İçeriğe atla

Ben, Robot

Ben, Robot
I, Robot
"Ben, Robot" kapak görseli
YazarIsaac Asimov
ÇevirmenlerGönül Suveren (1992)
Ekin Odabaş (2016)
ÜlkeAmerika Birleşik Devletleri
Dilİngilizce
KonularRobotlar,
Yapay Zeka,
Pozitronik Beyin,
Robopsikoloji,
Üç Robot Yasası
TürRoman (Bilimkurgu)
Yayım1950
YayımcıGnome Press, 1950
Altın Kitaplar, 1992
İthaki Yayınları, 2016

Ben, Robot (İngilizce özgün adı: I, Robot), Amerikalı yazar Isaac Asimov’un birbiri ile bağlantılı dokuz öyküsüden oluşan ve 1950 yılında Gnome Press etiketiyle yayınlanan bilimkurgu romanı.

Öykülerin içeriği ve oluşum süreci

Öyküler, özgün halleriyle ilk kez 1940-1950 yılları arasında "Super Science Stories" ve "Astounding Science Fiction" isimli Amerikan dergilerinde yer aldı. Daha sonra 1950 yılında Gnome Press tarafından tek bir kitapta derlendi ve ilk baskısı 5000 adet yapıldı.

Her biri ayrı ayrı okunabiliyor olsa da; insan, robot ve ahlak ilişkisi gibi ortak bir tema etrafında birleşiyor ve bir araya geldiklerinde Asimov'un kurgusal robot evreni hakkında kapsamlı bir bilgi veriyor.[1]

Öykülerin çoğu, ABD Robot ve Mekanik İnsan A.Ş.’de görev yapan baş robospikolog Dr. Susan Calvin çevresinde şekilleniyor. Asimov daha evvel ayrı ayrı yayınlattığı bu öyküleri Gnome Press için düzenlerken, kurgusal karakter Dr. Calvin’in hayatını adadığı ve 21. yüzyıldaki bir muhabire anlattığı çalışmalar hakkında verdiği bir röportajlar dizisi biçiminde yeniden yazdı. Romanı, anormal davranışlar sergileyen robotların pozitronik beyinlerinde neler olduğunun araştırılması üzerine inşa etti ve olay örgüsünde robopsikolojinin rolüne vurgu yaptı. Kitap aynı zamanda, Asimov’un daha sonra bilimkurgu dünyası üzerinde büyük etkiler bırakacak Üç Robot Yasası’nın sahneye ilk çıktığı ve yapay zeka etiği ile bunun insanlık dünyasındaki yansımaları üzerine düşündüğü bir kitaptır. Öykülerde görülen diğer karakterler, ABD Robot ve Mekanik İnsan A.Ş.’nin ürettiği prototiplerdeki kusurları sahada testler yaparak bulan Powell ve Donowan’dır.[1]

Derleme, Eando Binder’in (Earl ve Otto Binder’in takma adı) 1939 tarihli ve Asimov’u büyük ölçüde etkileyen “Ben, Robot” isimli öyküsüyle aynı adı taşıyor. Kitaba daha evvel “Mind and Iron” ismini vermek istemiş ve yayınevi kitaba Binder'in öyküsüyle aynı ismi koymak istediğinde itiraz etmiştir. Asimov, "Isaac Asimov Büyük Bilim Öykülerini Sunar (1979)" adlı kitabının girişinde şu sözleri sarf eder:

“Dikkatimi kesinlikle çekti. Kitabı okuduktan iki ay sonra arkadaş canlısı robot Robbie’nin öyküsüne başladım ve bu daha sonraki pozitronik robot öykülerimin öncüsü oldu. On bir yıl sonra, robot öykülerimin dokuz tanesi bir kitapta toplandığında yayınevi tüm itirazlarıma rağmen kitaba Ben, Robot adını verdi. Kitabım artık daha çok tanınıyor, fakat benim kitabımdan önce orada Otto’nun öyküsü buluyordu.”

Üç Robot Yasası

  1. Bir robot bir insana zarar veremez. Ya da hareketsiz kalarak bir insanın zarar görmesine neden olamaz.
  2. Bir robot, birinci yasayla çelişmediği sürece insanların verdikleri emirlere uymak zorundadır.
  3. Bir robot, birinci ya da ikinci yasayla çelişmediği sürece kendi varlıklarını korumak zorundadır.

İçindekiler (sırası ile)

  1. Giriş (öyküleri arasındaki bağlantının kuran ilk kısım)
  2. Robbie, (1940, 1950)
  3. Kovalamaca (1942)
  4. Mantık (1941)
  5. Tavşanı Yakalamak (1944)
  6. Yalancı! (1941)
  7. Kayıplara Karışan Robot (1947)
  8. Kaçış (1945)
  9. Kanıt (1946)
  10. Önlenebilir Çatışma (1950)

Kaynakça

  1. ^ a b "(PDF) Isaac Asimov's fictional world: humanity and robots between fear and faith". ResearchGate (İngilizce). 14 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2022. 

Ayrıca bakınız


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Coğrafya</span> karasal yüzeyi, bu yüzeyler içerisinde yaşayan toplulukları ve birbirleriyle etkileşim halinde olan bölgeleri, yerleri ve konumları inceleyen bilim

Coğrafya; beşerî (insanî) sistemleri ve yeryüzünü araştıran, bunlar arasındaki ilişkiyi neden-sonuç ve dağılış ilkesine bağlı olarak inceleyen ve sorgulayan bir bilim dalıdır. Yer ve insanlar arasındaki ilişkiler coğrafyanın konusunu oluşturur. Coğrafya sözcüğü Yunanca “γεωγραφία” gaia (yer) ve gráphein sözcüklerinden türemiştir. Türkçesi yerçizim sözcüğüdür. Zamanımızdan 2200 yıl önce coğrafya terimini ilk kullanan kişi Eratosthenes olmuştur. Gregg ve Leinhardt (1994), coğrafyayı 4 özellikle karakterize edilen bir disiplin olarak tanımlamaktadırlar:

<span class="mw-page-title-main">Isaac Newton</span> İngiliz matematikçi ve fizikçi (1642–1727)

Isaac Newton, İngiliz fizikçi, matematikçi, astronom, mucit, simyacı, teolog ve filozoftur. 1687 yılında yayımladığı Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica (Doğa Felsefesinin Matematiksel İlkeleri) kitabıyla klasik fizik mekaniğinin temelini oluşturmuş ve bu eser, dünya tarihinin en önemli bilimsel kitaplarından biri olmuştur. Bu eserle birlikte kendi adıyla anılan evrensel kütleçekim yasası ve üç hareket yasasını ortaya koymuş ve kendisinin yaratmış olduğu bu etki, bilim tarihindeki kilometre taşlarından biri olmuştur. Newton'ın evrensel kütleçekimi ve hareketin üç kanunu, sonraki üç yüzyıl boyunca bilim dünyasına egemen olmuştur.

Mitoloji, mit veya söylen bilimi belirli bir din veya kültürdeki insanlık ile evrenin yaratılış ve doğasını, geleneklere özgü inanç ve uygulamaların sebebini açıklamaya yönelik söylencelerin tümü. Mit (söylen) sözcüğü gerçekte doğru olmayan bir hikâye veya anlatı için tercih edilir ve çoğunlukla bir yanlışlık, doğru olmayan unsur vurgusu barındırır.

<span class="mw-page-title-main">Sait Faik Abasıyanık</span> Türk hikâye ve roman yazarı, şair (1906–1954)

Sait Faik Abasıyanık, Türk hikâye ve roman yazarı, şair. Türk hikâyeciliğinin önde gelen yazarlarından birisi olan Sait Faik, çağdaş hikâyeciliğe yaptığı katkılar nedeniyle Türk edebiyatının köşe taşlarından biri olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Ursula K. Le Guin</span> Amerikalı yazar (1929-2018)

Ursula Kroeber Le Guin, aralarında kendi yarattığı Hain ve Yerdeniz kurgusal evrenlerinde geçen bilimkurgu ve fantezi eserlerinin de bulunduğu spekülatif kurgu çalışmaları ile tanınmış Amerikalı yazardır. İlk eseri 1959 yılında yayımlanan Le Guin'in edebiyat kariyeri neredeyse altmış yıl sürmüş ve bu süre zarfında yirmi roman ve yüzden fazla kısa öykünün yanı sıra çeviri, eleştiri, şiir, tiyatro, çocuk ve genç edebiyatı ürünleri de ortaya koymuştur. Genellikle bir bilimkurgu ve fantezi yazarı olarak tanımlanan Le Guin aynı zamanda "Amerikan Edebiyatının önemli bir sesi" olarak anılmıştır. Kendisi ise daha çok bir "Amerikan romancısı" olarak bilinmeyi tercih ettiğini söylemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Stefan Zweig</span> Avusturyalı yazar

Stefan Zweig, Avusturya-Macaristanlı roman, oyun, biyografi yazarı ve gazeteciydi. 1920'ler ile 1930'lar arasında edebiyat kariyerinin zirvesinde olmuş Zweig, dönemin dünyasının en çok tercüme edilen ve en popüler yazarlarından biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Robot</span> otonom veya önceden programlanmış görevleri yerine getirebilen elektro-mekanik bir cihaz

Robot, otonom veya önceden programlanmış görevleri yerine getirebilen elektro-mekanik bir cihazdır. Güncel tanımı ile robotlar, elektronik ve mekanik birimlerden oluşan, algılama yeteneğine sahip olan ve programlanabilen cihazlardır. Başka bir tanımla robotlar, canlıların işlevlerini ve davranışlarını taklit edebilen, fiziksel yeteneklere ve yapay zekâya sahip, disiplinler arası öğeler içeren mühendislik ürünleridir.

Bilimkurgu, bilim kurgu ya da bilim-kurgu, yakın ya da uzak gelecek ile ilgili öykülerin bugün olası olmayan bilim ve teknoloji unsurlarını da kullanarak oluşturulmasıdır. Bilimkurgu bazen geçmişi de kurgulayabilir. Bilimkurgu kitap, sanat eserleri, televizyon, film, bilgisayar oyunları, tiyatro eserleri ve diğer kitle iletişim araçlarında bulunabilir. Yapısal ve pazarlama bağlamında bilimkurgu güncel gerçeklik içinde bulunmayacak kurgusal ögeler içeren yaratıcı çalışmaları tanımlamak için kullanılabilir. Bu tanımlama fantastik, korku ve ilgili türleri de içerir.

<span class="mw-page-title-main">Howard Phillips Lovecraft</span> Amerikalı yazar (1890 – 1937)

Howard Phillips Lovecraft, Amerikalı tuhaf kurgu, bilimkurgu, fantezi ve korku kurgu yazarı. En bilinen eserleri, sonradan Cthulhu Mitosu adını alan eserleridir.

<span class="mw-page-title-main">T. S. Eliot</span> İngiliz şair (1888 – 1965)

Thomas Stearns Eliot , Amerikan asıllı İngiliz şair, denemeci ve oyun yazarı. 20. yüzyılın en büyük şairlerinden biri ve İngiliz modernist şiirinin merkezi figürlerinden biri olarak kabul edilir. Kullandığı dil, yazı stili ve mısra yapısı ile İngiliz şiirini yeniden canlandırdı. Ayrıca, uzun süredir devam eden kültürel inançları sıklıkla yeniden değerlendiren eleştirel denemeleriyle de tanınmaktadır.

Vakıf, Rusya doğumlu Amerikalı yazar Isaac Asimov tarafından yazılan bilimkurgu serisidir. Yaklaşık 30 yıl boyunca bir üçleme olarak kalan seri Vakıf, Vakıf ve İmparatorluk ve İkinci Vakıf kitaplarından oluşmaktaydı. 1981 yılından sonra Asimov seriye 2 ardıl ve 2 öncül eklemiştir. Eklenen bu kitaplar Asimov'un yazdığı diğer iki seri olan Robot ve İmparatorluk serilerine göndermeler yaparak, tüm bu serilerin aynı hayali evrende geçtiğini göstermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Max Born</span> Alman-İngiliz fizikçi ve matematikçi (1882–1970)

Max Born kuantum mekaniğinin gelişmesinde etkili olan Alman matematikçi ve fizikçi. Kuantum fiziği dışında katı hâl fiziği ve optiğe katkıda bulunmuş ve 1920-30'larda önemli fizikçilerin çalışmalarının denetimini yapmıştır. Born, yaptığı "Kuantum Mekaniği'nin temelini araştırma, özellikle dalga fonksiyonunun istatistiksel yorumlanması üzerine" adlı çalışması ile 1954 yılında Nobel Fizik Ödülü'nü almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Felsefe taşı</span> Efsanevi madde

Felsefe taşı, Simya ilmine göre dokunduğu her nesneyi altına dönüştüreceğine inanılan taştır. Kimya bilimine göre herhangi bir maddeyi altına dönüştürmek mümkün değildir. Zira altın bir bileşik değil bir elementtir. Bu taşı elde edebilmek için birçok formül ve deneme yapılmıştır. Bu çalışmalar altın elde etmekte başarısız olmuşlardır ama bu çalışmalar modern kimyanın temellerinin atılmasına vesile olmuştur.

<i>Örümcek Adam 2</i> 2004 yapımı Amerikan süper kahraman filmi

Örümcek Adam 2, Sam Raimi tarafından yönetilen ve Alfred Gough, Miles Millar ve Michael Chabon'un bir hikâyesinden Alvin Sargent tarafından yazılan 2004 Amerikan süper kahraman filmidir. Aynı adı taşıyan kurgusal Marvel Comics karakterine dayanan, Raimi'nin Örümcek Adam üçlemesinin ikinci bölümü ve Örümcek Adam'ın (2002) devamı olan ve Tobey Maguire'ın Kirsten Dunst, James Franco, Alfred Molina, Rosemary Harris ile birlikte oynadığı ve Donna Murphy. Örümcek Adam olaylarından iki yıl sonra geçen film, Peter Parker'ın hem kişisel hayatını hem de Örümcek Adam olarak görevlerini yönetmekte zorlandığını ve sivil hayatını dramatik bir şekilde etkilediğini buluyor. Bu arada bilim insanı ve Peter'ın akıl hocası Dr. Otto Octavius, başarısız bir deney karısını öldürdükten ve nörolojik olarak mekanik dokunaçlara kaynaştırdıktan sonra şeytani bir kötü adam olur. Örümcek Adam, güçlerini elinden alıyor gibi görünen ikili kimlikleri arasındaki varoluşsal bir krizle uğraşırken, tehlikeli deneyi yeniden yaratmasını durdurmalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Isidor Isaac Rabi</span> Amerikalı fizikçi (1898 – 1988)

Isidor Isaac Rabi, manyetik rezonans görüntülemede (MRI) kullanılan nükleer manyetik rezonansı keşfetmesiyle 1944'te Nobel Fizik Ödülü'nü kazanan Amerikalı bir fizikçiydi. Aynı zamanda Amerika Birleşik Devletleri'nde mikrodalga radarında ve mikrodalga fırınlarda kullanılan boşluk magnetronu üzerinde çalışan ilk bilim insanlarından biriydi.

<i>Esrarengiz Yolculuk</i> (film) film

Esrarengiz Yolculuk, 1966 ABD yapımı bilimkurgu, macera filmidir. Özgün adı Fantastic Voyage olan film 1968 Mart ayında Türkiye'de gösterime girmişti.

<i>Ben, Robot</i> (film)

Ben, Robot (özgün adı: I, Robot), Alex Proyas'ın yönettiği ve başrolünde Will Smith'in olduğu, 2004 yapımı bilimkurgu filmi.

<span class="mw-page-title-main">Jerry Oltion</span>

Jerry Oltion, Star Trek serisindeki kitaplar da dahil olmak üzere çok sayıda roman ve kısa öyküyle tanınan Eugene, Oregon'da yaşayan bir bilimkurgu yazarıdır. Wordos yazarlar grubunun bir üyesi ve ayrıca "Ryan Hughes" takma adı altında yazıyor.

Üç robot yasası, Amerikalı bilimkurgu yazarı Isaac Asimov tarafından ortaya atılan, robotların işlev ve haklarına ilişkin yasalardır. Asimov'un ilk kez 1942 yılında yayımlanan, daha sonrasında Ben Robot isimli kitabının da bir bölümünü oluşturan "Durağan Döngü" isimli hikâyesinde ortaya attığı üç yasa şu şekildedir:

  1. Bir robot, bir insana zarar veremez ya da zarar görmesine seyirci kalamaz.
  2. Bir robot, birinci kuralla çelişmediği sürece bir insanın emirlerine uymak zorundadır.
  3. Bir robot, birinci ve ikinci kuralla çelişmediği sürece kendi varlığını korumak zorundadır.

Psionik, 1950'li ve 60'lı yılların Amerikan bilimkurgusunda, mühendislik ilkelerini duyular dışı algılama, telepati ve psikokinezi gibi paranormal veya psişik olayların incelenmesini uygulayan, önerilen bir disiplindi. Psi ile elektronikteki -onik sözcüklerinin karışımından oluşan bir terimdir. "Psionik" kelimesi, bilimkurgu camiasında bir sanat terimi olarak oluşmuş ve her zaman öyle kalmıştı ve -editör John W. Campbell, Jr.'ın tanıtım çabalarına rağmen- akademik parapsikologlar arasında bile hiçbir zaman genel bir geçerliliğe ulaşamamıştı. Terimin 1951'de icat edilmesinden sonraki yıllarda, hiçbir bilimsel kanıtın "psiyonik" yeteneklerin varlığını desteklemediği giderek daha belirgin hale geldi.