İçeriğe atla

Belgorod Muharebesi

Belgorod Muharebesi
II. Dünya Savaşı Doğu Cephesi
Tarih23 Temmuz – 14 Ağustos 1943
Bölge
Oryol, Rusya, SSCB
Sonuç Sovyet zaferi
Taraflar
 Almanya Sovyetler Birliği
Komutanlar ve liderler
Nazi Almanyası Erich von MansteinSovyetler Birliği Nikolay Vatutin
Sovyetler Birliği İvan Konev
Güçler

4. Panzer Ordusu

"Kempf" Ordu Müfrezesi

Voronej Cephesi

  • 1. Tank Ordusu
  • 5. Muhafız Tank Ordusu
  • 5. Muhafız Ordusu
  • 6. Muhafız Ordusu
  • 27. Ordu

1.859 tank[1]
Step Cephesi

  • 7. Muhafız Ordusu
  • 53. Ordu
  • 69. Ordu

Belgorod Muharebesi, Stavka'nın Belgorod – Bogoduhov Taarruz Harekâtı sırasında (23 Temmuz – 14 Ağustos 1943) gerçekleşen muharebedir. Belgorod – Bogoduhov Taarruz Harekâtı, Kızıl Ordu ile Alman kuvvetleri arasında, Kursk Muharebesi'ni izleyen Rumyantsev Harekâtı'nın bir bölümüdür.

Öncesi

Kursk Muharebesi sırasında Alman zırhlı birliklerinin Kursk çıkıntısının güneyinde, Belgorod bölgesindeki Step Cephesi ve Voronej Cephesi arasında giriştikleri yarma harekâtı 8 Temmuz 1943'te başarısız oldu. Almanların Zitadelle Harekâtı'nı, Kızıl Ordu'nun Rumyantsev Harekâtı izledi. Bu harekâtla her iki cephe kuvvetlerine, en kısa zamanda Belgorod'un geri alınması görevi verilmişti. Alman 11. Kolordu'su, 23 Temmuz'da Belgorod'un her iki yanındaki iyi tahkim edilmiş eski mevzilerine geri çekilmişlerdi. Bu birlikler, Kursk Muharebesi sırasında muharip güçlerinin yarısını kaybetmişlerdi.[2]

Belgorod - Bogoduhov Taarruz Harekâtı

Voronej ve Step Cepheleri kuvvetleri 3 Ağustos öncesinde Volchansk ile Sumy arasındaki 175 km genişlikteki bir cephe hattından ilerleyerek Vorskla Irmağını geçmişler ve 332. Piyade Tümeni ile 137. Piyade Tümeni savunma hatlarını kısa sürede yarmışlardı. Sovyet kuvvetleri kuzey kanatta, Belgorod'la Tomarovka arasında 100 km'lik derinlikte ilerlemişler, hırpalanmış 19. Panzer Tümeni’ni Bogoduhov’a kadar geri atmışlardı. General Erhard Raus komutasındaki 11. Kolordu tarafından savunulan Belgorod, 5 Ağustos’ta kuşatılmıştı. Hitler tarafından savunulması emredilen kentteki garnizonu kurtarabilmek için Kempf Ordu Müfrezesi ile 4. Panzer Ordusu’nun desteği zorunlu olmuştu.

General Raus’un anlatısı:

3 Ağustos’ta, Sovyet topçusunun bir saat süren ağır ateşi ardından Belgorod – Kursk ana yolu üzerinden düşman taarruzu başladı. Bu taarruzun amacı, Belgorod girintisindeki tüm savunma hattını ortadan kaldırmaktı. Düşmanın taarruz hattı, 4. Panzer Ordusu ile Kempf Ordu Müfrezesi’nin sınır kesimidir. Düşman amacına tümüyle ulaşmıştır. Baraj ateşi, cephe hattının birkaç kilometre ilerisindeki eski bir Sovyet tank hendeğinde mevzilenmiş olan 137. Piyade Tümeni’ni vurdu. Kısa sürede Kızıl Ordu tankları hendeğin önüne yığıldılar. Öğleden sonra Kolordu Komuta Merkezi’ne ulaştılar ve uzaklaşmaya çalışan trenlere sürekli ateş açarak Alman mevzilerini derinlemesine süpürdüler. Rus hücum kıtaları gece yaptıkları cebri yürüyüşle 6 Ağustos sabahı 4. Panzer Ordusu’nun Bogoduhov’daki Ordu Karargahına ulaştılar. General Hoth’un ordusunda, Belgorod ile Tomarovka arasındaki 10 km’lik gediği kapatacak ihtiyatları olmadığı için, ki olsaydı bile zaten Sovyet tankları 100 km’lik bir derinliğe ulaşmıştı, Rus hücum kıtaları Poltava’nın kuzeydoğusuna ve Ahtyrka’ya 7 Ağustos’ta ulaştılar. Savunma düzenini doğuya dönük olarak düzenlemiş olan 11. Kolordu açısından bu gelişme tehlikeli bir durum göstermektedir. Saldırının ilk gününde 11. Kolordu, mevzilerimizin 30 km gerisinde yerleşen düşman tankları tarafından saldırılara uğramıştı. Bu tank kuvvetleri, bizim korumasız sol kanadımızı ezmeğe çalıştılar. Bu kritik anda, 11. Kolordu mevzilerinde sadece kendi kararıyla kalmış değildi, Führer’in doğrudan emri tarafından da engellendi. Hitler’in Belgorod’un her koşul altında elde tutulacağını dayatan emri, son dakikalarda ulaşmıştı. Kolordu cephesi şimdi düşman arazisine uzanan derin bir girinti halini aldı ki, kuşatmanın tamamlanması ile parçalanabilirdi. Bu durum, Bogorod – Tomarovka gediğinin 25 km’den 80 km’ye genişlemesi ve kısa sürede birkaç tümenin kaybedilmesi anlamına gelecekti. Bunları göz önüne alarak -ki Hitler’in emrine rağmen-, kademeli bir oyalama muharebesiyle Harkiv’a çekilmeye ve orada tutunmaya çalışmaya karar verdim. O sırada Belgorod’un kuzeyinde mevzide muharebe eden, Kolordu’ya bağlı 168. Piyade Tümeni’ne, 5 – 6 Ağustos gecesi, kentin etrafında yarım daire halinde mevzi almasını emrettim. Şiddetli sokak çatışmaları ardından kenti tahliye ettik ve kentin güneyinde yüksek bir arazide yeni savunma mevzilerimizi hazırladık.[3]

Almanlar’ın niyeti Kızıl Ordu taarruzununun çıkış bölgesini, Vorskla Irmağı’nın güneyinde kırmaktı. Ancak Sovyet taarruzlarının hızlı temposu buna olanak vermedi. Sonuçta Alman karşı taarruzları sürmekte iken kent tahliye edildi. Wehrmacht’ın seyyar kuvvetleri, Sovyet tanklarının asıl taarruzuyla çatışmaya girdiler.

Alman karşı taarruzu, Kempf Ordu Müfrezesi’nin 3. Panzer Kolordusu ile Olshany civarında başarıyla sürdü ve 4. Panzer Ordusu’nun 48. Panzer Kolordusu, Akhtyrka ve Krasnokutsk bölgesinde bir kıskaç harekâtı icra etti.[4]

Merla ve Merchik ırmaklarının her iki yanındaki muharebede, 5 Temmuz’dan beri muharebe halinde olmalarına rağmen, Alman panzerlerinin üstünlüğü çok belirgindi. 5. SS Panzer Tümeni "Wiking" ve 3. Panzer Tümeni esas savunma harekâtına katılırlarken, 2. SS Panzer Tümeni "Das Reich" ve 3. SS Panzer Tümeni "Totenkopf", nehrin güneyinden ve Bogodukhov yönünden gelen Sovyet taarruzlarını defalarca püskürttü. Prohorovka’daki gibi, Ruslar tanklardaki muazzam sayısal üstünlükten yararlandılar. 1. Tank Ordusu ve 5. Muhafız Tank Ordusu, her biri 500’ün üstünde tankla muharebeye başlamışlardı, karşılarında, Ağustos ayı süresince hiçbir zaman, SS tümenlerinin 30-50 tanktan fazla tank gücü olmamıştı. Buna rağmen demiryolu boyunca yapılan tüm Sovyet saldırıları, ağır kayıplarla geri atıldı. General Katukov’un, Merchik Nehrinin güneyinden ilerleyen 1. Tank Ordusu, 3. Panzer Kolordusu tarafından defalarca durduruldu ve öncüleri imha edildi. General Rotmistrov’un 5. Muhafız Tank Ordusu tarafından Bogoduhov’un doğusundan demiryolu hattına ulaşabilmek için başlatılan taarruz, 3. Panzer Tümeni, 5. SS Panzer Tümeni "Wiking" ve esas savunma savaşı vermekte olan 2. SS Panzer Tümeni "Das Reich" tarafından durduruldu. 3. SS Panzer Tümeni "Totenkopf", Krasnokutsk'un güneyinde Sovyet 27. Ordusu ve 6. Muhafız Tank Ordusu piyade ve zırhlı araçlarına karşı duruma hakim bir saldırı geliştirdi. Ardından Konstantinovka'nın güneyinde, Kolomak'a uzanan bir savunma hattına yerleşti. Sonraki taarruzlar, birkaç Sovyet tümeninin dağınık unsurlarını çevirip kısa bir çatışmanın ardından bunların büyük bir bölümünü imha etti. Ardından Merla Irmağı geçişini zorlayarak 4. Panzer Ordusu'nun hücum kıtalarıyla Parçomovka'da temas sağladı. Ancak Großdeutschland Tümeni, kenti tahliye ederken kuzey kanadına yönelen Sovyet baskısı altında zorlandı ve diğer panzer tümenlerinin başarıları sürdürülemedi.[3]

Sonuçları

Sonuçta, Belgorod Alman kuvvetlerince tahliyesinin ardından,Step Cephesi'ne bağlı 69. Ordu ve 7. Muhafız Ordusu birlikleri tarafından,6 Ağustos 1943 tarihinde geri alındı. Sovyet birlikleri için Harkov yönü artık temizlenmişti.

Dipnotlar

  1. ^ Nipe, Fedorowicz, p. 376
  2. ^ Newton, p.212
  3. ^ a b Nipe, Fedorowicz, p.365
  4. ^ Nipe, Fedorowicz pp. 259-330

Kaynakça

  • Nipe, George M. Jr., & Fedorowicz, J.J., Decision in the Ukraine: Summer 1943, II SS & III Panzerkorps, Publishing Inc., 1996 ISBN 0-921991-35-5
  • Newton, Steven H., Panzer Operations: The Eastern Front Memoir of General Raus 1941-1945, Da Capo Press, 2003 ISBN 0-306-81247-9
  • Ziemke, Earl F., Stalingrad to Berlin: The German Defeat in the East, Dorset Press, 1968

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kursk Muharebesi</span> Alman-Sovyet muharebesi

Kursk Muharebesi, II. Dünya Savaşı sırasında Doğu Cephesi'nde, Alman kuvvetlerinin Kursk çıkıntısına karşı 1943 yılının Temmuz ve Ağustos aylarında giriştikleri genel taarruzdur. II. Dünya Savaşı sırasında yapılmış en büyük tank çarpışmalarından biri ve bir günde en fazla kayıp verilmiş hava çatışmaları bu muharebede gerçekleşmiştir. Almanların Doğu Cephesi'nde gerçekleştirdiği son stratejik taarruzdur. Sonucundaki Sovyet zaferi, Doğu Cephesi'nde inisiyatifi Sovyetlere vermiştir ve savaşın sonuna kadar da öyle kalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kış Fırtınası Harekâtı</span>

Kış Fırtınası Harekâtı, II. Dünya Savaşı'nın Doğu Cephesi'nde, Stalingrad Muharebesi sonucunda kuşatılan Mihver kuvvetleri kurtarmak için girişilen bir Alman taarruz harekâtıdır. Taarruz, 12 - 23 Aralık 1942 tarihleri arasında esas olarak Alman 4. Panzer Ordusu tarafından yürütülmüştür. Kızıl Ordu 19 ve 20 Kasım 1942 tarihlerinde başlattığı bir karşı taarruzla (Uranüs Harekâtı Stalingrad'daki Mihver kuvvetleri kuşatmıştı. Hitler'in kararıyla, esas olarak Alman 4. Panzer Ordusu'nun takviye edilmesiyle oluşturulan Don Ordular Grubu, dışarıdan bir yarma hareketiyle Kızıl Ordu kuşatmasına saldırmıştır. Stalingrad'da kuşatılmış bulunan Mihver kuvvetleri General Friedrich Paulus komutasında yeniden tertiplenirken Don Ordular Grubu da General von Manstein komutasına verilmişti. Don Ordular Grubu, B Ordular Grubu yerine geçtiği için aslında bütün bu teşkiller Mareşal von Manstein emrindedir. Bu arada Stavka, Kafkasya'da petrol sahalarını ele geçirmek için muharebe halindeki A Ordular Grubu'nu, geri çekilme hattını keserek tecrit etme planları içindedir. Bu harekât planına Satürn Harekâtı kapalı adı verilmiştir. Stalingrad'da kuşatılmış birliklerin, Kurtarma harekâtına kadar ikmali için tek çözüm Luftwaffe'nin hava köprüsüyle ikmal sağlamasıydı. Luftwaffe bu görevi yerine getirmekte başarısız oldu. Bu durumda, başarılı bir yardım hareketi ancak mümkün olduğunca erken başlarsa, işe yarar olabileceği açıkça ortaya çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Lvov-Sandomierz Taarruzu</span>

Lvov-Sandomierz Taarruzu ya da Lvov-Sandomierz Stratejik Taarruz Harekâtı, Kızıl Ordu'nun 1944 yılı Temmuz ayı ortalarında başladığı ve Alman kuvvetlerini Ukrayna'dan ve Doğu Polonya'dan atmayı amaçlayan genel taarruzudur. Bir aydan uzun bir süre devam eden Sovyet taarruzları, belirlenen hedeflerine ulaşmıştır. Lvov-Sandomierz Stratejik Taarruz Harekâtı, üç taarruz harekâtından oluşmaktadır.

II. Kiev Muharebesi, II. Dünya Savaşı sırasında Doğu Cephesi'nde Kızıl Ordu tarafından gerçekleştirilen üç stratejik harekâtı ve bir Wehmacht karşı taarruz harekâtını ifade etmektedir. Tüm bu harekâtlar, Wehmacht'ın Kursk'a yönelik başarısız Hisar Harekâtı ardından, 3 Ekim - 22 Aralık 1943 tarihleri arasında gerçekleşmiştir. Savaşın, Kızıl Ordu tarafından başlatılan yaz taarruzu, Dinyeper gerisine çekilmiş olan Mareşal Manstein'in Güney Ordular Grubu'na yöneldi. Bu hatta Manstein, kayıplarını gidermek ve güç kazanmak niyetindeydi fakat gelişmeler buna fırsat vermedi. STAVKA, Merkez Cephesi'ne ve Voronej Cephesi'ne, Almanların kendilerini toparlamalarından önce Dinyeper geçişlerini zorlamaları yönünde emir verdi. Bu girişim, Ekim ayında başarısız olunca, harekâta katılan güçler, 2. Ukrayna Cephesi'nin bazı birlikleriyle de takviye edilerek 1. Ukrayna Cephesi emrine verildi. General Vatutin komutasındaki 1. Ukrayna Cephesi, Kiev'in kuzey ve güneyinde sağlam dayanaklar oluşturdu. Alman tarafında ise General Hermann Hoth komutasındaki deneyimli 4. Panzer Ordusu bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kutuzov Harekâtı</span> II. Dünya Savaşı sırasında Alman kuvvetlerine karşı Kızıl Ordu’nun yürüttüğü askeri bir harekât

Kutuzov Harekâtı, II. Dünya Savaşı sırasında Alman kuvvetlerine karşı Kızıl Ordu'nun yürüttüğü askeri bir harekâttır. I. Napolyon'un 1812 yılında Rusya'yı istilası sırasında Rusya'yı yenilgiden kurtaran General olarak ünlenen Mihail İllarionoviç Kutuzov'a ithafen, harekâta onun ismi verilmiştir. Harekât 12 Temmuz'da başladı ve 18 Ağustos 1943 tarihinde sona erdi. Muharebelerin son aşamasında, Oryol yakınlarında mevzide olan 2. Panzer Ordusu'nun, Sovyet Batı ve Bryansk Cepheleri tarafından atılmasıyla Oryol girintisi ortadan kalkmıştır.

Prohorovka Muharebesi, II. Dünya Savaşı sırasında Alman 4. Panzer Ordusu ile Sovyet 5. Muhafız Tank Ordusu arasında gerçekleşen muharebedir. Askeri tarihteki en büyük tank savaşlarından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Rumyantsev Harekâtı</span>

Rumyantsev Harekâtı, Belgorod - Harkiv Stratejik Taarruz Harekâtı’nın kapalı adıdır. Harekât, Kızıl Ordu tarafından 3 Ağustos 1943 ve 23 Ağustos 1943 tarihleri arasında Wehrmacht'ın 4. Panzer Ordusu ve Kempf Ordu Müfrezesi’ne karşı yapıldı. Harekât, Voronej ve Step Cepheleri tarafından Kursk çıkıntısının güneyinde, Belgorod ve Harkov civarında ve derinliğinde icra edilmiştir.

Kempf Ordu Mufrezesi, II. Dünya Savaşı sırasında bir Wehrmacht / Ostheer teşkilidir. Teşkil, Almanların Kursk Muharebesi'sinde muharebe etmek için oluşturulmuştu.

<span class="mw-page-title-main">11. Kolordu (Almanya)</span> Askeri Birlik

11. Kolordu, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası'nın Wehrmacht'a bağlı olarak faaliyet gösteren piyade kolordusu.

Vitebsk - Orşa Taarruzu, Kızıl Ordu'nun 1944 yılı yaz genel taarruzu Belarus Stratejik Taarruz Harekâtı'nın bir parçasıdır ve genelde Bagration Harekâtı olarak bilinir.

Minsk Taarruzu, 1944 yılının yazında Kızıl Ordu tarafından gerçekleştirilen Belarus Stratejik Taarruz Harekâtı'nın ikinci evresini oluşturan bir taarruzdur ve genellikle Bagration Harekâtı olarak bilinir.

Vilnüs Taarruzu, Kızıl Ordu'nun 1944 yaz genel taarruzu olan Bagration Harekâtı'nın üçüncü evresinde gerçekleşmiş olan bir taarruz harekâtıdır. Harekât, 5 - 13 Temmuz tarihleri arasında gerçekleşti ve Sovyet zaferiyle sonuçlandı.

Lublin-Brest Taarruzu, Kızıl Ordu'nun Belarus Stratejik Harekâtı kapsamında sürdürdüğü bir taarruz harekâtıdır. Harekât, 18 Temmuz - 2 Ağustos 1944 tarihleri arasında yapılmış olup Alman kuvvetlerini merkez ve doğu Polonya'dan çıkarmayı amaçlamaktadır. Genellikler Bagration Harekâtı olarak bilinir. 1. Belarus Cephesi'nin güney kanadı (sol) tarafından Alman Güney Ukrayna Ordular Grubu'na ve Merkez Ordular Grubu'na karşı icra edilmiştir.

Radzymin Muharebesi, Kızıl Ordu'nun 1. Belarus Cephesi kuvvetleri ile 39. Panzer Kolordusu arasında gerçekleşen bir dizi çatışmadır. Bu çatışmalar esasen STAVKA'nın Belarus Stratejik Taarruz Harekâtı'nın bir parçası olan Lublin-Brest Taarruzu harekâtı sırasında, 1 - 10 Ağustos 1944 tarihleri arasında gerçekleşti. Harekât alanı, Varşova'nın yakınlarındaki bir kasaba olan Radzymin civarıdır. Bu muharebeler sırasında, Varşova'ya 20 km. mesafede, Belostok demiryolu hattı üzerindeki Wolomin kasabası civarı, II. Dünya Savaşı sırasında Polonya'da gerçekleşen en büyük çaplı tank muharebesine sahne olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">1. Târgu Frumos Muharebesi</span>

1. Târgu Frumos Muharebesi, II. Dünya Savaşı'nın Doğu Cephesi 'nde 1. Yaş-Kişinev Taarruzu'nun bir bölümüdür.

<span class="mw-page-title-main">Balaton Gölü Harekâtı</span> Harekât

Balaton Gölü Harekâtı, II. Dünya Savaşı sırasında Doğu Cephesi'nde gerçekleşen son Alman taarruz harekâtıdır. Harekât, Macaristan topraklarının güneybatı kesiminde 6 - 16 Mart 1945 tarihleri arasında icra edilmiştir. Harekât, Almancada Plattensee Taarruzu, Rusçada Balaton Savunma Harekâtı ve İngilizcede Balaton Gölü Taarruzu olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Pomeranya Taarruzu</span>

Doğu Pomeranya Taarruzu ya da Doğu Pomeranya Stratejik Taarruz Harekâtı, II. Dünya Savaşı'nın Doğu Cephesi'nde Kızıl Ordu'nun Pomeranya ve Batı Prusya'daki Wehmacht kuvvetlerine karşı giriştiği ve 10 Şubat - 4 Nisan 1945 tarihleri arasında gerçekleşmiş bir genel taarruz harekâtıdır. Harekât, Sovyet kaynaklarında birbirini izleyen alt operasyonlar olarak değerlendirilmektedir.

Konitz-Köslin Taarruz Harekâtı 10 Şubat - 6 Mart 1945
Danzig Taarruz Harekâtı 7 - 31 Mart 1945
Arnswalde-Kolberg Taarruz Harekâtı 1 - 18 Mart 1945
Altdamm Taarruz Harekâtı 18 Mart - 4 Nisan 1945
<span class="mw-page-title-main">Debrecen Muharebesi</span> 1944 yılında SSCBnin Alman-Macar ordularına yaptığı taarruz

Debrecen Muharebesi, II. Dünya Savaşı'nın Doğu Cephesi 'nde, Sovyet 2. Ukrayna Cephesi kuvvetlerince 6 - 28 Ekim 1944 tarihleri arasında gerçekleştirilen Debrecen Taarruz Harekâtı'dır. Sovyetler'in Macaristan'a yönelen genel taarruzu Debrecen bölgesini hedef almış, Mareşal Rodion Malinovski'nin 2. Ukrayna Cephesi, General Maximilian Fretter-Pico'nun Alman Güney Ukrayna Ordular Grubu cephesine yönelmiştir. Bu mevzilerde, müttefiki Macaristan'ın 7. Kolordusu da mevzi almıştı. Sovyet taarruzu, bu mevzileri atmış ve Alman - Macar kuvvetlerini yer yer 160 kilometre geri çekilmek zorunda bırakmıştır.

Memel Kuşatması ya da Memel Muharebesi, II. Dünya Savaşı'nın Doğu Cephesi'nde, Sovyet kuvvetlerinin 1944 yılı sonlarında başlattıkları Memel Taarruz Harekâtı'dır. Memel, Klaipėda'nın Almanca adıdır. Sovyet taarruzu, Memel'in küçük bir kesiminde ve limanında Alman kuvvetlerinin üç ay boyunca kuşatma altında tutulmasına yol açmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Tatsinskaya Taarruzu</span>

Tatsinskaya Taarruzu, bir Sovyet tank kolordusunun, Stalingrad'da kuşatılan Mihver kuvvetlerin havadan ikmali için Luftwaffe tarafından kullanılan Tatsinskaya Havaalanı'nın ele geçirilmesi operasyonudur. Havaalanı, Stalingrad'daki Pitomnik Havaalanı'na sefer yapan iki havaalanından biridir. Harekât, General Vasili Badanov komutasındaki 24. Tank Kolordusu tarafından 1942 yılı Aralık ayı sonlarında, Küçük Satürn Harekâtı'nın son aşaması olarak gerçekleştirilmiştir. Sovyet kuvvetleri, taarruz ettikleri Tatsinskaya havaalanını ele geçirerek 300'den fazla uçağı yerde imha ettiler. Ağır tank kayıplarına karşın General Badanov'un başarısı parlak bir stratejik zafer olmuştur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.