Türkiye'deki Yahudilerin tarihi, Yahudilerin Anadolu'da bulundukları yaklaşık 2400 yılı kapsar. Anadolu'da en az MÖ beşinci yüzyıldan beri Yahudi toplulukları bulunuyordu ve Elhamra Kararnamesi ile 15. yüzyılın sonlarına doğru İspanya'dan sürülen İspanya ve Portekiz Yahudilerinin birçoğu Osmanlı İmparatorluğu'na kabul edildiler ve Osmanlı Yahudilerinin çoğunluğunu oluşturdular. Bugün Türkiye Yahudilerinin büyük çoğunluğu İsrail'de yaşarken günümüz Türkiye'si, yaklaşık 14 bin kişilik bir Yahudi nüfusuna ev sahipliği yapmaya devam etmektedir.
Neve Şalom Sinagogu, İstanbul'un Karaköy semtinde bulunan bir sinagogdur. Pazar, 25 Mart 1951'de açılan dönemin Türkiye Hahambaşı Rav. Rafael David Saban'ın katılımı ile yapıldı. İstanbul'daki sinagogların en büyüğü olan Neve Şalom Sinagogu ise yapılması için 1949'da yıkılan Birinci Karma Yahudi İlkokulu tören salonundan dönüştürülerek inşa edilmiştir. Mimarları Türk Musevileri Elyo Ventura ve Bernar Motola'ydı.
İstanbul'daki sinagoglar, ilk olarak Bizans döneminde şehre gelen Musevilerin dinî gereksinimleri için kurdukları ibadethanelerdir. Kayıtlarda, İstanbul'da ilk sinagoğun MS 318 yılında, bakırcılıkla uğraşan Musevilerin yoğun olarak yaşadığı Halkopratia semtinde inşa edildiği geçmektedir. Bu sinagog, II. Theodosius döneminde kiliseye çevrilse de, şehrin çeşitli noktalarında sinagoglar her dönemde varlığını sürdürmüştür. İstanbul'un 1453 yılında Türkler tarafından ele geçirilmesinin ardından da, Museviler İstanbul'daki varlıklarını sürdürmüşlerdir. Osmanlı İmparatorluğu'nun 1492 yılında İspanya'dan sürgün edilen Musevilere sığınma hakkı vermesiyle, Osmanlı topraklarındaki Musevi nüfusu büyük oranda artmıştır. Türkiye'de cumhuriyet ilan edildikten sonra, ülkenin dört bir yanındaki pek çok Musevi, İstanbul'a yerleşmiştir.
Zülfaris Sinagogu, İstanbul'da Beyoğlu ilçesinin Galata semtinde bulunan bir sinagog. 1671 tarihinde mevcut olduğu bilinmektedir. Ancak bugünkü bina eski temeller üzerinde, muhtemelen 19. yüzyıl başında, tekrar inşa edilmişti. Çeşitli zamanlarda yapılan restorasyon çalışmalarıyla, günümüze kadar güzelliğini koruyan Zülfaris Sinagogu, Kamhi Ailesinin maddi katkıları ve tarihçi, yazar ve küratör olan Naim Güleryüz'ün öneri ve tasarımıyla 500. Yıl Vakfı Türk Musevileri Müzesi, olarak 25 Kasım 2001'de açılarak hizmete girmiştir.
İzak Maçoro, Türkiye Yahudileri'nin ve Sefarad Dünyası'nın başlıca hazanlarından idi.
Bakırköy Sinagogu, İstanbul'un Bakırköy ilçesinde bulunan bir sinagogdur. 1800'lü yılların sonlarından beri aktif olan olan sinagog bölgede azalan Yahudi nüfusu nedeniyle sadece Şabat ayinleri için hizmet vermektedir.
İstanbul Aşkenaz Sinagogu, Galata Kulesi'nin yakınlarında bulunan bir Ortodoks Yahudilik Aşkenaz sinagogudur. Avusturya-Macaristan'dan Osmanlı'ya yerleşen Aşkenaz Yahudileri tarafından 1900'de kurulmuştur. Modern Türkiye'deki toplam Yahudi popülasyonunun %4'ünü oluşturan Aşkenazların kurduğu üç sinagogtan ayakta kalan tek sinagogdur.
Bet Yaakov Sinagogu, İstanbul'un Kuzguncuk semtinde bulunan bir sinagogdur. 1878'de inşa edilen sinagog bir Rum Ortodoks kilisesinin yanında bulunur. Kuzguncuk'taki Yahudi nüfusu başka bölgelere yerleşmelerine rağmen Kuzguncuk kökenliler Cumartesi sabahları Şabat ayini için düzenli olarak bu sinagoga gitmektedir.
Burgazada Sinagogu ya da Ohel Yaakov Sinagogu, Burgazada'da bulunan bir sinagogdur. 1950'lerde çok az Yahudi olmasına rağmen 1960'larda Yahudi nüfusunun artışıyla bir sinagog kurma ihtiyacı doğmuştur. 1968'de alınan izinle adada bir sinagog inşa edilmiştir. Adalar ilçesindeki diğer sinagoglar gibi bu sinagog da yaz aylarında hizmet sunmaktadır.
Büyükada Sinagogu olarak da bilinen Hesed Le Avraam Sinagogu, Büyükada'da bulunan bir sinagogdur. Yaz aylarında İstanbul'dan Büyükada'ya tatile giden Yahudi ailelere hizmet verdiğinden sadece yaz mevsimlerinde açıktır.
Kal de los Frankos olarak da bilinen İtalyan Sinagogu, Haliç'in kuzeyinde bulunan bir sinagogdur. İstanbul'un Comunità Israelitico-Italiana di Istanbul isimli İtalyan Yahudi cemaati tarafından 1800'lerde kurulmuştur. 1931'de eski sinagog yıkılıp aynı yere ikincisi inşa edilmiştir.
Kal Kadoş Çorapçı Han Sinagogu Sirkeci'de bulunan bir sinagogdur. Tarihi bir iş binasında bulunan sinagog Kamondo Ailesinin desteğiyle Rus Yahudileri tarafından 1880'lerde kurulmuştur. Sinagog, hafta içi dualarına açıktır.
Yeniköy Sinagogu ya da Yeniköy Tiferet İsrael Sinagogu, İstanbul'da, boğazın kuzeyinde bulunan Yeniköy'de yer alan bir sinagogdur. Rivayete göre 1800'lerde Abraham Salomon Camondo tarafından yaptırılmıştır. Bölgede artan Yahudi nüfusuyla bu sinagog yenileştirilip Şabat dualarına açılmıştır.
Bet Yaakov Sinagogu, İstanbul'un adalarından Heybeliada'da bulunan bir sinagogdur. 1940'larda yaz aylarında tatil için Heybeliada'ya giden Yahudilerin sayısı 250 aileyi geçince adada bir sinagog ihtiyacı duyuldu. Bunun üzerine alınan izinle 1953'te Bet Yaakov Sinagogu yaptırıldı.
Aşağıda Türkiye'deki sinagogların listesi bulunmaktadır.
İstanbul'daki Musevi mezarlıkları, şehirde sayıları 20 bini bulan Musevi cemaatinin kullanımına tahsis edilmiş gömü alanlarıdır. İstanbul'da 2010 yılı itibarıyla Musevi cemaatine ayrılan 8 gömü alanı vardır. Bunlar:
- Acıbadem Musevi Mezarlığı
- Arnavutköy Aşkenaz Mezarlığı
- Arnavutköy Sefarad Mezarlığı
- Hasköy Musevi Mezarlığı
- Kilyos Musevi Mezarlığı
- Nakkaştepe Musevi Mezarlığı
- Ortaköy Musevi Mezarlığı
- Şişli İtalyan Musevi Mezarlığı'dır.
Neve Şalom Sinagogu Vakfı, Türkiye'de faaliyet gösteren cemaat vakfı. Merkezi, İstanbul'un Beyoğlu ilçesinin Karaköy semtinde bulunmaktadır. Vakfa bağlı 5 sinagog, 6 mezarlık vardır. Vakfın yönetimindeki sinagoglar şunlardır:
- Neve Şalom Sinagogu
- Bet İsrael Sinagogu
- Zülfaris Sinagogu
- Burgazada Sinagogu
- Bet Yaakov Sinagogu
500. Yıl Vakfı Türk Musevileri Müzesi, 500. Yıl Vakfı tarafından topluma Türk Yahudilerinin gelenekleri ve tarihi açısından bilgi sunmak amaçlı kurulmustur. 25 Kasım 2001'de açılmıştır. 500. Yıl Vakfı 1989'da 113 Yahudi ve Müslümandan oluşan Türk vatandaşları tarafından Sefaradların 500 yıl önce Osmanlı İmparatorluğu'na gelişini kutlamak için kuruldu. Müze fikri, müzenin ilk küratörü olan Naim Güleryüz tarafından ortaya atıldı ve Kamhi ailesinin maddi destekleriyle açıldı.
500. Yıl Vakfı, Sefaradların 1492 yılında Osmanlı İmparatorluğu'na gelişini kutlamak için 1989 yılında İstanbul'da kurulan vakıf.
Erol Dilek -, Türk siyasetçi.
