İçeriğe atla

Bezmiâlem Valide Sultan

Bezmiâlem Valide Sultan
Bazm-î Âlem Sultan'ın kullandığı mühür.
Doğum(?)[1]
y. 1807
Ölüm2 Mayıs 1853
Dolmabahçe Sarayı, İstanbul
Defin yeriII. Mahmut Türbesi, Divanyolu, İstanbul
Dinİslâm
EvlilikII. Mahmud
Çocuk(lar)Abdülmecid

Bezmiâlem Valide Sultan (y. 1807 - 2 Mayıs 1853[2]), Osmanlı Padişahı II. Mahmud'un ikinci eşi ve padişah Abdülmecid'in annesi. Bezm-i-Âlem "Dünya meclisi" anlamına gelir. Osmanlı tarihinin en tanınmış valide sultanlarından biridir. Hayırseverlik için yaptığı çalışmalardan dolayı sevilen ve saygı duyulan bir Valide sultan olarak tarihe geçmiştir.

Hayatı

Doğum yeri ve tarihi hakkında kesin bilgi bulunmamasına[3] rağmen küçük yaşta esirciler tarafından saraya câriye olarak getirilen bir Gürcü kızı olduğu iddia edilmektedir.[4][5] Abdülmecid tahta çıktığında 16 yaşında, kendisi de 32 yaşındaydı. Oğlunun hükümdarlığı döneminde, öldüğü tarihe kadar 14 yıl süreyle (1839-1853) Valide Sultan oldu. Oğluna Tanzimat'ın ilanı konusunda Mustafa Reşit Paşa'ya güvenmesini tavsiye ettiği söylenir. Ayrıca, Abdülmecid'in hükûmetteki nazırları (bakan) seçerken annesine danıştığı bilinmektedir.

Abdülmecit, çok sevdiği annesine "Mehdiulyâ" unvanı vermiştir. Bezmialem'in görünümü hakkında Sultan Abülmecit'in doktoru Spitzer detaylı bilgi vermektedir:[6]

“ Nim şeffaf yaşmağın altında, şâtırâne bir allığın yanaklarında cüşan olduğu görülüyordu; kendisine muhterem oğlunun sıhhatleri hakkında ibrâz buyurdukları nâzikâne ihtimamlardan bahsettim. Tıbbi suallerime kemâli sükünet ve suhületle cevab verdi. Takriben 36 yaşında vücudunu gayet iyi muhâfaza etmiş bu Gürcü kızının göz kamaştıracak derecede beyaz ve nâzik ellerinin hârikulâde güzelliği, hutüti vechiyesinin intizam ve metâneti nazarı dikkatimi celbetti. Çıkarken bana son derece lutufkâr davrandı, kendisine icâb eden ilâcları bizzat yapmaklığımı emretti, ferâcesinin cebinden bir kese altın çıkardı, yukarda zikri geçen harem ağası ile bana gönderdi „

—Dr. Sigmund Spitzer

II. Mahmud, Bezm-i Âlem Valide Sultan'ın kocası.
Bezm-î Âlem Valide Sultan'ın oğlu I. Abdülmecid (Abdü’l-Mecîd-i evvel, عبد المجيد اول).

Ölümü

Bezm-î Âlem Sultan, Çemberlitaş, Eminönü, İstanbul'da Divanyolu Caddesi'nde bulunan II. Mahmud Türbesi'ne defnedilmiştir.

Bezmialem Sultan 2 Mayıs 1853 tarihinde Dolmabahçe Sarayı'nda öldü ve Divanyolu'ndaki II. Mahmud Türbesine gömüldü. Garabet Balyan'ın mimarlığı altında inşaatına başlattırdığı Dolmabahçe Camii henüz bitmemişti. Camiyi oğlu Sultan Abdülmecid annesinin anısına 1855 yılında tamamlattırarak Bezmialem Valide Sultan Camii adı altında hizmete açtı. Cami zamanla Dolmabahçe Sarayına yakınlığı nedeniyle Dolmabahçe Camii olarak anılmağa başladı.

Eserleri

Bezm-î Âlem Sultan tarafından yaptırılan Dolmabahçe Camii.

Bezm-î Âlem Sultan birçok mimari eserlerin yapılmasına öncülük etmiştir. Bu eserlerden bazıları şunlardır:

  • Yıldız Sarayı'ndaki Dilkuşa Kasrı (1842)
  • Maçka (1839), Topkapı (1843) ve Yıldız Sarayı'nda (1843) üç değişik Bezm-î-Âlem Valide Sultan Çeşmesi
  • Bezm-î-Âlem Valide Sultan Vakıf Gureba Hastanesi (1843)
  • Günümüzde Cağaloğlu Anadolu Lisesi'nin binası olarak kullanılan Mekteb-i Maarif ve Valide Mektebi (1850)
  • Haliç üzerinde yapılan ilk ahşap Galata köprüsü (1845)
  • Dolmabahçe Camii (1853)
  • Gureba Hastahanesi Camii (1845)
  • Sultanahmet'te Üçler Çeşmesi (1843)
  • Silivrikapı Uzunyusuf Mahallesinde Bezmialem Çeşmesi (1841)
  • Gureba-yi Müslimin Hastahanesi Çeşmesi (1845)
  • Tarabya'da Bezmialem Çeşmesi (1852-53)
  • Medine'de Bezmialem Sebili (1851)
  • Kerbela'da Bezmialem Sebili (1847)[7]

Bibliografya

  • Peirce, Leslie P., The Imperial Harem: Women and Sovereignty in the Ottoman Empire, Oxford University Press, 1993, ISBN 0-19-508677-5 (paperback).
  • Bahadıroğlu, Yavuz, Resimli Osmanlı Tarihi, Nesil Yayınları (Ottoman History with Illustrations, Nesil Publications), 15th Ed., 2009, ISBN 978-975-269-299-2 (Hardcover).
  • Meram, Ali Kemal, Resimli Osmanlı Padişah Anaları, Toplumsal Dönüşüm Yayınları ( ottaman History with Illustrations, Toplumsal Dönüşüm Publications),17th Ed., 2009, ISBN 975-7244-33-3 (Hardcover).

Kaynakça

  1. ^ Necdet Sakaoğlu, Bu Mülkün Kadın Sultanları, 4. baskı, sayfa: 383
  2. ^ E.J. Brill's First Encyclopaedia of Islam, 1913-1936, Martijn Theodoor Houtsma, 1987
  3. ^ TDV İslam Ansiklopedisi, cilt: 6, sayfa: 108
  4. ^ "Bezmi Alem Valide Sultan, Gürcistan Dostluk Derneği". 2 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2012. 
  5. ^ "Bezmiâlem Valide Sultan, Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi". 6 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2012. 
  6. ^ Koçu, Reşad Ekrem (1958). "Bezmiâlem Validesultan". İstanbul Ansiklopedisi. s. 2732. Erişim tarihi: 12 Eylül 2024. 
  7. ^ TDV İslam Ansiklopedisi, cilt: 6, sayfa: 109-12
Önce gelen:
Nakşidil Sultan		Valide Sultan
1839-1853 		Sonra gelen:
Pertevniyal Sultan

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Abdülmecid</span> 31. Osmanlı padişahı (1839–1861)

I. Abdülmecid, 31. Osmanlı padişahı ve 110. İslam halifesidir. II. Mahmud'un, Bezmialem Sultan'dan olan oğludur. Döneminde Tanzimat Fermanı'nı ilan ettirmesiyle ünlüdür. Osmanlı İmparatorluğu'nun son dört padişahının babası olarak, en çok sayıda oğlu padişahlık yapmış Osmanlı hükümdarı olan Abdülmecid, babası II. Mahmud gibi vereme yakalanmıştı. Ihlamur Kasrı'nda öldüğünde 38 yaşındaydı. Fatih'in Sultan Selim semtinde, Yavuz Selim Camii Haziresi'ne defnedildi ve bugün adı verilen bir türbesi bulunmaktadır.

Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi, İstanbul'un Fatih ilçesinde, Vatan Caddesi üzerinde bulunan bir hastanedir. Vakıflar Genel Müdürlügü'ne bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Dolmabahçe Camii</span> Bezmialem Valide Sultanın isteğiyle yapılmış dinî yapı

Dolmabahçe Camii, Sultan Abdülmecid'in annesi Bezmialem Valide Sultan tarafından başlatılıp ölümü üzerine Sultan Abdülmecid tarafından tamamlanan ve tasarımı Garabet Balyan'a ait olan bir yapıdır.

<span class="mw-page-title-main">Pertevniyal Sultan</span> Abdülazizin annesi, Valide Sultan ve II. Mahmudun eşi

Pertevniyal Sultan Osmanlı padişahı Abdülaziz'in annesi, Valide Sultan ve II. Mahmud'un eşidir.

<span class="mw-page-title-main">Nikoğos Balyan</span> Osmanlı mimar (1826-1858)

Nikoğos Bey Balyan, Garabet Amira Balyan'ın ilk erkek çocuğu, Ermeni mimar.

Valide sultan, Osmanlı padişahlarının saltanatları sırasında hayatta olan annelerine verilen ünvandı.

<span class="mw-page-title-main">Gülüstü Hanım</span>

Fatma Gülüstü Hanım, son Osmanlı padişahı Mehmet Vahidettin'in annesi ve Sultan Abdülmecid'in eşlerinden dördüncü ikbaliydi.

<span class="mw-page-title-main">Mihrişah Sultan</span> III. Selimin annesi ve III. Mustafanın eşi

Mihrişah Valide Sultan, Osmanlı İmparatorluğu'nun Valide Sultanı, Osmanlı Padişahı III. Selim'in annesi ve III. Mustafa'ın eşi.

<span class="mw-page-title-main">Saliha Sultan (II. Mustafa'nın eşi)</span> II.Mustafanın Kadını ve I.Mahmud Hanın validesi. Valide Sultan ( 1730 -1739)

Saliha Sultan Osmanlı padişahı I. Mahmud'un annesi, Valide Sultan ve Sultan II. Mustafa'nın eşiydi.

Bezmiâlem Valide Camii; İstanbul'da iki hastane arasındaki bu cami 1843'te Abdülmecid'in annesi Bezmialem Valide Sultan tarafından yaptırılmıştır. Dikdörtgen planlı, kâgirdir. Beşik çatısı, beyaz küfeki taşından minaresi, avlusu, taştan yapılma bir taçkapısı vardır. Taçkapının biraz ilerisinde çeşmesi bulunmaktadır.

Neşerek Kadınefendi ya da Nesrin Kadınefendi Osmanlı padişahı Abdülaziz'in dördüncü eşi.

Hayranıdil Kadınefendi Sultan Abdülaziz'in ikinci eşi. Son halife olan II. Abdülmecid'in annesidir.

<span class="mw-page-title-main">Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi</span> İstanbulda kurulu vakıf üniversitesi

Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi, Fatih, İstanbulda yerleşik vakıf üniversitesi. Bezmiâlem Valide Sultan, Silahtar Abdullah Ağa ve Abdülhamit Sani mazbut vakıfları adına Başbakanlık Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından 2010'da kurulmuştur. İsmini Osmanlı padişahı II. Mahmud'un eşi, Abdülmecid'in annesi Bezmialem Valide Sultan'dan alır. Üniversitede eğitim dili %70 Türkçe, %30 İngilizcedir. Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi kardeş üniversitesidir, iki Üniversite de Vakıflar Genel Müdürlüğüne bağlıdır.

Serfiraz Hanım, Osmanlı padişahı Abdülmecid'in ikbali, Bediha Sultan, Safdeddin Osman Efendi ve Süleyman Selim Efendi'nin annesi.

Nükhetsezâ Hanım (نگہت سزا خانم) I. Abdülhamid'in On Dōrdüncü eşi ve Osmanlı Padişahı IV. Mustafa'nın öz annesi olduğu bazı kaynaklarda iddia edilir ancak bu bilgi yanlış olarak gösterilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Mersin Eski Camii</span> Mersin kent içinde yer alan Osmanlı dönemi camisi

Mersin Eski Camii, Mersin kent içinde yer alan bir Osmanlı dönemi camisidir. Çarşı içinde Uray caddesi üzerinde Mersin Büyükşehir Belediye binasının 400 metre kadar doğusunda ve 36°48′K 34°38′D koordinatlarındadır.

Düzdidil Kadınefendi, Osmanlı padişahı Abdülmecid'in Üçüncü eşi.

Nükhetsezâ Hanım, Osmanlı Padişahı Abdülmecid'ın dokuzuncu eşi.

Nesrin Hanım, Osmanlı Padişahı Abdülmecid on birinci eşi.

Navekmisal Hanım Osmanlı İmparatorluğu Sultanı Abdülmecid'in eşidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.