İçeriğe atla

Bellerofontis

Bellerophontes ve Pegasus
Bellerophontes ve Kimera

Bellerophontes, Korinthos kralı Glaukos'un oğlu. Sisyphos'un torunu. Adı, kardeşi Belleros'u ormanda avlanırlarken kazara öldürdüğü için Belleros'u yiyen anlamında Bellerophontes konulmuştur. Tanrılar tarafından kendisine olağanüstü bir yakışıklılık ve mertlik verildiği için Argos kralı Proitos'un karısı Anteia ona tutulur, ancak aklı başında bir delikanlı olan Bellerophontes, kadının kendisini baştan çıkartmasına izin vermez. Bunun üzerine Anteia, kocasına Bellerophontes'in kendisine tecavüz etmeye çalıştığını anlatarak kendisinden delikanlıyı öldürmesini ister. Proitos çok sinirlenir, ancak cinayet işlemekten çekindiği için sözde suçluyu bir mesajla kayınpederi olan Lykia kralına yollar. Kral mesajdaki "uğursuz işaretleri" çözdüğünde Bellerophontes'e üç zorlu görev verir. Kimera'yı öldürmesi, ünlü Solymler ırkına karşı savaşması ve Amazonları alt etmesi gerekmektedir.

Amaçlanılanın aksine kahraman bu görevlerde ölmez. Bu yüzden kral, geri dönüşünde ona bir tuzak kurdurur. Ancak Bellerophontes, en cesur savaşçıları bile yenilgiye uğratıp öldürür ve Lykia kralı genç adamın tanrıların özel koruması altında olduğunu anlar. Bu yüzden kendisine kızını ve çeyiz olarak da ülkenin yarısını verir. Bellerophontes'in iki oğlundan büyük olanını Ares öldürür, ikincisi ise babasının ardından Lykia tahtına çıkar. Tek kızı Laodameia, Zeus'a Sarpedon'u dünyaya getirir ve daha sonra öfkeli Artemis tarafından öldürülür. Belleropontes'in kendisi ise sonunda tüm tanrıların nefret ettiği biri olarak üzüntü içinde ölür. İlyada'da Belleropontes'in bir torunu olan Glaukos, Yunan kahraman Diomedes'e kendini bu hikâye ile tanıtır. Günümüz okuru, Homeros'un dinleyicisinin bildiğini varsaydığı çok katmanlı bir kahramanlık efsanesinin yalnızca kısa bir özeti ile karşı karşıya olduğunu anlar. Homeros sırf bu varsayımı yüzünden kendisinden sonra gelenlerin anlattığı bazı şeyleri atlamıştır; örneğin Bellerophontes'in memleketi Korinthos'tan ayrılıp neden Argos'a geldiğini: Apollodoros bunun nedeninin adam öldürme olduğunu ileri sürer (Büyük ihtimalle de kardeşi Belleros'u öldürdüğü için). Hesiodos'un "Theogonia" adlı eserinden "Pegasos ve cesur Bellerophontes"'in Kimera'yı öldürdüğünü, Pindaros'un bir şarkısından (Isthmiai) da neden tanrıların gözünden düştüğünü öğreniyoruz: Kanatlı atı Pegasus ile tanrılar dağı Olympos'a çıkmak istemiştir. Tüm bunlar eski bir efsanenin; muhtemelen yaygın olan motiflerin bir araya geldiği bir Korinthos "ulusal destanı"nın izleridir. Yusuf ile Pothiphar'ın karısını; kral Davut'un Urios'a yazdığı mektubu; güzel bir prensesi elde etmek için üç zorlu görevi başarmak zorunda olan masal kahramanlarını hatırlayın. Homeros'un eserine kaynaklık eden destan gibi Euripides'in iki ayrı tragedyası da kaybolmuştur. Bu tragedyalar bir yandan Bellerophontes'in iftiraya uğramasını ve onun intikamını ele alırken (Bellerophontes, Proitos'un karısını Pegasus üzerinde uçmaya davet ederek onu denize atar), öte yandan başarısızlıkla sonuçlanan gökleri fethetme çabasını konu edinir.

Kaynakça

1. İlyada VI 154-211
2. Bibliothek II 30

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İlyada</span> Truva Savaşını anlatan bir destan

İlyada, Homeros'un Troya Savaşı'nı anlatan destanıdır. Yunancada Odysseia ile birlikte en eski destan olduğu düşünülen, epik bir şiirdir. Eldeki veriler ışığında Homeros tarafından MÖ 7. ya da 8. yüzyılda yazıldığı düşünülen Antik Yunan edebiyatının temel eserlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Yanartaş</span> Antalyanın Kemer ilçesinde bir doğalgaz kaynağı

Olimpos'un Sönmeyen Ateşi: Yanartaş, Antalya'nın Kemer ilçesi Çıralı köyü yakınlarında küçük, tarihi ve turistik önemi olan doğalgaz kaynağı. Denize yakın manzaralı bir konumda yer alır, taşlar arasından çıkan alevler turistlerin ilgisini çekmektedir. 2500 senedir yanmaktadır, Yunan mitolojisine de konu olmuştur.

<i>Gılgamış Destanı</i> tarihin en eski yazılı destanı

Gılgamış Destanı, antik Mezopotamya'dan günümüze ulaşan en eski edebiyat eseri ve Piramit metinlerinden sonra en eski ikinci dini metin olarak kabul edilen destansı bir şiirdir. Gılgamış'ın yazınsal tarihi, Üçüncü Ur Hanedanlığı'ndan kalma Uruk Kralı Bilgamış hakkında yazılan beş Sümer şiiriyle başlar. Bu bağımsız hikâyeler, daha sonra Akadcada birleşik bir destan için kaynak olarak kullanılmıştır. "Eski Babilce" yorumu olarak bilinen bu birleşik destanın günümüze ulaşan ilk yorumu, MÖ 18. yüzyıla dayanır ve adını açılışından almıştır. Destanın sadece birkaç tableti günümüze ulaşmıştır. Sîn-lēqi-unninni tarafından derlenen daha sonraki Standart Babilce yorumu, MÖ 13. yüzyıldan 10. yüzyıla kadar uzanır ve Sha naqba īmuru açılışına dayanır. Bunun yaklaşık üçte ikisi daha uzundur ve on iki tabletlik yorum kurtarılmıştır. En iyi kopyalardan bazıları, MÖ 7. yüzyılda yaşamış olan Asur Kralı Asurbanipal'in kütüphane kalıntılarında keşfedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Medusa</span> mitoloji

Medusa, Yunan mitolojisinde gözlerine bakanı taşa çevirdiğine inanılan yılan saçlı, keskin dişli, dişi canavar. Gorgon kardeşlerden tek ölümlü olandır. Bu yüzden insanların kahramanı Perseus tarafından öldürülebilmiştir. Perseus, Graeae'nin ona verdiği ayna ile Medusa'ya bakabilmiş ve böylece kafasını taşa dönüşmeden kesebilmiştir. Bazı kaynaklar ise Hermes'in (Merkür) ona verdiği orak ve Athena'nın verdiği ayna ya da kalkan ile onu öldürdüğünü söyler. Sağ taraftaki kanı zehirlidir sol tarafında panzehiri vardır. Kafasını kestikten sonra Medusa'nın boynundan denize sıçrayan iki damla kandan Chrisaor ve Pegasus doğmuştur. Bazı kaynaklarda kafası kesildiğinde Medusa'nın hamile olduğu yazar. İki çocuğun da babası "Deniz Tanrısı Poseidon"dur. Bir diğer kaynak ise Medusa'nın boynundan fışkıran her bir kan damlasının yılanlara dönüştüğünü söylemektedir.

Akhilleus

Akhilleus veya Aşil annesi tanrıça, babası ölümlü bir kral olan yarı tanrıdır. Peleus ile su tanrıçası olan Thetis'in oğludur. Tarihin en büyük savaşçısı olarak kabul edilir. Yunan mitolojisinin en önemli kahramanlarından biridir. Troya Savaşı'nda Akhaların (Grek) tarafında savaşmıştır. Troya'nın Akhalar tarafından kuşatılıp on yıl süren bir savaşla kazanılması sürecinde yaşananlar, Homeros'un İlyada isimli eserinde anlatılmaktadır. Homeros'un MÖ 720'lerde yazmış olduğu on altı bin dizelik İlyada eserinde Akhilleus başkahraman olarak yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Enkidu</span> Gılgamışın yol arkadaşı

Enkidu (Sümerce: 𒂗𒆠𒄭 EN.KI.DU10), antik Mezopotamya mitolojisinde efsanevi bir figür ve Uruk kralı Gılgamış'ın savaş zamanındaki yoldaşı ve arkadaşıdır. İkisinin maceraları, Sümer edebiyatında ve M.Ö. 2. binyılda yazılan Akad destanı Gılgamış Destanında yer aldı. Enkidu, vahşi adamın en eski edebi temsili olarak, Mezopotamya'daki sanatsal temsillerde ve Antik Yakın Doğu edebiyatında sıkça rastlanan bir motif olarak öne çıkıyor. Enkidu'nun ilkel bir adam olarak belirmesi, M.Ö. 1300-1000 arasındaki Eski Babillilerin versiyonuyla potansiyel bir benzerlik taşıyor; bu versiyonda Enkidu, Sümerce şiirlerde bir hizmetkâr-savaşçı olarak tasvir edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Artemis</span> Yunan mitolojisinde avcılık, okçuluk ve ay tanrıçası

Yunan mitolojisinde Artemis (Yunanca: Ἄρτεμις) av, vahşi doğa, vahşi hayvanlar, doğa, bitki örtüsü, doğum, çocuk bakımı ve iffet tanrıçasıdır. Ay tanrıçası Selene ve başka bir Ay tanrıçası olan Hekate ile yoğun bir şekilde özdeşleştirilmiştir bu nedenle yukarıda belirtilen ikisinin yanı sıra mitolojideki en önemli ay tanrılarından biri olarak kabul edilir. Çoğunlukla su perileri, bazı ölümlüler ve avcılardan oluşan geniş çevresiyle Yunanistan ormanlarında sık sık dolaşırken betimlenmiştir. Tanrıça Diana Roma mitolojisindeki eşdeğeridir.

<span class="mw-page-title-main">Çıralı, Kemer</span>

Çıralı, Kemer ilçesine bağlı Ulupınar mahallesinin mevkiidir.

<span class="mw-page-title-main">Hektor</span> Truva Kralı Priamın büyük oğlu, Parisin ağabeyi

Hektor, Truva krallarından Priam ve eşi Hecuba'nın en büyük oğlu, Paris'in ağabeyi, Dardanus'un torunuydu. Tros'un Ida dağlarında yaşardı. Tüm zamanların en büyük savaşlarından biri olarak kabul edilen Truva Savaşı'nda mücadele eden Truva prensiydi. Ayrıca bu savaşı konu alan İlyada destanının da kahramanlarındandı. Teke tek savaştığı Akhilleus tarafından öldürüldüğü belirtiliyor.

<span class="mw-page-title-main">Odisseia</span>

Odysseia ya da Odesa Homeros'un derlediği ünlü destanlarından biridir. Diğeri de İlyada'dır. Modern Batı kültürünü oluşturan temellerden biridir ve İlyada destanından sonra günümüze ulaşan ikinci en eski Batı edebiyatı örneğidir. Bilim adamları MÖ 8. yüzyılın sonlarında, Anadolu'nun bir kıyı kenti olan İyonya'da oluşturulduğunu tahmin etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Medea</span>

Medea ya da Medeia, Yunan mitolojisinde Kolhis Kralı Aietes'in kızı, Kirke'nin yeğeni ve Güneş tanrısı Helios'un torunu olan Kolhis prensesidir. Medea, Antik dünyanın en büyük büyücülerinden biri, ilaç ve zehir yapım ustasıdır. Yer ve Ay Tanrıçası olarak da tapınım görmüştür. En bilinen fiziksel özelliği, gözlerinin açık renkli ve parlak olmasıdır. Karakteristik özelliği ise öfkelendiğinde korkutucu bir kişiliğe bürünmesidir.

<span class="mw-page-title-main">Poseidon</span> Yunan mitolojisinde denizler tanrısı

Poseidon (Ποσειδῶν), Yunan mitolojisinde yer alan denizler ve depremler tanrısı. Kronos ile Rheia'nın oğlu. Zeus ve Hades'in kardeşi. Roma mitolojisi'nde Neptün (Neptunus) olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Diomidis</span> Yunan Mitolojisinde Argos Kralı

Diomedes ya da Diomede Truva Savaşı'na katılmasıyla tanınan Yunan mitolojisinde bir kahramandır.

<span class="mw-page-title-main">Pegasus (takımyıldız)</span> kuzey göksel yarımküredeki takımyıldız

Kanatlı At ya da Pegasus, modern 88 takımyıldızdan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Ariadne</span>

Ariadne, Yunan mitolojisinde, Zeus ve Europa'nın oğlu Girit Kralı Minos ve Güneş-Titan Helios'un kızı Kraliçe Pasiphae'nin kızıdır.

<span class="mw-page-title-main">İlluyanka</span>

İlluyanka, Hitit mitolojisinde yılansı bir ejderha ve bu ejderhanın fırtına tanrısı Teşup ile olan mücadelesini konu alan efsane. İki farklı versiyonu olan efsane Hititlerin Purulliyaş şenliğinde yapılan dinî ritüeller sırasında söylenmekte olan kült bir efsanedir.

<span class="mw-page-title-main">Kahraman</span>

Kahraman, tehlike karşısında ustalık, cesaret veya güç özellikleriyle zorluklarla mücadele eden gerçek bir insan veya edebi eserin ana karakteridir. Klasik destanlara ait özgün kahraman tipleri, şan ve şeref adına böyle şeyler yapmaktadır. Öte yandan gurur ve şöhret gibi klasik hedefler yerine sıradan iyilik için büyük işler yapan Orta Çağ kahramanlarıyla modern kahramanlar da mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Gök Boğası</span> Antik Mezopotamya mitolojisinde geçen bir figür

Gök Boğası, Göklerin BoğasıGökyüzü Boğası, Cennet Boğası veya Cennetin Boğası, antik Mezopotamya mitolojisinde kahraman Gılgamış'ın savaştığı efsanevi bir canavardır. İlki erken Sümerce bir şiirde geçen, diğeri ise standart Akadcayla yazılmış bir Sümer şiiri olan Gılgamış Destanı'nda yer alan olmak üzere Gök Boğası'na ait hikâyenin iki farklı versiyonu vardır. Sümer şiirinde boğa, belirsiz sebeplerden dolayı tanrıça İnanna tarafından, Gılgamış'a saldırması için gönderilir. Gılgamış Destanı'nın VI. tabletindeki Akadca söylentilerde tanrıça İştar, Gılgamış'a cinsellik içeren bir teklifte bulunur; fakat Gılgamış teklifi reddeder. Bunun üzerine sinirlenen İştar, babası Anu'ya giderek Gök Boğası'nı ondan ister. Böylece İştar, Gılgamış ile Gılgamış'ın arkadaşı Enkidu'ya saldırması için boğayı Uruk'a gönderir fakat ikili, boğayı öldürür. Boğayı yendikten sonra Enkidu, boğanın sağ uyluğunu İştar'a fırlatarak onunla alay eder. Boğanın katledilmesi, tanrıların Enkidu'yu ölüme mahkûm etmesine neden olur. Bu olay, Gılgamış'ta ölüm korkusunun ortaya çıkmasına sebebiyet verir ve destanın geri kalan kısmını yönlendirir.

Küçük İlyada eski Yunan edebiyatının kayıp bir destanıdır. "Epik Döngü" olarak bilinen, Antik Yunanda daktilik ölçü ile yazılmış ve Truva Savaşı'nı konu alan şiirlerden biriydi ve bütün Truva Savaşı'nı epik bir şekilde anlatmıştır. Küçük İlyada hikâyesi kronolojik olarak Aethiopis'ten sonradır ve Iliou Persis da Küçük İlyada'dan sonradır. Küçük İlyada'nın yazarı, diğer antik yazarlar tarafından çeşitli şekillerde Pyrrha'lı Lesches, Spartalı Cinaethon, Erythrae'li Diodorus, Phokaialı Thestorides veya Homeros'un kendisine atfedilmiştir. Şiir, daktilik ölçü ile yazılmış dört şiir kitabından oluşuyordu.

<span class="mw-page-title-main">Herakles (oyun)</span> Evripides trajedisi

Herakles, Euripides tarafından yazılmış Atina trajedisidir ve yaklaşık M.Ö.416 sahnelendiği düşünülmektedir. İlk kez Dionysia festivalleri esnasında gösterilmiştir. Oyun bir prologos, bir parados, beş epeisodion, beş stasimon ve bir eksodostan oluşur. Oyun sonunda, kurguyu sonuca bağlayan bir tanrı değildir. Oyun boyunca intiharın ahlaki ölçüsü tartışılır. Ölümsüzler bile yüz kızartıcı suçlar işlemesine rağmen bununla yaşayabiliyorlarsa, insanların da yaşayabileceği belirtilir.