İçeriğe atla

Białystok Gettosu Ayaklanması

Bialystok Gettosu Direnişi
II. Dünya Savaşı
Tarih15 Ağustos-30 Ağustos 1943
Bölge
SebepYahudilerin imha kamplarına yollanması
Sonuç Direniş bastırıldı.
Taraflar
Anti-Faşist Askeri Örgüt

Nazi Almanyası Almanya

Komutanlar ve liderler
Mordehay Tanenbaum †[1]
Daniel Moszkowicz †
Nazi Almanyası Odilo Globocnik
Güçler

Nazi Almanyası Üç tabur

  • 1
  • 2
Kayıplar
300 direnişçi öldürüldü[2]
35.000 sürgün[3]
Birkaç düzine Mihver askeri öldü
Çok sayıda yaralı


Bialystok Gettosu Direnişi, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası tarafından işgal edilen Polonya'nın Bialystok kentinde kurulan gettodaki ayaklanmadır. Bu ayaklanma Varşova Gettosu Ayaklanması'ndan sonraki en büyük ikinci getto ayaklanmasıdır[4]. Direniş Anti-Faşist Askeri Örgüt tarafından düzenlendi.

Ayaklanma

Nazi yetkilileri diğer gettolarda olduğu gibi bu gettodan da Nihai çözüm adı verdikleri planı uygulamak için burada bulunan Yahudileri imha kamplarına yollama kararı aldı. 1943 yılının Şubat ayında buradan yaklaşık 15.000 Yahudi'yi imha kamplarına yollamayı planlıyordu. Ancak bu gerçekleştirilemedi. Buna rağmen daha sonraları toplama kamplarından, imha kamplarına göndermeler başladı.

Tasfiyeler Ağustos ayında da devam etti. Yahudiler bu durumu engellemek için harekete geçmeye karar verdi. Anti-Faşist Askeri Örgüt bu direnişi örgütledi. 15 Ağustos gecesinde Alman birlikleri rutin olarak burada bulunan bir kısım Yahudi'yi almak için geldiklerinde direnişçiler Mordehay Tanenbaum ve Daniel Moszkowicz önderliğinde ayaklanmayı başlattı. Ancak direnişçilerin elinde az silah vardı. Ellerindeki silahlar Makinalı tüfek, birkaç düzine silah ve molotofkokteyli ile sınırlıydı. İsyancılar ancak 5 gün direnebildi.

Ayaklanma sırasında 300'den fazla direnişçi öldürüldü. Çatışmalar bittikten ve ayaklanma Almanlar tarafından bastırıldıktan sonra 1.200'ü çocuk 35 bin Yahudi diğer kamplara yollandı. Bu kamplar Treblinka, Majdanek ve Auschwitz'tir.

Kaynakça

  1. ^ О Мордехае и его товарищах написано в «Чёрной книге», вышедшей под редакцией В. Гроссмана и И. Эренбурга.
  2. ^ "Białostockie getto walczy". 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2015. 
  3. ^ Беркнер, Сергей Самуилович. Восстание в Белостокском гетто.
    Научная работа по еврейской истории из фонда (רשימת מאמרים במדעי היהדות (רמב"י
  4. ^ "Polskie Radio для раздела История Израиля". 26 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2015. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Holokost</span> Adolf Hitler liderliğindeki Nazi Almanyasının azınlıklar, eşcinseller, esirler ve muhaliflere uyguladığı soykırım

Holokost, Yahudi Soykırımı veya HaŞoah, Nazi Almanyası döneminde 1941 ve 1945 yılları arasında, Adolf Hitler ve Heinrich Himmler'in liderliğindeki SS güçleri tarafından işgal edilen sınırlar içerisinde yaklaşık 6 milyon Yahudi'nin sistemli bir şekilde öldürüldükleri soykırımdır.

<span class="mw-page-title-main">Varşova Gettosu Ayaklanması</span>

Varşova Gettosu Ayaklanması, Alman işgali döneminde, 19 Nisan - 16 Mayıs 1943 tarihleri arasında Polonya Genel Hükûmeti 'nin merkezi Varşova şehrinde bulunan Varşova Gettosu'nda devam eden ayaklanma.

<span class="mw-page-title-main">Armia Krajowa</span> 2.Dünya Savaşı sırasında Alman işgalindeki Polonyadaki direniş hareketi

Armia Krajowa, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası’nın işgali altındaki Polonya’da bir direniş hareketi. 1942 yılı Şubat ayında Związek Walki Zbrojnej adıyla kuruldu. İki yıl içinde çoğu direniş grubunu kapsayacak şekilde genişledi. Polonya Sürgün Hükûmetine bağlıydı ve bu hükûmetin silahlı kuvvetine evrildi. 1944 yılında bünyesinde 200 ila 600 bin kişinin bulunduğu öne sürülür. Yugoslav Partizanları ve Sovyet partizanlarının ardından Avrupa’daki savaş sırasında en büyük üçüncü direniş örgütüydü. Örgütün varlığına, 20 Ocak 1945 tarihinden itibaren işgal altındaki Polonya topraklarının ilerleyen Kızıl Ordu tarafından ele geçirilmesi üzerine son verilir.

<span class="mw-page-title-main">Josef Blösche</span>

Josef Blösche, Almanya'da Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi üyesi ve bir Rottenführer olarak II. Dünya Savaşı sırasında SS ve SD'de görev yapan asker. Blösche birçok Yahudiyi vurup öldümüş ve çok daha fazla Yahudiyi imha kamplarında ölüme yollamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Varşova Ayaklanması</span>

Varşova Ayaklanması, Polonya'daki Armia Krajowa birliklerinin Varşova'yı Alman işgalinden kurtarmak için gerçekleştirdiği, II. Dünya Savaşı'nın önemli operasyonlarından birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Slovak partizanlar</span>

Slovak partizanlar, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası ve işbirlikçiliğe karşı Slovak direnişini örgütleyen düzensiz askerî gruplardır.

<span class="mw-page-title-main">Danimarka direniş hareketi</span>

Danimarka direniş hareketi, II. Dünya Savaşı sırasında Almanya tarafından gerçekleştirilen Danimarka'nın işgalinin ardından oluşturulan partizan kuvvetlerle işgali sonlandırmaya amaçlayan direniş hareketi.

<span class="mw-page-title-main">Yahudi Muharebe Örgütü</span> Askeri birim

Yahudi Muharebe Örgütü, 28 Temmuz 1942 yılında oluşturulan yeraltı direniş örgütüdür. Örgütü kuranlarda Varşova Gettosu'nda yaşayanlardı. Kurulma sebebi ise Yahudilerin bu gettodan alınıp ölüm kamplarına gönderilmesidir. En büyük eylemde burada gerçekleşti. Örgütün amacı II. Dünya Savaşı sırasında Almanlar tarafından başlatılan Holokost'u engellemektir. Örgüte sol görüşlü Siyonistler katılım gösterdi. Anti-Faşist Blok, Bund, Hashomer Hatzair, Dror, Cukunft, Akiba ve Poale Zion bu örgüte katılan Siyonist örgütlenmelerdir. Örgüt Polonya Sosyalist Partisi'in kontrolündeydi. Örgütün ilk komutanı Mordechai Anielewicz'dir. Armia Krajowa, Gwardia Ludowa ve daha sonra bunun yerini alacak Armia Ludowa silah konusunda hem eğtim verdi hem de donanımını sağladı. Varşova Gettosu Ayaklanması'nda kızıl bayraklarla çatışmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Varşova Gettosu</span>

Varşova Gettosu, 1 Nisan 1940 tarihinde Nazi Almanyası'nın II. Dünya Savaşı sırasında işgal ettiği Polonya'nın başkenti Varşova'da kurmuş olduğu gettodur. Kurucusu Polonya'nın Genel Valisi Hans Frank'tır. Daha sonra Nürnberg duruşmaları sonucunda idam edildi. Aynı zamanda bu getto Nazi Almanyası'nın işgal ettiği diğer bölgelerde kurmuş olduğu 400'den fazla gettonun en büyüğüdür. Burada yaklaşık 400.000'den fazla Yahudi vardı. Bu gettoda kısmi olarak Romanlar da vardı. Nihai çözüm adı altında Yahudiler'i öldürmeye başlanılmasıyla 254.000 Getto sakini Treblinka imha kampına gönderildi. Bunların hepsi öldürüldü. Ancak bu sevkiyatı durdurmak amacıyla direnişler de gösterildi. Varşova Getto Ayaklanması olarak bilinen ayaklanma gerçekleşti. Toplama kamplarında meydana gelen en büyük direniş, bu kampın imha olmasına sebep oldu.

<span class="mw-page-title-main">Częstochowa Gettosu Ayaklanması</span>

Çestohova Gettosu Ayaklanması, II. Dünya Savaşı sırasında işgal edilen Polonya'nın Çestohova kentinde Almanlar tarafından kurulan gettoda meydana gelen ayaklanmadır. Buradaki ilk ayaklanma 4 Ocak 1943 yılında meydana geldi. Ancak ayaklanma başarılı olamamış ve misilleme olarak 50 genç Yahudi öldürülmüştü. Asıl büyük ayaklanma ise Haziran 1943 yılında gerçekleşti.

<span class="mw-page-title-main">Eylül Ayaklanması</span>

Eylül Ayaklanması, 9 Haziran 1923 tarihinde meydana gelen darbenin ardından kurulan Aleksandar Tsankov hükûmetine karşı Bulgar Komünist Partisi öncülüğünde gerçekleşmiş ayaklanmadır. komünistler Komintern'in teşviki, Anarşistler'in ve Köylülerin desteğini alarak "işçi ve köylü bir hükümetin kurulmasını" amaçlamışlardır. Ayaklanma 14 Eylül günü Maglizh bölgesinde başladı. Burada 2 köy ele geçiren komünistler Stara Zagora bölgesinde ayaklandı. Bunu Nova Zagora, yakınındaki köy olan Chirpan ve Burgas şehri de takip etti. Ancak buradaki ayaklanmalar bastırıldı. En sert çatışmalar ise Maglizh, Enina ve Shipka bölgesinde gerçekleşiyordu.

<span class="mw-page-title-main">Texel'deki Gürcü Ayaklanması</span>

Texel'deki Gürcü Ayaklanması, 5 Nisan 1945 yılında Nazi işgali altındaki Hollanda'da bulunan ve zorla askere alınan Gürcü Lejyonu'nun Hollandalı direnişçilerin desteği ile ayaklanmasıdır. Nazi Almanyası ayaklanmayı bastırdı ve Naziler daha sonra Kanadalı askerlere teslim oldu.

<span class="mw-page-title-main">Nihai Çözüm</span> II. Dünya Savaşında Yahudileri yok etmek için yapılan Nazi planı

Nihai Çözüm veya Yahudi Problemine Nihai Çözüm, II. Dünya Savaşı'nda Yahudileri yok etmek için yapılan Nazi planıdır. 1942'nin ocak ayında Berlin'in yanında Wannsee Konferansı'nda Nazilerin liderliğinde sistematik ve kasten yapılacak soykırımın prosedürleri kesinleşmiştir.

Białystok Ghetto'su, II. Dünya Savaşı sırasında Alman işgali altında bulunan Polonya sınırları içerisinde yeni adıyla Bezirk, Białystok mevkiinde, Nazi Almanya'sı tarafından oluşturulmuş bir Yahudi Ghetto'sudur. Kurulmaya başlandığı ilk tarih 26 Temmuz 1941'dir. Białystok ve çevre bölgelerinden getirilen yaklaşık 50.000 Yahudi, şehrin küçük bir alanında izole edilmiştir. Ortasından geçen Biała Nehri Getto'yu iki bölüme ayırmaktadır. Getirilen çoğu Yahudi Alman Savaş makinesine yardım etmesi için zorunlu çalıştırma işletmelerine yollanmış ve buralarda büyük tekstil fabrikalarında ya da kimyasal maddeler üreten fabrikalarda çalışmaya zorlanmışlardır. Getto, 1943 yılının kasım ayında dağıtılmış, sakinleri ise trenlerle Treblinka İmha Kampı'na ya da Majdenak Toplama Kampı'na gönderilmiştir. Getto'da yaşayan binlerce kişiden sadece birkaç yüz kişi; şehrin Polonya bölgesinde kalan kısmında saklanarak, direniş hareketiyle Getto'dan kurtulmayı başararak veya Getto'nun içerisinde hayatta kalarak savaşı atlatmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Chaim Yellin</span>

Chaim Yellin, Litvanya'nın Alman işgali sırasında Kovno Gettosu'ndaki bir Yahudi şair ve direniş hareketinin lideriydi.

<span class="mw-page-title-main">Kraków Gettosu</span>

Kraków Gettosu, II. Dünya Savaşı'nda Polonya'nın Alman işgâli altında olduğu sırada oluşturulan beş büyük Nazi gettosundan biriydi. Polonyalı Yahudilerin sistematik olarak yok edilmesi amacıyla kurulmuştur. Getto daha sonra Reinhardt Operasyonu sırasında işgücü potansiyeli olanları imha kamplarına gönderilecek olanlardan ayırmak için bir bekleme alanı olarak kullanıldı. Getto, Haziran 1942'yle Mart 1943 arasında tasfiye edildi ve sakinlerinin çoğu 60 kilometrelik demiryolu mesafesi olan Belzec imha kampının yanı sıra Płaszów köle işçi kampına ve Auschwitz toplama kampına sürüldü.

<span class="mw-page-title-main">Varşova Gettosu çocuğu</span>

Varşova Gettosu Çocuğu 1943 Varşova Gettosu ayaklanması sırasında çekilen bir fotoğraf. Gettoda bir çocuk, Rottenführer askeri olan Josef Blösche tarafından hafif makineli tüfek kendisine doğrultulurken ellerini başının üzerinde tutuyor. Fotoğraftaki Yahudiler sığınakta saklanırken Alman SS Subaylarına yakalanırlar ve zorla oradan çıkartılırlar. Fotoğraf çekildikten sonra fotoğraftaki herkes Umschlagplatz'a götürüldü ve bazıları Majdanek toplama kampına bazıları Treblinka'ya gönderildi.

<span class="mw-page-title-main">Minsk Gettosu</span>

Minsk Gettosu, Nazi Almanyası'nın Sovyetler Birliği'ni istilasından kısa süre sonra kuruldu. Alman işgâli altındaki Sovyet topraklarındaki en büyük gettolardan biriydi. Neredeyse 100 bin Yahudi barındırdı; bunların çoğu Holokost'ta öldürüldü.

<span class="mw-page-title-main">Theresienstadt Gettosu</span>

Theresienstadt Gettosu, II. Dünya Savaşı'nda, Nazi Almanyası'nın Çekoslovakya'dan ilhâk edip işgâl ettiği Bohemya ve Moravya Protektorası'nda yer alan Terezín kasabasında Schutzstaffel (SS) tarafından kuruldu. Gettonun iki ana amacı vardı: hem imha kamplarına yönelik bir "ara durak" olarak işlev göstermek hem de bir "emeklilik yerleşimi" olarak yaşlı ve ünlü Yahudilere ev sahipliği yaparak Yahudi toplulukları Nihai Çözüm konusunda yanıltmak. Getto, hem tutsakların ölümünü hızlandıracak şartlarla kasıtlı bir şekilde tasarlandı, hem de Nazi propagandasının bir aleti olarak kullanıldı. Diğer gettolardan farklı olarak, bu gettoda zorla çalıştırmanın büyük bir ekonomik önemi yoktu.

<span class="mw-page-title-main">Nazi gettoları</span>

İkinci Dünya Savaşı sırasında Polonya'nın işgaliyle başlayan Nazi rejimi, Yahudileri ve bazen de Romanları, sömürülerini daha da artırmak için kasaba ve şehirlerin küçük bölümlerine ayırmak ve hapsetmek amacıyla Alman işgali altındaki Doğu Avrupa'da gettolar kurdu. Alman belgelerinde ve getto girişlerindeki tabelalarda, Naziler onlardan genellikle Jüdischer Wohnbezirk veya Wohngebiet der Juden olarak bahsediyordu ve her ikisi de Yahudi Mahallesi olarak tercüme ediliyordu. Holokost tarihçilerinin tanımladığı şekliyle açık gettolar, kapalı gettolar, çalışma, geçiş ve yıkım gettoları dahil olmak üzere birçok farklı tür vardı. Bazı durumlarda, topluca getto ayaklanmaları olarak bilinen, Alman işgaline karşı Yahudi yeraltı direnişinin mekanıydılar.