İçeriğe atla

Beylerbeyi Sarayı

Koordinatlar: 41°02′33″K 29°02′24″D / 41.04250°K 29.04000°D / 41.04250; 29.04000
Aynı yerde daha önce yer alan aynı adlı yapı için Birinci Beylerbeyi Sarayı sayfasına bakınız.
Sarayı da içine alan kompleks için Beylerbeyi Sarayı kompleksi sayfasına bakınız.
Beylerbeyi Sarayı
Beylerbeyi Sarayı'nın İstanbul Boğazı'ndan görünümü
Harita
Genel bilgiler
TürSaray
Mimari tarzOsmanlı mimarisi
KonumÜsküdar, İstanbul, Türkiye
Koordinatlar41°02′33″K 29°02′24″D / 41.04250°K 29.04000°D / 41.04250; 29.04000
Başlama1863
Tamamlanma1864
Tasarım ve inşaat
Mimar(lar)Sarkis Balyan

Beylerbeyi Sarayı, İstanbul'un Üsküdar ilçesinde bulunan yazlık bir Osmanlı sarayıydı. Günümüzde müze olarak kullanılan Beylerbeyi Sarayı, kendisine bağlı çeşitli yapı ve diğer unsurlardan oluşan bir kompleksin parçasıdır. Adını, bulunduğu Beylerbeyi semtinden alır. Osmanlı Padişahı Abdülaziz'in talimatıyla, 1863-1865 yıllarında, Sarkis Balyan'ın mimarlığında inşa edilmiştir.

Tarihi

Birinci Beylerbeyi Sarayı ve çevresini gösteren bir gravür (Julia Pardoe'nun 1838 yılında Londra'da yayınlanan The Beauties of the Bosphorus isimli kitabından)[1]

Günümüzdeki saray inşa edilmeden önce bu bölgede, 1832'de inşa edilen ahşap bir saray ile bünyesindeki bazı yapılar vardı.[2] Osmanlı Padişahı II. Mahmud tarafından yazlık bir saray olarak yaptırılan bu yapıda 1851 yılında, Padişah Abdülmecid konakladığı sırada bir yangın çıktı. Bu tarihten itibaren "uğursuz" olduğu gerekçesiyle kullanılmadı ve tahta geçen Abdülaziz'in talimatıyla 1861 yılında yıkıldı.[3][4] Günümüzdeki sarayın inşasına, 6 Ağustos 1863'te başlandı. Sarayın yapımı 1864'te tamamlandı; eşyasının seçimi, yapımı ve yerleştirilmesi tamamlandıktan sonra[5] resmî açılış 21 Nisan 1865'te gerçekleşti.[6]

Abdülaziz, her yıl genellikle Nisan ayının sonlarında diğer yazlık saraylarla birlikte Beylerbeyi Sarayı'nı kullanmış; kendisinin Avrupa seyahatinden sonra bu ziyareti iade etmek ve Süveyş Kanalı'nın açılışı nedeniyle nezaket ziyaretinde bulunmak isteyen bazı devlet başkanlarını bu sarayda ağırlamıştır.[6]

II. Abdülhamid'in saltanatının başında çıkan 93 Harbi sırasında önce muhacirler, daha sonra da yaralı gazilerin bir kısmın bu sarayda iskân ve tedavi edildiler.[6] Beylerbeyi Sarayı, 1909 yılında mimar Vedat Tek tarafından onarıldı. II. Abdülhamid yaşamının son altı yılını bu sarayda ev hapsinde geçirdi ve 10 Şubat 1918'de bu sarayda öldü.

Saray, cumhuriyet döneminde 1925 tarihli bir bakanlar kurulu kararnamesi ile Milli Saraylar Başkanlığı yönetimine bırakıldı. 1934 yılında cumhurbaşkanı Atatürk'ün davetlisi olarak Türkiye'ye gelen İran Şahı Rızâ Pehlevî bu sarayda ağırlandı.[7] Sarayın büyük bahçesinin bir kısmı Karayollarına, bir kısmı ise Deniz Astsubay Okulu'na verildi.[8] 1973'te inşa edilen Boğaziçi Köprüsü'nün sarayın yakınına yapılması da sarayın bütünlüğün bozulmasına neden oldu.[9] Gerek Boğaziçi Köprüsü'nün yapımı gerekse çeşitli kurumlarca kullanılan yapıları sarayın orijinalliğinin bozulmasına sebep vermiştir. Günümüzde bir müze-saray olarak ziyarete açıktır.

Mimarisi

Sarayın Boğaz'dan görünümü
Bronz heykeller

Asıl saray olan yazlık saray; Rönesans, Barok ve doğu-batı üslubunun kaynaştırılması ile yapılmıştır. Deniz kenarındaki rıhtım üzerinde inşa edilen saray kâgir bir yapı olup yüksek bir bodrumun üzerine yapılmış 2 katlı bir yapıdır. Saray; Harem (kuzey bölümü) ve Mabeyn-i Hümayun (güney bölümü) dairelerinden oluşup; üç giriş, altı büyük salon 24 oda 1 hamam ve 1 banyo içermektedir. Saray dikdörtgen bir yapıdadır. Sarayın çatısı bütün cepheleri dolaşan bir korkuluk ile gizlenmiştir. Dış görünüşü zemin katla üst katı birbirinden ayıran kuvvetle belirtilmiş bir silme ile ayrılmıştır. Sarayın deniz ve yan cephelerinin orta bölümleri dışarıya doğru taşan üç bölüm halinde düzenlenmiştir. Yapının pencereleri dikdörtgen şeklinde olup kemerlerle süslenmiştir. Pencerelerin ve duvar köşelerinin arasında tek ve çift sütunlar bulunmaktadır. Birinci kat tamamen mermerle, ikinci kat ise mermer benzeri taşlarla döşenmiştir.

Sarayın içi de ahşap oymacılığı, altın nakış işçiliği, resim ve yazı gibi öğelerle süslenmiştir. İki katının planı da ortadaki büyük bir salonun çevresindeki odalardan oluşmaktadır. Zemin katta suyu denizden alınan ve üzeri camekanla örtülü bir havuz bulunmaktadır. Zemin katta salonun köşelerinde toplam dört oda vardır. Zemin kattan üst kata havuzun karşısında bulunan çift kollu geniş bir merdiven ya da servis merdiveninden çıkılır. Üst katta bulunan büyük salona Kabul Salonu denir. İkinci katta büyük salonun dışında iki küçük salon ile deniz ve kara cephesine bakan küçük odalar vardır. Sultan Abdülaziz sarayın iç dekorasyonuna özel bir ilgi göstermiş denize olan tutkusu nedeni ile sarayın tavanlarındaki bazı çerçeve ve kartuşların içine deniz ve gemi temaları işletmiştir. Bunun dışında sülüs ve ta'lik hatlarıyla yazılmış manzumeler vardır. Sarayın harem bölümü ise daha sade düzenlenmiştir. Sarayın Harem, Selamlık ve koltuk kapılarından olmak üzere üç girişi vardır.

Ünlü konuklar

Saray padişahların yanı sıra bugüne kadar birçok ünlü ismi ağırlamıştır. II. Abdülhamid, Balkan Savaşlarından sonra güvenlik nedeniyle Selanik'teki Alatini Köşkü'nden alınıp Beylerbeyi Sarayı'na getirilmiş ve hayatının geri kalan kısmını bu sarayda geçirmiştir. Sarayın ilk önemli yabancı konuğu ise III. Napolyon'un karısı Eugénie de Montijo olmuştur. Sarayın diğer önemli konukları ise Karadağ Kralı I. Nikola, İran Şahı Nasıreddin Şah ile Ayastefanos Antlaşması'nı imzalamak için İstanbul'a gelen Gran Dük Nikolay Pavloviç İgnatyev ve Avusturya-Macaristan İmparatoru Franz Joseph'tir. Cumhuriyet döneminde ise Atatürk'ün davetlisi olarak 1934 yılında İstanbul'a gelen İran Şahı Rıza Pehlevi bu sarayda konuk edilmiştir. 1936 yılında ise Balkan Oyunları Festivali bu sarayda düzenlenmiş ve Mustafa Kemal Atatürk o geceyi Beylerbeyi Sarayı'nda geçirmiştir.[10]

Galeri

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Genel
Özel
  1. ^ e-Book:The Beauties of the Bosphorus,sf-57-59, (İngilizce), archive.org, erişim 1 Nisan 2013
  2. ^ Batur 1994, s. 206.
  3. ^ Kahraman, Kemal (2019). "Üsküdar'ın kayıp sarayları". Millî Saraylar (17): 103-121. 19 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2022. 
  4. ^ Göncü, T. Cengiz (2013). "Boğaziçinde bir "Sahilsaray-ı Ferahfezâ": Beylerbeyi Sahilsarayı-ı Hümâyunu". İstanbul Araştırmaları Yıllığı. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yayınları (2): 205-214. ISSN 2147-2068. 
  5. ^ Batur, Afife (5 Temmuz 2019). "Beylerbeyi Sarayı Kıyıdan Tepelere Uzanan Bir Sahil Saray". Milli Saraylar Sanat Tarih Mimarlık Dergisi (17): 139-161. ISSN 2687-198X. 17 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2023. 
  6. ^ a b c Göncü, T. Cengiz (1 Aralık 2019). "Beylerbeyi Sarayı'nın İnşa Sürecine İlişkin Tespitler - Değerlendirmeler". Milli Saraylar Sanat Tarih Mimarlık Dergisi (18): 56-69. ISSN 2687-198X. 17 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2023. 
  7. ^ Akgül, L. Hilal (31 Ekim 2012). "RIZA HAN'IN (RIZA ŞAH PEHLEVİ) TÜRKİYE ZİYARETİ". Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları (7): 1-42. ISSN 1304-9720. 
  8. ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2014. 
  9. ^ "Arşivlenmiş kopya". 16 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2014. 
  10. ^ ""Milli Saraylar"". 14 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2012. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Beylerbeyi Sarayı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Topkapı Sarayı</span> İstanbulda bir saray

Topkapı Sarayı, İstanbul Sarayburnu'nda, Osmanlı İmparatorluğu'nun 600 yıllık tarihinin 400 yılı boyunca, devletin idare merkezi olarak kullanılan ve Osmanlı padişahlarının yaşadığı saraydır. Bir zamanlar içinde 4.000'e yakın insan yaşamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Dolmabahçe Sarayı</span> Türkiye, İstanbul’da bir saray

Dolmabahçe Sarayı, İstanbul, Beşiktaş'ta, Kabataş'tan Beşiktaş'a uzanan Dolmabahçe Caddesi'yle İstanbul Boğazı arasında, 250.000 m²'lik bir alan üzerinde bulunan Osmanlı sarayı. Marmara Denizi'nden Boğaziçi'ne deniz yoluyla girişte sol kıyıda, Üsküdar ve Kuzguncuk'un karşısında yer alır. Sultan Abdülmecid tarafından inşa ettirilen sarayın yapımı 1843 yılında başlayıp 1856 yılında bitirilmiştir. Günümüzde müze olarak kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">V. Mehmed</span> 35. Osmanlı padişahı (1909–1918)

V. Mehmed ya da Mehmed Reşad, Osmanlı İmparatorluğu'nun 35. padişahı ve 114. İslam halifesi.

<span class="mw-page-title-main">I. Abdülhamid</span> 27. Osmanlı padişahı (1774–1789)

I. Abdülhamid, 27. Osmanlı padişahı ve 106. İslam halifesidir. III. Ahmet'in oğlu ve III. Mustafa'nın kardeşidir.

<span class="mw-page-title-main">Çırağan Sarayı</span> Türkiyenin İstanbul ilinde bulunan tarihi saray

Çırağan Sarayı, İstanbul'un Beşiktaş ilçesinde, Çırağan Caddesi üzerinde bulunan tarihi saray.

<span class="mw-page-title-main">Fatma Pesend Hanım</span> II. Abdülhamidin eşi

Fatma Pesend Hanım Sultan II. Abdülhamid'in eşi.

<span class="mw-page-title-main">Tirimüjgan Kadınefendi</span> Sultan Abdülmecidin eşi, Sultan II. Abdülhamidin annesi

Tirimüjgan Kadınefendi, , Sultan Abdülmecid'in eşi Sultan II. Abdülhamid'in annesidir.

<span class="mw-page-title-main">Küçüksu Kasrı</span> İstanbul’da bulunan tarihi yapı

Küçüksu Kasrı veya Göksu Kasrı, İstanbul'un Küçüksu semtinde, Göksu Deresi ile Küçüksu Deresi arasında, Boğaziçi'nde Üsküdar-Beykoz sahilyolu üzerinde yer alan kasır. Sultan Abdülmecid tarafından Nigoğos Balyan'a yaptırılmış, inşaatı 1856 yılında tamamlanmıştır. Eski adı "Göksu Kasrı" olan bu yapı, padişahların, Boğaziçi kıyılarındaki biniş kasırlarından biridir. Kasırlar sadece hünkârların malı sayılan ve sarayların haricinde inşa edilen, köşkten büyük binalardır. Devamlı ikamet için kullanılmayan kasırlar, padişahların dinlenmeleri için vakit geçirdikleri yerdir.

<span class="mw-page-title-main">Adile Sultan Kasrı</span> Hababam Sınıfı, Hababam Sınıfı Sınıfta Kaldı, Hababam Sınıfı Uyanıyor, Hababam Sınıfı Tatilde, Hababam Sınıfı Dokuz Doğuruyor filmleri burada çekilmiştir

Adile Sultan Kasrı , İstanbul'un Üsküdar ilçesinde, Validebağ Korusu içinde yer alan tarihi bina.

<span class="mw-page-title-main">Av Köşkü Saray Müzesi</span> Kocaelinin İzmit ilçesinde bulunan müze

Abdülaziz Av Köşkü ya da başka bir adıyla Kasr-ı Hümayun, İzmit'te bulunan barok ve ampir üslupta bir köşktür. Son şeklini Abdülaziz devrinde alan yapı, Osmanlı Devleti'nde İstanbul dışında yapılan tek küçük saray olarak bilinir. Mimarı Garabet Amira Balyan'dır. Günümüzde müze olarak kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Aynalıkavak Kasrı</span> İstanbul, Beyoğlu’nda bulunan tarihi bir yapı

Aynalıkavak Kasrı, İstanbul'un Hasköy, Beyoğlu kıyısında bulunan kasır. İstanbul fethedildiğinde Okmeydanı yamaçlarında büyük bir koruluktu. Bu koruluk sahile doğru inmekteydi.

<span class="mw-page-title-main">Eski Saray</span>

Eski Saray ya da Sarây-ı Atîk-i Âmire, İstanbul ili Fatih ilçesine bağlı Beyazıt mahallesinde Süleymaniye Camii ile Bayezid Camii arasında İstanbul Üniversitesi ana yerleşkesi içerisinde Osmanlı döneminde İstanbul'da inşa edilmiş ilk saray.

İkinci Sadabad Sarayı, İstanbul'da Kağıthane Deresi kenarında bulunan Lale Devri'nin ünlü sarayının yerine 1809-1816 arasında inşa edilen ve 1862'de yıktırılan saraydır.

<span class="mw-page-title-main">Millî Saraylar Resim Müzesi</span>

Millî Saraylar Resim Müzesi, Dolmabahçe Sarayı'nın Veliaht Dairesi'nde 2014 yılında açılan Millî Saraylar İdaresi Başkanlığı'na bağlı müzedir.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Beylerbeyi Sarayı</span> Beylerbeyindeki eski bir sarayı

Birinci Beylerbeyi Sarayı ya da Sarı Saray, Türkiye'nin İstanbul şehrinin Üsküdar ilçesinde bulunan eski bir saray kompleksidir. Adını, bulunduğu Beylerbeyi semtinden alan yapının yerine günümüzde aynı ada sahip başka bir saray vardır. Krikor Balyan'ın mimarında 1829'da başlayan inşası 1832'de tamamlanan ahşap saray, Osmanlı padişahları tarafından yaz aylarında kullanılmaktaydı. 1851'de çıkan yangın sonrası onarılarak kullanılmaya devam etti. Abdülaziz'in tahta geçmesinin ardından kendisinin talimatıyla, 1861-1863 yılları arasındaki bir tarihte yıkılarak günümüzde varlığını sürdüren sarayın inşasına başlandı.

Abdülhamid’in oto piyanosu, Osmanlı padişahı II. Abdülhamid için üretilmiş kuyruklu bir oto piyanodur. M. F. Rachals & Co. tarafından Hamburg'da üretilen piyano, Beylerbeyi Sarayı'nın Havuzlu Salonu'nda bulunur. Padişahın sevdiği 38 besteyi otomatik olarak çalar. İçindeki parçalar, dönemin müzik zevkini yansıtması bakımından önem taşır.

<span class="mw-page-title-main">Mermer Köşk</span> Üsküdarda, Beylerbeyi Sarayı kompleksindeki bir köşk

Mermer Köşk ya da Serdâb Köşkü, İstanbul'un Üsküdar ilçesindeki Beylerbeyi Sarayı kompleksinde yer alan bir köşktür.

Ahır Köşkü, Hasahır, Has Ahır ya da Istabl-ı Âmire; İstanbul'un Üsküdar ilçesindeki Beylerbeyi Sarayı kompleksinde yer alan ahırdır.

<span class="mw-page-title-main">Beylerbeyi Sarayı kompleksi</span> Beylerbeyi Sarayı merkezli yapı kompleksi

Beylerbeyi Sarayı, çevresindeki yapı, heykel ve bahçelerle bir kompleks meydana getirir.

<span class="mw-page-title-main">Beylerbeyi Sarayı'nın deniz köşkleri</span>

Beylerbeyi Sarayı kompleksinde, "deniz köşkü" olarak adlandırılan özdeş iki adet köşk bulunur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.