tamdı ve tespit edilemezdi.

'Şovenizm Üzerine Notlar', George Orwell tarafından Mayıs 1945'te tamamlanan ve İngiliz Polemic dergisinin Ekim 1945'teki ilk sayısında yayınlanan bir denemedir. İngiliz tarih profesörü ve siyaset teorisyeni Gregory Claeys tarafından Orwell'in Bin Dokuz Yüz Seksen Dört adlı romanını iyi anlamak için temel öneme sahip bir kaynak olduğu belirtilmektedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.