Beylerbeyi Sarayı kompleksi
 Saray kompleksinin havadan görünümü (Mayıs 2014) | |
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Tür | Yapı kompleksi |
| Konum | Üsküdar, İstanbul, Türkiye |
| Koordinatlar | 41°02′33″K 29°02′24″D / 41.04250°K 29.04000°D |
| Tamamlanma | 1864 |
| Açılış | 1865 |
Beylerbeyi Sarayı, çevresindeki yapı, heykel ve bahçelerle bir kompleks meydana getirir.
Köşkler
Saray kompleksinin diğer yapıları olan Mermer Köşk ve Sarı Köşk, II. Mahmud döneminde yapılan eski sarayın parçalarıdır. Mermer Köşk'ün cepheleri büyük mermer levhalarla kaplı olduğundan bu adı almıştır. Bahçedeki büyük havuzun arka kısmında yer alır. Tek katlı olup ampir üslupta yapılmış bir yapıdır.[1] Büyük bir salon ile iki odadan oluşur. Salonunda büyük oval bir havuz bulunmaktadır.
Sarı Köşk ise havuzun kenarında bulunup bodrumuyla birlikte toplam üç katlı kâgir bir yapıdır. Bütün katlarında birer salon ve ikişer oda vardır. Salonunda barok merdiven bulunan toplam üç bölümden oluşan sade bir yapıdır. Köşkün içinde deniz resimleri vardır. Yapının ön ve arka cephelerinde yarım daire kemerli üçlü pencere grupları vardır.[2]
Ahır Köşkü, padişahın atlarının bakımı için yaptırılmıştır. Saray arazisini güney bölgesinde bulunmaktadır. Sarayın kapı ve pencereleri at nalı kemerlidir. İçerisinde bir havuz ve yirmi bölmeli bir ahır vardır. Bu Köşk hayvan resimleri ve at figürleri ile süslenmiştir.
Beylerbeyi sarayı denizden geriye doğru setler halinde yükselen geniş bir bahçenin içinde yer alır.[3] Sarayın bahçesinde ağaç ve havuzlarla birlikte tümü Paris'te yaptırılmış olan tunçtan hayvan heykelleri ile süslüdür. Bahçede 80×30 m ebatlarında, içinde sandalla gezilebilecek büyük bir havuz vardır. Bahçe, denize paralel, rıhtım boyunca uzanan süslü bir duvarla çevrilidir. Duvarın üzerinde saraya denizden girişi sağlamak amacı ile iki kapı yapılmıştır. Bunun dışında duvarın her iki tarafında deniz köşkleri bulunur. Bu köşkler altıgen bir yapıda olup, çatıları çadır biçiminde yapılmıştır. Her iki köşkte de bir oda ve bir tuvalet vardır.
Muzika-i Hümâyun, Paşa Dairesi ve Harem Ağaları Dairesi
1877-1878 yılları arasında gerçekleşen 93 Harbi esnasında Kafkasya'dan göç eden muhacirlerin konaklaması için kullanılan Muzika-i Hümâyun, Paşa Dairesi ve Harem Ağaları Dairesi binaları; daha sonraları savaşta yaralananların nakledilmesiyle birlikte boşaltılarak Hilâl-i Ahmer Cemiyetinin kullanımına tahsis edilerek bir hastaneye dönüştürüldü.[4] Bu binalara 1890'da Kuleli Kışlası'ndaki hastane ile Tıbbiye İdadisi taşındı. 1906'da Mekteb-i Sultani'nin faaliyetlerini burada sürdürmeye başladı. Mekteb-i Sultani'nin eski yerine dönmesinin ardından hastane, 15 Mart 1909 itibarıyla tekrar faaliyete geçti. I. Dünya Savaşı'nda yaralananlara ev sahipliği yaptı. Hastanenin 1919'da kapatılmasının ardından bina, Yedek Subay Okulu ve Sıhhiye Transit Deposu olarak kullanıldı. İlerleyen dönemde ise kapsamlı bir restorasyon geçirerek Deniz Astsubay Okuluna dönüştürüldü. Sonraları kısmen yandı, en nihayetinde ise yıkıldı.[5]
Kaynakça
- ^ Ana Britannica Genel Kültür Ansiklopedisi, Cilt 5, İstanbul, 1994, s. 265
- ^ Batur 1994, s. 209.
- ^ Temel Britannica, Cilt 3, İstanbul, 1992, s. 164
- ^ Göncü, Tuncay Cengiz (2006). Beylerbeyi Sarayı'nın İnşâ Süreci, Teşkilâtı ve Kullanımı (yüksek lisans). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı. s. 83.
- ^ Yıldırım, Nuran (1993). "Askeri Hastaneler". Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi. 1. İstanbul: Türkiye Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı-Tarih Vakfı. s. 347. ISBN 975-7306-01-0.
