İçeriğe atla

Bigalı Mehmet Çavuş

Bigalı Mehmet Çavuş
LakabıMehmetçik
Doğum1878
Plovdiv, Bulgaristan
Ölüm3 Şubat 1964 (86 yaşında)
Biga, Çanakkale, Türkiye
Bağlılığı Osmanlı İmparatorluğu
BranşıOsmanlı ordusu
RütbesiÇavuş
Çatışma/savaşlarıBalkan Savaşları
Çanakkale Savaşı (I. Dünya Savaşı)
ÖdülleriHarp Madalyası
Türk Kurtuluş Savaşı haritası, 1915.
1915 yılında denizden görülen Seddülbahir Kalesi.
Türk Kurtuluş Savaşı sırasında İngilizler'in Seddülbahir'e iniş yaptığı sırada, 1915.

Bigalı Mehmet Çavuş (1878 - 3 Şubat 1964), Türk asker.

I. Dünya Savaşı'nda Çanakkale cephesinde çavuş rütbesiyle Osmanlı ordusunda görev yaptı. 4 Mart 1915 tarihinde İngiliz birliklerinin çıkarma yaptığı Sed­dülbahir Kalesi önünde gösterdiği kahramanlıkla literatüre gir­di.

Çatışma sıra­sında tüfeği tutukluk yapınca, düşmana taş atarak savaşı sürdüren Mehmet Çavuş, bir istihkam küreğiyle askerlerini hücuma kaldırmış; 20 ölü, 25 yaralı zayiat veren İngiliz güçleri çekilmek zorunda kalmıştı.[1] Osmanlı ve Türk askeri için kullanılan “Mehmetçik" ifadesinin onun adından geldiği düşünülür.[2]

Yaşamı

1878'de Bulgaristan'ın Filibe kentinde doğdu.[3] 93 Harbi'nin gerçekleştiği sırada Mehmet'in ailesi Anadolu'ya göç etti ve Osmanlı İmparatorluğu sınırlarında Çanakkale'nin Biga Bahçeli köyüne yerleşti.[3][4] Mehmet, Balkan Savaşları'na katılmak için gönüllü oldu.[3]

Çanakkale Savaşı

Mehmet Çavuş, Seddülbahir Kalesi ve Gelibolu Yarımadası'nda gerçekleşen Çanakkale Savaşı(1915-1916)'ndaki topçu birliklerine katıldı.[5][6] Burada Britanya Ordusu ile savaştı.[7]

4 Mart 1915'te (yerel saatle 14.45'te), beş dretnot ve İtilaf Devletleri'ne ait yedi torpido botundan bir filoyu (Seddülbahir) bombaladı. Seddülbahir'deki üç tekneye, askeri kuvvetlerinin Çanakkale Boğazı'ndan geçişini sağlamak ve Osmanlı surlarını ele geçirmek üzere mitralyöz ve bir zırhlıdan altmış asker indirdiler.[5][8] Seddülbahir'deki topçu bataryalarının Osmanlılar tarafından boşaltılmasına rağmen, Bigalı Mehmet Çavuş liderliğindeki bir ekip Seddülbahir Hisarı'na konuşlandırıldı. Bölgenin savunmasından sorumlu Albay Halil Sami tarafından yönetilen 10. bölük, 3. tabur, 27. Alay'ın bir parçası olarak yer aldı. 30 Türk askerini tüfek ve el bombası ile silahlandırdı. Üç saat süren şiddetli savaş sırasında Türkler, kaledeki konumlarını sürekli olarak değiştirdiler. Bu taktik sayesinde Müttefik birlikleri iniş gerçekleştiremedi.

Savaş sırasında Mehmet Çavuş'un tüfek namlusu parçalara ayrıldı, bu yüzden kırık tüfeğini düşmana fırlattı ve bunun yerine onlara taşlarla saldırmaya başladı. Bu saldırısı sonrası başından ve sağ göğsünden yaralandı. Mehmet Çavuş'un yoldaşları onu fark ettiklerinde düşmanları üzerine ateş açtılar. Sonunda karaya inmeyi başaran Müttefik birlikleri, Türkler tarafından başlatılan bir kılıç süngüsü baskısının ardından zırhlılarına geri çekilmek zorunda kaldı. O günün akşamında Osmanlı askerleri arasında 6 ölü, 13 yaralı vardı.[6][9]

Haraptepe 19. Tümen Komutanı Yarbay Mustafa Kemal, Çanakkale surlarının komutanı Cevat Çobanlı'ya bir rapor gönderdi ve Mehmet Çavuş'un madalya ile ödüllendirmesini istedi. Başkomutan Yardımcısı Enver Paşa, Çanakkale'deki askerî hastaneyi ziyaret ettiği sırada Mehmet Çavuş'u Harp Madalyası ile ödüllendirdi.[6]

Mehmet Çavuş, tedavisi bittikten sonra kendisine verilen izin süresini kullanmayarak tekrar cepheye döndü ve Arıburnu'nda savaştı.[1] 25 Nisan 1915'teki çıkarma sıra­sında 27. Alay'la birlikte düşma­nı karşılayan ilk askerler arasında bulundu. Arıburnu bölgesinde ikinci defa yaralanan Mehmet Çavuş, düşman birliklerinin tahliyesinin yapıldığı 9 Ocak 1916 tarihine kadar bu bölgede savaşmayı sürdürdü.[1]

Savaştan sonra

Orduda toplam 16 yıl görev yapan Mehmet Çavuş,[3][10] savaştan sonra Çanakkale'nin Biga ilçesinde mütevazı bir hayat yaşadı; para için değil, ülkesi için savaştığını söyleyerek mali yardımı reddetti.[3][11] 3 Şubat 1964'te 86 yaşında öldü ve karısının köyündeki mezarının yanına gömüldü.[3][7][11]

Hatırası

Bigalı Mehmet Çavuş, bir kahraman olarak hatırlanmaktadır.[3] 2001 yılında Çanakkale Boğaz Komutanı'nın Emir Astsubayı Ekrem Boz'un teşviki ve Çanakkale Turizm Tanıtma Derneği'nin gayretleriyle 2001 yılında Bahçeli Köyü'nde anma töreni düzenlenmiştir.[2] Aynı yıl köy kahvesinde “Bigalı Mehmet Çavuş” köşesi oluşturuldu.

2015'te anıt-mezara dönüştürülen[10] mezarı bazı üst düzey askeri subaylar ve yerel siyasetçiler tarafından saygılarını göstermek için ziyaret edilmektedir.[7][12]

Hatırası, 2015 yılında eski köy okulunun restore edilmesi ile kurulan "Bigalı Mehmet Çavuş Sanat Galerisi"nde yaşatılır. Kahramanlığından ötürü kazandığı madalya da bu galeride sergilenmektedir.[11]

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ a b c Göncü, Gürsel (Mayıs 2021). "Çanakkale kahramanı Bigalı Mehmet Çavuş yeniden canlanıyor". #tarih. 6 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2022. 
  2. ^ a b Arslan, Ömer (2021). "Çanakkale Fedakârı Bigalı Mehmet Çavuş" (PDF). Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığı. Kültür ve Turizm Bakanlığı. 7 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  3. ^ a b c d e f g "Seddülbahir Kahramanı Bigalı Mehmet Çavuş". Biga Belediyesi. 29 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2017. 
  4. ^ "About Plovdiv - History - Revival". Plovdiv Municipality. 4 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2017. 
  5. ^ a b Gezen, Burak & Mustafa Suiçmez (2 Ekim 2017). "Seddülbahir Kalesi'ne dolgulu koruma". Hürriyet. 2 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2017. 
  6. ^ a b c Susam Uyar, Fikriye (15 Mart 2013). ""Bigalı Mehmet Çavuş" Çanakkale'de 30 Kişiyle Destan Yazdı". Haberler. 18 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2017. 
  7. ^ a b c Tarı Güner, Safiye (4 Şubat 2017). "Bigalı Mehmet Çavuş mezarı başında anıldı". Hürriyet. 5 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2017. 
  8. ^ "4 Mart 1915 Çıkarması". Kültür ve Turizm Bakanlığı - Çanakkale Halk Kütüphanesi. 2 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2017. 
  9. ^ David Nicolle, (Illustrated by Christa Hook), Ottoman Infantryman 1914-18, Osprey Publishing, 2010, 978-1-84603-506-7, s. 38.
  10. ^ a b "Mehmetçik'in isim babasına anıt mezar". Çanakkale Olay. 22 Mayıs 2017. 5 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2017. 
  11. ^ a b c "Seddülbahir Kahramanı Bigalı mehmet Çavuş Mezarı Başında Anıldı". Milliyet. 13 Mart 2016. 30 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2017. 
  12. ^ Tarı Güner, Safiye (19 Ocak 2017). "İlker Başbuğ, Bigalı Mehmet Çavuş'un mezarını ziyaret etti". Hürriyet. 22 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2017. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Mehmet Esat Bülkat</span> Türk asker

Mehmet Esat Bülkat veya Esat Paşa, Türk asker. Balkan Savaşları sırasında kendi gibi asker olan küçük kardeşi Mehmet Vehip Kaçı ile birlikte Yanya'da gösterdiği savunma ve direnişi ile tanınan Esat Paşa, yine küçük kardeşi ile birlikte görev aldığı Çanakkale Savaşı'nda büyük başarı göstermiş; düşman kuvvetlerinin boğazı geçip İstanbul'a varmasını önleyen komutanlardan biri olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Çanakkale Savaşı</span> I. Dünya Savaşında, 1915–1916 yıllarında Osmanlı İmparatorluğu ile İtilaf Devletleri arasında yapılan savaş

Çanakkale Savaşı veya Çanakkale Muharebeleri, I. Dünya Savaşı sırasında 1915-1916 yılları arasında Gelibolu Yarımadası'nda Osmanlı İmparatorluğu ile İtilaf Devletleri arasında yapılan deniz ve kara muharebeleridir. İtilaf Devletleri; Osmanlı İmparatorluğu'nun başkenti İstanbul'u alarak İstanbul ve Çanakkale boğazlarının kontrolünü ele geçirmek, Rusya ile güvenli bir erzak tedarik ve askeri ikmal yolu açmak, başkent İstanbul'u zapt etmek suretiyle Almanya'nın müttefiklerinden birini savaş dışı bırakarak İttifak Devletleri'ni zayıflatma amaçları ile ilk hedef olarak Çanakkale Boğazı'nı seçmişlerdir. Ancak saldırıları başarısız olmuş ve geri çekilmek zorunda kalmışlardır. Kara ve deniz savaşı sonucunda iki taraf da çok ağır kayıplar vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Seyit Onbaşı</span> Türk asker

Seyit Ali Çabuk veya bilinen adıyla Seyit Onbaşı, I. Dünya Savaşı'nda Çanakkale Cephesi'nde çarpışan Türk asker.

<span class="mw-page-title-main">Arıburnu Cephesi</span> Çanakkale Savaşının bir parçası olan I. Dünya Savaşı cephesi

Arıburnu Cephesi, 25 Nisan 1915 tarihindeki Arıburnu Çıkarması ile başlayan ve 6 Ağustos 1915 tarihine kadar süren çarpışmaları kapsayan, Çanakkale Savaşı'nın bir parçası olan cephedir. Bu tarihte Müttefik kuvvetlerce üçüncü bir cephe olarak açılan Anafartalar Cephesi ile birleşmiştir. Arıburnu Çıkarması, 25 Nisan 1915 günü Gelibolu Yarımadası’nın Ege Denizi sahillerinde, “Anzak Koyu” olarak bilinecek olan kumsal ve civarına Anzak Kolordusu tarafından yapılan çıkarmadır.

<span class="mw-page-title-main">Seddülbahir Cephesi</span> Çanakkale Savaşında bir cephe

Çanakkale Savaşı'nın bir parçası olan Seddülbahir Cephesi, 25 Nisan 1915 tarihinde Seddülbahir bölgesine beş ayrı noktadan yapılmıştır. Her iki tarafın da ağır kayıpları ile sonuçlanan saldırılar yapılmıştır. Sonuç olarak Haziran ayının sonlarında Osmanlı güçleri ilerlemeyi durdurmuş ve çıkarma başarısız olmuştur, daha sonra bu bölgede savaşın sonuna kadar kısıtlı ve etkisiz siper çatışmaları devam etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Çanakkale Şehitleri Anıtı</span> Çanakkale Boğazının ucunda Morto Koyu önündeki Hisarlık Tepe üzerinde yer alan anıt

Çanakkale Şehitleri Anıtı, Çanakkale il ve Eceabat ilçe sınırları içindeki Gelibolu Yarımadası'nda, Çanakkale Boğazı'nın ucunda Morto Koyu önündeki Hisarlık Tepe üzerinde yer alan anıt.

<span class="mw-page-title-main">Çanakkale Boğazı</span> Ege Denizi ile Marmara Denizi arasındaki boğaz

Çanakkale Boğazı ya da tarihî adıyla Dardanelya, Asya ile Avrupa kıtalarını birbirinden ayıran ve Ege Denizi ile Marmara Denizi'ni birbirine bağlayan bir boğaz ve uluslararası su yoludur.

Birinci Kirte Muharebesi Çanakkale Savaşı sırasında Seddülbahir Cephesi'nde İngiliz-Fransız kuvvetleriyle Osmanlı tarafı arasında gerçekleşen 28 Nisan 1915 tarihli muharebedir.

<span class="mw-page-title-main">Çanakkale Şehitlikleri</span>

Çanakkale Şehitlikleri, Çanakkale'de Gelibolu Yarımadası bütünüyle bir şehitliktir. Çanakkale'deki şehitlikler, anıtlar, abideler şöyledir:

<span class="mw-page-title-main">İkinci Kirte Muharebesi</span>

İkinci Kirte Muharebesi I. Dünya Savaşı sırasındaki Çanakkale Savaşı’nda, İtilaf kuvvetleri’nin Kirte Köyü ve hemen gerisindeki Alçıtepe’yi ele geçirmek için giriştikleri taarruzla 6 Mayıs - 8 Mayıs 1915 tarihleri arasında yaşanan muharebelerdir.

Üçüncü Kirte Muharebesi I. Dünya Savaşı sırasındaki Çanakkale Savaşı’nda, İtilaf kuvvetleri’nin Kirte Köyü ve hemen gerisindeki Alçıtepe’yi ele geçirmek için giriştikleri üçüncü taarruzlarıdır. Seddülbahir Cephesi'ne 25 Nisan 1915 tarihinde çıkartılan kuvvetlerin hedefi, Alçıtepe'nin ele geçirilmesiydi. Bu hedef için girişilen birinci ve İkinci taarruzlarının başarılı olmaması üzerine uygulamaya konmuştur.

Kirte Bağları Muharebesi Seddülbahir Cephesi'nde girişilen, Osmanlı kuvvetlerinin dikkatini yarımadanın güneyine çekmeyi amaçlayan bir yanıltma taarruzudur. 1915 yılının Ağustos ayı başında, Arıburnu Cephesi'nde bir taarruz harekâtı ve Suvla Koyu Çıkarması planlanmıştı. Müttefiklerin söz konusu taarruzu, bir anlamda bu harekâtları örtme amacı taşımaktadır. Kirte Bağları Muharebesi, 6 Ağustos 1915 günü Müttefik taarruzuyla başlamış olup çatışmalar 13 Ağustos 1915 tarihine kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Anafartalar Cephesi</span> Çanakkale Savaşında bir cephe

Çanakkale Savaşı'nın üçüncü cephesi olan Anafartalar Cephesi, 6 Ağustos 1915 tarihindeki Suvla Koyu civarında Müttefik kuvvetlerce yapılan çıkarma harekâtıyla başlamış ve hemen ertesinde Arıburnu Cephesi kuvvetleriyle birleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kanlısırt Muharebesi</span> Geliboluda bir savaş

Kanlısırt Muharebesi, Anzak Kolordusu'nun 6 Ağustos 1915 tarihinde Kanlısırt'a yönelik taarruzları ile bu bölgede üç gün süren çatışmalardır. Taarruzla Anzaklar Osmanlı siperlerinin önemli bir bölümünü ele geçirmişlerdir. Hemen ardından başlayan Osmanlı karşı taarruzları ise başarılı olamamış, siperler Anzak birliklerinin elinde kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mehmetçik</span>

Mehmetçik, Osmanlı ve Türkiye'de askerin halk dilindeki genel adı.

<span class="mw-page-title-main">57. Piyade Alayı (Osmanlı)</span> Osmanlı askeri bölüğü

57. Piyade Alayı, Osmanlı İmparatorluğu ordusuna mensup alay. Çanakkale Kara Muharebeleri'nin başlangıcı kabul edilen Anzak Çıkarması ve sonrasında gerçekleşen muharebelerdeki başarısıyla bilinir. Alay, 30 Kasım 1915 tarihinde Osmanlı Padişahı V. Mehmed tarafından Altın ve Gümüş İmtiyaz Madalyaları ve Harp Madalyası ile ödüllendirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihî Alanı'ndaki şehitlikler ve eserler listesi</span>

Gelibolu Yarımadası'ndaki anıt ve düzenlemelerin bugünkü görünümünü alması 1970 yılında Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı'nın kurulması ve devamında 19.06.2014 yılında Çanakkale Savaşları Gelibolu Tarihi Alan Başkanlığının faaliyete geçmesiyle oluşmuştur. Öncesinde,1916 Şevki Paşa haritasının hazırlanması ve Muharebeler sırasında ve hemen sonra yapılmış birkaç mütevazı anıt ve tekil şehitlikler dışında, 1940'lara varıncaya kadar Gelibolu Tarihi alanında önemli bir faaliyet olmadı. 1940'larda Nuri Yamut Anıtı (1943), Çanakkale Şehitler Abidesi proje yarışması (1944) ve başka girişimlerle başlayan ilgi 1970'lere kadar yavaş bir tempoyla sürdü. 1973 yılında Gelibolu Yarımadası Tarihi Milli Parkı ilanı anıtlarla ilgili faaliyetlerde gelişmeler yaşanmasına olanak sağladı.

İbradılı Gazi İbrahim Hayrettin Ağıldere, Çanakkale Kara Muharebelerinin başladığı gün olan 25 Nisan 1915 sabahı, Arıburnu sahillerini korumakla görevli olan 27. Alay, 2. Tabur, 4. Bölük, 1. Takımın kumandanı olarak, savunmada ilk kurşunu sıkan askerdir. Çanakkale Savaşı boyunca, iki defa "gazi" unvanını alan İbradılı İbrahim, soyadı kanunu çıktığında, Arıburnu, Balıkçı Damları yakınında, savunmanın yoğun olduğu ve takımıyla birlikte düşmana karşı cesaretle savaştığı bölgenin ismi olan “Ağıldere” soyadını almıştır.

Biga Kurtuluş Günü Yağlı Güreşleri ya da Bigalı Mehmet Çavuş Yağlı Güreşleri, Çanakkale'nin Biga ilçesinde Biga Belediyesi tarafından düzenlenen bir Türk yağlı güreş turnuvasıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.