İçeriğe atla

Bem

Bem
بم
Şehristan merkezi
2003 yılındaki depremde büyük kısmı yıkılan Bem Kalesi
İran üzerinde Bem
Bem
Bem
Şehrin İran'daki konumu
Ülkeİran İran
EyaletKirman Eyaleti
ŞehristanBem şehristanı
ŞehristanBem merkezî bahşı
Nüfus
 (2006)
 • Toplam78.823
Zaman dilimiUTC+03.30 (IRST)
 • Yaz (YSU)UTC+04.30 (IRST)
Resmî site
Deprem öncesinde Bem.
Konum İran
KriterKültürel: ii, iii, iv, v
Referans701
Tescil2004 (28. oturum)
Tehlike2004 — Günümüz
BölgeAsya-Pasifik

Bem (Farsça: بم), İran'ın Kirman Eyaleti'nde şehir.

Kendi adını taşıyan Bem şehristanı'nın da idari merkezi olan kent 2003 yılında büyük bir deprem geçirmiştir. Oldukça kurak bir iklime sahip Bem, Lut Çölü'nün güneybatı kıyısında yer alır. Tarihi ve yerel özellikleriyle İran'ın en fazla dikkat çeken kentlerinden birisidir.

Geçmişi ve Bem Kalesi

Parthian döneminde (M.Ö 247- M.S. 224) kurulduğu tahmin edilen ve Pers İmparatorluğu devrinde önemli bir merkez olan şehre 10. yüzyılda gelen Arap seyyah İbn-i Heval, Surat-ul Arz adlı kitabında, şehrin kalesinden ve el dokuması elbiselerinin güzelliğinden bahseder. Şehrin bu el dokuması elbiseleri o kadar meşhurmuş ki kitapta Horasan, Mısır, Irak gibi ülkelere gönderildiği yazılıdır. Perslerin kurduğu şehir Safevi devleti zamanında çok gelişti. Şehir çöl ortasında kurulmasına rağmen, sulama kanalları (künk) sayesinde bugün olduğu kadar eski zamanlarda da bir tarım merkeziydi. Hakim bir kaleye sahip olması da şehrin askeri önemini arttırmıştır.

Şehrin geçmişinde kalesini ayrı bir yere koymak gerekir. Bam Kalesi 6 km2 alana kurulu ve 12. yüzyıla tarihlendirilen bir yapıdır. Kerpiçten inşa edilen kalenin içi 13.000 kişinin yaşamını sağlayabileceği kadar büyüktür. 1850 yılına kadar içinde yerleşim bulunan kale, depremde büyük hasar görmüştür.

2000 yıllık bir tarihe sahip Bem Kalesi, dünyanın en büyük kerpiçten inşa edilmiş kompleksi sayılmaktadır. Kerpiç tuğla, saman ve palmiye ağacı dallarının karışımı ile yapılmış kalenin ilk olarak Sasaniler döneminde (224-637) kurulduğu tahmin ediliyor. Günümüze kadar gelen kalıntılardan bir kısmı 12. yüzyıla, diğer bir kısmı ise Safavi dönemine (16-18.yy) aittir. Bu kalıntılar arasında bazı bölümleri sağlam kalmış veya sonradan restore edilmiş kervansaray, okul, cami, sinagog, hamam, elliye yakın dükkânın bulunduğu kapalı çarşı ve pek çok ev bulunuyor. Ayrıca antik kentin en önemli özelliklerinden biri ise şu an kalıntıları yok olsa da yüzyıllar içinde ön İslamiyet, Selçuklu veya Moğol ve Afgan dönemlerinde de mimari bölümlerin eklenmiş olmasıdır.

Safavi döneminde şehir altı kilometre karelik bir alanı kaplıyordu ve şehri 36 tane kule çevreliyordu ve 400'ün üzerinde ev vardı. Halkın %70'i, yani yaklaşık 9000 ile 13.000 kişi kalenin içinde yaşıyordu. Şehir, güneydeki Arap Yarımadası'ndan İslamiyet'in gelişi ile Zerdüşt, Hristiyan, Yahudi ve yoğun olarak Müslümanların yaşadığı çok kültürlü bir yerdi. Hatta burası erken Sassaniler döneminde, Zerdüştlerin ateş tapınağını ziyaret eden hacıların önemli kutsal mekanlarındandı. İpek yolu üzerinde bulunduğu için ticaret ve alışveriş merkeziydi. Ayrıca tekstil ürünleri üretimi ile ünlüydü. İslam dünyasında bu ürünler pek revaçtaydı.

Halk,19. yüzyılda kale şehri terk etse de askeriye 1932 yılına kadar burayı kullandı. 1938 yılında restorasyon çalışmaları geç de olsa başladı ve 1953 yılında önem kazandı. 1993 yılında UNESCO tarafından Dünya Mirası listesi listesine dahil edildi ve koruma altına alındı.

Ekonomi

Şehrin ekonomisi turizm ve tarıma dayalıdır. Bem ve çevresi, İran'da en çok hurma üretimi yapılan bölgedir. Hurmadan başka narenciye ve pamuk üretimi de önemli seviyededir. Bem, yakınında bulunan Bender Abbas limanı üzerinden hurma, kına ve pamuk ihraç eder.

Bem depremi

Ana madde: 2003 Bam depremi

Şehirde, 26 Aralık 2003 yılında yerel saatle 05.26'da, 6.6 büyüklüğünde bir deprem meydana gelmiş ve şehir büyük oranda zarar görmüştür. 26.000 kişinin öldüğü, 30.000 civarında kişinin yaralandığı deprem sabahın erken saatlerinde meydana geldiği ve yapıların çoğunun dayanıksız malzemeden (kerpiç) yapıldığı için fazla can almıştır.[1]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ (Türkçe) ntvmsnbc

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Göyçay (rayon)</span> Azerbaycan rayonu

Göyçay Rayonu, Azerbaycan'da rayon olarak adlandırılan birinci derece idari bölümlerden birisidir. İdari merkezi Göyçay şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Lüksemburg (şehir)</span> Lüksemburgun başkenti ve komün

Lüksemburg, bilinen şehir, şehir unvanına da sahip bir komün olmanın yanı sıra Lüksemburg’un başkentidir. Şehrin kuzeyinde Alzette Nehri, güneyinde Pétrusse Nehri ve ortasında Orta Çağ’da Franklar tarafından inşa edilen Lüksemburg Kalesi bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Meşhed</span> İranda bir şehir

Meşhed, İran'ın Razavi Horasan Eyaleti'nin yönetim merkezi ve ülkenin ikinci büyük şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Kirman (eyalet)</span> İdari birim

Kirman Eyaleti, İran'ın 31 eyaletinden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Belh (il)</span>

Belh Vilayeti Afganistan'ın 34 vilayetinden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Derbent, Dağıstan</span>

Derbent, bugünkü Rusya'ya bağlı Dağıstan'da yer alan tarihi bir şehirdir. Şehrin tarihi yapıları 2003 yılında UNESCO tarafından Dünya Mirası olarak ilan edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">1990 Mencil-Rudbar depremi</span>

Manjil-Rudbar depremi, 21 Haziran 1990'da İran'da, 1000 km. yarıçapındaki bölgede büyük hasara yol açan ve merkezi Rasht şehri ile Tahran'ın yaklaşık 200 km. kuzeybatısı olan deprem felaketidir. Richter ölçeğine göre 7.4 büyüklüğündeydi.

<span class="mw-page-title-main">2000'ler</span> onyıl

2000'ler, 1 Ocak 2000'de başlayıp 31 Aralık 2009'da sona eren, Gregoryen takviminin içinde bulunan, 20. yüzyılın son yılını ve 21. yüzyılın ilk 9 yılını kapsayan 10 yıllık dönemdir.

<span class="mw-page-title-main">Kazvin</span> İranda bir şehir

Kazvin,, İran'da Kazvin Eyaleti yönetim merkezi olan şehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Yezd (şehir)</span>

Yezd, İran'ın orta kısmında, Yezd Eyaleti'nin yönetim merkezi olan şehir.

<span class="mw-page-title-main">Salmas</span> Batı Azerbaycan Eyaleti, İranda şehir

Salmas, İran'ın Batı Azerbaycan Eyaleti'nde şehir.

<span class="mw-page-title-main">Caltanissetta</span> Caltanissetta iline bağlı komün (Sicilya, İtalya)

Caltanissetta, İtalya'nın Sicilya Özerk Bölgesi'nde aynı ismi taşıyan Caltanissetta ili merkezi olan bir komün ve şehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Vigevano</span> İtalyanın Lombardia bölgesinde, Pavia iline bağlı ilçe (komün)

Vigevano, Kuzeydoğu İtalya'da Lombardiya Bölgesi'nde, Pavia ili'ne bağlı ve bulunan bir kent ve bir komün. Vigevano'ya şehir olma şerefi 2 Şubat 1532'de Milano Dükü II. Francesco tarafından verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Manfredonia</span> İtalyanın Apulia bölgesinde, Foggia iline bağlı ilçe (komün)

Manfredonia, güney İtalya'da Puglia Bölgesi'nde, Foggia iline bağlı ve Foggia şehrinin merkezinin 35 km kuzeydoğusunda bulunan bir komündür.

<span class="mw-page-title-main">Rende, İtalya</span> İtalyanın Calabria bölgesinde, Cosenza iline bağlı ilçe (komün)

Rende, güney İtalya'nın Calabria bölgesinde Cosenza ili'ne bağlı bir kent ve bir komün. Rende komünü iki bölgeden oluşur. Eski şehir büyük bir tepe üzerinde eski Norman kalesi atrafında kurulmuştur. Modern Rende şehri düzlüktedir ve Cosenza şehirsel bölgesinin bir parçasıdır. Rende yeni şehri "Calabria Üniversitesi (UNİCAL)" kampüslerinin bulunduğu şehirsel bölgedir. Rende komünü nüfusu yaklaşık 35.500 kişidir ama üniversite öğrencileri ile birlikte bu nüfusun 60.000 kişi civarında olduğu bildirilir. Büyük Cosenza metropoliten şehirsel bölgesini nüfusunun ise 269.000 kişi olduğu tahmin edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">2003 Bem depremi</span>

2003 Bem depremi, 26 Aralık 2003 tarihinde İran'ın Kirman Eyaleti'ndeki Bem şehrinde yerel saatle 05:56'da meydana gelmiş, 6.6Mw büyüklüğündeki depremdir.

<span class="mw-page-title-main">Üsküp Kalesi</span>

Üsküp Kalesi Kuzey Makedonya’nın başkenti Üsküp’te yer alan tarihî kale. Üsküp’ün eski şehir alanında, Vardar’ın kuzeyindedir.

<span class="mw-page-title-main">Mencil</span>

Mencil, İran'ın Gilan Eyaleti'nde şehir.

<span class="mw-page-title-main">Arg-ı Bem</span>

Arg-ı Bem, İran'ın Bem kentinde bulunan bir tarihi kerpiç kale kompleksidir. İpek Yolu üzerinde yer almakta olup tarihi Ahameniş İmparatorluğu'na ve hatta ötesine kadar uzanmaktadır. Kale en parlak dönemini, önemli ticaret yollarının kavşağında olan ve ipek ve pamuklu giysilerin üretimi ile bilinen yedinci ila 11. yüzyıllarda yaşamıştır.

Manisa Kalesi, Türkiye'nin Manisa şehrinde yer alan bir kaledir.