İçeriğe atla

Bhumibol Adulyadej

Bhumibol Adulyadej
ภูมิพลอดุลยเดช
Tayland Kralı
Hüküm süresi9 Haziran 1946 – 13 Ekim 2016 (70 yıl, 4 ay ve 4 gün)
Taç giymesi5 Mayıs 1950
Önce gelenAnanda Mahidol
Sonra gelenMaha Vajiralongkorn
Doğum5 Aralık 1927(1927-12-05)
Cambridge, Massachusetts, ABD
Ölüm13 Ekim 2016 (88 yaşında)
Bangkok, Tayland
Eş(ler)iSirikit Kitiyakara (1950-2016)
Çocuk(lar)ıPrenses Ubolratana Rajakanya
Kral Vajiralongkorn
Prenses Sirindhorn
Prenses Chulabhorn Walailak
HanedanÇakri Hanedanı
BabasıMahidol Adulyadej
AnnesiSrinagarindra
DiniTheravada Buddhism
İmza

Bhumibol Adulyadej (Tayca: ภูมิพลอดุลยเดช) (5 Aralık 1927 - 13 Ekim 2016), Asya ülkesi Tayland'da 1946 yılından öldüğü 2016 yılına kadar kral olarak tahtta bulunmuştur. 70 yıl 126 gün süren saltanatıyla, Kral XIV. Louis ve Kraliçe II. Elizabeth'ten sonra dünya tarihinde en uzun süre tahtta kalan üçüncü hükümdardır.[1]

Bhumibol, 2006 yılından sonra, kötüleşen sağlığı nedeni ile Siriraj Hastanesi'nde uzun dönemler geçirdi. Kendisinden önceki Kral Ananda Mahidol'un henüz 20 yaşında ölmesinden sonra 9 Haziran 1946'da yeni Tayland Kralı olan Bhumibol, öldüğü 2016 yılına kadar aralıksız 70 yıl boyunca tahtta kalması ile birlikte dünyanın en uzun süre tahtta kalan 2. kralı olma özelliğini elde etmiştir.

Kral Bhumibol uzun süredir yaşadığı sağlık sorunlarının ardından 13 Ekim 2016 tarihinde 88 yaşında ölmüştür.[2]

Özel hayatı

Bhumibol bir ressam, müzisyen, fotoğrafçı, yazar ve çevirmendi. Phra Mahachanok adlı kitabı Budist kutsal kitaplarının geleneksel bir Jataka hikâyesine dayanmaktadır. Thong Daeng'in Hikâyesi, köpeği Thong Daeng'in hikâyesidir.

Gençliğinde, Bhumibol ateşli silahlarla çok ilgilendi. Yatak odasında bir karabina, bir Sten tabancası ve iki otomatik tabanca tuttu ve o ve ağabeyi Kral Ananda Mahidol, genellikle sarayın bahçelerini hedef antrenmanı için kullandı.

Bir tahmin, servetini 35 milyar ABD Doları olarak belirleyerek onu dünyanın en zengin devlet başkanı yapıyor.[3]

Kötüleşen sağlığı

Kral Bhumibol, lomber spinal stenozdan muzdaripti ve Temmuz 2006'da durum için mikrocerrahi dekompresyon aldı.[4][5] Ekim 2007'de hastaneye kaldırıldı ve beynine kan sıkıntısı teşhisi kondu.[6] Kalp sorunları dahil çeşitli rahatsızlıklar için tedavi gördü ve üç hafta sonra taburcu oldu.[7]

Bhumibol, görünüşe göre grip ve zatürreden muzdarip olduğu Eylül 2009'da Siriraj Hastanesine tekrar yatırıldı. 2011 yılında, WikiLeaks'in Amerika Birleşik Devletleri diplomatik belgelerinin sızdırılmasının bir parçası olarak, Parkinson hastalığı ve depresyonundan muzdarip olduğu ortaya çıktı.[8] Kasım 2011'de hastanede divertikülit tanısı kondu ve Ocak 2012'de tedavi gördü.[9] Bhumibol, Temmuz 2012'de tedavi gördüğü beyninin sol ön bölgesinde çok az subdural kanama geçirdi.[10] Bhumibol, Temmuz 2013'te hastaneden ayrıldı[11] ve 2 Ağustos 2013'te Hua Hin'deki Klai Kangwon Sarayına gitti[12] ancak sonraki yıllarda, en son 1 Haziran 2015'te, aralıklı olarak geri döndü.[13] Bhumibol, 5 Aralık 2015'teki[14] doğum gününü halka açık olarak kutlamak için çok hastaydı, ancak birkaç aydır ilk kez 14 Aralık'ta televizyonda göründü.[15] Kral, 11 Ocak 2016'da Chitralada Kraliyet Köşkü'nü ziyaret etmek için geçici olarak hastaneden ayrıldı ancak o gün daha sonra geri döndü.[16]

1 Ekim 2016'da saray, iyileşmesinin ardından Kral Bhumibol'un kan enfeksiyonunu ortaya çıkaran testlere girdiğini ve bir röntgende akciğerlerinde su ile birlikte sol akciğerinde iltihap bulunduğunu belirten bir bülten yayınladı.[17] Bir süredir böbrek yetmezliği çekiyordu ve diyalize girmişti. 9 Ekim'de ventilatöre yerleştirildi ve doktorlar durumunun "henüz stabil olmadığını" açıkladılar.[18] Pek çoğu sağlık ve şansı simgeleyen pembe giyinmiş iyi dileklerini sunmak için toplanan kalabalıklar, dualar ve desteklerini sunmak için Siriraj Hastanesi ve Büyük Saray'ın önünde toplandı.[19]

12 Ekim'de kraliyet çocukları Siriraj Hastanesine ulaştı ve Veliaht Prens Vajiralongkorn başbakanla görüştü.[20][21]

Ölümü

Kral Bhumibol Adulyadej, aynı gün kraliyet sarayı tarafından duyurulduğu üzere, 13 Ekim 2016 tarihinde, yerel saatle 15:52'de, Tayland'ın Bangkok şehrindeki Siriraj Hastanesinde 88 yaşında öldü. Ertesi gün, bedeni geleneksel yıkanma ayini için konvoyla Büyük Saray'a götürüldü. Binlerce yas tutan kişi, "kralların kralına" olan sevgisini göstererek rotayı kapladı. Kraliyet alayı, 17:00'de Viset Chaisri Kapısı'ndan Büyük Saray'a ulaştı. Krallığı yönetmek için sıradaki tek oğlu Veliaht Prens Maha Vajiralongkorn, Phiman Rattaya Taht Salonu'ndaki banyo ritüeline başkanlık etti.[22]

Ekim 2017'nin sonunda beş gün boyunca bir kraliyet yakma töreni gerçekleşti. Televizyonda yayınlanmayan gerçek ölü yakma, 26 Ekim 2017 akşamı geç saatlerde yapıldı.[23][24] Yakılmanın ardından külleri Büyük Saray'a götürüldü ve Chakri Maha Phasat Taht Salonu'nda (kraliyet kalıntıları), Wat Ratchabophit'teki Kraliyet Mezarlığı'nda ve Wat Bowonniwet Vihara Kraliyet Tapınağı'nda (kraliyet külleri) kutsandı. Cenazenin ardından yas dönemi 30 Ekim 2017 gece yarısında resmen sona erdi ve Thais, 4–6 Mayıs 2019 tarihleri arasında ev sahipliği yapacak olan Kral Vajiralongkorn'un gelecekteki taç giyme törenini beklerken normal renklerle yeniden giymeye başladı.[25]

Kaynakça

  1. ^ "A Royal Occasion speeches". Journal. Worldhop. 1996. 12 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2006.  12 Mayıs 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  2. ^ Kral Bhumibol, 88 yaşında hayatını kaybetti[]
  3. ^ ""The world's richest royals". The Telegraph. 13 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2022. 
  4. ^ "Doctors to Perform Surgery on Thai king, 78". Bangkok Post. 10 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2006. 
  5. ^ "Doctors to perform surgery to cure lumbar spine stenosis for His Majesty". The Nation. 29 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2006. 
  6. ^ "Thailand's king taken to hospital". BBC News. 28 Mayıs 2014. 15 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Kasım 2007. 
  7. ^ "Thai King sparks pink shirt craze". BBC News. 28 Mayıs 2014. 2 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2007. 
  8. ^ WikiLeaks cables reveal scandal and disease in Thai royal family 30 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The Australian, 24 June 2011
  9. ^ "Household Bureau: The King incurs diverticulitis". Manager Online. 22 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2011. 
  10. ^ "Thai king suffers brain bleeding". 13 Temmuz 2012. 25 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2020. 
  11. ^ "Thailand peaceful for king's birthday". The Guardian. 28 Mayıs 2014. 5 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Aralık 2013. 
  12. ^ "Thailand's King Bhumibol Adulyadej leaves hospital". BBC News. 2 Ağustos 2013. 3 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2020. 
  13. ^ "Thailand's ailing King Bhumibol Adulyadej returns to hospital". Sydney Morning Herald. 1 Haziran 2015. 10 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2020. 
  14. ^ "Thailand celebrates long-reigning, but ailing King Bhumibol's 88th birthday". Straits Times. 5 Aralık 2015. 5 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2020. 
  15. ^ "Thailand's King Bhumibol Adulyadej makes rare appearance". BBC News. 22 Aralık 2015. 8 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2020. 
  16. ^ "Well-wishers flock to Siriraj as King leaves for palace visit". Bangkok Post. Reuters. 25 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2020. 
  17. ^ Matt Thomas, Fears over Thai king's health continue to grow 19 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. International Business Times, 1 October 2016.
  18. ^ Ailing Thai king's health 'not stable' says palace 30 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Yahoo News, 9 October 2016.
  19. ^ Amy Sawitta Lefevre and Panarat Thepgumpanat, Thais wear auspicious pink to help hospitalized king recover. 31 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Reuters, via Yahoo News, 10 October 2016.
  20. ^ Philip Sherwell, Thailand's longtime king, a figure of unity and stability, gravely ill. 8 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Washington Post, 12 October 2016.
  21. ^ Richard C. Paddock, Worries Over King Bhumibol Adulyadej’s Health Shake Thailand 8 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. New York Times, 12 October 2016.
  22. ^ "Rituals in a Royal's death". The Nation (İngilizce). 30 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2017. 
  23. ^ "Thailand's King Bhumibol Adulyadej, world's longest-reigning monarch, dies". Reuters. 13 Ekim 2016. 13 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi – The Hindu vasıtasıyla. 
  24. ^ "Thailand's King Bhumibol Adulyadej dead at 88". BBC News. 13 Ekim 2016. 13 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  25. ^ "Coronation of HM King Maha Vajiralongkorn to be held 4–6 May: palace". The Nation (İngilizce). 1 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2019. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Rama IX. ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
Bhumibol Adulyadej
Doğumu: 5 Aralık 1927
Resmî unvanlar
Önce gelen
Ananda Mahidol		Tayland Kralı
1946–2016 		Sonra gelen
Maha Vajiralongkorn

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tayland</span> Güneydoğu Asyada bir ülke

Tayland, resmî adıyla Tayland Krallığı, eski adıyla Siyam, Hindiçin yarımadasının orta kısmında bulunan Güneydoğu Asya ülkesi. Batıda Myanmar (1.800 km), doğuda Kamboçya (803 km), kuzeyde Laos (1.754 km) ve güneyde Malezya (506 km) ile sınırları bulunmaktadır. Güney kısmında Tayland Körfezi, batı kısmında ise Andaman Denizi yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">II. Elizabeth</span> Birleşik Krallık kraliçesi (1952–2022)

II. Elizabeth, Birleşik Krallık ve aralarında Kanada, Avustralya ve Yeni Zelanda'nın da olduğu İngiliz Milletler Topluluğu üyesi 14 ülkenin 1952-2022 yılları arasındaki kraliçesi. Aynı zamanda İngiliz Milletler Topluluğu başkanı ve İngiltere Kilisesi yüksek valisi olarak görev aldı. 70 yıl 214 günlük saltanatı ile Kraliçe Victoria'nın saltanatını geride bırakarak Birleşik Krallık'ın en uzun süre tahtta kalan hükümdarı, Fransa Kralı XIV. Louis'den sonra dünyanın en uzun süre tahtta kalan hükümdarı ve tarihte en uzun süre hüküm süren kadın hükümdar unvanlarını aldı.

<span class="mw-page-title-main">2006 Tayland darbesi</span>

Eylül 2006 Tayland darbesi Tayland Kraliyet Ordusu tarafından başbakan Thaksin Shinawatra hükûmetine karşı yapılmıştır. Darbe Tayland'daki uzun bir politik krizin arkasından gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">VIII. Edward</span> Birleşik Krallık Kralı ve Britanya Dominyonları ve Hindistan İmparatoru, 1936

VIII. Edward, sonradan Windsor Dükü Prens Edward veya doğum adıyla Edward Albert Christian George Andrew Patrick David, 20 Ocak 1936'dan 11 Aralık 1936'da tahttan çekilmesine kadar Birleşik Krallık, İngiliz İmparatorluğu dominyonlarının kralı ve Britanya Hindistanı'nın imparatoru. Amerikalı Wallis Warferd Simpson ile evlenebilmek için tahttan çekilmiş ve böylece kendi isteğiyle tahtı bırakan ilk Birleşik Krallık Kralı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">II. Konstantin (Yunanistan kralı)</span> Yunanistan kralı (1940-2023; hd. 1964-1973)

II. Konstantin, 1964-1973 yılları arasında son Yunanistan kralı.

<span class="mw-page-title-main">William (Galler prensi)</span> Birleşik Krallık veliaht prensi

Galler Prensi William, Birleşik Krallık kraliyet ailesi mensubu ve Birleşik Krallık tahtının veliahtı. Kral III. Charles ve Galler Prensesi Diana'nın büyük oğludur.

<span class="mw-page-title-main">Taksin Şinavatra</span> 23. Tayland başbakanı

Taksin Şinavatra, Çin asıllı Tayland eski başbakanı, politikacı ve iş adamıdır. Taksin Şinavatra 9 Şubat 2001'de başbakan olarak göreve gelmiş olup 19 Eylül 2006'da Askeri Darbe nedeniyle görevden alınarak yapılan askerî darbede devrildi. Partisi yasadışı ilan edildi ve siyasi faaliyetlerden men edildi. 5 yıl boyunca siyaset yapması yasaklandı. Thaksin o zamandan beri 2008'de Tayland'a yaptığı kısa süreli bir ziyareti dışında sürgünde yaşamaktadır. Gıyaben iktidarı kötüye kullanmaktan iki yıl hapse mahkûm edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Vajiralongkorn</span> Tayland Kralı

Maha Vajiralongkorn, Önceki Kral Bhumibol Adulyadej ve Kraliçe Sirikit Noah'ın en büyük oğlu ve şimdiki Tayland kralıdır.

<span class="mw-page-title-main">Prem Tinsulanonda</span> 16. Tayland başbakanı

Prem Tinsulanonda, Taylandlı emekli subay. 3 Mart 1980-4 Ağustos 1988 tarihleri arası Tayland Başbakanı olarak görev yaptı. Hükümdarlık Konseyi Başkanı sıfatıyla, Tayland Naibi olarak hizmet vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Catharina-Amalia (Orange prensesi)</span> Orange Prensesi

Catharina-Amalia Hollanda, Curaçao, Aruba ve Sint Maarten ülkelerinden oluşan Hollanda Krallığı tahtının varisi.

Hükûmdar, hünkâr ya da monark, bir monarşinin, yani normalde ömür boyu ya da makamından vazgeçene dek bir ükenin başında durduğu ve genellikle makamına verasetle geçtiği bir sistemle yönetilen bir ülkenin başındaki kişidir. Hükümdarlar, mutlak monarşilerdeki gibi otokrat da olabilir, çoğu meşrutiyette olduğu gibi gerçek otoritenin yasama organının ya da bakanlar kurulunun elinde olduğu, kendilerinin sadece kısıtlı yetkilerle ya da sıfır yetkiyle hareket ettiği sembolik liderler de. Çoğu durumda hükümdar, bir devlet diniyle de bağlantılıdır. Çoğu devlette bir seferde sadece bir hükümdar olur, ancak bir naip, hükümdar küçükken, yokken ya da yönetme ehliyetinden yoksunken onun yerine ülkeyi yönetebilir. İki hükümdarın tek bir ülkeyi aynı anda yönettiği Andorra'daki gibi sistemlere "eş prenslik" denir.

Tayland'da sansür, hükûmet kontrolü altındaki haberlerin sıkı kontrolünü içerir. Buna gazeteci ve aktivistlere yönelik çeşitli taciz ve manipülasyonlar da dahildir. Tayland'da ifade özgürlüğü 1997 yılında garantilenmiş 2007 yılında da devam etmiştir. Sansür mekanizmaları arasında kral hakkındaki eleştirileri susturma, yayın medyası üzerinde doğrudan hükûmet/asker kontrolü ve ekonomik ve siyasi baskı kullanımı yer almaktadır. Kralı eleştirmenin anayasal olarak yasaklanmasına karşın bu suç genel olarak yabancılara ya da direkt olarak hükûmete muhalif olan kişilere yöneltilmektedir. Ayrıca mahkemeler tarafından verilen kararlar eleştirilemez.

<i>Zümrüt Buda Heykeli</i> Taylandda kutsal kabul edilen bir heykel

Zümrüt Buda Gotama Buda'nın lotus pozisyonunda meditasyon yaparkenki heykelidir. Heykel yeşim ve jasper taşlarından yapılmış, altın ile giydirilmiştir. Boyu 66 santimetredir (26 inç). Heykel Tayland'ın en kutsal ve önemli unsurlarından biri olarak kabul edilmektedir. Bulunduğu yer Bangkok'taki Büyük Saray'da bulunan Zümrüt Buda Tapınağı'dır.

<span class="mw-page-title-main">Anna Leonowens</span>

Anna Harriette Leonowens, İngiliz-Hint veya Hint doğumlu İngiliz seyahat yazarı, eğitimci ve sosyal aktivisttir.

<span class="mw-page-title-main">Tayland ekonomisi</span>

Tayland ekonomisi, 2019 yılında ülkenin gayri safi yurtiçi hasılasının (GSYİH) yaklaşık %60'ını oluşturan ihracata bağlıdır. Tayland, Dünya Bankası'na göre 2018 yılı itibarı ile 16.316 trilyon baht GSYİH ile Asya'nın 8. en büyük ekonomisi olan yeni sanayileşmiş bir ülkedir. 2018 yılı itibarıyla, Tayland'ın %1,06 ortalama enflasyonu ve ülkenin GSYİH'sının %7,5'i kadar bir cari fazlası bulunmaktadır. Para birimi Tayland bahtı, 2017'de en sık kullanılan 10. para birimi olarak yer aldı.

<span class="mw-page-title-main">Mongkut</span>

Mongkut, 1851'den 1868'e kadar hüküm süren Çakri Hanedanı altındaki Rattanakosin Krallığı’nın (Tayland) dördüncü hükümdarıydı.

<span class="mw-page-title-main">Tayland bahtı banknotları</span>

Tayland bahtı banknotları, Tayland'ın para birimi olan Tayland bahtının nakit biçiminin bir parçasıdır. Baht banknotlarının piyasaya sürülmesi Tayland Bankası tarafından yönetilmektedir. Tarihi boyunca Tayland'da 1 baht ile 100.000 baht arasında banknotlar basılmıştır. Bugün Tayland'da dolaşımdaki banknotlar ise 20 baht, 50 baht, 100 baht, 500 baht ve 1000 bahttır. Şu anda dolaşımda olan seriler 17., 16. ve 15. serilerdir. Tayland bahtı banknotları genellikle krallarının portresini veya heykelinin resmini içerir. Ön yüzler, mevcut kralın portresi ile tasarlanmıştır. Arka yüzlerde ise çoğunlukla "büyük" unvanıyla önemli kralların ve kralların resmi. Bazı arka yüzlerde Kral Bhumibol'un sözleri yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Sansoen Phra Barami</span>

Sansoen Phra Barami,, Tayland'ın şu anki kraliyet marşıdır. 1932 yılından önce de facto olarak Siyam'ın millî marşıydı.

<span class="mw-page-title-main">Kral öldü, yaşasın kral!</span>

"Kral öldü, yaşasın kral!", çeşitli ülkelerde yeni bir hükümdarın tahta çıkışını duyurmak için kullanılan geleneksel bir ilandır. İlk bakışta çelişkili görünen bu cümle, eski hükümdarın ölümünü duyururken aynı anda yeni hükümdarı selamlayarak devamlılığın olduğunu gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Paetongtarn Şinavatra</span> Tayland başbakanı

Paetongtarn Şinavatra, 18 Ağustos 2024'ten beri Tayland Başbakanı ve 2023'ten beri Pheu Thai Partisi'nin lideri olarak görev yapan Taylandlı siyasetçi ve iş kadınıdır. Şinavatra ailesinin bir üyesidir. Thaksin Şinavatra'nın en küçük kızı ve Yingluck Şinavatra'nın yeğenidir. Tayland tarihinde başbakanlık görevini üstlenen en genç kişi ve bu görevi üstlenen ikinci kadındır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.