Bilge Kağan'ın Tacı, Moğolistan'ın Orhun Vadisi, Khöshöö -Tsaidam'daki Bilge Kağan külliyesinde ortaya çıkarılan, 6. ve 8. yüzyıllar arasına tarihlenen altın bir taçtır. Orta Asya İkinci Türk Kağanlığı döneminde yapılmış ve yerel bir sanatçı tarafından yapıldığı sanılmaktadır. Taç, Kül Tigin Büstü'nün başlığına benzer.
Uygur Kağanlığı, 8.ve 9. yüzyılların ortaları arasında yaklaşık bir yüzyıl boyunca var olan bir Türk imparatorluğuydu. Çinliler tarafından Jiu Xing, dokuz Oğuz veya Dokuz Tuğluk olarak adlandırılan bir kabile konfederasyonuydu.
Orhun Yazıtları, Göktürk Yazıtları ya da Köktürk Yazıtları, Eski Türkçe (𐰆𐰺𐰴𐰣∶𐰖𐰔𐱃𐰞𐰺𐰃) olan, Türklerin bilinen ilk alfabesi olan Orhun alfabesi ile II. Köktürk Kağanlığı döneminde Göktürkler tarafından yazılmış yapıtlardır. Birçok kişi ilk Türkçe yapıt olarak bilse de ilk Türkçe yapıt Çoyr Yazıtıdır. Orhun yazıtları Türkçenin tarihsel süreçteki gramer yapısı ve bu yapının değişimiyle ilgili bilgiler verdiği gibi Türklerin devlet anlayışı ile yönetimi, kültürel ögeleri, komşuları ile soydaşlarıyla olan ilişkileri ve sosyal yaşantısıyla ilgili önemli bilgiler içermektedir.
Tūnyokuk, Göktürk Kağanlığının yabgusudur. "Aşina" ailesinin akrabalarından Göktürk "Aşide" ailesindendir. Göktürkler ve diğer Türk göçebe imparatorluklarının kurucusu ve yönetenleri, Aşina sülalesindendir.
Bilge Kağan Resmi unvan: "Tengriteg Тengride bolmuş Türk Bilge Kağan" :Tanrı gibi gökte olmuş Türk Bilge Kağanı İkinci Göktürk Kağanlığı'nın kağanlarındandır. Türk tarihinin en önemli figürlerinden biri olarak değerlendirilir.
Kül Tigin veya Köl Tigin, d. 684 - ö. 27 Şubat 731), İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı'nı ağabeyi Bilge Kağan ile birlikte yöneten devlet başkanıdır. Kül Tigin, devletin askerî kanadını yönetiyordu.
Kül Tigin Yazıtı veya Kül Tigin Kitabesi, Bilge Kağan'ın kardeşi, İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı'nın yöneticisi Kül Tigin'in ölümü üzerine MS 732'de Orhun Vadisinde diktirilmiş yazıt.
Bilge Kağan Yazıtı veya Bilge Kağan Kitabesi, Türk dilinin en eski yazıtlarındandır. Orhun Yazıtları olarak bilinen yazıtlardan biridir.
Tonyukuk Yazıtları ya da uluslararası literatürdeki adıyla bulunduğu yere nisbetleBain Tsokto Yazıtları, Orhun Irmağı vadisinde 8. yüzyılda yazılıp dikilmiş olan Göktürk Yazıtlarından birisidir. Moğolistan'ın başkenti Ulan Bator'un ilçesi Nalayh'ta Bayan Tsokto adlı yerde bulunmuştur.
İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı, Çin egemenliğine giren Göktürkler Kutluk Kağan zamanında yeniden bağımsızlığına kavuştu. Bu yüzden bu devlete "Kutluk Devleti" de denir.
İlteriş Kağan, İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı'nın kurucusu. Bilge Kağan ve Kül Tigin'in babasıdır. M.S. 681-693 yılları arasında egemenlik yapmıştır. 2022'de kendisi adına yazılan bir yazıt bulunmuştur.
Yollıg Tigin ya da tahta oturduktan sonraki adıyla Ay Kağan, Türkçenin Tonyukuk'tan sonra bilinen ilk yazarı ve İkinci Göktürk Kağanlığı'nın 5. kağanıdır. Bir Göktürk hükümdarı olmasına rağmen Türkiye Türkçesinde "Ay Kağan" değil "Yollıg Tigin" olarak bilinir. Bunun nedeni henüz bir tigin (prens) iken yazdığı Göktürk Yazıtları'nda "Yollıg Tigin" adını kullanmasıdır. Tonyukuk Yazıtı ile birlikte Bilge Kağan ve Köl Tigin yazıtları; Türk siyasi tarihinin dayandırıldığı ilk Türkçe belgeler olduğu için, Yollıg Tigin; hükümdarlığından çok sanatçı yönüyle ön plana çıkmıştır.
Bilge Kutluk Tengri Kağan ya da kısaca "Tengri Kağan", İkinci Göktürk Devleti'nin altıncı kağanıdır.
Kutluk Yabgu Kağan, Türk Kağanlığı'nın son kağanlarındandır. 742'de ülkedeki iç karışıklıklar iyice artmış; Basmiller, Karluklar ve Uygurlar ülke yönetimini boykot etmiştir. Bu karışıklıktan yararlanan, Kutluk Yabgu Kağan Aşina ailesinden olmamasına rağmen tahta çıkmıştır.
Aşina Shi, İlteriş/İletmiş Kağan ya da Alp Bilge Kağan, Basmil Kağanlığı'nın Kağanıydı ve 442'de Basmıllar, Karluklar ve Uygurların Ozmış Kağan'a karşı çıkardığı isyanda seçilerek kağan ilan edildi. Asıl adı Aşina Shi olan Kağan, tahta çıktıktan sonra İlteriş Kağan ve Alp Bilge Kağan ünvanını aldı. 744 yılında Basmil hakimiyetinden çıkmak isteyen Karluklar ve Uygurlar tarafından öldürülmüştür.
İl-İtmiş Bilge Kağatun, hukuki olarak Göktürk Kağanlığı'nın son hükümdarıdır. Çince adı P'o-f'o'dur. Bu adın Eski Türklerde "dirayetli" anlamında kullanılan "Bügü" ismi olabileceği düşünülmüştür. Pelliot ise söz başındaki p harfinin Eski Çincede *s olduğunu savunarak GökTürkçe *Sebeg unvanına denk geldiğini ileri sürmüştür. Aslen ülkeyi hiçbir zaman yönetmemiştir. Tonyukuk'un kızı, Bilge Kağan'ın eşi, Bilge Kutluk Tengri Kağan'ın annesidir
Bolçu Muharebesi, 711'de Göktürk Kağanlığı ile Türgişler öncülüğündeki ittifak kuvvetleri arasında gerçekleşen muharebedir. Muharebe, kesin Göktürk zaferiyle sonuçlanmıştır.
Bilge İşbara Tamgan Tarkan ya da Taçam Bey, İkinci Göktürk Kağanlığı döneminde yaşamış olan bir Göktürk devlet adamıdır.
Tang imparatoriçesi Wu Zetian'ın kurduğu Zhou Hanedanlığı ve İkinci Göktürk Kağanlığı arasındaki savaşlar 693 yılında Kapgan Kağan ve Aygucı Tonyukuk'un Büyük Kuzey Çin akını ile başlamıştı. Bu Göktürk - Tang savaşının çeşitli nedenleri vardı. Bunların başında Kapgan Kağan'ın devleti güçlendirip büyütme isteği geliyordu. Kapgan Kağan'ın bir kızını Wu Zetian'ın yönetimden uzaklaştırdığı Tang Hanedanı'ndan bir prensle evlendirmek istemesi, ancak Wu Zetian'ın bu isteği geri çevirip kendi ailesinden birini güvey adayı olarak göndermesi savaş için yeterli gerekçeyi yaratmıştı. Yapılan birçok akından sonra 701 ya da 702 yılında yani Kül Tigin 16 yaşındayken, Göktürk ordusu Kuzey Çin'deki Kansu bölgesinin kuzeydoğusuna bir akın düzenledi. Lev Nikolayeviç Gumilyov ile Giraud bu akının Maveraünnehir'e yapıldığını ileri sürmektedirler ancak bu seferin Kansu - Ordos'a yapıldığı açıktır.Bu sefere Kül Tigin ve Bilge Şad da katılmışlardı. Orhun Yazıtları'nda Iduk Baş olarak geçen yerde Göktürk ordusu, Ong Tutuk komutasındaki beş tümenlik bir Zhou ordusuyla savaştı. Kül Tigin yaya olarak saldırdı, Ong Tutuk'un silahlı kayınbiraderini kendi elleriyle tutup (yakalayıp) Kapgan Kağan'a sundu. Ardından Zhou ordusu bozguna uğratılarak yok edildi. Bu savaştan sonra altı yıl boyunca büyük çarpışmalar yapılmamıştır ancak küçük çaplı akınlar sürdürülmüştür.
Kargan Savaşı, Bilge Kağan liderliğindeki Göktürkler ile Uygurlar arasında 717'de baş veren savaştır. Savaş, kesin Göktürk zaferiyle sonuçlanmıştır.
Kül Tigin Büstü, İkinci Türk Kağanlığı'nın bir Türk generali ve prensi olan Kül Tigin'i temsil ettiği düşünülen 8. yüzyıldan kalma mermer bir büsttür. Baş muhtemelen, gövdesi Moğolistan'ın Khöshöö -Tsaidam kentindeki Kül Tigin Külliyesi'ndeki aynı binada bulunan oturan bir figürün parçasıydı. Bu bölgede ve komşu bölgede bulunan altın bir taç, Bilge Kağan Tacı gibi diğer eserlerden farklı olarak, bu taş heykel ve şu anda kaybolan bir dizi tablo, Tang Kitabı'nda belirtildiği gibi, muhtemelen Tang Çinli zanaatkarların eseriydi. Heykelin Çinli bir zanaatkar tarafından yapılmış olması, heykelin şapkasının kökenini açıklayabilir. Doğu Türkleri arasında da kullanılan şapkanın, merhum Kül Tigin'in gerçek başlığından Çinli sanatçı tarafından çoğaltılmış olması da mümkündür. Şapkada tasvir edilen kartal, yerel bir zanaatkâr tarafından yapılan Bilge Kağan'ın Altın Tacı'na benzer. Başı bulan Çek arkeolog Lumír Jisl, Kul Tigin'in şapkasının büstündeki hayvanı önce hanedan kartalı olarak tanımlamış, daha sonra Türklerin ölümle ilişkilendirdiği şahini seçmiştir. Doğu Türkleri tarafından genellikle benzer şekilde açılmış kanatlarla tasvir edilen anka kuşunu da temsil ediyor olabilir.