İçeriğe atla

Beyin herniasyonu

Beyin herniasyonu
MRI görüntüleme yönteminde beyinde herniasyon
UzmanlıkNöroloji, Beyin ve sinir cerrahisi Bunu Vikiveri'de düzenleyin

Beyin herniasyonu (beyin fıtığı), beynin bir kısmının kafatası içindeki yapılar arasında sıkıştığında ortaya çıkan, kafatası içindeki çok yüksek basıncın potansiyel olarak ölümcül bir yan etkisidir. Beyin bu durumda, falx cerebri, tentorium cerebelli gibi yapılar arasından, hatta foramen magnum (kafatasının tabanındaki omuriliğin beyne bağlandığı delik) içinden geçebilir. Fıtıklaşma, kitle etkisine neden olan ve kafa içi basıncını (ICP) artıran bir dizi faktörden kaynaklanabilir. Bunlar arasında travmatik beyin hasarı, kafa içi kanama veya beyin tümörü vardır.[1]

Herniasyon, beyin kompartmanlarını sıkıştıran hematom gibi kitle lezyonları meydana geldiğinde de olabilir. Bu durumlarda intrakranyal basınç (ICP) çok yüksek olmayabilir. Bu gibi durumlarda, herniasyonun meydana geldiği yerde lokal basınç artar, ancak bu basınç beynin geri kalanına sirayet etmez ve bu nedenle ICP'de bir artış gözlenmez.[2]

Fıtık, beynin bölümlerine aşırı baskı uygulandığı ve böylece beynin çeşitli bölümlerine giden kan akışını kestiği için, genellikle ölümcüldür. Bu nedenle, kafa içi basıncını azaltarak veya beynin bir kısmına lokal basınç uygulayan bir hematomun basıncını azaltarak (boşaltarak) bu durumu önlemek için hastane ortamlarında önlemler alınır.

Belirti ve bulgular

Dirsekler, bilekler ve parmaklar bükülü ve bacaklar uzatılmış ve içe doğru döndürülmüş olarak dekortike duruş

Beyin fıtığı sıklıkla anormal vücut postürü ile ortaya çıkar.[2] Bu durum ciddi beyin hasarının göstergesi olarak uzuvların karakteristik bir pozisyonudur. Bu hastalarda, Glasgow Koma Skoru üç ila beş arasında değişir.[2] Bir veya her iki göz bebeği de genişleyebilir ve ışığa tepki olarak reaksiyon alınmayabilir.[2] Medulla oblongata'daki kusma merkezinin sıkışması nedeniyle de kusma meydana gelebilir. Artmış kafa içi basıncının bir sonucu olarak şiddetli baş ağrıları ve nöbetler gözlenebilir. Beyin işlevini kaybettiği için kardiyovasküler ve pulmoner sisteme ait semptomlar da mevcut olabilir. Ancak bu durumlar kanamayla da ilişkili olabilir, karıştırmamalıdır. Bu bulgular şunları içerebilir: hipertansiyon, solunum depresyonu, aritmi ve ciddi vakalarda kalp durması.[3]

Sebepler

Beyin herniasyonu nedenleri şunlardır:[4]

Teşhis

Sınıflandırma

Beyin herniasyonu türleri.[5]

Tentorium, serebellumu serebrumdan ayıran dura mater'nin bir uzantısıdır. İki ana herniasyon sınıfı vardır: supratentoryal ve infratentoryal. Supratentorial, normalde tentoryal çentiğin üzerinde bulunan yapıların fıtıklaşmasını ifade eder ve infratentorial, normalde bunun altında bulunan yapılara atıfta bulunur.[6]

  • Supratentoryal herniasyon
  1. Uncal (transtentoryal)
  2. Merkezi
  3. Singulat (subfalcine/transfalcine)
  4. Transkalvarial
  5. Tektal (arka)
  • İnfratentoryal herniasyon
  1. Yukarı doğru (yukarıya doğru serebellar veya yukarı doğru transtentoryal)
  2. Tonsillar (aşağıya doğru serebellar)

Unkal herniasyon

Uncal herniasyon ise transtentoryal herniasyonunun alt tipidir. Temporal lob ve uncus etkilenir.[7] Tentoryum, meninkslerin dura mater tarafından oluşturulan kafatası içinde bir yapıdır. Doku, dekortikasyon adı verilen bir süreçte serebral korteksten ayrılabilir.[8]

Tedavi

Herniasyon nedeniyle hasarı gösteren MRI. Bu hasta, hareket ve konuşmayı içerenler de dahil olmak üzere artık defektlerle yaşamaktadır.[9]

Tedavi etiyolojik kitlenin çıkarılmasını ve dekompresif kraniektomiyi içerir . Beyin fıtığı ciddi sakatlığa veya ölüme neden olabilir. Aslında, BT taramasında herniasyon göründüğünde, nörolojik fonksiyonun anlamlı bir şekilde iyileşmesi için prognoz düşüktür.[2] Hasta, basınca neden olan lezyonla aynı tarafta felç olabilir veya fıtıklaşmanın neden olduğu beyin kısımlarında hasar, lezyonun karşı tarafında felce neden olabilir.[10] Bilinci düzenleyen retiküler aktive edici ağı içeren orta beyindeki hasar komaya neden olur.[11] Medulla oblongata'daki kardiyo-solunum merkezlerindeki hasar, solunum durmasına ve (ikincil olarak) kalp durmasına neden olur.[11] Sendromla ilişkili uzun süreli travma sonrası beyin aşırı duyarlılığı döneminde nöroprotektif ajanların kullanımına ilişkin araştırmalar devam etmektedir.[12]

Kaynakça

  1. ^ "Craniofacial trauma". Fundamentals of Diagnostic Radiology. Philadelphia: Lippincott, Williams & Wilkins. 2007. s. 69. ISBN 978-0-7817-6135-2. Erişim tarihi: 17 Kasım 2008. 
  2. ^ a b c d e "Surgical management of head trauma". Neuroimaging Clinics of North America. 12 (2): 339-43. May 2002. doi:10.1016/S1052-5149(02)00013-8. PMID 12391640. 
  3. ^ "Brain herniation: MedlinePlus Medical Encyclopedia". medlineplus.gov (İngilizce). 28 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2020. 
  4. ^ "Cerebral Herniation Syndromes" (PDF). Oregon Neurosurgery Specialists. 17 Nisan 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  5. ^ Textbook of Surgery. Wiley-Blackwell. 2006. s. 446. ISBN 1-4051-2627-2. 4 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2021. 
  6. ^ "Brain herniaition" (PDF). 27 Şubat 2008 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2021. 
  7. ^ "Head trauma". Emedicine.com. 20 Ağustos 2004. 8 Şubat 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2007. 
  8. ^ "The neuroscience on the web series: CMSD 336 neuropathologies of language and cognition". California State University, Chico. 2001. 6 Nisan 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2007. 
  9. ^ "Rapid progression of traumatic bifrontal contusions to transtentorial herniation: A case report". Cases Journal. 1 (1): 203. October 2008. doi:10.1186/1757-1626-1-203. PMC 2566562 $2. PMID 18831756. 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2021. 
  10. ^ Cornell (1998). Introduction to neuropathology. Reaction to injury: Brain histology (Report). Cornell University Medical College. 
  11. ^ a b Toronto Notes
  12. ^ "Neuroprotection in acute brain injury: an up-to-date review". Critical Care. 19 (1): 186. April 2015. doi:10.1186/s13054-015-0887-8. PMC 4404577 $2. PMID 25896893. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Beyin tümörü</span> kontrolsüz hücre bölünmesi sonucu oluşan bir hastalık

Beyin tümörleri, kafatası içerisinde büyüyerek beyin üzerine baskı yaparlar. Bulundukları bölgeye ve baskı altında tuttukları beyin alanına göre belirtiler verirler. Ancak kafa içinde yer kaplayan bütün vakalarda olduğu gibi öncelikle kafa içi basıncın artmasına bağlı belirtileri gösterirler. Tümör düzensiz bir şekilde büyümeye devam eder ve genişleme, büyüme imkânı olmayan kafatası içerisinde beyin üzerine baskı yapmaya başlar.

<span class="mw-page-title-main">Beyin kanaması</span> Beyni besleyen damarlardan bir veya birkaçının hastalık veya darbe sonucu zedelenip kanaması

Beyin kanaması, beyni besleyen damarlardan bir veya birkaçından dışarı kan sızması sonucu, kanla beslenen bölgenin çalışamaz duruma gelmesidir. Bu durum aniden oluşabilmektedir ve genellikle yüksek tansiyon hastalarında görülebilmektedir. Beyin kanaması sonucu hastada felç, inme meydana gelebilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Omurilik soğanı</span> Soluk alış veriş hızını ve kalp ritmini düzenler.

Omurilik soğanı veya medulla oblongata, ya da basitçe medulla beyin sapının ayrılmaz bir parçasıdır. Beyin sapının alt segmenti olarak konumlanmış olup, beyinciğin önünde ve biraz altında yer alır. Koni şeklindeki bu nöron kümesi, çeşitli otonom (istemsiz) bedensel işlevler için çok önemlidir. Bunlar kusma, hapşırma ve daha fazlası gibi refleks eylemleri içerir.

Epidural hematom, oluşan bir kanamanın beyin dokusunun üzerinde yer alan dura mater ile kafatası kemiği arasında birikmesine verilen isimdir. Epidural hematom, ekstradural hematom olarak da isimlendirilir. Biriken kanın yaratttığı intrakranial basınç artışı sonucu ölüm gerçekleşebilir. Epidural hematom hassas beyin alanlarını baskılayıp shifte( beynin orta hattının kayması)sebep olur. Oluşan hematomlarda değişik yayınlarda değişik rakamlar telaffuz edilmekle beraber ortalama %15-20 civarı ölüm oranından bahsedilmektedir. Dura mater aynı zamanda spinal kordu da sarar; bu sebeple spinal kordda da epidural kanamalar olabilir.

<span class="mw-page-title-main">İnsan beyni</span> insan sinir sisteminin ana organı

İnsan beyni, insan sinir sisteminin merkezi organıdır ve omurilikle birlikte merkezi sinir sistemini oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Hidrosefali</span> beyin ventriküllerinde ve boşluklarında normalin üzerinde BOS birikmesi

Hidrosefali, "beyinde su toplanması" olarak da bilinen, beyin ventriküllerinde ve boşluklarında normalin üzerinde BOS birikmesi durumudur. Bu durum kafatasının içindeki kafa boşluğunda basıncın artmasına ve kafanın artan ölçüde büyümesine, kasılmalara ve zihinsel engelli olma sonuçlarına yol açabilir. Bu terim hidro (su) ve sefali (kafa) terimlerinden türemiştir.

Retrograd amnezi (RA), bir hastalık ya da yaralanma öncesi yaşanan olayların ve öğrenilen bilgilerin hafızadan silinmesidir. Retrograd amnezi Ribot Kanunu ile bağlantılı görülmektedir. Buna göre hastaların travmaya yakın olayları hafızadan silmeleri eski anılara oranla daha muhtemeldir.

Batılı kaynaklarda "Battered child syndrome" olarak nitelenir. Çocukların şiddet görmesi olgusudur. Çocuklar genellikle 3 yaşın altındadır. Şiddet gösterenler ebeveynler ya da bakıcıdır. Çocuklara uygulanan fiziksel şiddetin bir başka türü "Hırpalanmış çocuk sendromu"dur.

<span class="mw-page-title-main">Abdusens siniri</span>

Abdusens siniri, gözün dış (lateral) rectus kasını innerve eden, beyinsapından çıkan ve altıncı kraniyel siniri oluşturan sinirdir. Somatik motor bir sinirdir.

Serebral perfüzyon basıncı veya SPB kanın beyin içerisine akışını sağlayan net basınç farkıdır. Bu basınç farkı sınırlı aralıkta tutulmaktadır. Düşük serebral perfüzyon basıncında kan akımı azalacağından iskemi ve kalıcı veya geçici beyin hasarı meydana gelebilir. Fazla olduğu durtumlarda ise kafa içi basınç arttırır.

<span class="mw-page-title-main">Kafa içi basıncı</span> kafatası içerisinde kan, BOS ve beyin dokusunun oluşturduğu basınç

Kafa içi basıncı (KIB) veya intrakraniyal basınç (İKB) kafatası içerisindeki Beyin-omurilik sıvısı ve beyinin oluşturduğu basınçtır. Ölçü birimi milimetre-cıva (mmHg)'dır. Düz zeminde uzanan sağlıklı bir erişkinde normal aralık 7-15 mmHg aralığındadır. Vücut kafa içi basıncını denge halinde tutmak için bir takım mekanizmalara sahiptir. Kafa içi basıncında 1 mmHg civarında oynamalar meydana gelebilir. Bunlar pozisyon, beyin omurilik sıvısının emilimi veya üretimi esnasında olur ve hızla dengelenir. Kafa içi basınç değişikliklerine sebep olan etkene bağlı olarak kafatası sabit bir hacime sahip olduğu için içerideki diğer bileşenlerde hacimsel değişimler meydana gelir. Öksürmek veya ıkınmak gibi bazı manevralardan sonra da göğüs içi ve karın içi basıncındaki artışa bağlı ana toplar damarlar üzerindeki basınç ve dolayısıyla direnç artacağından kafa içi basıncıda yükselir. Normal şartlarda kafa içi basıncı sağlıklı bir erişkinde 7-17 mmHg civarındadır. Bu değerin 20 mmHg'nin üstine çıkması durumunda artmış kafa içi basıncı veya kafa içi hipertansiyonu olarak adlandırılır ve tedavi gerektirir.

<span class="mw-page-title-main">Subdural kanama</span> kafa travmaları sonrası ortaya çıkan, beyin zarları arasında olan bir kanama şekli

Subdural kanama beyini çevreleyen beyin zarlarından dura mater ile araknoid zar arasında, sıklıkla travma sonrası ortaya çıkan kanamalardır. Kanamanın kaynağı genellikle subdural aralıkta bulunan köprü venlerinin yaralanmasıdır. Subdural kanamalar kitle etkisi yaratırlar ve beyin dokusuna baskı uygulayarak hasar meydana getirirler. Akut subdural kanamalar sıklıkla yaşamı tehdit eder. Kronik subdural kanamalar ise eğer doğru şekilde tedavi edilirse sonuçları oldukça iyidir. Tedavi ve iyileşme döneminde 6-8 ay boyunca amnezi, anksiyete, dengesizlikler ve şiddetli baş ağrıları görülür.

<span class="mw-page-title-main">Serebral dolaşım</span> beynin kan dolaşımı

Serebral dolaşım kalpten pompalanan kanın beyin içerisindeki damar ağında dolaşımını ifade etmektedir. Bu dolaşım miktarı dakikada ortalama 750 ml'dir ve kardiyak çıkışın % 15'tir. Kalpten çıkan oksijenlenmiş kan, arterler ile beyne gelir, bu esnada glikoz ve diğer metabolitlerde beyne taşınır. Metabolizma ürünleri ve oksijeni azalmış kan ise venler ile toplanarak kalbin sağ kulakçığına getirilir. Beyne gelen kan miktarı bazı faktörler ile değişir ve bu değişimleri hızlı şekilde dengelemek için beynin otoregülasyon mekanizmaları vardır.

<span class="mw-page-title-main">Uncus</span>

Uncus, parahipokampal girusun ön uzantısı olarak tanımlanabilir. Temporal lobun apeksinden incisura temporalis adı verilen hafif bir fissürle ayrılır.

Lemniscus medialis (Medial lemniscus) veya Reil Bandı beyin sapında,özellikle Medulla Oblongata'da, çapraz yapan ve ağırlıklı olarak miyelinli aksonların yaptığı büyük bir lif demetidir.Medial lemniscus, internal arkuat liflerin çaprazlaşmasıyla oluşur. İnternal arkuat lifler, nükleus arkuatus ve nükleus gracilisin aksonlarından oluşur. Medial lemniscus'taki nükleus kuneatus'un ve nüklues gracilis'in aksonları, kontralateral olarak uzanan hücre gövdelerine sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Kafa travması</span>

Kafa travması, kafatası veya beyinde travma sonrası gerçekleşen herhangi bir yaralanmadır. Travmatik beyin hasarı ve kafa travması terimleri tıp literatüründe sıklıkla birbirinin yerine kullanılmaktadır. Kafa yaralanmaları çok geniş bir alanı kapsamaktadır. Kafa yaralanmaları kaza, düşme, fiziksel saldırı veya trafik kazaları gibi birçok nedenle olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Künt travma</span>

Künt travma veya perforan (delici) olmayan travma; bir fiziksel travma sonrası ortaya çıkan durumdur. Bir nesne cildi deldiğinde ve vücudun bir dokusuna girerek açık bir yara ve çürük oluşturduğunda ortaya çıkan delici travmadan (penetran) farklı bir durumdur.

Serebellar tonsil , her bir serebellar hemisferin alt yüzeyindeki yuvarlak lobüle benzer yapılardır. Medialde serebellar vermisin uvulası ile ve üstte flokülonodular lob tarafından devam eder. Serebellar bademcik ve amigdala serebelli eş anlamlı olarak kullanılmaktadır. İkinci kavram serebral korteksin medial temporal loblarının derinliklerinde bulunan serebral bademcikler veya amigdala çekirdekleri ile karıştırılmamalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Travmatik beyin hasarı</span>

Kafa içi yaralanma olarak da bilinen travmatik beyin hasarı (TBI), harici bir kuvvetin neden olduğu beyin hasarıdır. TBI, ciddiyetine, mekanizmaya veya diğer özelliklere göre sınıflandırılabilir. Kafa travması kavramı ise kafa derisi ve kafatası gibi diğer yapılara da zarar verebilecek daha geniş bir kategoridir. TBI, fiziksel, bilişsel, sosyal, duygusal ve davranışsal semptomlarla sonuçlanabilir ve tam iyileşmeden kalıcı sakatlık veya ölüme kadar değişebilir.

Beyin ödemi, beynin hücre içi veya hücre dışı boşluklarında aşırı sıvı birikmesidir (ödem). Bu genellikle sinir fonksiyonlarının bozulmasına, kafatası içindeki basıncın artmasına neden olur ve sonunda beyin dokusunun ve kan damarlarının doğrudan sıkışmasına yol açabilir. Semptomlar ödemin yeri ve derecesine göre değişir ve genellikle baş ağrıları, bulantı, kusma, nöbetler, uyuşukluk, görme bozuklukları, baş dönmesi ve ciddi vakalarda ölüm olabilir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.