Bilinç akışı (anlatım yöntemi)

Bilinç akışı karakterin düşünme eylemini olduğu gibi aktarmaya çalışan bir edebi tekniktir. Yapıtlarda iç diyalog şeklinde göze çarpar. Bilinç akışı tekniğini kullanan yazarlara örnek olarak James Joyce, William Faulkner ve Virginia Woolf gösterilebilir. Bilinç akışsal edebiyat modernist akımla yakından ilişkilidir. Psikolojiden edebiyata girişi May Sinclair sayesinde olmuştur.

Detaylar

Bilinç akışsal edebiyati genellikle bir iç monolog halindedir ve metnin takibini zorlaştıran, karakterin parça parça olan düşüncelerini veya anlık duygularını yansıtan çeşitli anlam ve noktalama hatalarıyla biçimlenir. Bilinç akışı ve iç diyalog, konuşmacının bir dinleyici veya 3. şahsa hitap ettiği ve genelde şiir veya dramalarda görülen dramatik monologlardan ayrılmaktadır. Bilinç akışında, konuşmacının düşünce süreci kişinin kendisine yönelmiştir ve biz buna sadece kulak misafiri oluruz. Bu iç monologlar, öncelikli olarak kurgusal bir araçtır.

Önemli örnekleri

Muhtemelen bu tekniği kullanan ilk edebi ürün Ovid'in “Methamorphoses”udur. Sir Thomas Brown'a ait olan “The Garden of Cyrus” (1658), nesnelerin, geometrik şekillerin ve numerolojinin hızlı ve bağlantısız kullanımı ile bilinç akışsal yazının ilk ürünleri arasında yerini almaktadır. [Gyula Krudy]’nin bazı ürünleri de (“The Adventures of Sindbad”) bilinç akışının müjdecisi olan kimi teknikler içermektedir. Bu tarzın gelişiminde incelenebilecek diğer örnekler Laurence Sterne'ün “The Life and Opinions of Tristram Shandy” ve “Gentleman”’i (1760), Edgar Allan Poe'nun Nantucketlı Arthur Gordon Pym'in Öyküsü (1837/1838) ve Édouard Dujardin’in “Les Lauriers sont coupés”udur (1888). Tolstoy Anna Karenina’nın (1877) düğüm kısmına ulaşan bölümlerde bilinç akışına benzer bir yöntem kullanmıştır. Arthur Schnitzler'in erken dönem işlerinden “Leutnant Gustl”da (1900) da bilinç akışı tekniği görülmektedir. Ancak bilinç akışsal yazın asıl yükselişini 20. yüzyılda yakalamıştır. Virginia Woolf, James Joyce ve William Faulkner’ın eserleri bu yükselişe öncülük etmiştir.

Bilinç akışı tekniğiyle yazılmış önemli eserlerden birkaçı:

J.D. Salinger -Çavdar Tarlasında Çocuklar
Dorothy Richardson - Pilgrimage
James Joyce - Ulysses (özellikle de Molly Bloom’un iç monologları)
Virginia Woolf - Deniz Feneri, Dalgalar, Mrs. Dalloway
William Faulkner - Ses ve Öfke, Döşeğimde Ölürken
Robert Anton Wilson ve Robert Shea - Illuminatus!
William Styron - Lie Down in Darkness
Allen Ginsberg - "Uluma" ("Howl")
Jack Kerouac - Yolda
Samuel R. Delany - Dhalgren
Hubert Shelby Jr. - Last Exit to Brooklyn
Hunter S. Thompson - Fear and Loathing in Las Vegas
Jerzy Andrzejewski - Gates to Paradise
A.B. Yehoshua - A Late Divorce
Will Christopher Baer - Phineas Poe Trilogy (Kiss Me, Judas ve Hell's Half Acre''ın tamamında, Penny Dreadful'un bazı bölümlerinde görülür)
Ezgiler Ezgisi
Oğuz Atay - Tutunamayanlar
Orhan Pamuk - Sessiz Ev
Yusuf Atılgan - Anayurt Oteli

Edebiyat dışındaki kullanımları

Teknik sadece edebi eserlerde değil, görsel eserlerde de kullanılmıştır. Çeşitli İngiliz komedi tiyatro toplulukları, absürdlükle bilinç akışını harmanlayarak yeni bir yorum yaratmışlardır.

Müzik dünyasında ise bu tekniği rap şarkıcısı Ghostface Killah kullanmıştır. Sözlerini, kişisel fikirlerini ve ruh halini yansıtan karmaşık ve anlık ifadelerle oluşturmuştur.

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

Edebiyat, yazın veya literatür, dil aracılığıyla; duygu, düşünce, hayal, olay, durum veya herhangi bir olgunun edebî bir tarzda ve etkili bir şekilde yazılı veya sözlü anlatımını gerçekleştiren; malzemesi söz ve ses; muhatabı insan olan bir sanat dalıdır. Edebî yazılar yazan sanatçılara edebiyatçı denir. Daha kısıtlayıcı bir tanımla, edebiyatın; bir sanat formu olarak oluşturulan yazılar olduğu düşünülmüştür. Bunun nedeni, günlük kullanımdan farklı olarak edebiyatın, dil ürünü olmasıdır.

James Augustine Aloysius Joyce İrlandalı yazar, şair, öğretmen ve edebiyat eleştirmeni. Modernist avangart akıma katkıda bulunduğu için 20. yüzyılın en etkili ve önemli yazarlarından biri olarak kabul edilmektedir. Joyce'un Ulysses (1922) adlı romanı, Homeros'un Odisseia'indeki bölümlerinin, özellikle bilinç akışı olmak üzere çeşitli edebi tarzlarda paralelleştirildiği bir dönüm noktasıdır. Diğer bilinen eserleri kısa öykü derlemesi Dublinliler (1914) ile Sanatçının Gençlik Portresi (1916) ve Finneganın Vahı (1939) romanlarıdır. Diğer yazıları arasında üç şiir kitabı, bir oyun, mektuplar ve zaman zaman gazetecilik bulunmaktadır.

Edgar Allan Poe, Amerikalı şair, yazar, editör ve edebiyat eleştirmeni. Çoğunlukla şiir ve kısa öykü yazdı. Özellikle gizem ve macabre öyküleri ile tanınır. ABD'de ve Amerikan edebiyatında Romantizm akımının önemli figürlerinden biri olmasının yanı sıra ülkesinde kısa öykünün ilk yazarlarından sayılır. Genellikle polisiye türünün mucidi olarak kabul edilmesinin yanında ayrıca yeni ortaya çıkmakta olan bilimkurgu türüne de katkıda bulunduğu öne sürülür. Yaşamını yalnızca yazdıkları ile sürdürmeye çabalayan ilk tanınmış Amerikan yazarı olan Poe'nun yaşamı ve kariyeri ekonomik güçlükler içinde geçmiştir.

Virginia Woolf, İngiliz feminist, yazar, romancı ve eleştirmen.

İngilizce edebiyat, İngilizce olarak icra edilen edebiyat türüdür. Bu alanda eser veren sanatçıların ille de İngiliz olması gerekmez. Polonyalı Joseph Conrad, İskoç Robert Burns, İrlandalı James Joyce, Galli Dylan Thomas, Amerikalı Edgar Allan Poe, Hint Salman Rushdie, Karayipli V.S Naipaul İngilizce olarak birçok edebi eser vermişlerdir. Diğer bir deyişle, İngilizce Edebiyat dünyada konuşulan İngilizcenin çeşitli varyasyonları ve lehçeleri gibidir. Akademik alanda, İngilizce Edebiyat, İngilizce üzerinde çalışan bazı bölümlere, ikincil ve üçüncül eğitim sistemlerine ad olabilmektedir. İngiliz Edebiyatı'ndaki çok sayıda yazar çeşitliliğine rağmen, William Shakespeare'in eserleri, İngilizce konuşan dünya genelinde en önemli noktada yer almaktadır.

William Cuthbert Faulkner Nobel ödüllü, Amerikalı yazar.

Postmodern roman, bir anlamda söylemsel olarak mimaride başlayıp gelişen, kurumsal, kuramsal ve düşünsel alanlarda hızla yayılan ve 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren edebiyat dünyasında da kendisini gösteren postmodernizmin ürünüdür. Edebiyat yapıtlarında özellikle romanlarda görülen postmodern eğilim, genel postmodernizmin söylemsel ve düşünsel yönelimlerinden doğrudan etkilenir ve o söylemsel yapının özelliklerini barındırır.

Britanya edebiyatı, Birleşik Krallık, Man Adası ve Kanal Adaları'nın edebiyatıdır. Bu edebiyat başlıca İngilizce yazılmış olmakla beraber Galce, İskoçça, İrlandaca ve diğer dillerin de edebiyatlarını da kapsar.

Ses ve Öfke (özgün adı: The Sound and The Fury), Nobel Edebiyat Ödülü sahibi yazar William Faulkner'in dördüncü romanıdır. İlk kez 1929 yılında yayımlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Robert Musil</span> Avusturyalı romancı, hikâyeci ve deneme yazarı (1880 - 1942)

Robert Musil, Avusturyalı romancı, hikâyeci ve deneme yazarı. 20. yüzyılın en önemli romancılarından ve roman türüne özgün katkıları kuşku götürmez yazarlarındandır. Başyapıtı Niteliksiz Adam yarım kalmasına rağmen James Joyce'un Ulysses ve Marcel Proust'un Kayıp Zamanın İzinde adlı dev eserleriyle birlikte modern romanın zirvesini oluşturur.

Mîna Urgan, Türk İngiliz edebiyatı profesörü, yazar, filolog, çevirmen ve sosyalist siyasetçidir.

Alfred Bruno Döblin Alman romancı, deneme yazarı ve doktor. En tanınmış romanı Berlin Alexanderplatz (1929). Çeşitli edebi akımlarda ve stilde üretken olan Döblin, Alman edebiyatındaki modernizmin en önemli yazarlarından biridir.

İç monolog, oyun, roman ve öyküde, kahramanların aklından geçen düşünceleri açığa vuran anlatı tekniğidir.

Döşeğimde Ölürken,, Amerikalı yazar William Faulkner'ın yazdığı bir romandır. Kitabın ilk Türkçe baskısı 1965 yılında De Yayınevi tarafından Murat Belge`nin çevirisi ve Memet Fuat`ın redaktörlüğü ile yapılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Felsefe ve edebiyat</span>

Felsefe ve edebiyat, filozofların ve felsefi konuların edebiyat ile ilişkilerini ve edebiyat tarafından ortaya atılan konuların felsefe ile ilişkilerini içeren daldır.

Serbest çağrışım, danışanın, terapi amacını, uygunluğunu ve bağlantısını düşünmeden, aklına gelen düşünceleri, imgeleri ve düşünümleri, paylaşarak terapiste veri sağlayan ve terapi için taban oluşturan, temelde bilinçdışı çağrışımlarla yürüyen bir psikanalitik yöntemdir. Serbest çağrışım yöntemi Sigmund Freud tarafından hamisi ve meslektaşı Josef Breuer'in hipnoz tekniğinden esinlenilerek oluşturulmuştur.

Modern Dünya Edebiyatı Antolojisi, Enis Batur'un hazırladığı, 1988 yılında Dönemli Yayıncılık tarafından yayımlanan edebiyat antolojisi. Türkçe dışındaki dillerde yazan 171 edebiyatçıdan seçme eserler ve parçalar içeren antoloji hem ele aldığı dönem hem de kapsamı itibarıyla Türkçede türünün tek örneğidir. Her ne kadar Ernest Hemingway gibi kimi ağır topları dışarıda bırakmış olsa da bu antoloji referans kaynağı olarak önemini korumaktadır.

Doğrusal olmayan anlatı, çeşitli edebi eserler ile sinemada kullanılan, yaşananların kronolojik bir sıra yerine belli bir örüntüde olmadan gerçekleştiği bir anlatı tekniğidir. 19. yüzyılın sonu ile 20. yüzyılın başlarında; modernist roman yazarları Joseph Conrad, Virginia Woolf, Ford Madox Ford, Marcel Proust ve William Faulkner, bu teknikle eserler vermiştir.

Abşalom, Abşalom!, yirminci yüzyıl Amerikan edebiyatının en ünlü romancılarından William Faulkner'ın 1936'da yayınlanan romanıdır. Kitabın ismi, Kral Davud ve isyankar oğlu Abşalom'un İncil'deki hikâyesine atıfta bulunur.

Dalgalar, İngiliz romancı Virginia Woolf'un 1931 tarihli romanıdır. Yazarın en deneysel eseri olarak kabul edilen roman, Bernard, Susan, Rhoda, Neville, Jinny ve Louis olmak üzere altı karakter tarafından söylenen belirsiz ve şifreli monologlardan oluşur.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.