Bilgisayar donanımı tarihi

Bilgisayarın tarihçesi, bilgiyi hesaplamak, düzenlemek ve değiştirmek için kullanılan yazılım ve donanımların tarihsel gelişiminden bahsetmektedir. Bilgisayar, en basit bakış açısıyla bir matematiksel işlemci, yani bir hesap aracıdır ve veri işler.

Bazı kaynaklarda basit hesap makinesi olan abaküs, ilk bilgisayar olarak tanımlanmaktadır. Bilgisayarın geçmişi yaklaşık 2000 yıl öncesine dayanmaktadır. 1642 yılında Blaise Pascal tarafından yapılan hesap makinesine her ne kadar sayısal dendiyse de bugünkü anlamda sayısal kavramından çok uzaktı.^[] Kaba tuşlarla sayı girişi yapılarak toplama ve çıkarma dışında bir işlem yapılamıyordu.

1671'de Gottfreid Wilhelm von Leibniz tarafından tasarlanan gelişmiş hesap makinesi, ancak 1694 yılında hayata geçirilebilmiş olup, özel dişliler aracılığıyla dört işlemi yapabiliyordu. Ancak Pascal ve Leibniz tarafından yapılan bu aygıtlar yaygın kullanım alanı bulamamışlardır.

Ticari anlamda kullanılabilen ilk mekanik hesap makinesi 1820 yılında Charles Xavier Thomas tarafından yapılmıştır. Charles Babbage ise, uzun araştırmalar ve birkaç denemeden sonra buharla çalışan otomatik hesap makinesini 1823 yılında yapmıştır. Bu alanda ilk büyük gelişme; 1890'da Hermann Hollerith tarafından yapılan ve delikli kart sistemiyle veri girişi yapılan bilgisayar olmuştur. Bu sistemde işlem hızının artması ve hataların azalması büyük bir ilerleme sayılmıştır.

Asıl büyük ilerlemeyi Howard Hathaway Aiken, 1937'de Mark 1 adını verdiği bilgisayarda yarı elektronik devreler kullanmakla yapmıştır. Mark 1 de delikli kart sistemiyle çalışmasına karşın; daha önceki benzerlerinden farklı olarak, logaritma ve trigonometri fonksiyonlarını da hesaplayabiliyordu. Yavaş olduğu halde, tam otomatik olarak çalışması ve uzun işlemleri çözebilmesi ona büyük avantaj sağlıyordu.

Çağdaş bilgisayarların tarihi 4 döneme ayrılarak incelenir.

• 1. Kuşak (1950-1958): Lambalı teknolojiye dayanan Eniac benzeri çok büyük aygıtlar.
• 2. Kuşak (1958-1964): Transistör kullanan bilgisayarlar.
• 3. Kuşak (1965-1971): Transistör yerine tümdevre kullanan bilgisayarlar. Bu dönemde bilgisayarları kendi aralarında iletişim de kurabiliyorlar.
• 4. Kuşak (1972-günümüz): Günümüz bilgisayaları.

II. Dünya Savaşı sürecinde, ordunun daha hızlı bilgisayarlara gereksinim duyması, bilgisayar tarihinde bir devrim yaratan ENIAC'ın yapılmasına yol açmıştır. ENIAC, J. Presper Eckert ve John W. Mauchly ekibiyle 1945 yılında yapıldı. En büyük özelliği; bugünkü çiplerin atası sayılabilecek elektron tüpleri ve RAM bellek kullanılması olmuştur. Tasarlanmış programları çalıştırabilme özelliğiyle ENIAC, geniş bir ev kadar (167 m²) yer kaplıyor ve saatte yaklaşık 180 kW elektrik harcıyordu. ENIAC'ın ardından kısa ömürlü olan ve DEVAC adı verilen bilgisayar ve ticari anlamda satışa sunulan ilk bilgisayar olan UNIVAC'ın yapılması 1952 yılına dek uzanmıştır.

1960'lı yıllardan sonra elektron tüplerinin yerini önce transistörler, daha sonra da yüzlerce transistörün birleşimi olarak tarif edilebilecek entegre devreler yer almıştır. Bugün bilgisayar teknolojisinde kullanılan mikroçipler ise, birçok entegre devrenin birleşip küçültülmüş halidir.

Bilgisayarların çalışma prensibi; matematiksel işlem temeline dayanır. Çeşitli programlama dilleri ile hazırlanmış olan yazılımlar sayesinde birçok alanda kullanılabilmektedir. İnternetin insan hayatına girip yaygınlaşmasıyla bilgisayarın önemi daha da artmıştır. Güncel bilgisayarlar kişiselleşerek kişisel bilgisayar (PC) adını alarak, cebe sığacak kadar küçülmüş büyütülmüş ve hızları büyük aşamalar kaydetmiştir. Gelişen teknolojiyle birlikte bilgisayar fiyatları da giderek düşmektedir.

• 1822, Charles Babbage polinom hesaplarında kullanılmak üzere Fark Makinesi adını verdiği makinenin yapımına başladı.
• 1832, Fark Makinesinin ilk çalışan versiyonu tamamlandı. Ertesi yıl Ada Lovelace'in annesi Lady Byron makineyi gördü ve hatıralarında yazdı.
• 1837, Charles Babbage programlanabilir, logaritma ve trigonometri hesabı yapabilecek, ilk mekanik bilgisayar tasarımı olarak kabul edilen, Analitik Makine adını verdiğini makinenin yapımına başladı, ancak makine hiç tamamlanamadı.
• 1842, Ada Lovelace Analitik Makine ile Bernoulli sayılarını hesaplayabilecek, tarihteki ilk bilgisayar programı olarak kabul edilen, bir algoritma geliştirdi.
• 1854, George Boole kendi adıyla anılan Boole cebrini yayınladı.
• 1890, ABD nüfus sayımında Herman Hollerith'in geliştirdiği delikli kart sistemi kullanıldı.
• 1911, IBM kuruldu.
• 1936, Alan Turing bilgisayar bilimlerinin başlangıcı kabul edilen "On Computable Numbers, with an Application to the Entscheidungsproblem" isimli makalesini yayınladı ve Turing Makinesi kavramını ortaya attı.
• 1941, Konrad Zuse'nin tasarladığı Z3 isimli ilk programlanabilir elektro-mekanik bilgisayar Almanya'da tamamlandı.
• 1942, Atanasoff–Berry isimli ilk elektronik ancak programlanamayan (tek amaçlı) bilgisayar tamamlandı.
• 1944, Colossus bilgisayarı hem elektronik hem kısmen programlanabilir olarak İngiltere'de kullanılmaya başlandı ancak 1970'e kadar dünyaya duyurulmadı.
• 1944, Harvard Mark I isimli hem programlanabilir hem elektro-mekanik bilgisayar ABD'de tamamlandı.
• 1945, ENIAC isimli ilk hem programlanabilir hem elektronik bilgisayar ABD'de tamamlandı.
• 1946, John von Neumann kendi ismiyle anılan Neumann mimarisini yayınladı.
• 1947, Transistör icat edildi.
• 1949, Assembly programlama dili yayınladı.
• 1951, Alan Turing yapay zeka alanının başlangıcı kabul edilen makalesini Mind dergisinde yayınladı ve Turing Testi kavramını ortaya attı.
• 1957, Fortran programlana dili yayınlandı.
• 1959, COBOL programlama dili yayınladı.
• 1964, Douglas Engelbart bilgisayar faresini icat etti.
• 1969, İnternet'in atası kabul edilen ARPANET ağı kuruldu.
• 1972, Dennis Ritchie C programlama dilini yayınladı.
• 1973, Dennis Ritchie ve Ken Thompson önderliğinde hazırlanan UNIX işletim sistemi duyuruldu.
• 1974, Altair 8800 isimli ilk kişisel bilgisayar tanıtıldı ve satışa sunuldu.
• 1975, Microsoft kuruldu.
• 1976, Apple kuruldu.
• 1989, Tim Berners-Lee İnternet'in altyapısını oluşturan WWW bilgi paylaşım sistemini icat etti.
• 1995, JavaScript programlama dili yayınladı.
• 1998, Google kuruldu.

• Bilgisayar
• Türkiye'de bilgisayarın geçmişi
• Bilgisayarın zaman çizelgesi
• İnternetin zaman çizelgesi