İçeriğe atla

Bilgisayar tabanlı bilişim sistemi

Bilgisayar tabanlı bilişim sistemi (İng. computer-based information system; kısaca CBIS) bilişim ve iletişim teknolojilerinden yararlanarak veri toplamak, depolamak, işlemek ve iletmekte kullanılan bileşenlerin oluşturduğu sosyo-teknik bütüne verilen addır. Bir bilgisayar tabanlı bilişim sistemi, donanım, yazılım, iletişim aygıtları, bilgisayar ağları, sistem kullanıcıları, teknik personel ve sisteme ilişkin yordamlardan (prosedürlerden) meydana gelmektedir.[1] Sistem, ait olduğu toplumsal bağlam içerisinde bir ya da daha çok kullanım amacına hizmet etmektedir.[2] İşletmeler açısından bu amaçlar arasında:

  • Kurum varlıklarına ilişkin hareketlerinin kaydedilmesi ve raporlanması,
  • İnteraktif ve otomatik karar desteği ve
  • İletişim ve iş birliği desteği

bulunmaktadır.[3]

Bilgisayar tabanlı bilişim sistemi. Bilgisayar tabanlı bir bilişim sistemi kurum içinde yönetsel sistemin bir alt sistemidir. Sistem, kurumun çevresinden edindiği kaynaklar, bu kaynakları mal ya da hizmete dönüştüren üretim süreçleri, pazara sunulan mal ya da hizmetler hakkındaki verileri işleyerek enformasyona dönüştürür. Sisteme ayrıca kurum dışından da veri ve enformasyon gelir. Yönetim, kurum hedeflerinin, bu hedefleri gerçekleştirmek için yapılmış planların ve belirlenmiş standartların yanı sıra, sistemin sağladığı enformasyonu da kullanarak, bir fiziksel sistem olan üretim sürecine iletiler ya da kararlar biçiminde geri beslemede bulunur. Bir işletmede bulunan başlıca bilgisayar tabanlı bilişim sistemleri arasında hareket işlem sistemleri, yönetim bilişim sistemleri, karar destek sistemleri ve iletişim ve iş birliği sistemleri yer alır.

Kaynakça

  1. ^ Stair, R. M. ve G. W. Reynolds. (2001). Princples of Information Systems: A Managerial Approach. 5. Basım. S. 15. Course Technology.
  2. ^ Turban, E., D. Leidner, E. McLean ve J. Wheterbe. (2006). Information Technology for Management: Transforming Organizations in the Digital Economy. 5. Basım. S. 21. Wiley.
  3. ^ McLeod, R. ve G. Schell. (2001). Management Information Systems. 8. Basım. S. 14. Prentice Hall.

İlgili Araştırma Makaleleri

Bilişim, bilişim bilimi ya da bilgisayar bilimi, bilgi ve hesaplamanın kuramsal temellerini ve bunların bilgisayar sistemlerinde uygulanabilmeleri sağlayan pratik teknikleri araştıran bir yapısal bilim dalıdır. Bilişimciler ya da bilgisayar bilimcileri bilgi oluşturan, tanımlayan ve dönüştüren algoritmik süreçler icat edip, kompleks sistemleri tasarlamak ve modellemek için uygun soyutlamalar formüle ederler. Bilişim Dünya'da hızla gelişmeye devam eden önemli bir teknolojidir.

e-öğrenme

E-öğrenme, elektronik ortam aracılığı ile yapılan öğretim denilebilir. Örgün öğrenimden en büyük farkı zaman, mekan ve süre sınırı olmamasıdır. E-öğrenme, dijital ortamda aktarılır ve internet olan her yerden erişim sağlanabilir.

<span class="mw-page-title-main">Mühendislik yönetimi</span>

Mühendislik Yönetimi, mühendislik ilkelerinin iş dünyasına ve örgütsel pratiklere uygulanmasıyla ilgili çok disiplinli bir alandır.

Bilişim sistemleri mühendisliği, bir organizasyon ve onun bilgi sistemlerini konu alan disiplinler arası bir bölümdür. Bilişim sistemleri, bir organizasyonun amaç ve hizmetlerini yerine getirmek için bilgi teknolojisinin kullanımına odaklanır. Bu yüzden bilişim teknolojileri derslerinin yanında özellikle bilgisayar mühendisliği ve işletme bölüm ders programından da yararlanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Sun Microsystems</span>

Sun Microsystems, merkezi Santa Clara, Kaliforniya'daki Silikon Vadisi olan, 24 Şubat 1982 tarihinde kurulmuştur. Bilgisayar ve bilgisayar parçaları, yazılım ve bilgi teknolojileri de dahil olmak üzere birçok alanda üretim ve satış yapan şirkettir.

Veri tabanı yönetim sistemi, veri tabanlarını tanımlamak, yaratmak, kullanmak, değiştirmek ve veri tabanı sistemleri ile ilgili her türlü işletimsel gereksinimleri karşılamak için tasarlanmış sistem ve yazılımdır. Bu sistemlere örnek olarak MySQL, PostgreSQL, Microsoft SQL Server, Oracle Database ve Microsoft Access gösterilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Yönetim bilişim sistemleri</span> İşletme ve Bilgisayar bilimlerini kapsayan bir iş alanı

Yönetim Bilişim Sistemi terimi, sonundaki sistem sözcüğü tekil olarak kullanıldığında, hareket işlem kayıtlarını oluşturan verileri özetleyerek yönetim raporları üreten, bir bilgisayar tabanlı bilişim sistemi anlamına gelmektedir. Yönetim bilişim sistemleri ilk kez 1960'lı yılların ortalarında muhasebe, satınalma, stok, üretim, satış ve bordro konularında dönemsel raporlar hazırlamak amacı ile kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Bilişim Çağı</span>

Bilişim Çağı bilişim ve iletişim teknolojilerindeki gelişimin insanlık tarihinde toplumsal, ekonomik ve bilimsel değişimin yönünü yeniden belirlediği ve giderek ağ toplumunun ortaya çıktığı döneme verilen addır. Başta imalat sanayii olmak üzere, ulaştırma, inşaat ve enerji sektörlerindeki gelişmelerin toplumsal ve ekonomik değişimin itici gücü olduğu endüstri toplumunun gelecekte neye evrileceği konusundaki tartışmalar 1950'lerin sonlarında başlamıştır. Başlangıçta bu döneme Endüstri Sonrası Çağı denmiştir. Bilgi Toplumu/Çağı, Enformasyon Toplumu/Çağı, İnternet Toplumu/Çağı, Elektronik Çağ, Siber Toplum/Çağ, Dijital Çağ, Sanayi-ötesi Çağ, Post-Modern Çağ, Yeni Çağ gibi çeşitli isimlerle de bilinmektedir. 1980'lerde İnternet'in kullanımının yaygınlaşması ve nihayet 1995'te tamamen serbest bırakılmasından sonra endüstri sonrası terimi yerini enformasyon sözcüğüyle değiştirmiş, kavram Türkçeye Bilişim Çağı ya da Bilgi Çağı olarak yerleşmiştir. Günümüzde "Bilişim Çağı" terimi, 1990'lardan bugüne kadar olan süre için kullanılmaktadır.

Bilgisayar bilimci, bilgisayar bilimi, bilgi ve hesaplamanın teorik temellerinin incelenmesi ve bunların uygulamaları hakkında uzmanlaşmış bir kişidir.

İşletme enformatiği, işletme yönetimi ve bilgisayar bilimleri alanlarını kapsayan sosyo-teknik bir disiplindir. İşletme enformatiği eğitimi üniversite düzeyinde verilmekte, bir işletme enformatiği bölümü ya da programını bitiren üniversite mezunları işletme enformatiği uzmanı unvanı almaktadır. Dünyanın çeşitli ülkelerinde olduğu gibi Türkiye'deki bazı üniversitelerde de işletme enformatiği alanında lisans, yüksek lisans ve doktora eğitimi verilmektedir. Üniversitelerin benzer bölümleri kimi zaman:

<span class="mw-page-title-main">Kurumsal mimari</span>

Kurumsal mimari bir kurumun stratejileri, iş süreçleri, veri ve enformasyon gereksinmeleri, bilişim sistemleri ve teknoloji altyapısını belirli bir çerçeve içerisinde betimleyen, kapsamlı bir belgedir. Kurumsal mimarinin temel işlevi, kurumun hedefleri, yapısı, işleyişi, kullandığı sistemler ve sistemlerde kullanılan teknolojiler hakkında bilgi vermektir. Temel amacı ise, kurum içerisinde bilişim sistemlerinin ve teknolojilerinin kurumun hedefleri ve işleyişi ile uyumlu bir biçimde ortak standartlara uygun hale gelmesini, bu yolla bilişim ve iletişim kaynaklarının etkin ve verimli kullanılmasını sağlamaktır.

IT şu anlamlara gelebilir:

<span class="mw-page-title-main">Sistem çözümlemesi ve tasarımı</span>

Sistem çözümlemesi ve tasarımı, bir bilişim sisteminin hangi verileri, hangi kullanıcılar için ve nasıl işlemesi gerektiğini irdeleme; sistemin girdilerini, mantığını, çıktılarını ve bileşenlerini betimleme; ve sistemi meydana getirerek çalıştırma aşamalarını inceleyen bilgi alanıdır. Bu sürece sistem yaşam döngüsü adı da verilmektedir. Her bilişim sistemi, insan yapımı diğer pek çok sistem gibi, beş aşamalı bir yaşam döngüsünden geçmektedir:

  1. Planlama,
  2. Çözümleme,
  3. Tasarım,
  4. Gerçekleştirme,
  5. Kullanım ve bakım.
<span class="mw-page-title-main">Saldırı tespit sistemleri</span>

Saldırı Tespit Sistemleri (STS) (İngilizce: Intrusion Detection Systems (IDS)), ağlara veya sistemlere karşı yapılan kötü niyetli aktiviteleri ya da politika ihlallerini izlemeye yarayan cihaz ya da yazılımlardır. Tespit edilen herhangi bir aktivite veya ihlal, ya bir yöneticiye bildirilir ya da bir güvenlik bilgi ve olay yönetimi (SIEM) sistemi kullanılarak merkezi olarak toplanır. SIEM sistemi, çeşitli kaynaklardan gelen çıktıları birleştirir ve kötü niyetli alarmı yanlış alarmlardan ayırmak için alarm filtreleme teknikleri kullanır.

<span class="mw-page-title-main">Bulut bilişim</span> internet tabanlı bilişim hizmeti

Bulut bilişim, bilgisayarlar ve diğer cihazlar için, istendiği zaman kullanılabilen ve kullanıcılar arasında paylaşılan bilgisayar kaynakları sağlayan, internet tabanlı bilişim hizmetlerinin genel adıdır. Bulut bilişim bu yönüyle bir ürün değil, hizmettir; temel kaynaktaki yazılım ve bilgilerin paylaşımı sağlanarak, mevcut bilişim hizmetinin; bilgisayarlar ve diğer aygıtlardan elektrik dağıtıcılarına benzer bir biçimde bilişim ağı üzerinden kullanılmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Anaçatı bilgisayar</span>

Bir anaçatı bilgisayar milyonlarca kullanıcıya eş zamanlı olarak farklı hizmetler verebilen, büyük, güçlü ve pahalı bir bilgisayardır. Anaçatı bilgisayarların gücü şu nedenlerden kaynaklanmaktadır:

<span class="mw-page-title-main">Ekstranet</span>

Ekstranet bir işletmenin, işletme dışındaki paydaşları ile veri ve enformasyon paylaşımı için mevcut telekomünikasyon altyapısını kullanarak teşkil ettiği bilgisayar ağına verilen addır. Ekstranetler yetkili paydaşlara şirket intranetinin belirli bölümlerine, kurum dışından ve genellikle İnternet üzerinden erişim yetkisi verilerek oluşturmaktadır. Ekstranet teknolojisi, bir işletmenin diğer özel ve tüzel kişilerle ilişkiler kurmasını, İnternet üzerinden hizmet ve destek sunmasını, daha kapsamlı işbirliği yapabilmesini ve giderek bu ilişkileri güçlendirmesini sağlamaktadır. Ekstranetler özellikle e-ticaret, m-ticaret ve e-devlet uygulamaları için kullanılmaktadır.

Veri, ham (işlenmemiş) gerçek enformasyon parçacığına verilen addır. Veriler ölçüm, sayım, deney, gözlem ya da araştırma yolu ile elde edilmektedir. Ölçüm ya da sayım yolu ile toplanan ve sayısal bir değer bildiren veriler nicel veriler, sayısal bir değer bildirmeyen veriler de nitel veriler olarak adlandırılmaktadır. Her sembolik gösterim gibi, veri de belirli bir nesne, birey ya da olguya ilişkin bir soyutlamadır. Ancak enformasyon ve bilginin soyutluk düzeyleri ile karşılaştırıldığında, verilerin soyutluk düzeyi daha düşüktür. Bir verinin tek başına bir anlamı ve işlevi bulunmamaktadır. Veriler toplandıktan sonra gruplanarak, sıralanarak ve özetlenerek, elle ya da bilgisayarla işlenip enformasyona dönüştürüldüklerinde anlam kazanmakta; ait oldukları bağlamı açıklama gücüne kavuşmaktadır. Problem çözme ya da karar verme gibi bir amaca hizmet edebilecek duruma gelmektedir.

Bilgi teknolojisi (IT), genellikle bir işletme veya başka bir girişim bağlamında veri veya bilgi depolamak, almak, iletmek, çalışmak ve işlemek için bilgisayarların kullanılmasıdır. Bilgi Teknolojisi, bilgi ve iletişim teknolojisinin (ICT) bir alt kümesi olarak düşünülür. 2012'de Zuppo, her hiyerarşi düzeyinin "bilgi aktarımını ve çeşitli elektronik ortamdaki iletişim türlerini kolaylaştıran teknolojilerle ilişkili olması nedeniyle bir derece ortaklık içerdiği" bir BİT hiyerarşisini önermişti.

<span class="mw-page-title-main">Karar destek sistemi</span>

Bir karar destek sistemi, iş veya kurumsal karar verme faaliyetlerini destekleyen, genellikle sıralama, sıralama veya alternatifler arasından seçim yapmaya dayanan bir bilgisayara dayalı bilgi sistemidir. KDS'ler bir organizasyonun yönetim, operasyon ve planlama seviyelerine hizmet eder ve insanlara hızla değişen ve önceden kolayca belirlenemeyen sorunlar hakkında kararlar vermelerine yardımcı olur. Yapılandırılmamış ve yarı yapısal karar problemleri. Karar destek sistemleri tamamen bilgisayarlı, insan gücüyle veya her ikisinin birleşimi olabilir.