İçeriğe atla

Beta Canis Majoris

Koordinat:Sky map 06sa 22d 41,98535s; -17º 57' 21,3073″
Beta Canis Majoris
Büyük Köpek takımyıldızı'nın sınırlarını ve yıldızların konumlarını gösteren diyagram
Mirzam'ın konumu (kırmızı daire içinde)
Gözlem verisi
Dönem J2000.0      Ekinoks J2000.0
TakımyıldızBüyük Köpek
Galaktik enlem (b)-14,26803976[1]°
Galaktik boylam (l)226,05984606[1]°
Sağ açıklık (α)06sa 22d 41,98535s[2]
Dik açıklık (δ)17° 57′ 21,3073″[2]
Görünür büyüklük (V)2,0[2]
Görünür büyüklük (B)1,75[2]
Sınıflandırma
Tayfsal sınıf
B1II/III[2]
U−B renk ölçeği-0,98[3]
B−V renk ölçeği-0,23[3]
R−I renk ölçeği-0,24[3]
Değişen yıldız tipiBCEP[4]
Astrometri
Dikey hız ()33,70 ± 0,50[2] km/s
Özdevinim (μ)RA: -3,23 ± 0,19[5] mys/y
Dec.: -0,78 ± 0,20[5] mys/y
Iraklık açısı (π)6,62 ± 0,22[5] mys
Uzaklık492[5] Iy
Mutlak büyüklük (V)-3,91[1]
Özellikler
Kütle (m)13,5 ± 0,5[6] M☉
Yarıçap (r)9,7 ± 1,3[7] R☉
Aydınlatma gücü26.600[7] L⊙
Yüzey kütle çekimi (log g)3,79 ± 0,20[7] cgs
Sıcaklık23.150[8] K
Metallik [Fe/H]0,04 ± 0,10[6]
Dönüş hızı ()31 ± 5[6] km/s
Yaş12,4 ± 0,7[6] milyon
Katalog belirtmeleri
Murzim • Mirzam • Mirza • 2 Canis Majoris • HR 2294 • BD −17° 1467 • HD 44743 • SAO 151428 • FK5 243 • HIP 30324 • GC 8223 • CCDM 06227-1757

Beta Canis Majoris (β CMa, β Canis Majoris), Büyük Köpek takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 492 ışık yılı uzaklıkta bulunan ve çoklu yıldız sisteminin birincil bileşeni olan B-tipi mavi-beyaz bir parlak devdir. Takımyıldızında köpeğin ön ayakları konumunda yer alır. Geleneksel isimleri olan Murzim, Al-Murzim veya Mirzam, Arapça Mirzem sözcüğünden (مرزم) gelmektedir ve "haberci" anlamındadır. Bu isim, Sirius'dan önce doğarak onun gelişini haber verdiği için verilmiştir.

Çincede Çince: 軍市 (Çince: Jūn Shì), β Canis Majoris, ν3 Canis Majoris, 15 Canis Majoris, π Canis Majoris, ο1 Canis Majoris ve ξ1 Canis Majoris'in oluşturduğu yıldız desenini belirtir.[9] Ayrıca β Canis Majoris'in kendisi Çince: 軍市一 (Çince: Jūn Shì yī) olarak bilinir.[10] Bu Çince isimlerden, Kuen She adı ortaya çıkmıştır.[11]

Gözlem bilgisi

Mirzam, takımyıldızının kuzey-batısında köpeğin ön ayakları konumunda yer alır ve yükselimi -17 derecedir. Güney yarımkürede yer alan bir yıldız olmasına rağmen göksel ekvatora yakın olduğundan; Rusya, Kanada ve Grönland'ın aşırı kuzey bölümleri hariç Kuzey yarımküreden de gözlenebilir konumdadır. Ancak, İzlanda ve Kanada'da ufka çok yakın bir konumda görünür.

Özellikler

Mirzam, Beta Cephei türü bir değişen yıldızdır. Parlaklığı, 6 saatlik bir süre içerisinde +1,95 kadir ile +2,0 kadir aralığında değişkenlik gösterir. Bu çok küçük parlaklık değişimi çıplak gözle fark edilemez.[12] Aslında üç farklı değişim dönemi vardır.[13] İlk dönem 6,03 saat süreye ve büyüklüğünün binde 4,4 genliğine sahiptir. İkinci dönem 6 saat süreye ve büyüklüğün binde 21 genliğine sahiptir. Nihayet üçüncü dönem 5,73 saat sürer ve büyüklüğün binde 3 genliğine sahiptir.[13] Dönemler, zaman içerisinde de değişkenlik gösterir gibidir. Örneğin, ilk dönem yavaş yavaş uzuyor ve ikinci dönem de yavaş yavaş kısalıyor gibidir.[13]

Mirzam'ın kütlesi Güneş'ten 13-14 kat daha fazla[6] ve yarıçapı Güneş'ten 8-11 kat daha fazladır.[7] Dış zarfın etkin sıcaklığı yaklaşık olarak 23.150 K'dır ve Güneş'ten çok daha sıcaktır. Yüksek sıcaklıkta yayılan enerji bu B-tipi yıldıza karakteristik mavi-beyaz rengini verir.[8][14] Tahmini yaşı 12 ile 13 milyon yıl arasındadır ve bu kütledeki bir yıldızın dev yıldız haline gelmesi için yeterince uzun süre geçmiştir.

Kaynakça

  1. ^ a b c "Extended Hipparcos Compilation (XHIP) (Anderson, 2012)". 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2020. 
  2. ^ a b c d e f "V* bet CMa -- Variable Star of beta Cep type SIMBAD". 5 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2013. 
  3. ^ a b c "VizieR Bright Star Catalogue, 5th Revised Ed. (Hoffleit+, 1991)". 25 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2013. 
  4. ^ "alcyone.de - Combined General Catalogue of Variable Stars (Vol. I-III) (Kholopov+ 1998)". 15 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2013. 
  5. ^ a b c d "Ashland Astronomy Studio - Mirzam (HIP 30324)". 4 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2013. 
  6. ^ a b c d e Mazumdar, A.; Briquet, M.; Desmet, M.; Aerts, C. (Kasım 2006), "An asteroseismic study of the β Cephei star β Canis Majoris", Astronomy and Astrophysics, 459 (2), ss. 589-596, arXiv:astro-ph/0607261 $2, Bibcode:2006A&A...459..589M, doi:10.1051/0004-6361:20064980 
  7. ^ a b c d Hubrig, S.; Briquet, M.; Schöller, M.; De Cat, P.; Mathys, G.; Aerts, C. (Haziran 2006), "Discovery of magnetic fields in the βCephei star ξ1 CMa and in several slowly pulsating B stars*", Monthly Notices of the Royal Astronomical Society: Letters, 369 (1), ss. L61-L65, arXiv:astro-ph/0604283 $2, Bibcode:2006MNRAS.369L..61H, doi:10.1111/j.1745-3933.2006.00175.x 
  8. ^ a b Zorec, J.; Cidale, L.; Arias, M. L.; Frémat, Y.; Torres, A. F.; Martayan, C.; Muratore, M. F. (Temmuz 2009), "Fundamental parameters of B supergiants from the BCD system. I. Calibration of the (λ_1, D) parameters into Teff", Astronomy and Astrophysics, 501 (1), ss. 297-320, Bibcode:2009A&A...501..297Z, doi:10.1051/0004-6361/200811147 
  9. ^ (Çince) 中國星座神話, yazar 陳久金. yayınlayan 台灣書房出版有限公司, 2005, ISBN 978-986-7332-25-7.
  10. ^ (Çince) 香港太空館 - 研究資源 - 亮星中英對照表 30 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Hong Kong Space Museum. 23 Kasım 2010 tarihinde erişilmiştir.
  11. ^ Allen, Richard Hinckley (1899), Star-names and their meanings, G. E. Stechert, ss. 129-130, 7 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 11 Aralık 2013 
  12. ^ Kaler, James B., "MIRZAM (Beta Canis Majoris)", Stars, University of Illinois, 21 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 2 Ocak 2012 
  13. ^ a b c R. R. Shobbrook (2006). "Photometric studies of three multiperiodic β Cephei stars: β CMa, 15 CMa and KZ Mus". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. Cilt 369. ss. 171-181. Erişim tarihi: 26 Ocak 2010. 
  14. ^ "The Colour of Stars", Australia Telescope, Outreach and Education, Commonwealth Scientific and Industrial Research Organisation, 21 Aralık 2004, 10 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 16 Ocak 2012 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yıldız sınıflandırma (astronomi)</span>

Yıldız sınıflandırma, gökbilimde, yıldızların öncelikle sıcaklıklarına göre sınıflandırılıp, diğer nitelikleri ile bu sınıfların arıtılmasıdır. Yıldız sıcaklıkları Wien'in yer değiştirme yasasına göre sınıflandırılabilseler de, uzak yıldızlar ile sorunlar ortaya çıkmaktadır. Yıldız tayfölçümü ise soğurma çizgilerine dayalı bir sınıflandırma yöntemi sunmaktadır. 19. yüzyıla dayanan ve bugünkü yöntemlerin de temelini oluşturan bir sınıflandırma, yıldızları tayfölçüm sayesinde A'dan Q'ya kadar sıralamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">VY Canis Majoris</span> 4.892 ışık yılı uzaklıkta, büyük köpek takımyıldızında bulunan bir üstündev yıldız

VY Canis Majoris ya da bilinen adıyla VY CMa, Büyük Köpek Takımyıldızı'nın içinde bulunan ve evrendeki bilinen en büyük yıldızlardan birisi olmasıyla beraber bir kızıl üstündev yıldız. Yarıçapı 1.420±120 güneş yarıçapı genişliğindedir. Ayrıca, aydınlatma gücü en yüksek yıldızlardan biri olan VY CMa, Dünya'dan yaklaşık 3.840 ışık yılı uzaktadır. Çift veya çoklu yıldız sistemlerinde bulunan çoğu yıldızın aksine, VY CMa tekil bir yıldızdır ve herhangi bir yıldızsal yoldaşı bulunmamaktadır. Bu yıldız yarıdüzenli değişen olarak kategorilendirilmiştir ve 2.000 günlük bir yörünge süresi vardır.

Beta Cephei değişenleri kısa dönemli ışık ve dikine hız değişimi gösteren, erken B türü dev ve altdevlerden oluşma bir gruptur. 2-7 saat arasında değerlere sahip dönemleri, dönme ve/veya çift sistem hareketleri ile açıklanamayacak derecede kısadır ve tek geçerli açıklama zonklama olmaktadır.

Be yıldızı O6-B9 tayf türü aralığında, ışınım sınıfı V ile III arasında olan ve tayflarında hidrojenin Balmer serisi salma çizgilerinde şiddet değişimi gösteren yıldızlardır. Bu değişimi dönemli olarak gösterenlerine γ Cas veya λ Eri yıldızları da denmektedir. Balmer salma çizgileri, bu yıldızları saran ve hızla dönen zarf veya kabuktan kaynaklanmaktadır. Baade bu tanımı biraz daha daraltarak bir Be yıldızı için şu ek kriterleri de ileri sürmüştür:

<span class="mw-page-title-main">Beta Canum Venaticorum</span>

Beta Canum Venaticorum, Av Köpekleri takımyıldızı yönünde bulunan G-tipi anakol yıldızıdır. Görünen parlaklığı 4,26 kadir olan yıldız, takımyıldızının ikinci en parlak yıldızıdır ve yaklaşık olarak 28 ışık yılı uzaklıkta yer alır. β CVn, Yeni Genel Katalog'da NGC 4530 olarak girişi yapılan nesneyle aynı nesnedir.

<span class="mw-page-title-main">Gama Cassiopeiae değişeni</span>

Gama Cassiopeiae değişeni (GCAS), yıldızının ekvator çevresinde bir gaz diskine sahip olan değişen yıldız türüdür. Madde çıkışı nedeniyle parlaklıkları düzensiz değişimler gösterir. Mekanizmaları kısmen hızlı döndürücüler olarak açıklansa da, hâlen gizemli olarak kabul edilirler. Bu yıldızlar, O7.5 ile F5 sınıfları arasındadır ancak tayfları çok genişletilmiş soğurma çizgileri ile karakterizedir. Dönme hızları 200–250 km/sn civarındadır ve yıldız yapısının bozulacağı noktadan çok uzak değildir.

<span class="mw-page-title-main">Lambda Scorpii</span>

Lambda Scorpii, Akrep takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 570 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir yıldız sistemidir. Takımyıldızının ikinci en parlak yıldızı olan λ Sco, gece gökyüzünün de en parlak yıldızları arasındadır. Geleneksel adı olan Shaula, Arapça الشولاء El-şevle "yükseltilmiş [kuyruk]" anlamına gelmektedir. Çincede ise 尾宿八 "kuyruğun sekizinci yıldızı" olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Kappa Scorpii</span>

Kappa Scorpii, Akrep takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 483 ışık yılı uzaklıkta bulunan ikili yıldızdır. Geleneksel ismi Sümerce bir kelime olan Girtab, "akrep" için kullanılmış ve Babil yıldız kataloglarında da yer almıştır. Aslında Girtab adı; Lambda Scorpii, Upsilon Scorpii ve Iota Scorpii yıldızlarından oluşan bir yıldız deseni için de kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Denebola</span>

Denebola, Aslan takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 36 ışık yılı uzaklıkta bulunan A-tipi beyaz bir anakol yıldızıdır. 2,13 kadir olan görünen parlaklığı Denebola'yı takımyıldızının üçüncü parlak yıldızı yaptığı gibi, çıplak gözle de görünebilir kılar. Denebola, parlaklığı birkaç saatlik bir süre içerisinde çok hafif değişkenlik gösteren Delta Scuti türü bir değişen yıldızdır.

<span class="mw-page-title-main">Alfa Ursae Majoris</span>

Alfa Ursae Majoris, Büyük Ayı takımyıldızının ikinci en parlak yıldızıdır. Geleneksel adı Dubhe olan yıldızın nadir olarak kullanılan diğer bir adı Ak'tır.

<span class="mw-page-title-main">Beta Ursae Majoris</span>

Beta Ursae Majoris, Büyük Ayı takımyıldızının en parlak yıldızıdır. Geleneksel adı Merak'dır.

<span class="mw-page-title-main">Gama Ursae Majoris</span>

Gama Ursae Majoris, Büyük Ayı takımyıldızı'nda yer alan bir yıldızdır. Geleneksel adı Pahd veya Phecda'dır. Bu yıldızın tayfı 1943 yılından bu yana diğer yıldızların sınıflandırılmasında kararlı bir örnek olarak kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Upsilon Ursae Majoris</span>

Upsilon Ursae Majoris, Büyük Ayı takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 115 ışık yılı uzaklıkta yer alan ikili yıldızdır.

Sigma<sup>2</sup> Ursae Majoris

Sigma2 Ursae Majoris, Büyük Ayı takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 66,7 ışık yılı uzaklıkta yer alan ikili yıldızdır.

<span class="mw-page-title-main">Rho Ursae Majoris</span>

Rho Ursae Majoris, Büyük Ayı takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 287 ışık yılı uzaklıkta yer alan M-tipi bir dev yıldızdır.

<span class="mw-page-title-main">Mavi üstdev</span>

Mavi üstdev, bilimsel olarak OB üstdevleri olarak adlandırılan sıcak parlak yıldızlardır. Parlaklık sınıfı I ve spektral sınıf B9 veya daha öncekilere sahiptirler.

<span class="mw-page-title-main">Epsilon Canis Majoris</span>

Epsilon Canis Majoris veya Adara, Büyük Köpek takımyıldızında bulunan bir ikili yıldızdır. Dünyadan 430 ışık yılı uzaklıkta yer almakta olup Büyük Köpek takımyıldızındaki ikinci en parlak nesnedir ve 1.50 görünen büyüklüğü ile gece gökyüzündeki en parlak yıldızlardan biridir. Yaklaşık 4,7 milyon yıl önce, −3.99 görünen büyüklüğü ile gökyüzündeki en parlak yıldızdı.

<span class="mw-page-title-main">Sh2-308</span> Salma Bulutsusu

Sh2-308, Büyük Köpek takımyıldızının merkezine yakın bulunan iyonize hidrojenden oluşmuş bir H II bölgesidir. Gece gökyüzündeki en parlak yıldız olan Sirius'un yaklaşık 8 derece güneyindedir. Bulutsu, EZ Canis Majoris adlı Wolf-Rayet yıldızını çevreleyen bir kabarcığa benzer. Bu yıldız kısaca, yıldız evriminin ön-süpernova aşamasındadır. Bulutsu, Dünya'dan yaklaşık olarak 4.530 ışık yılı uzaklıktadır, fakat bazı kaynaklar hem yıldızın hem de bulutsunun 5.870 ışık yılı uzakta olduğunu belirtir. Hatta bulutsunun Dünya'dan 1.875 ışık yılı uzaklıkta olduğunu belirten kaynaklar da bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Beta Centauri</span> Güney takımyıldızı Erboğadaki yıldız sistemi

Beta Centauri, Erboğa takımyıldızının güneyinde bulunan bir üçlü yıldız sistemidir. Resmi adı Hadar olan Beta Centauri'nin Bayer belirtmesi, β Centauri'den Latinceleştirilmiş ve Beta Cen veya β Cen olarak kısaltılmıştır. Sistemin 0,61'lik birleşik görünür büyüklüğü onu Erboğa'daki en parlak ikinci ve gece gökyüzündeki en parlak on birinci yıldız yapar. Astrometrik Hipparcos uydusundan alınan paralaks ölçümlerine göre bu sistemin uzaklığı yaklaşık 390 ışık yılıdır.

<span class="mw-page-title-main">Yavaş zonklayan B-tipi yıldız</span> değişen yıldız türü

Eskiden 53 Persei değişeni olarak bilinen yavaş zonklayan B tipi yıldız (SPB), bir tür zonklayan değişen yıldızdır. Ayrıca, uzun periyotlu zonklayan B yıldızı (LPB) olarak da adlandırılabilirler. Adından da anlaşılacağı gibi, yaklaşık yarım gün ile beş gün arasında değişen periyotlarla zonklayan spektral tipi B2 ila B9 ana kol yıldızlarıdır, fakat bu aralık içinde çoğu üye yıldızın birden fazla salınım periyoduna sahip olduğu bulunmuştur. Hem ışık emisyonlarında hem de spektral çizgi profillerinde değişkenlik gösterirler. Büyüklükteki değişimler genellikle 0,1 kadirden daha küçüktür, bu da çoğu durumda değişkenliğin çıplak gözle gözlemlenmesini oldukça zorlaştırır. Değişkenlik dalga boyu azaldıkça artar, bu nedenle ultraviyole spektrumda görünür ışıktan daha belirgindirler. Zonklamaları radyal değildir, yani hacimden ziyade şekil olarak değişir ve yıldızın farklı kısımları aynı anda genişler ve büzülür.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.