Bilâd-ı selâse

Bilâd-ı Selâse (Eski Türkçe:بلاد ثلاثة), üç belde anlamına gelen tabirdir. Eyüpsultan, Galata ve Üsküdar için kullanılmıştır.

Bilâd-ı Selâse olarak anılan üç belde, Eyüpsultan, Galata ve Üsküdar yerleşim ve yönetim birimleri ifade etmektedir. Genellikle İstanbul ve Bilâd-ı Selâse şeklinde kullanılmaktadır. Nadir olarak ise bazı kaynaklarda tek başına kullanılan "Bilâd-ı Selâse" ifadesi İstanbul, Bursa ve Edirne'yi yani birbirine yakın üç şehri ifade etmektedir.

İstanbul diye ifade edilen şehir merkezinin Dersaadet, Âsithane, Tarihî yarımada veya Suriçi İstanbulu olarak adlandırıldığı düşünüldüğünde, Bilâd-ı Selâse olarak anılan üç belde, şehir merkezinin etrafındaki Eyüpsultan, Galata ve Üsküdar gibi, günümüzdeki banliyö anlayışına benzer bir yakındaki yerleşim bölgesi tarifi için kullanılmıştır.^[1] Silivri'ye kadar olan bölge Eyüp, Yeniköy'e kadar olan bölge Galata ve Pendik'e kadar uzanan bölge de Üsküdar Kadısının idaresi altındadır.^[2]

Osmanlı idari ve adli yapı dikkate alındığında İstanbul kadısının yüksek mevkii yanında, Bilâd-ı Selâse kadıları mevleviyet derecesinde sayılır ve tecrübeli ulema arasından seçilirlerdi.^[3] Şehre ilişkin konular birlikte değerlendirilirdi. Bilâd-ı selâse kadılıklarına ait defterler bugüne kadar korunabilmiş en önemli Osmanlı sicillerindendir ve Üsküdar mahkemesinin 919-1342 (1513-1923) yıllarına ait 801, Galata mahkemesinin 900-1342 (1495-1923) yıllarına ait 1040, Eyüp kadılığının ise 978-1342 (1570-1923) yıllarına ait 629 defteri (şer‘iyye sicili) bulunmaktadır.^[4][5]