İçeriğe atla

Bilgi tabanı

Bir bilgi tabanı (KB), bir bilgisayar sistemi tarafından kullanılan karmaşık yapılandırılmış ve yapılandırılmamış bilgileri depolamak için kullanılan bir veri kayıt ortamı teknolojisidir. Terimin ilk kullanımı, ilk bilgi-tabanlı sistem olan uzman sistemler ile bağlantılıydı.[1]

Bilgi tabanı teriminin orijinal kullanımı, bilgi temelli bir sistemin iki alt sisteminden birini tanımlamaktı. Bilgi temelli bir sistem, dünya hakkındaki gerçekleri temsil eden bir bilgi tabanı ile bu gerçekleri mantıklı kılacak bir çıkarım motoru, ayrıca yeni gerçekleri çıkarmak veya tutarsızlıkları vurgulamak için kurallar ve diğer mantık biçimlerini kullanır.[2]

"Bilgi tabanı" terimi, bu bilgi deposu biçimini daha sık kullanılan ve yaygın olarak kullanılan veri tabanından ayırmak için oluşturulmuştur. O zamanlar (1970'lerde) hemen hemen tüm büyük Yönetim Bilişim Sistemleri, verilerini bir tür hiyerarşik veya ilişkisel veritabanında sakladı. Bilgi teknolojisi tarihinde bu noktada, bir veri tabanı ve bir bilgi tabanı arasındaki ayrım açık ve netti.[3] Bir veritabanında bu özellikler vardı:

  • Düz veriler: Veri genellikle her alanda dizeler veya sayılarla birlikte bir tablo biçiminde temsil edildi.
  • Birden fazla kullanıcı: Geleneksel bir veritabanının, aynı anda aynı veriye giren birden fazla kullanıcıyı veya sistemi desteklemesi gerekiyordu.[4]
  • İşlemler: Veritabanı için vazgeçilmez bir gereklilik, eşzamanlı kullanıcılar tarafından erişilen veriler arasında bütünlük ve tutarlılık sağlamaktır. Bunlar adlandırılan ACID özellikleridir: Atomicity, Tutarlılık, İzolasyon ve Dayanıklılık.
  • Uzun, uzun ömürlü veriler. Bir şirket veritabanının yalnızca binlerce değil, yüz binlerce veya daha fazla veri satırı desteklemesi gerekiyordu. Böyle bir veri tabanı, genellikle, herhangi bir programın belirli kullanımlarını geçmişte kalmaya ihtiyaç duyar; bir programın ömrü yerine, verileri yıllarca ve on yıllarca depolamaya ihtiyaç duydu.[5]

İlk bilgi tabanlı sistemler, bu veritabanı gereksinimlerinin tam tersi olan veri ihtiyaçlarına sahipti. Uzman bir sistem, yapılandırılmış veriler gerektirir. Sayılar ve dizeler içeren tablolar değil, diğer nesnelere işaretçiler de ilave işaretçilere sahiptir. Bir bilgi tabanı için ideal temsil, sınıflar, alt sınıflar ve örneklerle nesne modelidir (genellikle yapay zekâ literatüründe ontoloji olarak adlandırılır).[6]

Erken uzman sistemler, birden çok kullanıcıya veya verilerin işlem özelliklerini gerektiren karmaşıklığa pek ihtiyaç duymazlardı. Erken uzman sistemler için olan veriler, bir tıbbi tanı, bir molekül tasarımı veya acil bir yanıt gibi spesifik bir cevabı elde etmek için kullanılmıştır. Sorunun çözümü bilinince, büyük miktarda veriyi kalıcı bir bellek deposuna geri yüklemek için kritik bir talep değildi.[7] Daha zeki araştırmacılar bile en başından beri bilgiyi depolayabilecek, analiz edebilecek ve yeniden kullanabilecek potansiyel yararları fark ettiler.

Ses gereksinimleri, geleneksel bir veritabanına kıyasla bir bilgi tabanı için de farklıydı. Bilgi tabanı dünyayla ilgili gerçekleri bilmek gerekiyordu. Bir veri tabanı tipik olarak bu genel bilgiyi temsil edemez, bunun yerine belirli insanlar hakkında bilgi veren binlerce tablo hakkındaki bilgileri saklaması gerekir.[8] Tüm insanın ölümlü olduğunu ve belirli bir insanı ölümlü olduklarını düşünebildiğini söylemek, bir bilgi tabanı çalışmasıdır.

Uzman sistemler prototip olmaktan kurumsal ortamlara dağıtılan sistemlere geçtikçe, veri depolama alanlarının gereksinimleri, işlemleri destekleyen çok sayıda dağıtık kullanıcı için standart veritabanı gereksinimleriyle hızla örtüşmeye başladı. Başlangıçta, talep iki farklı fakat rekabetçi pazarda görülebilir.[9] AI ve "Nesne Dayalı" topluluklardan Versant gibi nesne tabanlı veritabanları ortaya çıktı. Bunlar, nesne yönelimli yetenekleri desteklemek için temelde tasarlanmış sistemlerin yanı sıra standart veritabanı servislerini de desteklemek için tasarlandı. Öte yandan, Oracle gibi büyük veritabanı üreticileri, sınıf-alt sınıf ilişkileri ve kuralları gibi bilgi temel gereksinimlerini destekleyen ürünler için yetenekler ekledi.[10]

Bilgi-tabanı dönemi için bir sonraki evrim İnternet'tir. İnternetin yükselişiyle belgeler, köprü metinleri ve multimedya desteği artık kurumsal bir veritabanı için kritikti. Büyük veri tablolarını veya öncelikle bilgisayar belleğinde yaşayan nispeten küçük nesneleri desteklemek artık yeterli değildi. Kurumsal web sitelerine destek belgeler için sebat ve işlem gerektiriyordu. Bu, Web İçerik Yönetimi olarak bilinen yepyeni bir disiplin yarattı. Belge desteği için diğer sürücü, Lotus notes gibi bilgi yönetimi tedarikçilerinin yükselişiydi.[11] Bilgi Yönetimi aslında Internetten önce başlamış, ancak İnternet'le iki alan arasında büyük bir sinerji olmuştur. Bilgi yönetimi ürünleri, depolarını tanımlamak için "bilgi tabanı" terimini benimserken, anlamın ince bir farkı vardı. Bilgiye dayalı daha önceki sistemler söz konusu olduğunda, bu bilgi öncelikle, dünya hakkında sonuçlar çıkaran ve sonuç çıkaran bir otomatik sistem kullanmak içindir. Bilgi yönetimi ürünleriyle, bu bilgi temel olarak insanlar için hazırlanmıştır. Her iki durumda da sistemlerin kullanımı ve çeşitleri arasındaki ayrımlar hasta tanımlıydı. Teknoloji yoğunlaştıkça, bilgi akıllıca yapılmış, bilgi akıl yürütme uzmanlığı anlayışı içinde bilgi temelli olarak sınıflandırılabilir bir bilgi bulmak nadirdi. Belgeler ve medya, insanlar tarafından kaldırabilir.[12]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2018. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2018. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2018. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2018. 
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2018. 
  6. ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2018. 
  7. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2018. 
  8. ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2018. 
  9. ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2018. 
  10. ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2018. 
  11. ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2018. 
  12. ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">MySQL</span>

MySQL, altı milyondan fazla sistemde yüklü bulunan çoklu iş parçacıklı, çok kullanıcılı, hızlı ve sağlam bir veri tabanı yönetim sistemidir.

<span class="mw-page-title-main">Kurumsal kaynak planlaması</span> kurumun kaynaklarını verimli şekilde kullanacak şekilde planlaması

Kurumsal kaynak planlaması ya da işletme kaynak planlaması, işletmelerde mal ve hizmet üretimi için gereken işgücü, makine, malzeme gibi kaynakların verimli bir şekilde kullanılmasını sağlayan bütünleşik yönetim sistemlerine verilen genel addır. Kurumsal kaynak planlaması (KKP) sistemleri, bir işletmenin tüm veri ve işlemlerini bir araya getirmeye veya bir araya getirilmesine yardımcı olmaya çalışan ve genelde kullanımı kolay olan sistemlerdir. Klasik bir KKP yazılımı işlem yapabilmek için bilgisayarın çeşitli yazılım ve donanımlarını kullanır. KKP sistemleri temel olarak değişik verilerin saklanabildiği bütünleşik bir veritabanı kullanırlar.

SQL, verileri yönetmek ve tasarlamak için kullanılan bir dildir. SQL, kendi bir programlama dili olmamasına rağmen birçok kişi tarafından programlama dili olarak bilinir. SQL herhangi bir veri tabanı ortamında kullanılan bir alt dildir. SQL ile yalnızca veri tabanı üzerinde işlem yapılabilir; veritabanlarında bulunan sistemlere bilgi ekleme, bilgi değiştirme, bilgi çıkarma ve bilgi sorgulama için kullanılmaktadır. Özellikle de ilişkisel veritabanı sistemleri üzerinde yoğun olarak kullanılmaktadır. SQL'e özgü cümleler kullanarak veri tabanına kayıt eklenebilir, olan kayıtlar değiştirilebilir, silinebilir ve bu kayıtlardan listeler oluşturulabilir.

Veritabanları, yapılandırılmış bilgi veya verilerin depolandığı alanlardır. Bilgi artışıyla birlikte bilgisayarda bilgi depolama ve bilgiye erişim konularında yeni yöntemlere ihtiyaç duyulmuştur. Veritabanları; büyük miktardaki bilgileri depolamada geleneksel yöntem olan "dosya-işlem sistemine" alternatif olarak geliştirilmiştir. Telefonlardaki kişi rehberi günlük hayatta çok basit bir şekilde kullanılan veri tabanı örneği olarak kabul edilebilir. Bunların dışında internet sitelerindeki üyelik sistemleri, akademik dergilerin ve üniversitelerin tez yönetim sistemleri de veritabanı kullanımına örnektir. Veritabanları sayesinde bilgilere ulaşılabilir ve onları düzenlenebilir. Veritabanları genellikle bireysel olarak satın alınamayacak kadar yüksek meblağlara sahip olmasına karşın; ücretsiz kullanıma açılan akademik veritabanları da bulunmaktadır. Akademik veritabanları aracılığıyla bazen bibliyografik bilgi bazen de tam metinlere erişmek mümkündür. Veritabanları, veritabanı yönetim sistemleri aracılığıyla oluşturulur ve yönetilir. Bu sistemlere; Microsoft Access, MySQL, IBM DB2, Informix, Interbase, Microsoft SQL Server, PostgreSQL, Oracle ve Sysbase örnek olarak verilebilir.

ABAP,İngilizce Advanced Business Application Programming kelimelerinin baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır ve Alman yazılım şirketi SAP tarafından geliştirilen üst seviye bir nesne tabanlı programlama dilidir. SAP'nin iş uygulamaları geliştirmek için kullanılan NetWeaver platformunun parçası olan Web Uygulama Sunucusu'nu programlamak amacıyla kullanılır. Sözdizimi COBOL'a benzemektedir.

Kaydedilmiş işlev, veritabanı yönetim sistemlerinde veritabanı istemcisinden tüm komut dizilerini çağırmak için kullanılabilen bir komuttur. Bu nedenle, bir dizi kayıtlı komutu çalıştıran bağımsız bir komuttur. Kaydedilmiş işlevler, ilgili veritabanının veri sözlüğüne kaydedilir.

Veri tutarlılığı, veritabanı sistemlerinde verilerin mantıksal tutarlılık kavramını ifade eder. Bu diğer tablolardaki kayıtlar ile ilgili bir tutarlılık olabileceği gibi aynı tablodaki farklı sütunlar arasındaki tutarlılıktan da bahsedilebilinir.

Veri tabanı yönetim sistemi, veri tabanlarını tanımlamak, yaratmak, kullanmak, değiştirmek ve veri tabanı sistemleri ile ilgili her türlü işletimsel gereksinimleri karşılamak için tasarlanmış sistem ve yazılımdır. Bu sistemlere örnek olarak MySQL, PostgreSQL, Microsoft SQL Server, Oracle Database ve Microsoft Access gösterilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Yönetim bilişim sistemleri</span> İşletme ve Bilgisayar bilimlerini kapsayan bir iş alanı

Yönetim Bilişim Sistemi terimi, sonundaki sistem sözcüğü tekil olarak kullanıldığında, hareket işlem kayıtlarını oluşturan verileri özetleyerek yönetim raporları üreten, bir bilgisayar tabanlı bilişim sistemi anlamına gelmektedir. Yönetim bilişim sistemleri ilk kez 1960'lı yılların ortalarında muhasebe, satınalma, stok, üretim, satış ve bordro konularında dönemsel raporlar hazırlamak amacı ile kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Veri sözlüğü</span> veri ögelerinin tanımlarını ve temsillerini içeren meta veri kümesi

IBM Bilişim Sözlüğü'ne göre veri sözlüğü, "veriyi anlamı, farklı veri türleriyle olan ilişkisi, kökeni, kullanımı ve biçimine göre sınıflandırmaya yarayan bir gösterimdir." Terim, veritabanları ve veritabanı yönetim sistemleri bağlamında farklı anlamlarda kullanılabilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">LibreOffice Base</span>

LibreOffice Base, özgür ve ücretsiz LibreOffice yazılım ailesinin veritabanı yönetim aracı. LibreOffice Base kullanılarak tablo, form, sorgu ve raporlar oluşturup düzenlenebilir. Kullanıcı bu işlemleri ister kendi veritabanında, isterse Base ile birlikte gelen Firebird, HSQLDB veritabanı motorlarıyla yapabilir.

Bilgisayar yazılımında veri erişim katmanı, tutarlı bir depoda saklanan veriye basitçe erişim sağlayan bir bilgisayar programı katmanıdır, bu tutarlı depoya varlık-ilişki veritabanı örneği verilebilir. Bu yapı ismi Microsoft.ASP.NET ortamlarında yaygın bir şekilde kullanılır.

Bu nesne-ilişkisel veritabanı yönetim sistemlerinin (ORDBMSs) bir karşılaştırmasıdır. Her bir sistemin bir amacı, ilişkisel veritabanının, en azından bazı özellikleri vardır; onların bütünlüğü içinde çok değişkendir ve yaklaşımları alınmıştır.

Aşağıdaki tablolarda mevcut veritabanı yöneticisi araçların bir dizisi için genel ve teknik bilgilerin karşılaştırılması verilmiştir. Daha fazla bilgi için bireysel ürün makalelerine bakınız. Bu makale her şey dahil mutlaka günceldir.

<span class="mw-page-title-main">Nesnelerin interneti</span>

Nesnelerin interneti, fiziksel nesnelerin birbirleriyle veya daha büyük sistemlerle bağlantılı olduğu iletişim ağıdır. İnternet üzerinden diğer cihazlara ve sistemlere bağlanmak ve veri alışverişi yapmak amacıyla sensörler, yazılımlar ve diğer teknolojilerle gömülüdür. Nesnelerin tekil anahtar ile işaretlenerek internet altyapısı üzerinden birlikte çalışabilmesi ve bu sayede küçük parçaların toplamından daha büyük değerler oluşturulması öngörülmüştür. Askeri sistem için "askerî nesnelerin interneti" yaratılmıştır.

İlişkisel veritabanı, 1970 yılında Edgar Frank Codd tarafından önerildiği gibi, organizasyonu ilişkisel veri modeline dayanan bir dijital veritabanıdır. İlişkisel veritabanlarını korumak için kullanılan çeşitli yazılım sistemleri bir ilişkisel veritabanı yönetim sistemi (RDBMS) olarak bilinir. Neredeyse tüm ilişkisel veritabanı sistemleri, sorgulama ve veritabanının bakımı için dil olarak SQL(Structured Query Language) kullanmaktadırlar.

Üst yönetim destek sistemi, olarak da bilinen üst yönetim bilgi sistemi, karar verme gereksinimlerini ve üst düzey yönetsel bilgiyi destekleyen ve kolaylaştıran Yönetim bilişim sisteminin bir parçasıdır. Organizasyonel amaçlar için, konu ile ilgili iç ve dış bilgiye kolay erişim sağlar. Yaygın olarak karar destek sisteminin özelleşmiş bir biçimi olarak göz önüne alınmıştır.

Bir veritabanı dizini, veri ve dizinin veri yapısını koruyan ve ek depolama alanı maliyetiyle bir veritabanı tablosundaki veri alma işlemlerinin hızını artıran bir veri yapısıdır. İndeksler, bir veritabanı tablosuna yapılan bütün erişimlerde, veritabanı tablosundaki her satırı tek tek aramaya gerek kalmadan hızlı bir şekilde verileri bulmak için kullanılır. İndeksler, hızlı rastgele aramalarda ve sipariş edilen kayıtların verimli bir biçimde erişimine olanak sağlayan bir veritabanı tablosunun bir veya daha fazla sütunu kullanılarak ve genişletilerek oluşturulabilir.

Veritabanı güvenliği, çok çeşitli bilgi güvenliği kontrollerinin kullanımı ile ilgilidir ve veri tabanlarınının(imkân dahilinde verileri, veritabanı uygulamalarını veya kayıt edilmiş işlevleri, veri tabanı sistemlerini, veritabanı sunucularını ve ilişkili ağ bağlantılarını içerir.) gizliliğini, bütünlüğünü ve erişilebilirliğini saldırılara karşı korur. Teknik, idari, yargı ve fiziksel gibi çeşitli türde ve kategoride kontroller veritabanı güvenliği kapsamı içerisine girer. bilgisayar güvenliği, bilgi güvenliği ve risk yönetimi alanları içerisinde, veritabanı güvenliği uzmanlık gerektiren bir konudur.

Belge odaklı veritabanı veya belge deposu, yarı yapılandırılmış veriler olarak da bilinen belge odaklı bilgileri depolamak, almak ve yönetmek için tasarlanmış bir bilgisayar programı ve veri depolama sistemidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.