İçeriğe atla

Besarabya

Koordinatlar: 46°50′K 29°00′D / 46.833°K 29.000°D / 46.833; 29.000
Haritada Boğdan sarı renkle Romanya'nın geri kalan kısmı mavi renkle gösterilmiştir. Boğdan'ın siyah çizginin batısında kalan kısmı bugünkü Romanya'ya aittir. Doğusunda kalan kısmı ise tarihte Besarabya adıyla anılan ve bugünkü Moldova'yı oluşturan bölgedir.

Besarabya (GagavuzcaBesarabiya; RumenceBasarabia; RusçaБессарабия, Bessarabiya; UkraynacaБессара́бія, Bessarabiya; BulgarcaБесарабия, Besarabiya), Prut ve Dinyester nehirlerinin arasında yer alan ve günümüzde Moldova'nın yer aldığı tarihî bölgedir.[1] Terim aynı zamanda Ukrayna'nın Bucak bölgesini de kapsayabilir.[2]

Tarihçe

Besarabya terimi bölgeyi yöneten Eflaklı Basarab ailesinden gelir. Bu terimi ilk kullananlar 15. yüzyılda Eflak ve Boğdan'ı ele geçirmiş olan Osmanlılardı. Besarabya Osmanlılar zamanında Boğdan Prensliğinin bir parçasıydı. 1812 yılında Rusya bu bölgeyi egemenliğinin altına alınca Besarabya adını kullanmaya başladı. Besarabya 1918 yılında Rusya'dan ayrılarak Romanya'ya katıldı. Fakat 1945 yılında SSCB Besarabya'yı tekrar ele geçirdi ve Moldova SSC haline getirdi. 1991 yılında Moldova Cumhuriyeti SSCB'den bağımsızlığını kazandı.

Demografi

Bölge tarihi olarak birçok farklı halka ev sahipliği yapmıştır. Bölgede yaşayan halklardan bazıları; Rumenler, Moldovlar, Ukraynalılar, Ruslar, Gagavuzlar, Bulgarlar, Yahudiler, Almanlar, Tatarlar, Gagavuz Türkleri, Ermeniler ve Yunanlar.

Ayrıca bakınız


Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2019. 
  2. ^ Türk ansiklopedisi. Millî Eğitim Basımevi. 1981. 2 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2022. ...Türkler'in “Bucak” dedikleri bu Güney ve Orta Besarabya'da... 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Romanya</span> Güneydoğu Avrupada bir ülke

Romanya (Rumence:

<span class="mw-page-title-main">Moldova</span> Doğu Avrupada bir ülke

Moldova veya resmî adıyla Moldova Cumhuriyeti, Doğu Avrupa'da yer alan Ukrayna ile Romanya arasında kalan bir ülkedir. Başkenti Kişinev'dir ve 1991 yılında SSCB'nin dağılmasının ardından bağımsızlığını kazanmıştır. İçinden Prut ve Dinyester nehirleri geçmektedir. Dinyester Nehri'nin doğu kıyısını bir şerit hâlinde kapsayan bölgede tek taraflı bağımsızlığını ilan eden de facto bir cumhuriyet olan Transdinyester bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Eflak</span> Romanyada bir bölge

Eflak veya Ulahya Romanya'nın tarihî ve coğrafî bölgelerinden biridir. Tuna Nehri'nin kuzeyi ile Güney Karpatlar'ın güneyinin arasında bulunmaktadır. Eflak bazen Munteniya olarak anılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Rusçuk</span> Kuzey Bulgaristanda şehir

Rusçuk veya Urusçuk, Bulgaristan'da Tuna Nehri kıyısında bulunan bir şehirdir. Tuna Nehri'nden yaklaşık 20 metre yükseklikteki düzlükte kuruludur. 178.000 nüfusuyla Bulgaristan'ın 5. büyük şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Gagavuzya</span> Moldovaya bağlı özerk Türk cumhuriyeti

Gagavuzya veya Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi, Moldova'ya bağlı bir özerk devlet. Ülkeye ismini veren Gagavuzlar, Oğuz Türkü kökenlidir ve Gagavuz kelimesinin Gök-oğuzdan türediği düşünülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">1787-1792 Osmanlı-Rus Savaşı</span> Osmanlı İmparatorluğu ile Rus Çarlığı arasında 1787-1792 yılları arasında yapılmış savaş

1787-1792 Osmanlı-Rus Savaşı; Osmanlı Devleti'nin 1774 yılında imzalamış olduğu Küçük Kaynarca Antlaşması'yla kaybettiği toprakları, özellikle de Kırım'ı Ruslardan geri almak amacıyla başlattığı bir savaştır.

<span class="mw-page-title-main">Erdel</span> Romanyanın batısında bir bölge

Erdel veya Transilvanya bugünkü Romanya'nın batı ve orta bölgelerine eskiden verilen isimdi. Asıl ismi Macarca Erdély, Rumence Ardeal, Sırp, Bulgar ve Yunan dillerinde ise Erdel olarak kullanılmış ancak diğer Avrupa ülkeleri aynı bölgeye genellikle Transilvanya ismini vermişlerdir. Erdel 1526 yılındaki Mohaç Muharebesi'nden sonra Osmanlılara bağımlı hale geldi ve 1683'e kadar Erdel Prensliği adıyla iç işlerinde serbest dış işlerinde Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı bir özerk devlet olarak yaşadı. 1683 yılındaki II. Viyana Kuşatması'nın bozgunla sonuçlanmasından sonra bölge 1691'de Macaristan ile birlikte fiilen Avusturya Arşidüklüğü'nün eline geçti. Bölge 20. yüzyılın başlarında Macaristan ve Romanya arasında birkaç kere el değiştirdi. II. Dünya Savaşı sonrasında Romanya'nın elinde kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Boğdan</span>

Boğdan bugünkü Moldova'ya ve Romanya'nın Moldova'ya komşu olan bazı bölümlerine Osmanlılar tarafından verilen isimdi. Bu bölgenin halkı öteden beri Moldova ismini kullandıkları halde Osmanlılar Boğdan Prensliği 1359-1365 yılları arasında yöneten Voyvoda I. Bogdan'dan dolayı Boğdan ismini kullanmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Boğdan Prensliği</span>

Boğdan Prensliği veya Boğdan Beyliği veya Moldova Prensliği , Avrupa'da Doğu Karpatlar ve Dinyester nehri arasında kurulmuş tarihi prenslik. Önce bağımsız sonra özerk bir ülke olmuştur. Eflak Prensliği ile birleştiği zaman da modern Romanya'nın temelleri atılmıştır. Boğdan Prensliği çeşitli zamanlarda Bukovina'nın hepsi ile Besarabya ve Bucak'ı kapsamıştır.

Romanya tarihi bugünkü Romanya Devleti topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

Moldova tarihi bugünkü Moldova topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar. Günümüzde Moldova adıyla anılan topraklar Prut ve Dinyester nehirlerinin arasında tarihi adı Besarabya olan bölgedir. Bu bölge 1812 yılına kadar Boğdan adıyla anılan devletin doğu kısmını oluşturuyordu. 1812 yılından sonra Rusya'nın eline geçti. Boğdan'ın geri kalan kısmı ise etnik bakımdan kardeş olan Eflak'la birleşerek günümüzdeki Romanya Devleti'ni oluşturdu. Moldova halkı Romanya halkıyla aynı dili konuşmaktadır, etnik bakımdan kardeş uluslardır. Dolayısıyla Moldova tarihi Romanya tarihi'yle iç içe geçmiş bir tarihtir.

<span class="mw-page-title-main">Romanya Prensliği</span>

Eflak ve Boğdan Birleşik Prensliği veya Romanya Prensliği, 1859'da Alexander John Cuza'nın Eflak ve Boğdan prensi olup bu iki prensliği birleştirmesi ile kurulmuş devlettir. 22 Ocak 1862'de Romanya parlomentosu kurulmuştur. Romanya'da 14 Mart 1881'de krallığın kurulmasıyla sona ermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Romanya Krallığı</span>

Romanya Krallığı, 1881 ile 1947 yılları arası varlığını sürdürmüş eski bir parlamenter monarşik Rumen devletidir. Devlet 26 Mart 1881 tarihinde ilan edilmiştir. I. Carol da Romanya'nın ilk kralı olarak Sinaia Peleş Sarayında taç giymiştir. I. Carol ise Alman Hohenzollern Hanedanı'ndan gelmektedir ve önceki adı Prens Karl Eitel Friedrich Zephyrinus Ludwig 'dir. Romanya Krallığı, 1913 yılında Bulgaristan'a karşı diğer Balkan ülkeleriyle birleşerek II. Balkan Savaşı'na katılmıştır. Sonuç olarak Güney Dobruca'yı Bulgaristan'dan almıştır. Ancak I. Dünya Savaşı'nda Almanya'ya yenilmiş, Romanya toprakları işgal edilmiş ve Almanya ile barış imzalamak zorunda kalmıştır. Ancak savaşın sonunda Almanya, İtilaf Devletleri'ne yenilince Romanya'nın şansı tekrar değişmiş, Versailles Barış Antlaşması'nda Bukovina ve Transilvanya'yı elde etmiştir. II. Dünya Savaşı'nda Romanya, Ion Antonescu önderliğinde Mihverler'in yanında savaşa girdi. Bu seferki sonuç çok farklı oldu, Romanya savaşı kaybetti. Ion Antonescu'nun diktatörlüğü yıkıldı. 1947 yılında Sovyet güçlerinin de etkisiyle ve desteğiyle komünist yönetim başa geçti ve Romanya Halk Cumhuriyeti kuruldu.

Balkan Gagavuzcası, Balkanlar'da yaşayan Gagavuzlar tarafından konuşulan Gagavuzca ağızlarıdır. Bulgaristan, Romanya, Kuzey Makedonya, Türkiye ve Yunanistan'da az sayıda konuşucusu olan ağızlar, Türkçenin Rumeli ağızlarıyla olan büyük benzerlikten dolayı Rumeli Türkçesi adıyla da adlandırılmaktadır. UNESCO tarafından ciddi derecede tehlike altında olan diller arasında gösterilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Bucak (bölge)</span> Ukraynanın güneybatı ucunda bulunan tarihî bölge

Bucak, tarihsel olarak 1812'ye kadar Besarabya'nın bir parçası olan Ukrayna ve Moldova'da bir bölgedir. Güney Besarabya'da, Karadeniz boyunca Tuna ve Dinyester nehirleri arasında yer almaktadır. 13.188 km²'lik alana ve seyrek nüfuslu çok etnik gruptan oluşan 600.000 nüfusu vardır. Günümüzde Odessa Oblastı sınırları içerisinde olan bölge, kuzeybatıda Moldova, güneyde Romanya, doğuda Karadeniz ile komşudur. Bölge çeşitli etnik topluluklara ev sahipliği yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İzmail</span>

İzmail ya da İsmailiye, Ukrayna'nın güneybatısındaki Odessa Oblastı'nda, Tuna üzerinde yer alan tarihi bir şehirdir. Yönetimsel olarak İzmail, oblast'ın "önemi olan şehri" olarak belirlenmiştir. Ayrıca, bölgenin bir parçası olmasa da, Odessa Oblast'ın yirmi altı bölgesinden biri olan İzmail rayonunun yönetim merkezi olarak hizmet vermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Gagavuzya bayrağı</span>

Gagavuzya bayrağı 1995 yılından bu yana Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi'nin resmi sembolü olarak kullanılmakta ve Moldova tarafından bölgesel bir sembol olarak kabul edilen bayraktır. "Gökyüzü Bayrağı" olarak bilinen bayrak, mavi-beyaz-kırmızı kabile renklerine, üçgen şeklinde düzenlenmiş üç sarı yıldız içeren bir tasarıma sahiptir. Bayrağın tasarımı günümüzde tartışılmaktadır; ancak yıldızlar Moldova'daki üç Gagavuz belediyesini temsil ettiği bilinmektedir. Üç renk, Gagavuzya'da da popüler olan Rusya bayrağı andırmaktadır; bu konu Gagavuz ve Moldova siyasetçileri arasında tartışma konusu olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Gagavuzya tarihi</span>

Gagavuzya tarihi eskilere dayanmaktadır. 1906 yılında bir grup Gagavuz'un ayaklanması sonucu ortaya çıkan altı günlük de-facto bağımsız Komrat Cumhuriyeti dışında Gagavuzlar Rus İmparatorluğu (1812-1917), Romanya, Sovyetler Birliği ve Moldova tarafından yönetilmiştir.

Moldova-Rusya ilişkileri, Moldova Cumhuriyeti ile Rusya Federasyonu arasındaki ikili ilişkilerdir. Kendi kendine özerklik ilan eden Dinyester Moldova Cumhuriyeti'ne Rusya'nın desteği ve bölgede önemli miktarda Rus askeri varlığı, Moldova'nın Rusya ile ilişkilerini gerdi.

<span class="mw-page-title-main">Besarabya sorunu</span>

Besarabya sorunu, Rus İmparatorluğu tarafından 1812'deki Bükreş Antlaşması ile Romanya'nın Moldavya prensliğinden ilhak edilen, 1917'de bağımsız olan hemen ardından Sovyetlere saldıran Romanya ile birleşen, 1940'ta Sovyetler Birliği tarafından işgal ve ilhak edilen ve Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla iki yeni devletin kontrolüne giren Besarabya'nın mülkiyeti konusunda başlayan tartışmaya verilen addır.