İçeriğe atla

Besin piramidi

Besin piramidi, temel besin gruplarının her birinden her gün yenecek en uygun porsiyon sayısını gösteren üçgen bir diyagramdır.[1] İlk piramit 1974'te İsveç'te yayınlandı.[2][3][4] ABD Tarım Bakanlığı’nın (USDA) tanıttığı 1992 piramidine ilk olarak “Besin Rehberi Piramidi” veya “Doğru Yeme Piramidi” adı verildi. 2005 yılında "MyPyramid" olarak güncellenen diyagram, 2011'de " MyPlate" ile değiştirildi.[5]

Dünya Sağlık Örgütü, Gıda ve Tarım Örgütü ile birlikte, obeziteyi, yanlış beslenmeyi, kronik hastalıkları ve diş çürümelerini önlemek için bir besin piramidinde temsil edilebilecek yiyecekler hakkında kılavuzlar yayınlamıştır.[6] Yapı, USDA besin piramidine bazı yönleriyle benzerdir, ancak yağ türleri arasında belirgin farklılıklar vardır ve karbonhidratların doğal formdaki şekerlere karşı sonradan eklenmiş şekerlerin farklı sınıflandırılması gibi ayrımlar bulunur.

Galeri

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2019. 
  2. ^ "Ett provkok blev provkök" (İsveççe). kf.se. 3 Ekim 2008. 9 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2011. 
  3. ^ "KF Provkök lanserar idén om basmat (engl.: KF test-kitchen introduces the idea of foodgroups)" (İsveççe). coop.se. 1973. 29 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2011. 
  4. ^ "matpyramid". Nationalencyklopedin (İsveççe). 13 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2011. 
  5. ^ "Nutrition Plate Unveiled, Replacing Food Pyramid". The New York Times. 2 Haziran 2011. 3 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2011. 
  6. ^ World Health Organization (22 Nisan 2003). Diet, Nutrition, and the Prevention of Chronic Diseases (PDF) (İngilizce). World Health Organization. ISBN 978-9241209168. 31 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 1 Ekim 2019.  page 56 table 6,

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tarım</span> bitki ve hayvan evcilleştirme bilimi.

Tarım veya ziraat, bitkisel ve hayvansal ürünlerin üretilmesi, bunların kalite ve verimlerinin yükseltilmesi, bu ürünlerin uygun koşullarda muhafazası, işlenip değerlendirilmesi ve pazarlanmasını ele alan bilim dalıdır. Diğer bir ifade ile insan besini olabilecek ve ekonomik değeri olan her türlü bitkisel-Hayvansal ürünün bakım, besleme, yetiştirme, koruma ve mekanizasyon faaliyetlerinin tamamı ile durgun sularda veya özel alanlarda yapılan balıkçılık faaliyetlerinin tümüdür.

Yaygın kullanımda ve tıpta sağlık, Dünya Sağlık Örgütüne göre, "yalnızca hastalık ve sakatlığın olmaması değil, fiziksel, zihinsel ve sosyal açıdan tam bir iyilik halidir". Zaman içinde farklı amaçlar için çeşitli tanımlar kullanılmıştır. Sağlık, düzenli fiziksel egzersiz ve yeterli uyku gibi sağlıklı faaliyetlerin teşvik edilmesi ve sigara veya aşırı stres gibi sağlıksız faaliyetlerin veya durumların azaltılması veya bunlardan kaçınılması yoluyla teşvik edilebilir. Sağlığı etkileyen bazı faktörler, yüksek riskli bir davranışta bulunup bulunmama gibi bireysel seçimlerden kaynaklanırken diğerleri toplumun insanların gerekli sağlık hizmetlerini almasını kolaylaştıracak veya zorlaştıracak şekilde düzenlenmiş olması gibi yapısal nedenlerden kaynaklanmaktadır. Genetik bozukluklar gibi diğer faktörler ise hem bireysel hem de grup seçimlerinin ötesindedir.

<span class="mw-page-title-main">Vitamin</span> canlıların az oranda gereksinim duyduğu besin

Vitamin, bir canlının metabolizmasının düzgün çalışması için küçük miktarlarda ihtiyaç duyduğu temel bir mikro besin olan organik bir moleküldür. Esansiyel besinler canlıda ya hiç sentezlenemez ya da yeterli miktarlarda sentezlenemez ve bu nedenle beslenme yoluyla alınması gerekir. C vitamini bazı türler tarafından sentezlenebilirken diğerleri tarafından sentezlenemez; ilk etapta bir vitamin değildir, ikinci sıradadır. Vitamin terimi diğer üç temel besin grubunu içermez: mineraller, esansiyel yağ asitleri ve esansiyel amino asitler. Çoğu vitamin tek bir molekül değil, vitaminler adı verilen ilgili molekül gruplarıdır. Örneğin, sekiz E vitamini vardır: dört tokoferol ve dört tokotrienol. Bazı kaynaklar kolin de dahil olmak üzere on dört vitamini listeler, ancak büyük sağlık kuruluşları on üç vitamini listeler: A vitamini, B1 vitamini (tiamin), B2 vitamini (riboflavin), B3 vitamini (niasin), B5 vitamini, B6 vitamini (piridoksin), B7 vitamini (biyotin), B9 vitamini, B12 vitamini (kobalaminler), C vitamini, D vitamini (kalsiferoller), E vitamini ve K vitamini.

<span class="mw-page-title-main">Dünya Sağlık Örgütü</span> Birleşmiş Milletlere bağlı toplum sağlığı örgütü

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ),, Birleşmiş Milletler'in uluslararası halk sağlığından sorumlu uzmanlaşmış bir kuruluşudur. Merkezi İsviçre'nin Cenevre şehrindedir ve dünya çapında altı bölgesel ofisi ve 150 saha ofisi vardır.

<span class="mw-page-title-main">Karbonhidrat</span> sadece karbon, hidrojen ve oksijenden oluşan organik bileşik

Karbonhidrat, karbon (C), hidrojen (H) ve oksijen (O) atomlarından oluşan, genellikle hidrojen-oksijen atomu oranı (suda) 2:1 olan bir biyomoleküldür ve dolayısıyla ampirik (deneysel) formülü Cm(H2O)n şeklindedir. m, n'den farklı da olabilir olmaya da bilir. Ancak, tüm karbonhidratlar bu kesin stokiyometrik tanıma uymaz (örneğin üronik asitler, fukoz gibi deoksi şekerler) ve bu tanıma uyan tüm kimyasallar otomatik olarak karbonhidratlar (örneğin formaldehit ve asetik asit) olarak sınıflandırılmaz.

<span class="mw-page-title-main">Vejetaryenlik</span> Et içeren gıdaları kullanmayı reddeden yaşam tarzı

Vejetaryenlik ya da etyemezlik, çeşitli nedenlerle et, balık, deniz ürünleri, kümes hayvanları, çift toynaklılar tüketmemeye denir. Ayrıca, hayvan kesiminin tüm yan ürünlerini yemekten kaçınmayı da içerebilir. Et tüketmemenin yanında ayrıca hayvanların ürettiği yumurta, süt, bal vb. ürünleri de yemeyenlere ise veganlar denir. Vejetaryenlik ve veganlığın farkı; vejetaryenlikte bal ve kimine göre süt ile yumurta tüketilirken; veganlar, hiçbir hayvansal ürünü kullanmamaktadırlar. Bunlara istisnâ olarak süt ve süt ürünlerini kullanan lakto-ovo vejetaryenler, ilâveten yumurta yiyip süt ürünlerini tüketmeyen ovo vejetaryenler, diyet süt ürünlerini tüketen, ancak yumurtaları tüketmeyen lakto vejetaryenler vardır.

<span class="mw-page-title-main">Zoser Piramidi</span> Antik Mısırda yapılan ilk ve en eski piramit

Zoser Piramidi, basamaklı piramit ya da Zoser'in basamak piramidi, günümüzden 4 bin 700 yıl önce MÖ 27. yüzyıl'da Mısır'ın üçüncü hanedanı döneminde Firavun Zoser adına yapılmıştır. Antik Mısır'da yapılan ilk ve en eski piramittir. Tasarımı, çağının dehaları arasında gösterilen vezir İmhotep'e ait olan altı basamaklı piramit, başkent Kahire'nin batısındaki Sakkara bölgesinde yer almaktadır. Zoser piramidi diğer piramitlerden farklı olarak merdivenli inşa edildi. Piramidin girişi en üst basamaktadır. Firavun Zoser'e ait olan piramidin duvarları kabartmalarla süslüdür. Diğer piramitlerde mezar içleri süslenmemiştir. Bu da diğer piramitleri basamaklı piramitten ayırmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Mısır Piramitleri</span> Mısırda bulunan piramit şeklinde antik yapılar

Mısır Piramitleri, Mısır'da yer alan piramit şeklinde antik yapılardır. Kasım 2008 tarihi itibarı ile tespit edilen piramitlerin sayısı 118 ile 138 arasındadır. Piramitlerin büyük çoğunluğu Eski Krallık ile Orta Krallık dönemlerinde firavunlar ve eşleri için anıt mezarlar olarak inşa edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İş sağlığı ve güvenliği</span>

İş sağlığı ve güvenliği, insanların iş yerinde güvenliği, sağlığı ve refahı ile ilgilenen multidisipliner bir alandır. Bir iş sağlığı ve güvenliği programının hedefi, güvenli ve sağlıklı bir iş ortamının oluşturulmasıdır. İSG aynı zamanda iş ortamından etkilenebilecek tüm genel halkı da korur. Küresel olarak, her on beş saniyede bir ölüme tekabül edecek şekilde, yılda 2,78 milyondan fazla insan işyeri kaynaklı kazalar veya hastalıklar sonucunda hayatını kaybetmektedir. İşle ilgili olarak yılda 374 milyon ölümcül olmayan yaralanma meydana gelmektedir. Mesleki yaralanma ve ölümlerin ekonomik yükünün her yıl küresel gayri safi yurt içi hasılanın yaklaşık yüzde dördü olduğu tahmin edilmektedir. Ortak hukukunun geçerli olduğu ülkelerde, işverenler çalışanlarının güvenliğine makul ölçüde özen gösterme konusunda teamül hukuku yükümlülüğüne sahiptir. Ayrıca, kanunlar başka genel görevler yükleyebilir, özel görevler getirebilir ve iş güvenliği konularını düzenleme yetkisine sahip hükûmet organları tesis edebilir. Söz konusu hususların ayrıntıları yargıdan yargıya değişiklik göstermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Tarım Bakanlığı (Amerika Birleşik Devletleri)</span>

Amerika Birleşik Devletleri Tarım Bakanlığı, ABD federal hükûmetinin tarım, çiftçilik, ormancılık ve besin maddeleri politikalarını geliştirip idare etmekle yükümlü ABD federal yönetim dairesi. Hedefleri çiftçilerin ve besi hayvanı yetiştiricilerinin gereksinimlerini sağlamak, tarım ürünleri ticaretini ve üretimini teşvik etmek, besin maddelerinin sağlıklı olmasını temin ve kontrol etmek, doğal kaynakları korumak, kırsal alandaki topluluklara destek sağlamak ve ABD'de ve dış ülkelerde açlığa son vermek olarak verilmiştir.

Gıda güvenliği risk analizi, sadece yüksek kalitede ürünler üreterek halk sağlığını ve güvenliğini korumak için değil, aynı zamanda ulusal ve uluslararası standartlar ile pazar koşullarına uymak anlamında da önem arz etmektedir.Risk analizi uygulanarak gıda güvenliği ile ilgili sistemlerde risk analizi uygulaması güçlendirilerek gıda temelli hastalıklar azaltılabilir. Gıda güvenliği risk analizi üretim odaklı ilerler Zaman zaman özellikle karmaşık ve tartışmaya açık olan analizlerde bağımsız bir uzmanın görüşünden faydalanılır. Genellikle bir bilinmezlik söz konusu olduğundan, test etmeden sonuç ile ilgili bir neticeye varılamaz. 

<span class="mw-page-title-main">El Tajín</span> Güney Meksika yer alan bir Kolomb öncesi arkeolojik sit alanı ve Mezoamerika Klasik Çağının en büyük şehri

El Tajín, Güney Meksika yer alan bir Kolomb öncesi arkeolojik sit alanıdır ve Mezoamerika Klasik Çağının en büyük ve en önemli şehirlerinden biridir. Klasik Veracruz kültürünün bir parçası olan El Tajín, 600 — 1200 tarihleri arasında gelişti ve bu süre zarfında bölgede çok sayıda tapınak, saray, oyun alanları ve piramit yapıldı. Şehrin düştüğü andan itibaren, 1230'dan 1785'e kadar, bir müfettiş Nişler Piramidi'nden bahsedinceye dek hiçbir Avrupalı kentin varlığından haberdar değildi.

<span class="mw-page-title-main">John Lundvik</span>

John Hassim Lundvik, İsveçli şarkıcı, şarkı yazarı ve kısa mesafe koşucusu. John şimdi Melodifestivalen 2018 yarışması'na "My Turn" adlı şarkıyla katılmakta ve yarıştığı yarı finalde ilk ikiye girerek direkt finale çıkmayı başarmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Gıda ışınlama</span>

,

Doymuş yağ, yağ asidi zincirlerinin tümü veya ağırlıklı olarak tek bağlara sahip olduğu bir yağ türüdür. Bir yağ iki çeşit daha küçük molekülden yapılır: gliserol ve yağ asitleri. Yağlar uzun karbon (C) atom zincirlerinden yapılır. Bazı karbon atomları tek bağlarla (-C-C-) ve diğerleri çift bağlarla bağlanır. Çift bağlar, tek bağlar oluşturmak için hidrojen ile reaksiyona girebilir. Buna doymuş denir çünkü ikinci bağ kırılır ve bağın her yarısı bir hidrojen atomuna (doymuş) bağlanır

Pentamidin, Afrika tripanosomiasisi, leishmaniasis, Balamuthia enfeksiyonları, babesiosis tedavisinde ve zayıf bağışıklık fonksiyonu olan kişilerde pneumocystis pnömonisini (PCP) önlemek ve tedavi etmek için kullanılan bir antimikrobiyal ilaçtır. Pentamidin, bir damar veya kas içine enjeksiyon veya inhalasyon yoluyla verilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Dapagliflozin</span> kimyasal bileşik

Dapagliflozin, tip 2 diyabet tedavisinde kullanılan bir ilaçtır. Ayrıca belirli kalp yetmezliği ve kronik böbrek hastalığı olan yetişkinleri tedavi etmek için de kullanılır.

Netilmisin (1-N-etilsisomisin) yarı sentetik bir aminoglikozit antibiyotiktir ve Micromonospora inyoensis tarafından üretilen bir sisomisinin türevidir. Aminoglikozit antibiyotikler, çok çeşitli bakterileri öldürme yeteneğine sahiptir. Netilmisin bağırsaktan emilmez ve bu nedenle sadece enjeksiyon veya infüzyon yoluyla verilir. Sadece gentamisine dirençli olan ciddi enfeksiyonların tedavisinde kullanılır.

Lopinavir/ritonavir (LPV/r), HIV/AIDS'in tedavisi ve önlenmesi için sabit doz kombinasyonlu bir antiretroviral ilaçtır. Lopinavir ile düşük doz ritonavir'i birleştirir. Genellikle diğer antiretrovirallerle birlikte kullanılması tavsiye edilir. İğne batması yaralanması veya başka bir potansiyel maruziyetten sonra korunmak için kullanılabilir. Tablet, kapsül veya solüsyon olarak ağızdan alınır.

Kalsitriol, normalde böbrekte yapılan D vitamininin aktif formudur. 1,25-dihidroksikolekalsiferol olarak da bilinir. Hücre çekirdeğindeki D vitamini reseptörüne bağlanan ve aktive eden ve daha sonra birçok genin ekspresyonunu artıran bir hormondur. Kalsitriol, esas olarak bağırsaklardan kalsiyum alımını artırarak kan kalsiyumunu artırır.