İçeriğe atla

Belarus Merkez Konseyi

Belarus Demokratik Cumhuriyeti Radası ile karıştırılmamalıdır.
Beyaz Rusya Merkez Konseyi
Weißruthenischer Zentralrat
Беларуская цэнтральная рада
Genel bilgiler
Kuruluş tarihi1 Mart 1943
Kapanış tarihi2 Temmuz 1944
Türüİşbirlikçi hükûmet
BağlılığıReichskommissariat Ostland
Yönetici(ler)

Beyaz Rusya Merkez Konseyi veya Beyaz Rusya Merkez Radası (Belarusça: Беларуская цэнтральная рада, Biełaruskaja centralnaja rada; Almanca: Weißruthenischer Zentralrat), Nazi işgali altındaki Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde II. Dünya Savaşı sırasında sınırlı hükûmet işlevlerine sahip işbirlikçi hükûmet.[1] Nazi Almanyası tarafından 1943-44 yıllarında Reichskommissariat Ostland içinde, Nazi desteğiyle bağımsız bir Beyaz Rusya devleti yaratmayı ümit eden işbirlikçi Beyaz Rus politikacılarının talepleri üzerine kuruldu.[2]

Arka plan

Beyaz Rusya Merkez Konseyi binası, Minsk, Haziran 1943.
Beyaz Rusya Merkez Konseyi'ni temsil eden beyaz-kırmızı-beyaz bayrak

1941 yılında Barbarossa Operasyonu kapsamında Sovyet topraklarına yapılan saldırıdan hemen sonra[3] Einsatzgruppe B'nin SS ileri birimleri tarafından Yahudilere katliamlar yapılma işlemleri SS-Gruppenführer Arthur Nebe komutası altında başladı.[4] Yahudiler topluca öldürüldü ve onlarca şehirde Belaruslu işbirlikçilerin katılımıyla gettolar kuruldu.[5] İşbirlikçi Beyas Rusya polisi, özellikle Şubat-Mart 1942'de bu amaçla görevlendirildi ve cinayet faaliyetlerini yönetti.[6]

Nazilerin hızlı işgalinin ardından, 1941 sınırlarında (Hlybokaye, Vileyka, Navahrudak ve SSCB tarafından ilhak edilmiş olan diğer Polonya bölgeleri de dahil) Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin batı ve orta kısımlarını içeren Generalbezirk Weißruthenien bölgesi "RKO" kuruldu.). 1942'de Nazi otoritesi Minsk, Slutsk ve Borisov' genişledi. Bölge, Nazilerin Aryan olmayan kabul edilenlerin Nazi sömürgecileri için imha edileceği ya da göç ettirleceği Lebensraum ("yaşam alanı") projesinin bir parçası haline getirildi, geri kalan yerliler zorunlu Almanlaştırmaya tabi tutuldu.[7] Beyaz Rusya temsilcilerinin işgal altındaki Beyaz Rusya için özerk yönetim talep etme girişimleri, Nazi baskıları sonucu bastırıldı.[7]

Generalreichskommissar Wilhelm Kube Minsk'te, Mayıs 1943.

Generalreichskommissar Wilhelm Kube bölgenin Nazi yöneticisi olarak atandı ve Minsk için Baranaviçı'da ikinci bir komuta merkezi kurdu. Eylül 1943'te Kube, oğlunun nerede olduğunu bilen Sovyet ajanlarının zorlamasıyla Beyaz Rus hizmetçisi Yelena Mazanik tarafından yatağına bomba yerleştirme eylemi sonucu öldürüldü.[8]

General Reinhard Gehlen, Reichskommissariat Ostland içinde cepheye yeni askerler atmak ve Beyaz Rus nüfusu ve elitlerin desteğini almak için[7] Beyaz Rusyalı işbirlikçilerinden oluşan Beyaz Rusya kukla devleti kurulacağını açıkladı. Yarı özerk temsile sahip yerel hükûmet Naziler tarafından Aralık 1943'te kuruldu ve bu hükûmet Beyaz Rusya Merkez Konseyi adını aldı. O zaman Smolensk belediye başkanı Radasłaŭ Astroŭski başkanlığına atandı.[2] Suikast sonucu öldürülen Kube'un yerini alan General Kurt von Gottberg aldı.[8]

Çalışmaları

Beyaz Rusya Merkez Konseyi, Generalbezirk Weißruthenien yönetimi tarafından alınan önemli kararların altına imza atmak gibi son derece sınırlı bir rol oynamıştır. Konsey çoğunlukla sosyal işleri, kültür ve eğitim çalışmalarını yönetmiştir.[7] Konseyin on iki bölümü vardı: eğitim, bilim ve kültür; propaganda ve basın; sosyal güvenlik; finans; gençlik işleri; din; kontrol; idari sorunlar; ekonomi; ulusal azınlıklar; ve Bölge Savunması.

Beyaz Rusya Merkez Konseyi, daha önce Nazi izniyle kurulan Beyaz Rus sivil örgütlerinin faaliyetlerini denetledi: Beyaz Rus Gençlik Birliği; Beyaz Rus Bilim Derneği; Beyaz Rus Kültür Derneği; Beyaz Rus Kendine Yardım Derneği; ve işçi sendikaları bunlara örnek idi.[7] Konsey, Beyaz Rusçanın okullarda ve kamusal hayatta kullanımını genişletmeyi başardı ve bir üniversitenin açılması üzerinde çalıştı.

Kimi kaynaklar daha önceki Beyaz Rus işbirlikçi örgütlerinin aksine, Beyaz Rusya Merkez Konseyi, Beyaz Rus nüfusunun çıkarlarını Nazilerden korumak için Nazi Almanyası makamlarıyla daha iyi bir konuma sahip olduğunu belirtir.[7]

Din politikası

SS, Moskova Patriğinden bağımsız olarak, Sovyet Marksist-Leninist ateizmine karşı durmak kullanmak için otosefali Beyaz Rusya Ortodoks Kilisesi'ne izin verdi. Rahiplerin köylülük üzerinde önemli bir etkisi vardı ve 17 Eylül 1939'da Polonya'nın Sovyet işgalinden sonra Batı Beyaz Rusya'da Hristiyanları terörize eden Sovyetler Birliği'nin yenilgisini aktif olarak desteklediler.[9]

Sürgün

Beyaz Rusya Merkez Konseyi 1944'te Kızıl Ordu'nun Batı'ya doğru ilerlemesi sonucu Nazilerin Doğu Prusya ve Polonya topraklarına geri çekilmesi ile birlikte Nazi Almanyası'nın kontrolünde tahliye edildi.

Tahliye işleminden birkaç gün önce konsey Minsk'te İkinci Tüm Beyaz Rusya Kongresi adında bir kongre düzenledi. Toplantıda Beyaz Rusya'nın çeşitli bölgelerinden ve Beyaz Rus göçmen örgütlerinden 1039 delege toplandı.[10] Kongre, Beyaz Rusya'nın bağımsızlık ilanını doğruladı ve Belarus Merkez Konseyi'ni Beyaz Rusya'nın en üst düzey temsilci organı ilan etti. Toplantının amacı, konseyin Nazi yönetiminin verdiği bir karardan ziyade "Beyaz Rus toplumunun kararına" dayanarak meşruiyet kazanmaktı. Yöneticiler hem Sovyet partizanlarından hem de Nazilerin provokasyonlarından korkuyorlardı.[10]

Tahliye sonrasında konsey liderliği, yerinden edilmiş kişiler için savaş sonrası kamplarında Beyaz Rusya'nın yeniden örgütlenmesinin temelini oluşturdu.[7]

1945'in sonunda Astroŭski, Nazilerle işbirliği yapmasından kaynaklı suçlamalardan kaçınmak için hükûmeti feshetmeye karar verdi.[7]

25 Mart 1948'de Beyaz Rusya Merkez Konseyi sürgündeki faaliyetlerini yeniledi.[11] 1995'teki fiili feshine kadar Batı'daki Beyaz Rus göçmen topluluğunun ana şemsiye organizasyonlarından biri oldu.

Kaynakça

  1. ^ (German) Dallin, Alexander (1958). Deutsche Herrschaft in Russland, 1941-1945: Eine Studie über Besatzungspolitik, pp. 234-236. Droste Verlag GmbH, Düsseldorf.
  2. ^ a b Andrew Wilson (2011). Belarus: The Last European Dictatorship (Google Books preview). Yale University Press. ss. 109, 110, 113. ISBN 0300134355. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2014. 
  3. ^ Christopher R. Browning (1 Mayıs 2007). From War of Destruction to the Final Solution. The Origins of the Final Solution: The Evolution of Nazi Jewish Policy, September 1939-March 1942. U of Nebraska Press. ss. 255-349. ISBN 0803203926. 1 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2014. 
  4. ^ Alex J. Kay; Jeff Rutherford; David Stahel (2012). Nazi Policy on the Eastern Front, 1941: Total War, Genocide, and Radicalization. University Rochester Press. s. 231. ISBN 1580464076. 16 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2015. 
  5. ^ Lance Ackerfeld (20 Eylül 2007). "From materials of the Extraordinary Commission (Ch.G.K. USSR)". Yizkor Book Project. Holocaust in Belorussia. JewishGen. 2 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2014. 
  6. ^ "Shoah in Belarus". Death Squads, Massacres, Ghettos. Geni.com. 2015. 2 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2015. 
  7. ^ a b c d e f g h Hardzijenka, Aleh (Ocak 2004). "ДА ЎГОДКАЎ БЕЛАРУСКАЙ ЦЭНТРАЛЬНАЙ РАДЫ - Развагі маладога гісторыка" [The anniversary of the Belarusian Central Council - ideas from a young historian]. Bielarus.org (Belarusça). Bielarus Newspaper. 5 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2017. 
  8. ^ a b Andrew Wilson (2011). "The Traumatic Twentieth Century" (PDF). Belarus: the last European dictatorship. Yale University Press. ss. 109–110. 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından (PDF file, direct download 16.4 MB) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2014. 
  9. ^ "100(0) Schlüsseldokumente" (facsimile). DE. 20 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2009. .
  10. ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 25 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2020. 
  11. ^ Wojciech Roszkowski, Jan Kofman (Hrsg.): Biographical Dictionary of Central and Eastern Europe in the Twentieth Century. Routledge, Abingdon u. a. 2015, ISBN 978-0-7656-1027-0, s. 39-40.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Belarus</span> Doğu Avrupada bir ülke

Belarus, resmî adıyla Belarus Cumhuriyeti (Belarusça:

<span class="mw-page-title-main">Minsk</span> Beyaz Rusyanın başkenti

Minsk, Belarus'un başkentidir. Şehir 409,5 km² alanda kuruludur. 2021 yılındaki nüfusu yaklaşık 2.009.786 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti 1917 Ekim Devrimi ile kurulan Sovyetler Birliği'ni oluşturan 15 cumhuriyetten biridir. 30 Aralık 1922'de imzalanan Sovyetler Birliği kuruluş anlaşmasını imzalayan devletlerden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Belarus bayrağı</span> Doğu Avrupa ülkesi Belarusun ulusal bayrağı

Belarus bayrağı veya tam adıyla Belarus Cumhuriyeti Devlet Bayrağı, Belarus tarafından resmî olarak kullanılan devlet bayrağıdır. Göndere çekilen taraftaki beyaz zemin üzerine kırmızı süsleme deseni ile birlikte kırmızı ve yeşil renkten oluşan bayrak, Belarus devlet sembolleri arasında yer alır. Tasarımının temelini 1951 yılında kabul edilen Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti bayrağı oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Reichskommissariat Ostland</span>

Reichskommissariat Ostland, Nazi Almanyası'nın Sovyetler Birliği'ne karşı saldırısından sonra Haziran 1941'de Alfred Rosenberg'in yönettiği Şark Bakanlığı bünyesinde Baltık, Batı Belarus ve Rusya'nın bir kısmında kurulan yönetim birimi.

<span class="mw-page-title-main">Belarus Cumhuriyeti Devlet Marşı</span>

Belarus Cumhuriyeti Devlet Marşı veya şarkı sözlerinin ilk kısmının kullanıldığı resmî olmayan adıyla Mı, Byelarusı, Belarus'un devlet marşıdır. Ülkenin devlet sembolleri arasında yer alır. Marş ilk olarak 1940'lı yıllarda yazıldı ve 1955'te Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde kullanılmak üzere kabul edildi. Marşın müziği Nestser Sakalouski tarafından bestelendi, sözleri Mihas Klimkoviç tarafından yazıldı. Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonraki dönemde 1995'ten 2002'ye kadar marşı resmi törenlerde sözsüz olarak Sakalouski tarafından bestelenen müzikle birlikte kullanılmaya devam etti. Klimkoviç ve Uladzimir Karızna tarafından yazılan yeni şarkı sözleri, 2 Temmuz 2002'de yayınlanan devlet başkanlığı kararnamesiyle kabul edilirken, Belarus ile olan tarihi bağlantılarından dolayı bestede değişikliğe gidilmedi. Bu açıdan Belarus, Rusya, Özbekistan ve Tacikistan ile birlikte Sovyet marşlarının müziğini kullanımdan kaldırılmadan devam eden eski Sovyet ülkelerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Nazi Almanyası'nın Belarus'u işgali</span>

Nazi Almanyası'nın Belarus'u işgali, II. Dünya Savaşı'nda Nazi Almanyası'nın Barbarossa Harekâtı kapsamında Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ni işgal etmesi. İşgal resmi olarak harekâtın başlangıç tarihi olan 22 Haziran 1941'de başlamış, Ağustos 1944'te Kızıl Ordu'nun Bagration Harekâtı ile sona ermiştir. Bu dönemde Beyaz Rusya Reichskommissariat Ostland'ın bir parçası haline gelmiştir. Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti arması, Pahonya ile değiştirilmiştir. İşgal sırasında pek çok Sovyet savaş tutsağı bu dönemde sürülmüş veya infaz edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nin Baltık devletlerini işgali</span>

Sovyetler Birliği'nin Baltık devletlerini işgali, Sovyetler Birliği'nin Molotov-Ribbentrop Paktı'na göre Estonya, Letonya ve Litvanya olmak üzere üç Baltık devletini Haziran 1940'ta askeri işgalidir. İşgalden sonra Ağustos 1940'ta kurucu cumhuriyetler olarak Sovyetler Birliği'ne ilhak edildiler. Bu ilhak, Batılı ülkeler ve çoğu kuruluşlar tarafından asla tanınmadı. 22 Haziran 1941'de Nazi Almanyası Sovyetler Birliği'ne saldırdı ve birkaç hafta içinde Baltık topraklarını işgal etti. Temmuz 1941'de Nazi Almanyası, Baltık bölgesini Reichskommissariat Ostland'a dahil etti. Kızıl Ordu'nun 1944'teki Baltık Taarruzu'nın bir sonucu olarak Sovyetler Birliği, Baltık devletlerinin çoğunu yeniden ele geçirdi ve 1945'te resmi olarak teslim olana kadar geri kalan Alman kuvvetlerini Kurlandiya Kuşatması'nda tuttu. Sovyetler Birliği'nin Baltık ülkelerini "ilhak işgali" veya sui generis işgali Ağustos 1991'de bağımsızlıklarını yeniden kazanmasına kadar sürdü.

<span class="mw-page-title-main">Bağımsızlık Meydanı (Minsk)</span>

Bağımsızlık Meydanı Belarus'un başkenti Minsk'te yer alan meydan. Bağımsızlık Caddesi üzerindeki simge yapılardan biridir. Belarus Yüksek Sovyeti ve Minsk Belediye Binası bu meydandadır. Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti döneminde "Lenin Meydanı" adıyla kullanıldı. Günümüzde Avrupa'nın en büyük meydanlarından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Belarus Ulusal Bilimler Akademisi</span>

Belarus Ulusal Bilimler Akademisi, Belarus'un ulusal akademisi.

<span class="mw-page-title-main">Litvanya-Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Litvanya-Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti veya Lit-Bel (Lit-Bel), 1919'da yaklaşık beş ay boyunca günümüz Belarus ve Doğu Litvanya topraklarında var olan Sovyet sosyalist cumhuriyetti. Eski Litvanya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ile Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin birleşmesiyle kuruldu. Sovyet-Polonya Savaşı sırasında Polonya ordusunun Doğu Litvanya topraklarını ele geçirmesiyle birlikte cumhuriyet dağıldı.

<span class="mw-page-title-main">Beyaz-kırmızı-beyaz bayrak</span>

Beyaz-kırmızı-beyaz bayrak, 1918'de Belarus Halk Cumhuriyeti'nde ve Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından bağımsızlığını ilan eden Belarus'ta 1991-1995 yılları arasında kullanılan bayrak. Günümüzde yerini Beyaz Rusya bayrağı almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Reichskommissariat</span> İkinci Dünya Savaşında Almanya tarafından kurulan yönetimsel varlıklar

Reichskommissariat ya da Türkçe olarak İmparatorluk Komiserliği, Nazi döneminde hükûmet yetkilisinin başkanlık ettiği bir idari makam. Bu tür birçok farklı ofis, esas olarak Alman İmparatorluğu ve Nazi dönemleri boyunca bir dizi farklı alanda var olmasına rağmen, en yaygın olarak Nazi Almanyası tarafından kurulan yarı-kolonyal idari bölgesel varlığa atıfta bulunmak için kullanılır. İkinci Dünya Savaşı sırasında birçok işgal altındaki ülkede kurulmuşlardır. Resmi olarak Almanya'nın dışında yasal olarak bulunsalar da, bu kuruluşlar, kendilerine atanmış bölgelerini Adolf Hitler adına ve doğrudan temsilcileri olarak Alman valiler olarak yöneten yüksek sivil yetkililer (Reichskommissarlar) tarafından doğrudan kontrol ediliyordu.

<span class="mw-page-title-main">Wilhelm Kube</span> Alman politikacı

Wilhelm Kube bir Nazi yetkilisi ve Alman politikacıydı. Nazi yönetiminin ilk yıllarında Alman Hristiyan hareketinde önemli bir figürdü. Savaş sırasında Sovyetler Birliği'ndeki işgalci hükûmette kıdemli bir yetkiliydi ve Weissruthenien'de Generalkommissar rütbesine ulaştı. 1943'te Minsk'te suikasta kurban gitti ve bu suikast Minsk vatandaşlarına karşı acımasız misillemelere yol açtı.

<span class="mw-page-title-main">Minsk Gettosu</span>

Minsk Gettosu, Nazi Almanyası'nın Sovyetler Birliği'ni istilasından kısa süre sonra kuruldu. Alman işgâli altındaki Sovyet topraklarındaki en büyük gettolardan biriydi. Neredeyse 100 bin Yahudi barındırdı; bunların çoğu Holokost'ta öldürüldü.

<span class="mw-page-title-main">Maly Trostenets</span>

Maly Trostenets, eski Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti olan Beyaz Rusya'da Minsk kenti yakınlarındaki bir köydür. Nazi Almanyası'nın II. Dünya Savaşı sırasında bölgeyi işgali sırasında, köy bir Nazi imha alanı haline geldi.

<span class="mw-page-title-main">Estonya'da Holokost</span>

Estonya'da Holokost, 1941 ile 1944 yılları arasında Nazi Almanyası'nın Estonya'yı işgali boyunca Holokost'un Estonya'daki tezahürlerini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Reichskommissariat Moskowien</span>

Reichskommissariat Moskowien, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası'nın orta ve kuzey Avrupa Rusyası'nda kurmayı amaçladığı sivil işgal rejimiydi ve birkaç benzer Reichskommissariateden biriydi. Başlangıçta Reichskommissariat Russland olarak da biliniyordu. Siegfried Kasche öngörülen Reichskomissar idi, ancak Wehrmacht'ın Reichskommissariatı oluşturması planlanan bölgeleri işgal edememesi nedeniyle, bu sadece kağıt üzerinde kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Panteleymon Ponomarenko</span>

Panteleymon Kondratiyeviç Ponomarenko Sovyet devlet adamı, siyasetçi ve Nazi Almanyası'nın Belarus'u işgali sırasında Beyaz Rus partizanları lideri. Sovyet hükûmetlerinde, Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ve Kazakistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde üst yönetim görevlerde bulunmuştur.

Belarus direniş hareketleri, çağdaş Belarus topraklarındaki direniş hareketleridir. Belarus'ta direnişin ortaya çıkmasındaki en büyük etken bölgedeki savaşların bölgesel ekonomiye büyük bir darbe vurmasıydı. Ayrıca Rus orduları, kaçak köylülerin geri dönmesi bahanesiyle Polonya-Litvanya Birliği altındaki Belarus topraklarına akınlar düzenliyordu. 18. yüzyılın ortalarında, modern Belarus topraklarında direniş neredeyse kalıcı hale geldi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.