Bernal Díaz del Castillo

Bernal Díaz del Castillo
Doğum	1496 Medina del Campo
Ölüm	1584 Guatemala
Bağlılığı	İspanyol İmparatorluğu
Hizmet yılları	1514-1584
Rütbesi	Konkistador
Çatışma/savaşları	Hernán Cortés'in Azteklere karşı seferi
Sonraki işi	Vali ve yazar
İmza

Bernal Díaz del Castillo (1496 – 1584), İspanyol konkistador ve sonraki dönem Guatemala sömürge valisi. Dönemi özellikle sıradan askerin gözünden çok iyi anlatan Historia Verdadera de la Conquista de la Nueva España^[1] adlı eserin yazarıdır.

1496 yılında İspanya'daki Medina del Campo'da doğmuştur. Yoksul bir ailenin çocuğuydu ve çok az eğitim görme şansı buldu. Buna rağmen okuması yazması olduğu bilinir. Şansını denemek adına Yeni Dünya'ya giden seferlere katılmaya karar verir. 1514 yılında Pedrarias Dávila komutasındaki seferle Tierra Firme^[2] bölgesine ulaşır. Burada iki yıl geçirmesine rağmen umduğunu bulamaz. Kolonicilerin çoğu salgın hastalıklara yakalanarak ölürken, sömürge topraklarında siyasi belirsizlik ve huzursuzluk havası da hakimdir.

Bernal daha sonra Küba'ya geçer. Burada kurulan encomienda sistemi uyarınca kendisine belirli bir sayıda yerli köle işçi ve toprak sözü verilir. Ancak verilen sözler yerine getirilmeyince kendisi gibi 110 yerleşimciyle beraber yeni topraklar fethetmek için sefere çıkmaya karar verir. 1517 yılında durumundan memnun olmayan çok sayıda İspanyolla beraber zengin Kübalı toprak sahibi Francisco Hernández de Córdoba öncülüğünde gemilerle 21 günde Yucatán'a geçerler. Bernal'ın anlatımına göre 4 Mart 1517 günü İspanyollar yerlilerle temas ederler. Geniş ahşap kanolarıyla gelen küçük bir grup İspanyolları köylerine davet eder. Gemide inen İspanyollar pusuya düşürülse de geri çekilmeyi başarırlar. Pusu sırasında 15 yerli öldürülürken, 15 İspanyol yaralanır. Bu yaralılardan 2 tanesi çok geçmeden hayatını kaybeder. Bölgeden ayrılan İspanyollar esir ettikleri 2 yerliyi sonraki seferlerde tercüman olarak kullanmak üzere alıkoyarlar. Susuzluktan neredeyse ölecek konuma gelen İspanyollar Florida bölgesine giderler. Su arayışı sırasında yine yerli halkın saldırısına maruz kalırlar. 22 yerli öldürülürken 1 İspanyol Florida yerlilerine esir düşer. Su ihtiyaçlarını karşılayıp geri çekilen İspanyollar Küba'ya çoğu ağır yaralı olarak döner. Başta kaptan Francisco Hernández de Córdoba olmak üzere çoğu kısa süre sonra hayatını kaybeder. Bernal buna rağmen yeni fethedilen topraklara olan ilgisini kaybetmez. 1518 yılı Nisan ayında Yucatán sahillerine kaptan Juan de Grijalva tarafından idare edilen seferle döner. Küba'ya döndüğünde bu kez Hernán Cortés komutasındaki sefere gönüllü yazılır.

Bernal bu üçüncü seferinde Meksika'da Azteklere karşı yapılan askerî harekâta dahil oldu. Bu dönemde artık deneyimli bir konkistador sayılmaktaydı. Harekât sırasında asker arkadaşlarıyla sürekli olarak deneyimlerini paylaşan Bernal daha sonra kaleme aldığı Historia verdadera de la conquista de la Nueva España eserinin temelini oluşturmuştur. Eserde katıldığı 119 muharebeyi anlatan Bernal 1521 yılında Azteklerin kesin mağlubiyetine giden süreci detaylı şekilde anlatır. Eserde ayrıca bölgede yaşayan yerli halklar da betimlenmiştir. Kültürleri, dinî törenleri, sanat eserleri ve entelektüel birikimleri ayrıntılı şekilde anlatılır. Bunun yanı sıra Aztek uygarlığının kent ve toplumsal yapısına dair bu ilk elden iletilen aktarımlar Kolomb öncesi Amerika halklarının tanınması için paha biçilmez veriler sunar. Bernal İspanyollar arasındaki siyasi ayrımlara da değinir.

Başarılı seferin ardından hizmetlerinin karşılığı olarak Bernal, Hernan Cortés tarafından 1522 yılında bir encomieda ile ödüllendirilir. Bundan sonra da çeşitli ödüller almıştır. 1541 yılında, önceden İspanya'ya giderek onaylattırdığı valilik görevine başlar. Günümüzde Antigua sınırları içindeki Santiago de los Caballeros de Guatemala bölgesinin sömürge valisi olur.

1568 yılında tamamlanan eseri Historia verdadera de la conquista de la Nueva España içinde anlatılan olaylar neredeyse elli yıl sonra yeniden gündeme gelir. Bu dönemde İspanya Kralı ve aynı zamanda Kutsal Roma Cermen İmparatoru V. Karl'a hizmetlerini anlatarak devlet yardımı talebinde bulunur.^[3] Bernal'ın yazdığı eser Hernán Cortés mirasçılarınca tutulan yazar Francisco López de Gómara tarafından yazılan 1552 tarihli resmî tarih yazımına karşı çıkar. Eserin adındaki Historia verdadera^[4] yaşanan olayların çarpıtıldığını ima etmektedir. Buna göre Cortés'in eserinde adı geçen kişilerin bazıları^[5] sefere bile katılmamıştır. Bernal ayrıca Juan Ginés de Sepúlveda'nın yanınlanmış olan eserine atıfta bulunarak Meksika topraklarının fethini haklı çıkartmaya çalışır. Bernal'in klasik eğitim almamış ve eserde öznel değerlendirmeler olmasına rağmen yaşanan trajik olayları ilk elden anlatması adına özgün bir başyapıttır.

1584 yılında hayatını kaybeden Bernal eserinin yayınlandığını göremez. Eserin geliştirilmiş ve düzeltilmiş Guatemala'daki kopyası İspanya'ya yollanmış ve 1632 yılında basılmıştır. Eserin yayından önce editörlüğünü rahipler Alonso de Remón ve Gabriel Adarzo y Santander yapmıştır.