İçeriğe atla

Bilimsel Yayıncılık ve Akademik Kaynaklar Koalisyonu

Açık erişim talebi için SPARC tarafından yayınlanan, Access2Research'ü destekleyen bir video.

Bilimsel Yayıncılık ve Akademik Kaynaklar Koalisyonu (kısaca SPARC), Bilimsel Araştırma Kütüphaneleri Birliği tarafından 1998 yılında geliştirilen, bilime açık erişim sağlayan, akademik ve bilimsel araştırma kütüphanelerinin uluslararası bir anlaşmasıdır. Şu anda Kuzey Amerika, Avrupa, Japonya, Çin ve Avustralya' da 800' den fazla enstitüleri bulunmaktadır. SPARC Avrupa, 2001 yılında LIBER(Avrupa Bilimsel Araştırma Kütüphaneleri Birliği) ile birlikte kurulmuştur.[1]

2013 Eylül itibarıyla, yetkili müdürü Heather Joseph'tir.[2]

Tarihçe

SPARC fikri 1997 yılında Bilimsel Araştırma Kütüphaneleri Birliği'nin yıllık toplantısında sunulmuştu.[3] Wisconsin Üniversitesinde kütüphaneci olan Kenneth Frazier toplantıdaki katılımcıların akademik dergiler için bir yayın modeli oluşturulmak üzere bir fon geliştirmesini ki bu fona birçok kütüphane katkıda bulunacaktı ve bu fonu kullanarak; katkıda bulunanların, dergi masraflarını azaltacak bazı modeller üzerine yeni yayınlar oluşturmasını önerdi.[3] Fon direktörü olarak Rick Johnson, birçok kütüphanecinin reforma olan arzularını ifade etmesi üzerine 2002 yılında SPARC'ın kurulmasına olanak sağladı.[3]

SPARC Yazar eki

SPARC, yazarların akademik yayıncılarla görüşmek için kullanabileceği bir ek yayınlamaktadır. Form; yayıncının çalışmanın yayınlanmak üzere kabul edilmesi üzerine yazara göndereceği Telif sözleşmesine eklenmek üzere, yazarlar için örnek bir dilekçe sağlar. Formu kullanan yazarlar, kısıtlama olmadan kendi çalışmalarını kullanma,atıf ve kendine özel arşiv oluşturma haklarını genellikle elde tutmaktadır. Form, yayıncıya gayrı münhasır bir şekilde çalışmayı kar için yayma ve ilk yayın dergisi olarak atıf alma hakkı vermektedir.[4][5]

Sponsorlar 

Kurucu Organizasyonlar

  • Association of American Universities (AAU)
  • Association of American University Presses (AAUP)
  • Big 12 Chief Academic Officers

Sonraki Sponsorlar

  • Association of College & Research Libraries 
  • Association of Universities and Colleges of Canada
  • Australian Vice-Chancellors' Committee
  • Canadian Association of Research Libraries
  • Jisc
  • National Association of State Universities and Land Grant Colleges
  • Standing Conference of National and University Libraries

İlginizi çekebilir

  • Open Access Scholarly Publishers Association, SPARC kurucu üyesidir.
  • Open Access
  • Open educational resources policy
  • Library publishing

Kaynakça

  1. ^ "About Us". SPARC. 16 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2013. 
  2. ^ "SPARC Staff". SPARC. 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2013. 
  3. ^ a b c Groen, Frances K. (2007). Access to medical knowledge : libraries, digitization, and the public good. Lanham, Mar.: Scarecrow Press. ss. 218-220. ISBN 978-0-8108-5272-3. 
  4. ^ "Author rights". arl.org. 2013. 16 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2013. 
  5. ^ "Author rights" (PDF). SPARC. 7 Kasım 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2013. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Massachusetts Teknoloji Enstitüsü</span> ABD, Massachusettste kurulu vakıf üniversitesi

Massachusetts Teknoloji Enstitüsü, Cambridge, Massachusetts'te bulunan özel bir araştırma üniversitesi. Enstitü, Charles Nehri boyunca bir milden (1,6 km) daha fazla, kentsel bir kampüse ve bir kara hibe, bir deniz hibe ve uzay hibesine sahiptir. Enstitü ayrıca MIT Lincoln Laboratuvarı, Bates Merkezi ve Haystack Gözlemevi gibi bir dizi büyük, kampüs dışı tesisin yanı sıra Broad ve Whitehead Enstitüleri gibi kendine bağlı laboratuvarları da içerir.

<span class="mw-page-title-main">University College London</span> İngiltere, Londrada kurulu devlet üniversitesi

University College London veya Londra Üniversitesi Akademisi, 11 Şubat 1826 tarihinde Birleşik Krallık'ta kurulan dokuzuncu üniversitedir. UCL, 1836 yılında King's College London ile birlikte Londra Universitesinin kurucu okullarından biridir. Okul, şu anda federal bir kurum olan Londra Üniversitesinin okullarından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Cambridge Üniversitesi</span> İngiltere, Cambridgede kurulu devlet üniversitesi

Cambridge Üniversitesi, Birleşik Krallık'a bağlı Cambridge kentinde bulunan, devlete bağlı bir araştırma üniversitesi. 1209'da kurulan üniversite İngilizce konuşulan ülkelerde mevcudiyetini sürdüren ikinci, tüm dünyanın dördüncü en eski üniversitesidir. yerel halk ile aralarındaki anlaşmazlık sonucunda Oxford Üniversitesi'nden ayrılan akademisyenler tarafından kurulan üniversitenin Oxford ile arasında büyük benzerlikler bulunur ve her ikisini birden kastetmek için zaman zaman Oxbridge tabiri kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Karolina Üniversitesi, Chapel Hill</span>

Chapel Hill Kuzey Karolina Üniversitesi veya İngilizcesi ile University of North Carolina at Chapel Hill (UNC), ABD’nin önde gelen devlet eğitim ve araştırma üniversitelerindendir. UNC adlarıyla da anılan üniversite Amerika Birleşik Devletleri'nde eğitime başlayan ilk devlet üniversitesi unvanını da taşımaktadır. Üniversitenin başarısı nedeniyle Richard Moll tarafından ünlü ve yıldızları kendisine çekebilen anlamında kullanılan "Public Ivies" tanımlamasıyla ithaf edilen 8 devlet üniversitesinden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">PubMed Central</span> serbestçe erişilebilen biyomedikal dergi makaleleri deposu

PubMed Central (PMC), biyomedikal ve yaşam bilimleri dergilerinde yayınlanan açık erişimli tam metin bilimsel makaleleri arşivleyen ücretsiz bir dijital depodur. Ulusal Biyoteknoloji Bilgi Merkezi (NCBI) tarafından geliştirilen başlıca araştırma veri tabanlarından biri olan PubMed Central, bir belge deposundan daha fazlasıdır. PMC'ye yapılan başvurular, her makale için XML yapılandırılmış verileri zenginleştiren gelişmiş metaveriler, tıbbi ontoloji ve benzersiz tanımlayıcılar için indekslenir ve biçimlendirilir. PMC'deki içerik diğer NCBI veritabanlarına bağlanabilir ve Entrez arama ve erişim sistemleri aracılığıyla erişilebilir, bu da halkın biyomedikal bilgisini keşfetme, okuma ve geliştirme yeteneğini daha da geliştirir.

<span class="mw-page-title-main">Açık erişim</span> açık lisanslar altında bilimsel içerik sağlanması

Açık erişim (AE), online araştırma çıktılarının erişiminde hiçbir kısıtlama olmamasına ve kullanımda da birçok kısıtlamadan serbest olmasına denir. Açık Erişim, akran denetimli olan veya olmayan akademik dergi makaleleri, konferans yazıları tezler, kitap bölümleri, ve monografilere uygulanabilir.

Otorite kontrolü, bilgi biliminde kütüphanecilikte katalog ve bibliyografik bilgilerin tek ve eşsiz bir ad verilerek düzenlenmesi sürecine verilen isimdir. Otorite kontrolündeki otorite kelimesi, insanların, yerlerin, şeylerin ve kavramların isimlerinin yetkilendirildiği, yani belirli bir biçimde oluşturulduğu fikrinden türemiştir. Farklı adlarla anılan aynı kişinin ya da aynı isme sahip farklı kişilerin tek bir eşsiz numara ile tanımlanarak karışıklıkların önlenmesini amaçlar. Bazı ülke ve kuruluşlar kendilerine özgü otorite kontrol sistemleri geliştirmişlerdir. Bu türünün tek örneği olan başlıklar veya tanımlayıcılar, ilgili otorite dosyasını kullanan kataloglar boyunca tutarlı bir şekilde uygulanır ve bağlantılar ve çapraz referanslar gibi diğer veri düzenleme yöntemleri için uygulanır. Her kontrollü giriş, kapsamı ve kullanımı açısından bir otorite kaydında tanımlanır ve bu düzenleme, kütüphane personelinin kataloğu korumasına ve araştırmacılar için uygun hale getirmesine yardımcı olur.

<span class="mw-page-title-main">Jean-Claude Guédon</span>

Jean-Claude Guédon Quebec asıllı akademisyen.

Peter Dain Suber(d. 8 Kasım 1951) hukuk felsefesi ve bilgiye açık erişim konularında uzmanlaşmış bir felsefecidir. Peter, Berkman Center for Internet & Society akademi üyesidir ve Harvard Office for Scholarly Communication and the Harvard Open Access Project (HOAP). direktörüdür.Suber açık erişim hareketinin liderliğini üstlenmiştir ve Nomic adlı bir oyunun yaratıcısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Access2Research</span>

Access2Research, açık erişim savunucuları Michael W. Carroll, Heather Joseph, Mike Rossner ve John Wilbanks tarafından akademik dergi yayımlama reformu için yürütülen bir kampanyadır.

Açık erişim (AE) dergileri "internetin kendisine erişim dışında finansal, yasal veya teknik bariyer olmaksızın" okuyucuya çevrimiçi ulaşılabilir olan bilimsel dergilerdir. Fiyat bariyerleri ve çoğu ruhsat baryerleri kaldırılır. Açık erişim dergileri okuyucuya ücretsiz erişilebilir olmasına karşın yine de bu dergilerin yapım ve yayımına ilişkin ücretlendirmeler bulunmaktadır. Bazıları finanse edilmiştir, bazıları ise yazar adına ödeme gerektirmektedir.

Açık bilim, araştırmacıların ortaya koyduğu çalışmaları; geliştirmeye, katkı sağlamaya, eklemelere, çıkarmalara açık halde bilim dünyasına sunmasıdır. Böylece bu çalışmalar, araştırmacılara, dolayısıyla bilimin ilerlemesine katkı sağlamaktadır. “Açık bilim, araştırma bulgularının yeniden üretilmesine izin verir, araştırma metodolojisinde şeffaflığı sağlar, araştırmacının toplumsal etkisini artırır ve hem araştırmacılar hem de araştırma kurumları için para ve zamandan tasarruf sağlar.” Açık bilim dendiğinde burada kullanılan açıklık kelimesinin ne anlamda kullanıldığını ifade etmek gerekir. “Açıklık herkesin özgürce erişebileceği, kullanabileceği ve paylaşabileceği anlamına gelir.” Açık bilim kamuya ait olan bilimsel çıktıların, toplanan verilerin ve yöntemlerin kısıtlanmadan ya da en az kısıtlamayla kamuya tekrar sunulması gerektiğini savunur. “Bilgi kullanılması ya da paylaşılması sonucu azalmaz.” Kullanıldıkça ve insanlar bilgiye ulaştıkça yeni bilgiler ortaya çıkar. Açıklık bilimin ilerleyebilmesi için son derece gereklidir. Araştırmacıların daha önceden yapılmış olan çalışmalara ulaşabilmesi, eksiklikler ya da yanlışları fark ederek yeni çalışmalar ortaya koyabilmesi için bilimsel kaynaklara ulaşması gerekir. Ulaşabilmeleri için de açık bilimin desteklenmesi ve bu yönde çalışmalar yapılması gerekir.

<span class="mw-page-title-main">Pittsburgh Üniversitesi</span>

Pittsburgh Üniversitesi, 1787 yılında Amerika Birleşik Devletleri'nde kurulmuştur. Pittsburgh Üniversitesi, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki en eski yükseköğretim kurumlarından biridir. Mezunlarından bazıları Nobel Ödülü kazanmıştır. Mezunları arasından tanınmış muhabirler ve sporcular bulunmaktadır. Oscar ödüllü aktör Gene Kelly’de bu okuldan mezun olmuştur. Jonas Salk, Pittsburgh Üniversitesi'nde ilk çocuk felci aşısını geliştirmiştir. Wangari Maathai 1966 yılı mezunudur ve 2004 yılında Nobel Barış ödülünü kazanmıştır. Michael Chabon 1984 yılı mezunudur ve 2001 yılında Pulitzer Ödülünü almıştır. Üniversitenin ana kampüsü Oakland’ta 132 dönümlük bir arazide yer almaktadır. Ayrıca Bradford, Greensburg ve Johnstown’da olan üç ayrı bölgesel kampüsü vardır.

<span class="mw-page-title-main">Hollanda Kraliyet Kütüphanesi</span> Hollandanın ulusal kütüphanesi

Hollanda Kraliyet Kütüphanesi, 1798 yılında kurulan Hollanda'nın Lahey merkezli ulusal kütüphanesidir. KB, Orta Çağ edebiyatından günümüz yayınlarına kadar Hollanda içinde yayımlanan ve hakkında olan her yayını koleksiyonunda toplamaktadır. Deposunda kitaplar, gazeteler ve dergiler dahil olmak üzere yaklaşık 7 milyon yayın saklanmaktadır. KB ayrıca ulusal çevrimiçi kütüphane ve Delpher gibi birçok dijital hizmet sunmaktadır. KB, 2015'ten bu yana halk kütüphanesinin ağının koordinasyonunu üstlenmektedir.

Plan S, "cOAlition S" tarafından 2018 yılında başlatılan on iki Avrupa ülkelerine bağlı Ulusal Araştırma ajansları ve fon verenlerden oluşan bir konsorsiyum, açık erişimli bilim yayıncılığına odaklanan bir girişimdir. Plan S, ilkelerini karşılamak için 2021 yılına kadar devlet tarafından finanse edilen araştırma kuruluşları ve kurumlarından yararlanan bilim adamlarının, araştırmacıların çalışmalarının yayınlandığı açık arşivleri veya herkese açık olan dergileri yayınlamaları gerekmektedir. Plan S'in isminde geçen S harfi İngilizcede shock (şok) kelimesinin kısaltması olarak kullanılmaktadır.

Stanford Encyclopedia of Philosophy (SEP), çevrimiçi bir felsefe ansiklopedisini, İnternet kullanıcıları tarafından ücretsiz olarak erişilebilen felsefe alanındaki orijinal makalelerin hakemli yayınlarıyla birleştirir. Stanford Üniversitesi tarafından sürdürülmektedir. Her giriş, dünya çapındaki birçok akademik kurumdan profesörler de dahil olmak üzere bu alandaki bir uzman tarafından yazılır ve geliştirilir. Ansiklopediye katkıda bulunan yazarlar, Stanford Üniversitesi'ne makaleleri yayınlama izni verir, ancak bu makalelerin telif hakkını saklı tutar.

<span class="mw-page-title-main">Charles R. Magel</span>

Charles Russell Magel, Amerikalı filozof, hayvan hakları aktivisti ve bibliyograftır. Moorhead Eyalet Üniversitesinde Fahri Felsefe ve Etik profesörüydü.

<span class="mw-page-title-main">Kütüphaneci</span> bir kütüphanede profesyonel olarak çalışan ve genellikle kütüphanecilik eğitimi almış kişi, kütüphanede bilgi hizmeti veren kişi

Kütüphaneci, üniversitelerin bilgi ve belge yönetimi bölümünden mezun olup kütüphanelerde çalışan personellerdir. "Bilgi uzmanı", "bilgi profesyoneli", "kütüphane personeli", "kütüphane uzmanı", "kütüphane öğretmeni" ve "bilgi yöneticisi" gibi unvanlarla da adlandırılır.

Yağmacı (şaibeli) dergi ya da yağmacı yayın, aldatıcı yayın, bilimsel yayınların geçtiği değerlendirme süreçlerinden uygun şekilde geçmeyen, düşük kalitede, tartışmaya açık yazıları kabul edip yayınlayan sözde bilimsel yayınları ifade eden terimdir.

<span class="mw-page-title-main">Pauline Atherton Cochrane</span>

Pauline Atherton Cochrane, Amerikalı kütüphaneci, bilim insanı ve yazar.