İçeriğe atla

Beyaz başlı yunus

Beyaz başlı yunus
Kaikoura, Yeni Zelanda'da beyaz başlı yunus
Korunma durumu

Tehlikede (IUCN 2.3)
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Animalia (Hayvanlar)
Şube: Chordata (Kordalılar)
Sınıf: Mammalia (Memeliler)
Takım: Cetacea (Balinalar)
Alt takım: Odontoceti
Familya: Delphinidae(Yunusgiller)
Cins: Cephalorhynchus
Tür: C. hectori
İkili adlandırma
Cephalorhynchus hectori
Van Beneden, 1881

Beyaz başlı yunus
doğal yaşam alanı
Alttürler
  • Cephalorhynchus hectori maui

Beyaz başlı yunus (Cephalorhynchus hectori), Cephalorhynchus cinsinde bulunan dört tür arasında en çok bilinen yunus türüdür.

Beyaz başlı yunus, 1,4 metrelik boyu ile en küçük deniz memelileri arasındadır. Yeni Zelanda yunusu ya da Hector yunusu olarak da bilinir.[1]

Beyaz başlı yunusun bilimsel adı, şu anda Yeni Zelanda Te Papa müzesi olan Wellington'daki Koloni Müzesi'nin müdürü olan Sir James Hector'un (1834-1907) anısına verilmiştir. Hector, bu yunusun bulunan ilk örneğini inceleyen kişidir.[2]

Özellikleri

Beyaz başlı yunusun ağzı belirgin bir şekilde çıkıntılı değildir. Kendine özgü yuvarlak bir sırt yüzgeci bulunur. Kuyruğunun uçları sivridir ve arka kenarları içbükeydir. Genel rengi soluk gri olmasına karşın yakından bakıldığında aslında karmaşık bir renk yapısına sahip olduğu görülür. Alın içinde siyah çizgiler bulunan gri renktedir. Ağzının ucu siyahtır. Boğazı ve göğsü beyazdır. Göğsün üzerinde koyu gri renkteki yan yüzgeçlerden gözlere kadar giden koyu gri bir leke vardır. Beyaz olan karın bölgesinde de sırt yüzgeçinin altında yanlarda yer alan bir kuşak bulunur. Sırtın büyük kısmı ve yanlar ağızla aynı gri renktedir. Kuyruk bağlantısı dardır.[3]

Yaklaşık dokuz kilogram doğan yunus erişkin olduğunda 40 ile 60 kg arası büyüklüğe erişir.Yaklaşık yirmi yıl yaşar.

Beyaz başlı yunuslar iki ile sekiz bireyden oluşan gruplar hâlinde yaşar. Çok hareketli hayvanlardır, hemen hemen her zaman teknelerin baş dalgasını takip eder, su yosunlarıyla oynarlar. Denizden sıçrayan yunuslar yan olarak denize düşer ve büyük bir ses çıkarır. Dik ya da yatay düştüklerinde çok daha az ses çıkarırlar.

Nüfus ve dağılımı

Beyaz başlı yunus yalnız Yeni Zelanda'nın kıyı bölgelerinde bulunur. Güney Adası'nın her iki yanında yer alan başlıca iki popülasyon vardır. Bu iki popülasyonun Cook Boğazı'ndaki ve Güney Adası'nın güneybatı ucundaki derin su nedeniyle birbirlerinden koptukları düşünülmektedir. Türün ya derin suyu geçemediği ya da geçmek istemediği sanılmaktadır. 1980'lerin ortalarında toplam popülasyonun 3.500 civarında olduğu tahmin edilmişti. Yakın geçmişte yapılan bir araştırma sonucu sayılarının 2.000-2.500 civarında olduğu sanılmaktadır. Hatırı sayılır bir popülasyon Yeni Zelanda Christchurch yakılarında Akaroa'da bulunur.

Beyaz başlı yunuslar yazları kıyıya 10 km'den az mesafelerde kışları da biraz daha uzak bir mesafede gözlemlenir. Avustralya ve Malezya'da bu yunusların görüldüğü bildirilmiştir ancak bunlar yanlış tanımlanan başka tür yunuslardır.

Maui alttüründe yaklaşık 100 birey bulunmaktadır.

Korunma durumları

Balık ağları beyaz başlı yunuslar için oldukça önemli bir tehdit oluşturur. Balık ağlarına yakalanma nedeniyle ölümlerin 1970'lerden beri yunus popülasyonunu yarıya düşürdüğü tahmin edilmektedir. 1988 yılında Banks Yarımadası etrafında yaratılan deniz koruma alanında balık ağı ile avlanma yasaklanmıştır. Bu sayede popülasyonun azalışı önlenmiştir ancak henüz bir artış gözlemlenmemiştir. Tekne pervanelerine takılma gibi diğer tehditler bu artışı engellediği düşünülmektedir.

Mart 2004'te Yeni Zelanda Koruma Bakanlığı üç beyaz başlı yunusu işaretleyerek uydu ile takip etmeyi test etmeye başlamıştır. Eğer bu yunusların hareketleri başarılı bir şekilde izlenebilirse bu sistem türleri büyük tehlike altındaki Maui alttürünün izlenmesi için kullanılacaktır.

(Cephalorhynchus hectori maui) Yeni Zelanda'nın Kuzey Adası'nın kuzeybatı kıyısının açıklarında bulunan bir beyaz başlı yunus alttürüdür. Deniz memelileri arasında en tehlikeli durumda olan tür Maui yunusudur. Benzer durumdaki diğer deniz memelileri yalnızca nehir ve haliçlerde yaşar. Doğal yaşam alanında yaklaşık 100 kadar Maui yunusu kaldığı söylenmektedir. Maui yunusunun soyu balık ağlarına yakalanarak ve tekne pervanelerine takılarak oluşan ölümler nedeniyle tükenmeye başlamıştır. Erişkin Maui yunusları genellikle 1,2 - 1,4 metre boyunda ve 50 kg ağırlığındadır. Yuvarlak sırt yüzgeçleri vardır ve karın kısımları beyaz, yanları ise gridir. Maui yunusları 90 saniyelik kısa dalışlarla okyanus tabanındaki küçük balıklar ve kabuklu deniz hayvanlarıyla beslenir.

Dış bağlantılar

Resimler

  • Catlins'de Porpoise Koyu'nda beyaz başlı yunuslar.
    Catlins'de Porpoise Koyu'nda beyaz başlı yunuslar.
  • Bir insan ve beyaz başlı yunusun boyut karşılaştırması
    Bir insan ve beyaz başlı yunusun boyut karşılaştırması
  • Beyaz başlı yunus
    Beyaz başlı yunus
  • Kaikoura, Yeni Zelanda'da beyaz başlı yunus Malene Thyssen tarafından çekilmiştir.
    Kaikoura, Yeni Zelanda'da beyaz başlı yunus
    Malene Thyssen tarafından çekilmiştir.

Notlar

Kaynakça

  1. ^ Baker, Alan N.; Smith, Adam N. H.; Pichler, Franz B. (Aralık 2002). "Geographical variation in Hector's dolphin: Recognition of new subspecies of Cephalorhynchus hectori". Journal of the Royal Society of New Zealand (İngilizce). 32 (4): 713-727. doi:10.1080/03014223.2002.9517717. ISSN 0303-6758. 19 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2024. 
  2. ^ "Hector's Dolphin | Species | WWF". web.archive.org. 26 Temmuz 2024. 26 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2024. 
  3. ^ Slooten, Elisabeth (1 Haziran 1991). "Age, growth, and reproduction in Hector's dolphins". Canadian Journal of Zoology (İngilizce). 69 (6): 1689-1700. doi:10.1139/z91-234. ISSN 0008-4301. 31 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ganj ve İndus nehir yunusu</span>

Ganj nehir yunusu ve İndus nehir yunusu Bangladeş, Hindistan ve Pakistan'da bulunan tatlısu ya da nehir yunusları üstfamilyasının iki alttürüdür. 1970'lerden itibaren iki ayrı tür olarak nitelendirilmektedirler. Ganj nehri yunusu çoğunlukla Hindistan'da Ganj Nehri ve kollarında, İndus nehir yunusu da Pakistan'da İndus Nehri'nde bulunur. Ancak 1998 yılında balinalar üzerine yapılan bir taksonomi çalışması sonucunda bu iki yunus tekrar tek tür olarak listelenmiştir. Bu türün adı Ganj ve İndus nehir yunusu ya da daha genel adıyla Hint nehir yunusudur ancak bu iki isim de çok fazla yaygın değildir.

<span class="mw-page-title-main">Amazon nehir yunusu</span>

Amazon nehir yunusu ya da diğer adlarıyla Boto, Pembe nehir yunusu Amazon Nehri ve Orinoco Nehri sistemlerinde bulunan bir tatlısu nehir yunusudur. Nehir yunuslarının en büyüğü olan bu tür, aynı yaşam alanı içinde bulunan ancak gerçek bir nehir yunusu türü olmayan Tucuxi ile karıştırılmamalıdır.

<span class="mw-page-title-main">La Plata yunusu</span>

La Plata yunusu Güney Amerika'nın güneydoğusunda Atlas Okyanusu kıyılarında bulunan bir yunus türüdür. Taksonomik olarak nehir yunusları grubunun bir üyesi olan La Plata yunusu, tatlısuda yaşayan diğer üç nehir yunusu türünün aksine okyanusta ve tuzlusu haliçlerinde yaşar.

<span class="mw-page-title-main">Haliç yunusu</span>

Haliç yunusu ya da Tucuxi Amazon havzasındaki nehirlerde ve Güney Amerika'nın kuzey ve doğu kıyılarında denizlerde bulunan bir yunus türüdür. "Tucuxi" adı Tupi dilindeki tuchuchi-ana sözcüğünden türetilmiştir ve türün genel adı olarak kullanılmaktadır. Amazon nehir yunusu gibi gerçek nehir yunusları ile benzer coğrafi bölgelerde bulunmasına rağmen haliç yunusu genetik olarak nehir yunuslarına benzememektedir ve deniz yunusları (Delphinidae) familyasında yer almaktadır. Fiziksel olarak, özellikle de denizde bulunan tipi afalinaya benzer. Ancak yeteri kadar yakın olmadığı için kendi cinsi Sotalia altında sınıflanmıştır. Ayrıca gri yunus, gri nehir yunusu, Guyana nehir yunusu, Amerika ırmak yunusu, Sotali, Bufeo negro ve Bufo negro adları da verilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Şili yunusu</span>

Şili yunusu, Cephalorhynchus cinsinde bulunan dört yunus türünden biridir. Yunus yalnızca Şili sahillerinde ve Arjantin'in güney ucunda bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Alaca yunus</span>

Alaca yunus, yunusgiller (Delphinidae) familyasından Cephalorhynchus cinsindeki dört yunus türünden biri.

<span class="mw-page-title-main">Benguela yunusu</span>

Benguela yunusu ya da Heaviside yunusu Cephalorhynchus cinsindeki dört yunus türünden biridir. Namibya kıyısında ve Güney Afrika'nın batı kıyısında bulunur. Haviside yunusu ve Güney Afrika yunusu diye de bilinir.

<i>Cephalorhynchus</i>

Cephalorhynchus, yunusgiller (Delphinidae) familyasından ve dört türü barındıran bir yunus cinsidir. Bu cinste şu türler bulunur;

  • Alaca yunus
  • Benguela yunusu
  • Beyaz başlı yunus
  • Şili yunusu
<span class="mw-page-title-main">Atlantik benekli yunusu</span>

Atlantik benekli yunusu, Stenella cinsindeki beş yunus türünden biridir. Kuzey Atlas Okyanusu'nda Gulf Stream'de bulunur. Bu türün yaşlı üyelerinin gövdeleri üzerinde oldukça ayırtedici benekler yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Atlantik dönücü yunusu</span>

Atlantik dönücü yunusu Stenella cinsindeki beş yunus türünden biridir ve Atlas Okyanusu'nda bulunur. Aynı zamanda Clymene yunusu, miğfer yunusu ve kısa burunlu dönücü yunus adları da verilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Çizgili yunus</span> Stenella cinsindeki beş yunus türünden birisi

Çizgili yunus Stenella cinsindeki beş yunus türünden biridir ve dünya üzerindeki tüm ılıman ve tropik okyanuslarda bulunur. Üzerinde oldukça fazla araştırma yapılmış olan bu yunus türüne aynı zamanda Euphrosyne yunusu ve mavi beyaz yunus adları da verilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Dönücü yunus</span> Suda Yaşayan Memeli Hayvan

Dönücü yunus, dünya üstündeki tüm tropikal sularda açık denizde görülen küçük bir yunustur. Sudan dışarı sıçradıklarında kendi boy eksenleri çevresinde dönerek yaptıkları akrobatik hareketlerle tanınmıştır. Stenella cinsindeki beş yunus türünden biridir. Uzun burunlu dönücü yunus ve pantropik dönücü yunusu diye de adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Pantropik benekli yunusu</span> Memeli türü

Pantropik benekli yunusu Stenella cinsindeki beş yunus türünden biridir ve dünya üzerindeki tüm ılıman ve tropik okyanuslarda bulunur. Bu yunus türü ton balığı avlama yöntemleriyle milyonlarcası öldürülünce soyu tükenme tehdidi altına girmiştir. 1980'lerde Doğu Büyük Okyanus'ta yunuslara zarar vermeyen ton balığı avlama yöntemleri kullanılmaya başlanmıştır. Bu yunus türüne ayrıca dar ağızlı yunus da denmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Atlantik beyaz yanlı yunusu</span>

Atlantik beyaz yanlı yunusu Lagenorhynchus cinsindeki altı yunus türünden biridir ve Kuzey Atlas Okyanusu'nun ılık ve serin sularında bulunur. Belirgin bir renge sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Gölgeli yunus</span> Yunus türü

Gölgeli yunus, yunusgiller (Delphinidae) familyasından Lagenorhynchus cinsindeki altı yunus türünden biri. Güney Yarımküre'nin kıyısularında yaşayan gölgeli yunus oldukça akrobatiktir ve insanlara sokulmayı çok sever. İlk olarak 1828'de John Edward Gray tarafından tanımlanmıştır. Pasifik beyaz yanlı yunusu ile genetik açıdan çok yakından akrabadır ancak günümüzde geçerli olan bilimsel görüşlere göre ayrı türler olarak sınıflandırılmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Siyah çeneli yunus</span> Bir Memeli Türü

Siyah çeneli yunus ya da Peale yunusu, yunusgiller (Delphinidae) familyasından Lagenorhynchus cinsindeki altı yunus türünden biridir. Bu küçük yunus türü Güney Amerika'nın en güneyinde yer alan Ateş Toprakları'nın çevresindeki sularda yaşar.

<span class="mw-page-title-main">Kum saati yunusu</span>

Kum saati yunusu, yunusgiller (Delphinidae) familyasından Lagenorhynchus cinsindeki altı yunus türünden biridir. Bu küçük yunus türü Antarktika ve çevresindeki sularda yaşar.

<span class="mw-page-title-main">Pasifik beyaz yanlı yunusu</span>

Pasifik beyaz yanlı yunusu, yunusgiller (Delphinidae) familyasından Lagenorhynchus cinsindeki altı yunus türünden biridir. Çok hareketli olan bu yunus türü Kuzey Pasifik Okyanusu'nun serin ve ılık sularında bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Irrawaddy yunusu</span>

Irrawaddy yunusu Güneydoğu Asya ve Bengal Körfezi'nin bir kısmında nehirlerde, haliçlerde ve deniz kıyıları yakınlarında aralıklı olarak küçük popülasyon grupları hâlinde yaşayan bir örihalin okyanus yunusu türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey gerçek balina yunusu</span>

Kuzey gerçek balina yunusu, Büyük Okyanus'un kuzeyinde bulunan küçük ve ince bir deniz memeli türü. Kuzey Pasifik'in derin sularında genellikle diğer deniz memelileriyle de birlikte 2.000'e kadar ulaşan sayıda gruplarla dolaşırlar. Bu tür iki gerçek balina yunusu türünden birisidir, diğeri ise Güney Yarımküre'nin soğuk sularında bulunan güney gerçek balina yunusudur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.