İçeriğe atla

Beşparmak Dağları (Türkiye)

Başlığın diğer anlamları için Beşparmak sayfasına bakınız.
Beşparmak Dağı
Latmos Dağı
Bafa Gölü Kapıkırı köyü, Latmos antik kenti kalıntıları ve Beşparmak dağları.
Harita
En yüksek noktası
Yükseklik1.375 m
Koordinatlar37°29′19″K 27°31′36″D / 37.48861°K 27.52667°D / 37.48861; 27.52667 
Coğrafya
KonumAydın, Muğla
Jeoloji
Dağ türüOrojenik Kırıklı

Beşparmak Dağı (Latmos dağları), Bafa gölünün doğusunda, Batı Menteşe Dağları sisteminde yer alan dağ. Aydın ve Muğla topraklarına yayılan dağın en yüksek yeri 1375 m ile Tekerlekdağ'dır.

Arkeolojik olarak çok önemli olan dağ, Neolitik dönemden Osmanlılara kadar izler taşır. Yakın zamandaki önemli prehistorik keşiflerden olan kaya resimleri M.Ö 6.000-5.000 yıllarına tarihlenmektedir. Tespit edilen 170 resimde av ve hayvanlar yerine, çoğunlukla insan çizilmiştir. İnsanlar tek tek değil, aileyi anımsatacak şekilde çizilmiştir.[1] Bu kaya resimleri resim dili ve konusu açısından dünya kaya resimleri arasında önemli bir yere sahiptir.[2]

Neolitik dönemde yağmur ve hava tanrısının mekanı olan dağ, Yunan mitolojisinde yerini gök tanrısı Zeus'a bırakmıştır. Bizans döneminde yöre yağmur duası merkezi olmuş, manastır yapılmıştır.[3]

Menderes masifine dahil olan alanda metamorfik kayaçlardan granit, gnays, gözlü gnays yaygındır. Gnaysın aşınmaya uğramasıyla ilginç şekiller (insan suretleri, cinler, hayvan ve canavar silüetleri) ortaya çıkmıştır. Arkeolojik ve tarihi özellikleri olan arazi feldspat madeni çıkarımı ile tehdit altındadır.[1]

Alanda Akdeniz iklimi hakimdir ve dar alanlarda görülen Fıstık çamı ile diğer maki türleri yaygındır. Beşparmak dağlarının GB yönünde yer alan Bafa gölü çevresinde endemik Sığla ağaçları yer alır. Dağlar nesli tükenen Anadolu parsının yaşam alanıdır. Çevrede tilki, ayı, çakal, kirpi, yaban domuzu, tavşan, akkuyruklu kartal, kızıl şahin ve atmaca yaşamaktadır.[3]

Dağ üzerinde yer alan Latmos antik kenti MÖ 300 yıllarında kurulmuş, MS 4. yüzyılın sonlarında terkedilmiştir.

Ekolojik sorunlar

Çeyrek yüzyılı aşkın bir süredir, Türkiye'nin en çekici doğal manzaralarından biri olan bu bölgede kültürel ve tarihi kalıntıların yok edilmesini önlemek amacıyla Beşparmak Dağları'nın bir kısmının milli park ilan edilmesi için çabalar devam süregelmektedir. Dağların ekolojisini tehdit eden öncelikli unsur, madencilik endüstrisinin seramik endüstrisi için hammadde çıkarma faaliyetleridir. 1990'ların ortalarında bilim insanları Latmos'un arkeolojik buluntularını ve doğal güzelliklerini koruma altına almak için UNESCO'ya başvurmuşlar fakat kısıtlı bir başarıya ulaşmışlardır. 1994 yılında 60 km²'lik Bafa Gölü çevresindeki 12.281 hektarlık kıyı şeridi ve komşu menderes deltası "Aydın Tabiat Parkı "nın bir parçası olarak Bafa Gölü Tabiat Parkı ilan edilmiştir.[4]

1984 yılında Latmos'ta feldspat, kuvarsit ve mermer madenciliği başlamış ve 2004'ten 2014'e kadar madencilik önemli ölçüde hızlanmıştır. 1984'ten 2018'e kadar, Latmos'taki madencilik faaliyetleri, feldspat-kuvarsit ocakları tarafından 1500 hektar, mermer ocakları tarafından 1390 hektar ve linyit madenciliği tarafından 900 hektar olmak üzere toplam 3800 hektar araziyi tahrip etmiştir.[5] Madencilik teşvikleri ve vergi indirimleri nedeniyle madenciliğin hızla arttığı son yıllarda, 2012 yılına kadar bu bölgede cam, seramik, kaynak elektrodu ve boya sektörlerine hammadde sağlayan yedi yeni feldispat ocağı açılmıştır.[6]

Latmos'un doğal ve kültürel varlıklarına yönelik madencilik faaliyetlerine karşı ilk kitlesel gösteriler Kasım 2012'de "Latmos'u Kurtarın" sloganı altında başladı.[7] Halkın, çevre derneklerinin, ulusal ve uluslararası bilim temsilcilerinin ve Türk sağlık sektörünün güçlü protestolarına rağmen,[8][9][10] UNESCO'ya ve Türk devlet kurumlarına defalarca yapılan başvurulara rağmen[11][12] ve madencilik faaliyetleriyle çevre tahribatının hızla ilerlediğini ortaya koyan bilimsel araştırmalara rağmen,[5] Latmos bölgesinde süren madencilik faaliyetlerine karşı durdurma ile sonuçlanan bir başarıya ulaşılamamıştır. Bununla birlikte madencilik faaliyetlerinin önüne açacak yeni izinler alınmakta ve gelecekte tahribatın daha da artmasının önü açılmaktadır.

Beşparmak Dağı ve yakın çevresinin haritası

,

Kaynakça

  1. ^ a b "Latmos Dağları / Beşparmak Dağları" (PDF). latmos-felsbilder.de. 28 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 9 Kasım 2014. 
  2. ^ "LATMOS (BEŞPARMAK ) DAĞLARI İÇİN SEVİNDİRİCİ GELİŞME". ekodosd.org. 9 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2014. 
  3. ^ a b "Beşparmak". ekodosd.org. 13 Ağustos 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2014. 
  4. ^ Volker Höhfeld: . Hrsg.: Volker Höhfeld. Global Studies Working Papers Band 37. Tübingen Institute of Geography, Tübingen 2017, S. 5.
  5. ^ a b M. Gül, M., K. Zorlu &. M. Gül: Assessment of mining impacts on environment in Muğla-Aydın (SW Turkey) using Landsat and Google Earth imagery. In: Environmental Monitoring and Assessment. Band 191, Nr. 11, 2019, S. 1–18.
  6. ^ "Beşparmak Dağları'ndaki 8 bin yıllık resimler taşocaklarında mıcır olacak". T24 Internet Gazetesi. 2012-10-30.  25 Eylül 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  7. ^ Anneliese Peschlow-Bindokat (2013). "Das Latmos-Gebirge / Beşparmak. Eine einzigartige Natur- und Kulturlandschaft vor dem Untergang" (PDF) (Almanca).  6 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  8. ^ "Aydın Tabip Odası Beşparmak Dağları'ndaki Kanser Vakalarını Araştırdı". Havadıs Gazetesi. 2015-05-27. []
  9. ^ "Söke halkı Beşparmak Dağı'na yeni maden ocakları açılmasına karşı çıktı". Cumhurriyer Gazetesi. 2020-03-20.  10 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  10. ^ "Retten Sie die größten Pinienwälder der Türkei!". NABU (Almanca). 2014.  25 Eylül 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  11. ^ "Aydın Tabip Odası Beşparmak Dağları'ndaki Kanser Vakalarını Araştırdı". Hürriyet Aydın Haberleri. 2015-05-27. 
  12. ^ "Beşparmak Dağları'nın Milli Park Statüsünü Alınması İsteniyor". Haberler Gazetesi Aydın. 2006-11-07.  3 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Van Gölü</span> Türkiyenin en büyük gölü

Van Gölü, Van ve Bitlis illeri sınırları içerisinde bulunan Nemrut volkanik dağının patlaması sonucu, bölgedeki tektonik çöküntü alanının önünün kapanmasıyla oluşmuş bir volkanik set gölüdür.

<span class="mw-page-title-main">Erciyes</span> Türkiyede, Kayseride bir yanardağ

Erciyes, İç Anadolu Bölgesi'nde yer alan sönmüş bir yanardağ. Kayseri'nin 25 km güneybatısındaki Sultansazlığı ovaların'ın yanından yükselen büyük kütleli bir stratovolkandır.

<span class="mw-page-title-main">Çine</span> Aydın ilinin bir ilçesi

Çine, Ege Bölgesi'nde Aydın ilinin bir ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Vermont</span> Amerika Birleşik Devletlerinde eyalet

Vermont, ABD'nin eyaletlerinden birisidir. Ülkenin kuzeydoğu kesiminde, New England bölgesinde yer alır. Güneyde Massachusetts, doğuda New Hampshire, batıda New York ve kuzeyde de Québec'le çevrilidir.

<span class="mw-page-title-main">Bafa, Milas</span> Milasın mahallesi

Bafa, Muğla ilinin Milas ilçesine bağlı, Bafa Gölü kıyısında bir mahalledir. Beldede 1972'de belediye kurulmuştur. Nüfusu 1980'de 2110, 1985'te 2947, 1990'da 3610, 1997'de 2036, 2000'de 2001 olarak tespit edilmiştir. 2007 sayımlarına göre nüfusu 2000'in altında olduğu için 2009 yerel seçimlerinden itibaren belediyenin kaldırılması için çıkarılan kanunun ilgili maddeleri diğer birçok belde yanı sıra Bafa için de Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmiştir. 29 Mart 2009 yerel seçimlerinde CHP adayı belediye başkanı olarak seçilmiştir. Bafa'nın 2009 yerel seçimlerinde belediye başkanı Zühra Dönmez seçilmiştir. O dönemde seçilebilen Türkiye'deki çok az sayıdaki kadın belediye başkanından birisi olmuştur. Bafa mahallesinde 30 Mart 2014 yapılan yerel seçimlerde mahalle muhtarlığına Ahmet Özkaya seçilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bafa Gölü</span> Türkiyenin Aydın ve Muğla illerinde bir göl

Bafa Gölü, Ege Bölgesi'nin en büyük gölü.

<span class="mw-page-title-main">Dağ</span> çevresindeki karasal alanlardan daha yüksek olan kara kütlelerine verilen ad

Dağ, çevresindeki karasal alanlardan daha yüksek olan kara kütlelerine verilen addır. "Dağlık" sıfatı, dağlarla ilişkili ve kaplı alanları tanımlamak için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Yıldız Dağları</span>

Yıldız Dağları veya Istranca Dağları, Trakya'nın Karadeniz kıyılarına paralel olarak, Bulgaristan'dan İstanbul iline kadar yaklaşık 150 km uzunluğunda bir dağ zincirinden oluşmaktadır. Bu zincirin en yüksek noktası Kırklareli ilinde bulunan yaklaşık 1.031 metrelik Mahya Dağı zirvesidir. Bulgaristan'da "Strandja" adı kullanılır. Türkiye'deki kısmı 197 000 hektarlık bir alan kaplar.

<span class="mw-page-title-main">Konya Bölümü</span>

Konya Bölümü, İç Anadolu Bölgesi'nin coğrafi bölümlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Kapıkırı, Milas</span>

Kapıkırı, Muğla ilinin Milas ilçesine bağlı bir mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Karataş Gölü</span>

Karataş Gölü Burdur, Tefenni ovasında yer alan küçük ve sığ bir tatlı su gölüdür.

Beşparmak aşağıdaki anlamlara gelebilir:

<span class="mw-page-title-main">Kuvarsit</span>

Kuvarsit, genel olarak kuvars kumu tanelerinin, silisten meydana gelmiş bir çimento ile birbirlerine çok sağlam şekilde bağlanmalarıyla oluşmuş direnci yüksek bir kayaç olup, sedimanter ve metamorfik olmak üzere 2 çeşidi mevcuttur. Kuvarsitin kimyasal bileşimi, kuvars, kumtaşı ve kuvars kumu gibi SiO2 olup, ancak kuvarsit içerisinde çeşitli miktarlarda feldspat, mika, kil, manyetit, hematit, granat, rutil, kireçtaşı vb. bulunabilir.

<span class="mw-page-title-main">Labranda</span>

Labranda - Labraunda - Lambraunda - Labraynda,, Muğla'nın Milas ilçesinde bulunan, Karya dönemine ait antik yerleşimdir.

<span class="mw-page-title-main">Yay Gölü</span>

Yay Gölü, Türkiye'nin Kayseri ilinde yer alan bir göldür. Erciyes Dağı'nın güneyinde, Develi-Yahyalı-Yeşilhisar-İncesu kasabaları arasında uzanan volkanik kapalı havzaya Sultan Sazlığı-Yay Gölü adı verilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ilgaz Dağı Millî Parkı</span>

Ilgaz Dağı Millî Parkı, Batı Karadeniz bölümünde Kastamonu ve Çankırı illerinde, Ilgaz Dağları üzerinde 1976 yılında kurulmuş millî park.

<span class="mw-page-title-main">Taşkısığı Gölü</span> Adapazarıda bir göl

Taşkısığı Gölü, Sakarya ili, Adapazarı ilçesi sınırlarında yer alan göl. Yüzölçümü 90 hektar olan gölün suları tatlıdır. Merkeze uzaklığı 15 km, rakımı 15 metredir. Göl dip kaynaklarından beslenmektedir. Orman bakanlığı tarafından sulak alan statüsünde korunmaya alınmıştır. 444 hektarlık alana sahip olan Taşkısığı Gölü 30.12.2022 tarihinde koruma altına alınmıştır.

Van Gölü Kapalı Havzası, Doğu Anadolu Bölgesi'nin doğusunda, Van Gölü'ne sularını döken akarsuların oluşturduğu kapalı havza.

<span class="mw-page-title-main">Allahuekber Dağları</span>

Allahuekber Dağları, Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'nin Erzurum-Kars Bölümü'nde, Erzurum, Kars, Ardahan illerinin sınırlarında uzanan tektonik yapılı dağ sırası. Alan Sarıkamış Harekâtı hatırasına 2004 yılında Sarıkamış-Allahuekber Dağları Millî Parkı ilan edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Herakleia Antik Kenti</span> Karya bölgesinde yer alan antik kent

Herakleia Antik Kenti veya Latmos Herakleia, Muğla ili Milas ilçesine 39 km uzaklıkta Kapıkırı Köyü sınırları içinde kurulmuş Antik İyonya bölgesi kent yerleşimlerinden biridir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.