İçeriğe atla

Betania Manastırı

Koordinatlar: 41°41′24″N 44°36′41″E / 41.69°K 44.6114°D / 41.69; 44.6114
Betanya manastırı (genel görünüm)

Betania Meryem'in doğumu Manastırı (Gürcüce: ბეთანიის ყოვლადწმინდა ღვთისმშობლის შობის მონასტერი) ayrıca bilinen adıyla Betania veya Bethanya (ბეთანია) Doğu Gürcistan'daki başkent Tiflis'in 16 km güneybatısında yer alan bir Orta Çağ Gürcü Ortodoks manastırıdır. 11 ve 12. yüzyıllarda, Gürcistan Krallığı'nın "Altın Çağ”ı döneminde yapılan bu eserin ilgi çekici bir mimarisi vardır. Çağdaş Gürcü hükümdarlarının grup portrelerini içeren duvar resimleri de dikkate değerdir.

Tarihi

Betania kompleksinin ana kilisesi

Betania, Tiflis'in 16 km güneybatısındaki Vere Nehri'nin izole ormanlık vadisinde yer almaktadır. Manastırın adı Filistin'deki Bethanya köyünden gelmektedir.[1] Bethanya, Yeni Ahitte Mary, Martha, Lazarus ve Simon'un evi olarak geçmektedir.

Manastırın tarihi çok az kaydedilmiştir. Orbeli Hanedanının aile manastırıydı. Manastırın güneyindeki çapraz sahında, Sumbat ve Liparit Orbeli'nin, Meryem'in önündeki görüntüsü görülür. Orbeli ailesinin mülklerine, 12. yüzyılın sonlarında kraliyet ailesi tarafından geçici olarak el konuldu, ancak bu aileden türeyen Gostaşabişvili ailesi, erken modern Gürcistan'da manastırın sahibiydiler.

Gürcistan tarihini değiştiren bir dizi çatışma ve yabancı istila, manastırı boşaltılmış ve yarı yıkılmış halde bıraktı. Manastır, 19. yüzyılın ikinci yarısında Hieromonk Spiridon Ketiladze'nin çabalarıyla restore edildi. Sonrasında Ketiladze, 1922'de, başrahiplikten istifa etti ve yerine Hieromonk Ilia Pantsulaia geçti. Bu rahiplerin her ikisi de Sovyetler Birliği'nin yaptığı temizlik sırasında öldürüldü. Betania, gayri resmi olsa da, sonraki 15 yıl boyunca, feshedildiği 1963 tarihine kadar faaliyet gösteren tek Gürcü manastırı olarak kaldı. 1978'de, Gürcistan'ın güçlü patriği II. İlia, Sovyet yetkililerinden Betanya'daki manastırı yeniden açmak için izin almayı başardı. 1990'larda, manastır yenilendi ve yerel manastır topluluğu büyüdü.[2]

Mimarisi

Prens Grigori Gagarin'e göre Betania Manastırının planı, 1847.

Bulgular, manastırın eskiden devasa bir duvarla çevrili olduğunu göstermektedir, ancak günümüzde bu duvardan, yalnızca manastırın bitişiğindeki ormana dağılmış olan parçalanmış taşlar geriye kalmıştır. Mevcut yapılar, 12. veya 13. yüzyılların başında inşa edilmiş kubbeli Meryem'in doğuşu kilisesi, 1196 yılında inşa edilmiş daha küçük boyuttaki Yorgi'nin salon kilisesi ve yıkık bir kuledir.

Meryem'in doğuşu Kilisesi, taştan yapılmış kubbeli bir Yunan haçı planı tasarımıdır. Kilisenin doğu cephesindeki duvarlar dıştan oymalı süslemelere sahiptir. Geleneksel nişlerin, orta pencerenin çerçevesine bağlı çok delikli ya da tarak şekilli dam sivrileri vardır. Hafifçe doğuya kaymış olan yüksek kubbesi, batıya doğru serbestçe dikilen iki sütuna ve sunağın çıkıntılarına dayanır. Kilisenin güney girişi, yıldız şeklinde bir tonozla kaplı bir kapı ile önden çevrilmiştir. Modern akademisyenler, kilisenin, muhtemelen 10. yüzyıldan kalma daha önceki bir bazilikanın genişletilmiş, kubbeli ve dekore edilmiş bir versiyonu olduğunu düşünmektedir.[2]

Duvar resimleri

Betania manastırındaki kraliyet panosu: IV. Giorgi, Tamar ve III. Giorgi (soldan sağa)

Kilisenin iç kısımlarında ciddi derecede hasar görmüş duvar resimleri vardır. Bu resimler, Gürcü duvar resimlerinin eriştiği en yüksek seviyelerden biriydi. Sunağın kabuğu, yalnızca tahta çıkan İsa figürünün parçalarının hayatta kaldığı bir "yalvarış" sahnesini içerir. Sunağın arkasındaki apsislerin duvarları Peygamberin freskleri ile süslenmiştir. Kuzeydeki duvarlar İsan'nın Çilesiyle ilgili resimlerle doluyken, güneydeki duvarlar Eski Ahitten sahneler içerir. Batıdaki duvarlar ise kıyamet günüyle ilgili resimlerle donatılmıştır.

Manastırın kuzeyindeki çapraz sanınlar, 1207'den kalma Gürcü hükümdarların tasvirleri için dikkat çekicidir. Bunlar III. Giorgi (r. 1156–1184), onun kızı Tamar (r. 1184–1213) ve onun oğlu IV. Giorgi'nin (r. 1213–1223) portreleridir. Rus Prens Grigori Gagarin, 1851'de Tamar'ın resimlerini keşfedip temizlemiş, çizimlerini yayınlamış ve aynı yıl rapor etmiştir. IV. Giorgi, mahkemede yargıç cübbesi giymiş sakalsız genç bir adam olarak tasvir edilmiştir, ama tacı ve kılıcı vardır. Bu özellikler, Giorgi'nin, 1207'de babası David Soslan'ın ölümünden sonra genç bir kral olarak tahta çıktığını gösteriyor. Bu nedenle, resim, Betania kilisesinin yaklaşık inşa edilme tarihini belirlemede yardımcı olmaktadır. Modern akademisyenler tarafından gözlemlenen önemli bir düzensizlik, Betanya'daki kraliyet figürlerinden hiçbirinin Hâleye sahip olmamasıdır. Hâle, Gürcü resimlerinde, kraliyet insanını toplumun geri kalanından ayırmak için kullanılan bir özelliktir.[3]

  • Betanya'nın mimari detayları, Prens Gagarin, 1847
    Betanya'nın mimari detayları, Prens Gagarin, 1847
  • Betanya'daki duvar resimleri, Prens Gagarin, 1847
    Betanya'daki duvar resimleri, Prens Gagarin, 1847
  • Betanya'daki duvar resimleri, Prens Gagarin, 1847
    Betanya'daki duvar resimleri, Prens Gagarin, 1847

Galeri

Kuzey duvardaki resimler

  • İsa'nın ayak banyosu
    İsa'nın ayak banyosu
  • Son Akşam Yemeği
    Son Akşam Yemeği
  • Havarilerin rüyası
    Havarilerin rüyası
  • İsa'nın çarmığa gerilmesi
    İsa'nın çarmığa gerilmesi

Güney duvardaki resimler

  • Aarón.
    Aarón.
  • Pilatus elini yıkarken
    Pilatus elini yıkarken
  • İsa'nın dirilişi
    İsa'nın dirilişi
  • Yakup'un rüyası
    Yakup'un rüyası

Batı duvardaki resimler

  • Kıyamet günü
    Kıyamet günü
  • İyileşme
    İyileşme
  • Mısırlı Meryem'in cemaati
    Mısırlı Meryem'in cemaati
  • Ölülerin dirilişi
    Ölülerin dirilişi

Kaynakça

  1. ^ Tamila Mgaloblishvili & Iulon Gagoshidze, The Jewish Diaspora and Early Christianity in Georgia, in: Mgaloblishvili, Tamila (ed., 1998), Ancient Christianity In The Caucasus, p. 53. Routledge, 0-7007-0633-X.
  2. ^ a b (Gürcüce) ბეთანიის მონასტერი (Betanya Monastery). 24 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Orthodoxy.ge. Accessed February 6, 2008.
  3. ^ Antony Eastmond (1998), Royal Imagery in Medieval Georgia, pp. 154-69. Penn State Press, 0-271-01628-0.
Wikimedia Commons'ta Betania Manastırı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Konuyla ilgili yayınlar

  • Eka Privalova, Sur les peintures murales de Betania, in: M. Calo'Mariani (ed.), L'Arte Georgiana dal IX al XIV secolo (Bari, 1981), 153-60

Dış bağlantılar


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Parhali Manastırı</span> Gürcü Ortodoks Manastırı

Parhali Manastırı, tarihsel Tao bölgesinde, Türkiye'nin Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı Altıparmak köyünde bulunan Gürcü Ortodoks manastırıdır. 9-10. yüzyıllarda inşa edilen manastır yapı topluluğundan ana kilise ile iki şapel günümüze ulaşmıştır. Parhali kelimesi Türkçede Barhal biçimini almıştır.

<span class="mw-page-title-main">İşhani Manastırı</span>

İşhani Manastırı, tarihsel Gürcistan’ın güneybatı kesiminde orta çağ Gürcü Ortodoks manastırıdır. Bugün Türkiye’nin sınırları içinde, Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı İşhan köyündedir.

<span class="mw-page-title-main">Shalta Kilisesi</span> Katedral

Shalta Kilisesi, Gürcistan’ın Acara bölgesinde 12. yüzyıldan kalma Gürcü Ortodoks kilisesi. Hulo ilçesinde Kinçauri köyündedir. Kilisenin duvarlarında 14. ya da 15. yüzyıla özgü Bizans sanatı tarzında resim fragmanları günümüze ulaşmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Zarzma Manastırı</span> manastır

Zarzma Başkalaşım Manastırı, zarzmis p'erists'valebis monasteri) güneybatı Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde yer alan Zarzma köyündeki bir Orta Çağ Ortodoks Gürcü manastırıdır.

<span class="mw-page-title-main">Timotesubani Manastırı</span>

Timotesubani Manastırı Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesindeki Borjomi Vadisinin manastırla aynı adı taşıyan köyünde konumlanmış, Orta Çağ döneminden kalma Gürcü Ortodoks manastır kompleksidir.

<span class="mw-page-title-main">Vardzia</span>

Vardzia güney Gürcistan'daki bir mağara manastırıdır. Kura Nehri'nin sol yakasında bulunan Eruşeti Dağı'nın eteklerinden kazılmış olan manastır, Aspindza'ya otuz kilometre uzaklıktadır. Ana inşaat dönemi on ikinci yüzyılın ikinci yarısıydı. Mağaralar, uçurum boyunca yaklaşık beş yüz metre boyunca uzanır ve on dokuz katmandan oluşur. Meryem'in ölümü Kilisesinin tarihi, Tamar ve Rustaveli'nin altın çağını yaşandığı 1180'lere dayanır. Kilisede önemli duvar ressamlığı serileri vardır. Bölge, on altıncı yüzyılda Osmanlı'nın bölgeyi fethetmesinden sonra büyük ölçüde terk edilmiştir. Günümüzde devlet mirasının parçası olan genişletilmiş Vardzia-Hertvisi bölgesi, UNESCO Dünya Mirası listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Pitareti Manastırı</span> Manastır

Pitareti Manastırı Gürcistan'daki Orta Çağ Ortodoks Hristiyan manastırıdır. Kvemo Kartli bölgesinde yer alan Ağbulak şehrinin yaklaşık 26 km güneybatısında konumlanmıştır. Başkent Tiflis'in de güneybatısında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Çulevi Manastırı</span>

Aziz Giorgi Çulevi Manastırı, Gürcistan'ın güneybatısındaki Samtshe-Cavaheti bölgesinde bulunan 14. yüzyıldan kalma bir Gürcü Ortodoks manastır kilisesidir.

<span class="mw-page-title-main">Berta Manastırı</span> Artvinde ortaçağa ait bir manastır

Berta Manastırı, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ili merkez ilçesine bağlı Ortaköy’de bulunan eski bir Gürcü Ortodoks manastırıdır. 8. veya 9. yüzyılda inşa edilmiştir. Yapının ayakta kalan kısmı günümüzde cami olarak kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Opiza Manastırı</span>

Opiza Manastırı, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Opiza olan Bağcılar köyünde Orta Çağ'da inşa edilmiş Gürcü manastırıdır.

<span class="mw-page-title-main">Katshi Manastırı</span>

Katshi Kutsal Doğuş Manastırı veya daha bilinen adıyla Katshi Manastırı, Gürcistan'ın Çiatura kentinin yanındaki Katshi köyünde konumlanmış bir Orta Çağ manastırıdır. 988-1014 döneminde Baguaşi ailesinin emriyle inşa edilmiştir. Kilise binası altıgen tasarımı ve zengin süslemeleriyle dikkat çekmektedir. 1924'te Sovyet hükûmeti tarafından kapatıldı. Manastır, 1990'da yeniden canlandı ve günümüzde Gürcü Ortodoks Kilisesi Saçhere ve Çiatura piskoposluğu tarafından işletiliyor.

<span class="mw-page-title-main">Kvatahevi Manastırı</span> Gürcistanda bir manastır

Kvatahevi Gürcistan'ın Şida Kartli bölgesinde ve başkent Tiflis'in batısında konumlanmış bir Orta Çağ Gürcü Ortodoks manastırıdır.

<span class="mw-page-title-main">Bedia Katedrali</span>

Bedia Katedrali, Abhazya'nın Tkvarçeli rayonuna bağlı Bedia köyünde yer alan bir Orta Çağ Gürcü Ortodoks katedralidir. Gürcistan'ın altbölümlerine göre Oçamçire Belediyesinde yer alan katedral, Karadeniz sahillerindeki tartışmalı bir bölgede yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kintsvisi Manastırı</span>

Kintsvisi Manastırı Doğu Gürcistan'ın Şida Kartli bölgesindeki Kareli şehrine 10 kilometre uzaklıkta, Dzama vadisindeki yüksek bir dağın ormanlık yamacında konumlanmış bir Gürcü Ortodoks manastırıdır.

<span class="mw-page-title-main">Martkopi Manastırı</span>

Martkopi İlah Manastırı Gürcistan'ın başkenti Tiflis'in 25 km doğusundaki Martkopi köyünde yer alan bir Gürcü Ortodoks manastırıdır. Manastırın tarihi, 6. yüzyıldaki stilit çalışmalarına dayanmaktadır ve On Üç Süryani Babadan biri olan Aziz Anton ile ilişkilidir. Manastırın mevcut yapılarının çoğu 17 ila 19. yüzyıllar arasında yapılmıştır. Manastır, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Gudarehi Manastırı</span>

Gudarehi Manastırı Güney Gürcistan'daki bir 13. yüzyıl Gürcü Ortodoks manastırıdır. Kvemo Kartli bölgesine bağlı Tetritskaro belediyesindeki Gudarehi köyünün batısında konumlanmıştır. Manastır kompleksi, ana salon kilisesi, bağımsız çan kulesi, saray, hücreler, şapeller, ahırlar ve şarap mahzeni gibi çeşitli yapıların kalıntılarından oluşmaktadır. Kilise, Orta Çağ taş oymaları ve yazıtlarla süslenmiştir. Kompleks, Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

Pirğebuli Manastırı Gürcistan'ın Kvemo Kartli bölgesindeki Hrami nehri vadisinde bulunan bir Orta Çağ Gürcü Ortodoks manastırıdır. 12. yüzyılın sonlarına veya 13. yüzyılın başlarına tarihlenen manastır, farklı koruma durumlarındaki çeşitli yapılardan oluşmaktadır. Ana kilise, dışı zengin taş oymalarla süslenmiş büyük bir salon kilisesidir. Manastır, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Mğvimevi Manastırı</span>

Mğvimevi Manastırı, Batı Gürcistan'ın İmereti bölgesindeki Çiatura kentinin yakınlarında konumlanmış, kısmen kayaya oyulmuş bir Gürcü Ortodoks manastırıdır. Meryem'in doğuşunu adanmış olan kilise, 13. yüzyılda kalma iki nefli bir bazilikadır. Kompleks ayrıca küçük bir kilise, çan kulesi ve bir savunma duvarı içermektedir. Manastır günümüzde rahibe manastırı olarak kullanılmaktadır. Kilisenin dışını birçok mimari heykel süslemektedir. Mğvimevi kompleksi, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Daba Manastırı</span> Artvin, Çimenli köyünde bulunan 9. yüzyıl yapımı Gürcü manastırı

Daba Manastırı, eski Klarceti bölgesindeki Cmerki köyünde, günümüzde ise Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı Çimenli köyünde bulunan 9. yüzyıla ait Gürcü manastırıdır. Manastır yapı topluğundan sadece ana kilise ile küçük kilisenin varlığı bilinmektedir. Köyün adından dolayı manastır Cmerki Manastırı olarak da bilinir. Ancak Cmerki'de Meryem Ana'ya adanmış olan Cmerki Manastırı ile Aziz Giorgi'ye adanmış Daba Manastırı'nı birbirine karıştırmamak gerekir.

<span class="mw-page-title-main">Grigori Gagarin</span> Rus ressam, tümgeneral ve yönetici

Prens Grigori Grigoryeviç Gagarin, Rus ressam, tümgeneral ve yönetici idi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.