Beylerbeyi, Üsküdar
| Beylerbeyi | |
|---|---|
 | |
 Mahallenin haritadaki yeri | |
Koordinatlar: 41°02′31″N 29°02′52″E / 41.041911°K 29.047685°D | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | İstanbul |
| İlçe | Üsküdar |
| Bulunduğu yer | Anadolu Yakası  |
| Coğrafi bölge | Marmara Bölgesi |
| Kıyısı olduğu | İstanbul Boğazı |
| İdare | |
| • Yönetici | Muhtar[1] İhtiyar heyeti[1] |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 1.1 km² |
| Nüfus (2023) | 5.165[2] |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 216[3] |
| İl plaka kodu | 34[4] |
| Posta kodu | 34676[5] |
| İstatistiki bölge | İstanbul alt bölgesi (TR10) |
| Seçim çevresi | İstanbul 1. seçim çevresi[6] |
Beylerbeyi, Boğaziçi'nin Anadolu kıyısında, Kuzguncuk ile Çengelköy arasında yer alan en eski Boğaz köylerinden birisidir. 15 Temmuz Şehitler Köprüsü'nün Anadolu yakasındaki ayaklarının hemen dibinden başlayarak geniş bir sahil boyunca tepelere kadar uzanır. 1960'lara kadar Üsküdar'a bağlı bir bucak iken sonraki idari değişiklikler sırasında semt olarak doğrudan Üsküdar ilçesine bağlanmıştır. Zamanında Boğaziçi Köprüsü yapımı nedeniyle günümüzde köprünün Anadolu gişelerinin bulunduğu bölgedeki Fıstıklı Mahallesi çok sayıda ahşap yapıyı barındırmasına rağmen istimlak edilmiştir. Son değişimler ile "mahalle" statüsüne düşürülen semt halen Abdullahağa (Istavroz), Küplüce ve Burhaniye mahallelerini barındırmaktadır.
Günümüzde, semt olarak, güneyde Deniz Astsubay Hazırlama Okulu'nu da içeren askeri tesislerden ve Abdullahağa Camii ile parkından kuzeye doğru sırayla Beylerbeyi Sarayı, Çengelköy'den önceki Havuzbaşı mahallesine dek devam eden Yalıboyu Caddesi ve bu hattın doğusundaki yamaçları kaplayan koru ile yerleşimi içerir. Semtin Şehir Hatları vapur iskelesi Eminönü - Boğaz ile Üsküdar - Anadolukavağı hatlarının Çengelköy'den sonra en sık uğradığı iskeledir.
Türk Kurtuluş Savaşı yıllarında halkı tarafından Anadolu'ya yardım gönderilmiş, yalılar Karadeniz'den takalarla taşınan cephanelikler için depo olarak kullanılmıştır.
Birçok köşk, konak, çeşme, sarnıç ve maslak barındıran Beylerbeyi'ndeki tarihî eserler hızla kaybedilmektedir. Bostanlardan gelen Eski Çınar Sokak(Koço'nun Yolu)'tan Tünel'den sonraki Abdullahağa Parkı'na kadarki eski Istavroz mahallesine adını veren, günümüzde Beylerbeyi Parkı(Çöp İskelesi) ile set üstü arasında kalan sahil kesiminde Doğu Roma İmparatorluğu döneminden kalma bir kilisenin kalıntılarının üzerine 1970'lerde yüksek apartmanlar inşa edilmiştir ve bu durum günümüzde de devam etmektedir. Sayılı padişah camilerinden biri olan Hamid-i Evvel Camii, Sultan I. Abdülhamid'in annesi için yaptırdığı ve sıkça da ziyaret ettiği bir yapı olmakla beraber caminin caddeye açılan bahçe kapısında bakımsızlığa kurban gitmekte olan bir ata binme merdiveni bulunmaktadır. Yalıboyu'na dik inen cadde ve sokaklarda yıkılmış veya metruk birinci ve ikinci dereceden ahşap konaklar ve köşkler ile birlikte tek tük Cumhuriyet Dönemi mimarisinin 1960'lardaki modernist apartmanları görülse de çehresi 1970-80 yılları arasında dramatik bir değişime uğramıştır. Küplüce bölgesinde kaçak yapı sayısı çok fazladır. Beylerbeyi Çamlıca Caddesi'nde bulunan, yine Doğu Roma dönemine ait olan sarnıç günümüzde halen ayakta olsa da ağır tahribata uğramış, üzeri uzun süre otopark olarak kullanılmıştır.
Haldun Taner bir yazısında Beylerbeyi'ni "Teşrifat meraklısı, Beyzade takımının oturduğu bir kibar semt" olarak tanımlamıştır.
Yalıboyu Caddesi'nde bulunan yalıların çoğu 1960'ların Yeşilçam filmlerinde mekan olarak kullanılmıştır, bu filmlerin bazıları şöyledir:
"Kadın Berberi" (1964)
"Halk Çocuğu" (1964)
"Güneşe Giden Yol" (1965)
"Şöförün Kızı" (1965)
Nüfus
| Yıl | Değişim | Nüfus | Tespit Yöntemi |
|---|---|---|---|
| 2007 | 2.065 | ADNKS | |
| 2008 |  186% | 5.913 | ADNKS |
| 2009 | 1% | 5.952 | ADNKS |
| 2010 |  2% | 5.859 | ADNKS |
| 2011 | 1% | 5.916 | ADNKS |
| 2012 | 1% | 5.847 | ADNKS |
| 2013 | 1% | 5.810 | ADNKS |
| 2014 | 1% | 5.877 | ADNKS |
| 2015 | 0% | 5.900 | ADNKS |
| 2016 | 0% | 5.897 | ADNKS |
| 2017 | 3% | 5.749 | ADNKS |
| 2018 | 4% | 5.502 | ADNKS |
| 2019 | 1% | 5.445 | ADNKS |
| 2020 | 2% | 5.351 | ADNKS |
| 2021 | 2% | 5.248 | ADNKS |
| 2022 | 2% | 5.168 | ADNKS |
| 2023 | 0% | 5.165 | ADNKS |
Görülecek yerler
Galeri
- Beylerbeyi semtinin İstanbul Boğazı'ından görünümü, ortada Beylerbeyi Camii ve Beylerbeyi İskelesi (Şubat 2013)
![Beylerbeyi ve çevresi (Julia Pardoe'nun 1838 yılında Londra'da yayınlanan The Beauties of the Bosphorus isimli kitabından) [7]](https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Summer_Palace_at_Beglier-Bey%2C_1838_H6823.jpg/120px-Summer_Palace_at_Beglier-Bey%2C_1838_H6823.jpg)
Beylerbeyi ve çevresi (Julia Pardoe'nun 1838 yılında Londra'da yayınlanan The Beauties of the Bosphorus isimli kitabından) [7]
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b "5393 sayılı Belediye Kanunu" (PDF). mevzuat.gov.tr. 3 Temmuz 2005. s. 3. 1 Haziran 2024 tarihinde kaynağından (pdf) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2024.
Madde 9- Mahalle, muhtar ve ihtiyar heyeti tarafından yönetilir.
- ^ "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi". Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 9 Nisan 2024.
- ^ "Coğrafi Numaralar". Bilgi Teknolojileri ve Haberleşme Kurumu. 19 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2024.
- ^ "İl bilgileri Haritası". Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı. 27 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2024.
- ^ "PTT posta kodu sorgulama". PTT. Erişim tarihi: 9 Haziran 2024.
- ^ "Yüksek Seçim Kurulu Kararı" (PDF). Yüksek Seçim Kurulu. 3 Mart 2023. 3 Mart 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2024.
- ^ e-Book:The Beauties of the Bosphorus,sf-57-59, (İngilizce), archive.org, erişim 1 Nisan 2013
