İçeriğe atla

Big Mac Endeksi

Big Mac
50 dolar ile ne kadar hamburger alınabileceğini gösteren grafik (Ocak 2012).

Big Mac endeksi, farklı para birimlerinin satın alma gücünü farklı ülkelerdeki bir Big Mac'in fiyatlarıyla karşılaştıran bir göstergedir. 1986 yılında haftalık İngiliz dergisi The Economist tarafından satın alma gücü paritelerine dayalı anlaşılması kolay bir para birimi karşılaştırılmasını sağlamak ile bireysel para birimlerinin aşırı ve düşük değerini göstermek için icat edilmiştir.[1]

O zamandan beri düzenli olarak araştırılmış, bilimsel çalışmalarda ve ders kitaplarında alıntılanmıştır.

1986 yılında oluşturulan endeks, adını McDonald's restoranlarında satılan bir hamburger olan Big Mac'ten almıştır. Para biriminin mevcut ABD doları döviz kuruna dönüştürülmesiyle, para birimlerinin satın alma gücü basit bir şekilde karşılaştırılır.[2]

Big Mac burada bir para biriminin satın alma gücünün basit bir göstergesi olarak kullanılır, çünkü dünyanın birçok ülkesinde standart bir boyut, bileşim ve kalitede mevcuttur. Parasal karşılaştırmanın arkasında, aynı emtia fiyatlarının uzun vadede tüm ülkelerde aynı olduğu varsayımı vardır.[3]

Tarihçe ve temel bilgiler

Endeks 1986 yılında o dönemde The Economist'te muhabir olan ekonomist Pam Woodall tarafından geliştirilmiştir. Woodall, 1993'te dergide ekonomi editörü oldu ve 2006'da Asya ekonomisini devraldı.

Para birimlerinin satın alma gücünün birbiriyle karşılaştırılmasının temeli, uluslararası makroekonominin en eski düşüncelerinden birine sahiptir. Satın alma gücü paritesi (SAGP) fikrinin modern halini 1916'da Gustav Cassel geliştirmiştir.

Tek fiyat kanunu ve alım gücü paritesi yasası

Tek fiyat kanunu, satın alma gücü paritesi teorisinin temelini oluşturmuştur. Mükemmel bir pazar olduğu sürece, homojen bir malın iki ülkede fiyat farklılıklarına sahip olmadığı söylenmektedir. Bunun yanı sıra ülkeler arasında tam bir serbest ticaret olduğunu ve işlem maliyetlerinin olmadığı (örneğin nakliye ve sigorta maliyetleri şeklinde) varsayılmıştır.[4]

Tek bir para biriminde döviz kuru kullanılarak dönüştürüldükten sonra 1. ülke ve 2. ülkede fiyat farklılıkları gösteren homojen bir mal için, ülkeler arasındaki fiyat farklılıklarından (arbitraj) yararlanmak, homojen mallar için fiyat tekdüzelik yasasının uygulanmasına neden olmaktadır.

Bu, malların bir ülkede daha ucuza satın alındığı ve başka bir ülkede kârları en üst düzeye çıkardığı anlamına gelmektedir. Bu arbitrajın bir sonucu olarak mallar, bu malların fiyatı ihracatçı ülkenin gerçek fiyat seviyesine düşene kadar ithalatçı ülkeye maksimum kar elde etmek için satılmaktadır.[4]

Daha fazla mala uygulandığında, farklı mal fiyatları endeksi kullanılarak ölçülen iki para biriminin satın alma gücü aynı olduğunda satın alma gücü paritesinden söz edilmektedir.[5]

İki ülke arasındaki Big Mac SAGP döviz kuru, bir ülkedeki bir Big Mac'in fiyatını (para birimi cinsinden) başka bir ülkedeki bir Big Mac'in fiyatına (para birimi cinsinden) bölerek elde edilir. Bu değer daha sonra gerçek döviz kuru ile karşılaştırılır; eğer daha düşükse, o zaman birinci para birimi ikinciye kıyasla düşük değerlidir (SAGP teorisine göre) ve tersine, eğer daha yüksekse, o zaman birinci para birimi fazla değerlidir.

Örneğin, Temmuz 2008'deki rakamları kullanarak:[6]

  1. Amerika Birleşik Devletleri'nde bir Big Mac'in fiyatı 3,57 dolardı (mağazaya göre değişmektedir)
  2. Birleşik Krallık'ta bir Big Mac'in fiyatı 2,29 £ idi (bölgeye göre değişmektedir)
  3. ima edilen satın alma gücü paritesi 1,56 $ ile 1 £ arasındaydı, yani 3,57 $ / 2,29 £ = 1,56
  4. bu, o zamanki 2 $ ile 1 £ arasındaki gerçek döviz kuru ile karşılaştırılır
  5. (2,00–1,56) / 1,56 = %28
  6. bu nedenle pound dolar karşısında %28 oranında fazla değerlenmiştir.

Euro fiyatları AB alanında yaygın farklılık olarak, karıştırılır. Nisan 2009 itibarıyla, Big Mac Almanya'da 2,99 € 'dan işlem görüyordu, bu da 3,96 ABD Dolarına karşılık geliyor, bu da Euro'nun SAGP'nin üzerinde işlem gördüğünü ve farkın %10,9 olduğunu göstermektedir.

Kaynakça

  1. ^ "Big MacCurrencies. The Economist . 9 Nisan 1998". 25 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ "Grundzüge der Volkswirtschaftslehre. Zweite, aktualisierte Auflage. İkincisi, güncellenmiş baskı, München 2007, S. 544". 24 Eylül 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ "The Economist. The Big Mac index". 5 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2018. 
  4. ^ a b U. Baßeler, J. Heinrich, B. Utecht: Volkswirtschaft. 18. Auflage. Schäffer-Poeschel Verlag, Stuttgart 2006, S. 579
  5. ^ Gabler Ekonomik Ansiklopedisi. 16. baskı. Business Management Verlag Dr. Th. Gabler, Wiesbaden 2005, S. 1663. 16 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2021. 
  6. ^ "Sandwiched: Burgernomics, para birimlerinin Avrupa'da çok pahalı olduğunu, ancak Asya'da çok ucuz olduğunu söylüyor". 24 Temmuz 2008. 8 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2021. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Enflasyon</span> mal ve hizmetlerin zaman içinde değerinin artması, hayat pahalılığı

Enflasyon veya parasal şişkinlik, ekonomideki mal ve hizmetlerin fiyatlarındaki genel artıştır. Bu genellikle tüketici fiyat endeksi (TÜFE) kullanılarak ölçülür. Genel fiyat seviyesi yükseldiğinde, her bir para birimi daha az mal ve hizmet satın alır; sonuç olarak, enflasyon paranın satın alma gücünde bir azalmaya karşılık gelir. TÜFE enflasyonunun tersi, mal ve hizmetlerin genel fiyat seviyesinde bir düşüş olan deflasyondur. Enflasyonun yaygın ölçüsü, genel bir fiyat endeksindekinin yıllık olarak yüzde değişimi olan enflasyon oranıdır. Hanelerin karşılaştığı fiyatların hepsi aynı oranda artmadığından, bu amaçla genellikle tüketici fiyat endeksi (TÜFE) kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Döviz kuru</span> bir birim ülke parasının diğer bir ülke parası cinsinden fiyatına, değerine denir

Döviz yabancı ülkeler tarafından kullanılan para birimidir. Döviz kuru ise bir birim ülke parasının diğer bir ülke parası cinsinden fiyatına, değerine denir. Bu kavram iki taraflı bir ilişkiyi içerir, bu yüzden iki taraflı (nominal) döviz kuru olarak da adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Satın alma gücü paritesi</span> Ekonomik bir terim

Satın alma gücü paritesi (SAGP), ülkeler arasındaki fiyat düzeyi farklılaşmasını ortadan kaldıran para birimi dönüştürme oranıdır. Eldeki toplu bir para parite oranı ile farklı bir para birimine dönüştürüldüğünde, tüm ülkelerde aynı sepetteki mal ve hizmetler satın alınabilir.

<span class="mw-page-title-main">Döviz</span> mal veya hizmetler için genel olarak kabul edilen takas aracı

Döviz, dar anlamda yabancı parayı temsil eden belgeler. Türkçede yabancı ülkelerin paralarına da döviz denmektedir. Herhangi bir ülkenin parasının, başka bir ülkenin parasına dönüştürülmesiyle ilgili işlemlere de döviz işlemi veya kambiyo işlemi denir. Döviz kelimesi Türkçeye Fransızcadaki deviseden geçmiştir. Genel olarak döviz dendiğinde milletlerarası ödemelerde kullanılan ödeme araçlarının tamamı ifade edilir.

Arbitraj fiyat farklılıklarından yararlanarak para, kıymetli maden, tahvil ve hisse senedi alıp satma işlemidir.

<span class="mw-page-title-main">Devalüasyon</span> makroekonomide ve modern para politikasında bir terim

Devalüasyon ya da değer düşürümü, sabit kur sistemlerinde ödemeler dengesi açık veren ülkenin ulusal parasının dış satın alma gücünün, hükûmetçe alınan bir kararla düşürülmesidir. Başka bir deyişle devalüasyon, bir devletin resmi para biriminin diğer ülke dövizleri karşısında değer kaybettirilmesidir.

<span class="mw-page-title-main">Sabit kur</span>

Sabit kur, sabit döviz kuru rejimi, kambiyo kontrolü bir ekonomideki yetkili para politikası otoritesi tarafından, ülkede kullanılmakta olan yerel para birimi değerinin, daha istikrarlı veya uluslararası alanda daha yaygın olarak kullanılan bir para birimi, çeşitli para birimleri sepeti veya altın gibi değerli metallerin değerlerine sabitlendiği bir kur rejimidir.

Yatırım, belirli bir kaynağın ya da değerin, gelir sağlamak amacıyla kalıcı bir biçimde kullanılmasıdır. Tüketim kavramından temel farkı, kullanılan kaynak ya da değerin işlem sonunda tükenmemesidir. Yatırım harcamasının sonucunda ortaya çıkan yatırım, orta ve uzun dönemde getiri sağlamaya devam eder.

Millî gelir ile ilgili iki temel kavram vardır. Bunlar Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) ve Gayri Safi Millî Hasıla (GSMH) kavramlarıdır. GSYİH, bir ülkenin sınırları içerisinde hem o ülkenin yurttaşları hem de yabancılar tarafından elde edilen gelir, GSMH ise bir ülkenin yurttaşları tarafından o ülkenin sınırları içerisinde ve sınırları dışında elde edilen geliri ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Kişi başına nominal GSYİH değerlerine göre ülkeler listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu sayfada Avrupa'daki ülkeleri, kişi başına düşen gayri safi yurt içi hasılalarına göre nominal değerlerde sıralanmaktadır. Bu değerler, bir ülkenin belirli bir yılda ürettiği tüm mal ve hizmetlerin değeri olup, piyasadaki döviz kurlarıyla Amerikan dolarına çevrilerek aynı yıl için ortalama nüfusa bölünerek elde edilir.

<span class="mw-page-title-main">Kişi başına düşen millî gelir</span>

Bir ülkenin gayri safi millî hasılası (GSMH), o ülkenin nüfusuna bölündüğü zaman, kişi başına düşen GSMH bulunur. Aynı şekilde, bir ülkenin gayri safi yurt içi hasılası (GSYİH) o ülkenin nüfusuna bölündüğü zaman ise, kişi başına düşen GSYİH elde edilir.

Dünya ülkelerinin gayri safi yurt içi hasılalarına (GSYİH) göre sıralanmış üç listesi vardır. Bu listedeki GSYİH dolar tahminleri satın alma gücü paritesi (SAGP) hesaplamalarından elde edilmiştir. SAGP bazını kullanmak, nispi yaşam maliyeti ve ülkeler arası enflasyonu hesaba kattığı için, gelirlerdeki gerçek farklıların potansiyel olarak bozulmasına yol açan sadece kur bazlı hesaplamaya göre daha yararlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kişi başına satın alma gücü paritelerine göre ülkeler listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu madde dünya ülkelerinin, kişi başına gayri safi yurt içi hasılalarına (GSYİH) göre sıralanmış bir listesidir. Bu listedeki GSYİH dolar tahminleri satın alma gücü paritesi (SAGP) hesaplamalarından elde edilmiştir. Bu hesaplamalar Uluslararası Para Fonu (IMF), Dünya Bankası ya da CIA gibi çeşitli kurumlar tarafından yapılır. Farklı kuruşların aynı ülke için yaptıkları hesaplamalar farklılık gösterdiği için bu değerler kesin gerçekler yerine, tahmini rakamlar olarak algılanmalıdır.

<span class="mw-page-title-main">McDonald's</span> Amerika merkezli fast food şirketi

McDonald's, günde 69 milyon müşteriye hizmet veren, dünyanın en büyük fast-food restoran şirketi. McDonald's, genel olarak hamburger, çizburger, patates kızartması ve soğuk içecekler satmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Uluslararası döviz piyasası</span>

Yatırım, hedging, spekülasyon amacıyla yapılan hareketlerin gerçekleştiği döviz piyasaları 24 saat açıktır. Açılış Sidney ve Tokyo'da olur, Hong Kong ve Singapur, Bahreyn ile sürer Avrupa piyasalarına geçer. Frankfurt, Zürih, Londra'dan New York, Chicago piyasalarına ve Los Angeles ve San Fransisco'ya devam eder. İşlem hacmi, dünya ticaret hacminin 50 katından fazladır. İşlemlerde ağırlık Amerikan doları, Euro ve Japon yeni üzerindedir.

<span class="mw-page-title-main">Para politikası</span>

Para politikası, hükûmetin, merkez bankasının ya da para otoritesinin, ekonomiye, para arzı yönetimi ya da döviz piyasası işlemlerini kullanmak yoluyla yön vermesidir. Para teorisi, ekonomi için en uygun (optimal) para politikasının belirlenmesini sağlar.

<span class="mw-page-title-main">Savunma harcamalarına göre ülkeler listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Ülkelere göre savunma harcamaları listesi, mevcut en son bilgiler kullanılarak yıllık olarak oluşturulan bir listedir. Bu bilgilerden bazıları Amerika Birleşik Devletleri Merkezi İstihbarat Teşkilatı'nın World Factbook 'tan edinilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Nominal GSYİH değerlerine göre ülkeler listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH), belirli bir yılda bir ülkedeki tüm nihai mal ve hizmetlerin piyasa değeridir. Ülkeler, piyasa veya devlet resmi döviz kurlarında hesaplanan mali ve istatistiksel kurumlardan alınan nominal GSYİH tahminlerine göre sıralanır. Nominal GSYİH, farklı ülkelerdeki yaşam maliyetlerindeki farklılıkları hesaba katmaz ve sonuçlar, ülkenin para biriminin döviz kurlarındaki dalgalanmalara bağlı olarak bir yıldan diğerine büyük ölçüde değişebilir. Bu tür dalgalanmalar, nüfusunun yaşam standardında genellikle çok az veya hiç fark yaratmasalar da, bir ülkenin sıralamasını bir yıldan diğerine değiştirebilir.

Satın alma gücü veya alım gücü, bir para birimiyle alınabilecek mal ve hizmetlerin miktarıdır. Diğer ülkeler veya farklı zamanlar arsındaki satın alma gücü farklılıklarını ölçebilmek için satın alma gücü paritesi kullanılır.

Ekonomik güç, diğer adıyla iktisadi güç ülkelerin, işletmelerin veya bireylerin yaşam standartlarını iyileştirme kabiliyetini ifade eder. Kendilerine fayda sağlayacak kararları kendi başlarına alma kabiliyetlerini artırır.Uluslararası ilişkiler akademisyenleri de bir ülkenin ekonomik gücüne, uluslararası ilişkilerdeki gücünü etkileyen bir faktör olarak atıfta bulunurlar. Ekonomistler güç kelimesini içeren çeşitli kavramlar kullanırlar:


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.