İçeriğe atla

Belarus Demokratik Cumhuriyeti Radası

Belarus Demokratik Cumhuriyeti Radası
Рада Беларускай Народнай Рэспублікі
Рада Белорусской Народной Республики
Genel bilgiler
Kuruluş tarihi1919
TürüGeçici hükûmet parlamentosu
Yönetici(ler)
  • Ivonka Survilla (1997-günümüz)
Web sitesiRadabnr.org

Belarus Demokratik Cumhuriyeti Radası (Belarusça: Рада Беларускай Народнай Рэспублікі, Рада БНР; Rusça: Рада Белорусской Народной Республики, Рада БНР), Belarus Halk Cumhuriyeti'nin en yüksek yönetim organı. 1919'da kurulan yapı, yıkılışının ardından Belarus diasporasının siyasi bir örgütü haline geldi.[1][2] Antikomünist görüşleri ile bilinir.

Tarihçe

Beyaz-kırmızı-beyaz bayrak dalgalanan Belarus Demokratik Cumhuriyeti Radası binası, Minsk, 1918.

Belarus Demokratik Cumhuriyeti Radası, yürütme organı olarak ilk Tüm Belarus Kongresi sonucun kuruldu.[3] Minsk'de düzenlenen kongre farklı bölgelerinden 1800 üzerinde katılımcı ile Aralık 1917 yılında toplandı. Kongre çalışmaları Bolşevikler tarafından kesintiye uğratıldı.

Bolşeviklerin Minsk'ten çekilmesinden sonra Rada (konsey) kendini Belarus'un en yüksek yönetim gücü ilan etti. Bolşevikler, Alman İmparatorluğu ile Brest-Litovsk Antlaşması'nı imzaladıktan sonra Rada, Belarus Demokratik Cumhuriyeti'ni ilan etti.

25 Mart 1918 itibarıyla Rada'nın 77 üyesi vardı;

  • 36 Tüm Belarus Kongresi'nde seçildi
  • Belarus Vilna topluluğunun 6 temsilcisi
  • 15 etnik azınlık temsilcisi (Rus, Leh, Yahudi)
  • 10 yerel yönetim temsilcisi
  • 10 büyük şehir temsilcisi

Almanya Belarus Demokratik Cumhuriyeti'ni resmi olarak tanımadı ve faaliyetlerini engelledi. Bununla birlikte, Rada, yönetim organlarını ülkenin farklı bölgelerinde düzenlemeye başladı. Ulusal bir Belarus ordusu ve bir ulusal eğitim sistemi kurdu.

Rada, Finlandiya, Ukrayna Halk Cumhuriyeti, Çekoslovakya, Baltık Devletleri ve Türkiye de dahil olmak üzere birçok devletle resmi diplomatik temaslar kurdu.

Kızıl Ordu'nun Minsk'e yaklaşmasıyla Rada önce Vilna'ya, ardından Hrodna'ya ve daha sonra Litvanya Cumhuriyeti ile koordinasyon kurarak Kaunas'a taşınmak zorunda kaldı.

Sürgün

1919-1947

Nisan 1919'da Polonya ordusu Hrodna ve Vilnius'u ele geçirdi. Józef Piłsudski, Litvanya'nın eski Büyük Dükalığı sakinlerine yeni Polonya yönetiminin kendilerine kültürel ve siyasi özerklik kazandıracağını belirten bir bildiri yayınladı. Bildiri, Rada yönetimi tarafından memnuniyetle karşılandı. Bununla birlikte, Rada liderleri ile daha sonra yapılan görüşmelerde Pilsudski Belarus hükûmetinin işlevlerini Belarus başbakanı Anton Luckieviç tarafından reddedilen tamamen kültürel meselelerle sınırlamayı önerdi. En sonunda Rada, Paris Barış Konferansı kararlarına Polonya'daki azınlıkların hakları için bir açıklama eklemeyi başardı.[4]

Belarus Demokratik Cumhuriyeti hükûmeti, Vilnius bölgesindeki Polonya askeri seferberliğini, orada yapılan Polonya seçimlerini ve Augustów bölgesinin Polonya'ya ilhakını protesto etti. Ayrıca Milletler Cemiyeti, İngiltere, Fransa, Amerika Birleşik Devletleri ve diğer ülkelere Belarus'un bağımsızlığını tanımaları için çağrıda bulundular.[5]

Belarus Demokratik Cumhuriyeti'nin yıldönümü kutlamaları, Vilni, 1935.

11 Kasım 1920'de Belarus Demokratik Cumhuriyeti, Belarus ve Litvanya topraklarını Polonya işgalinden kurtarmak için işbirliği yapmak üzere Litvanya Cumhuriyeti ile bir ortaklık anlaşması imzaladı.[6]

Sovyetler Birliği'nin bir parçası olarak Belarus Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin (Belarus SSC) kurulmasından sonra, Rada'nın birkaç üyesi 1925'te görevlerini bıraktı ve Belarus'a geri döndü. Rada resmi olarak Belarus SSC'yi tanımadı. Eski Başbakan Vaclau Lastouski de dahil olmak üzere Belarus'a dönen Rada üyelerinin çoğu, 1930'lı yıllarda idam edildi.

II. Dünya Savaşı ve Çekoslovakya'nın Nazi işgali sırasında Rada, Nazilerle işbirliği yapmayı veya Belarus'un işbirlikçi hükûmeti olan Belarus Merkez Konseyi'ni tanımayı reddetti.

II. Dünya Savaşı'ndan Sonra

1945'te Kızıl Ordu'nun ilerlemesi Rada'yı İngiliz ve Amerikan birlikleri tarafından işgal edilen Almanya'nın Batı bölgesine taşınmaya zorladı.

Şubat 1948'de Rada faaliyete geri döndüğünü beyan ettiğini özel bir manifesto ile duyurdu. Nisan 1948'de Rada, savaş sonrası Belarus mültecilerinin bazı temsilcileri ile birlikte Osterhofen'de bir konferans düzenledi.[7]

Rada'nın Batı'daki birincil faaliyetleri, Belarus'un ayrı bir ülke olarak tanınmasını sağlamak için lobicilik faaliyetleri yürütmek ve bu amaçla Batı hükûmetleriyle temas kurmaktı. Ukrayna'daki ve Baltık ülkelerindeki sürgün hükûmetleri de dahil olmak üzere Batı'daki diğer Sovyet karşıtı antikomünist örgütlerle birlikte Rada, Sovyetler Birliği'nin politikalarını protesto etti. 1950'lerde Rada Özgür Avrupa Radyosu'nda Belarus konusunun gündeme alınmasını sağladı. Rada üyeleri 1986'daki Çernobil kazasını takiben protesto gösterileri düzenledi.[8]

Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra

Rada'nın günümüzdeki başkanı Ivonka Survilla.

Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra, komşu ülkelerin (Litvanya, Polonya ve diğerleri) sürgündeki benzer hükûmetleri ülkelerde yetki aldı

1990 yılında Belarus Cumhuriyeti'nin bağımsızlık ilanının ardından Belarus Demokratik Cumhuriyeti'ne ilgi artmıştır. Antikomünist muhalefet partisi Belarus Halk Cephesi, 1980'lerin sonlarından bu yana bağımsız bir Belarus'un Belarus Demokratik Cumhuriyeti olarak yeniden kurulması için faaliyet yürüttü. 1991'de Belarus parlamentosu, Belarus Demokratik Cumhuriyeti'nin sembolleri olan Pahonya ve beyaz-kırmızı-beyaz bayrağı yeni Belarus Cumhuriyeti'nin devlet sembolleri olarak kabul etti.

1993 yılında, Belarus hükûmeti Minsk'te Belarus Demokratik Cumhuriyeti'nin 75. yıldönümünü kutladı. Rada üyeleri, Belarus Cumhuriyeti kıdemli siyasi liderleri ile birlikte kutlamalara katıldı. Daha sonra Rada'nın statüsünü demokratik olarak seçilmiş bir Belarus parlamentosuna vermeye hazır olduğu belirtildi. Ancak, 1994 yılında seçilen cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko, Belarus'un dil ve kültürüne ilişkin eski Sovyet politikalarına geri dönüş yaptıktan sonra bu planlar iptal edildi.[8][9]

Bugün Rada temsilcilerinin bulunduğu ABD, Kanada, İngiltere, Estonya gibi ülkelerde temas ve lobicilik kullanarak eski faaliyetlerine devam etmektedir. Rada Başkanı düzenli olarak batılı politikacılar ile toplantılar düzenlemekte ve Belarus'ta gerçekleştiğini savundukları insan hakları ihlallerine ve Ruslaşmayı iddialarına karşı eleştirisel açıklamalar yapmaktadır.[10][11]

Belarus muhalefetinin 2007 yılında düzenlediği "Özgürlük Günü" kutlama mitingi.

1980'lerin sonlarından bu yana, 25 Mart, Belarus Demokratik Cumhuriyeti'nin Bağımsızlık Günü olarak muhalefeti tarafından Özgürlük Günü olarak kutlanmaktadır. Genellikle Minsk'te kitlesel muhalefet mitingleri ve sürgündeki Belarus hükûmetini destekleyen diaspora örgütlerinin kutlama etkinlikleri eşlik etmektedir.

Bazı Rada üyeleri

Kaynakça

  1. ^ "Heart of darkness". The Economist. 13 Mart 2008. 16 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2020. 
  2. ^ "The BNR Rada as the oldest Belarusian democratic advocacy group". 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2020. 
  3. ^ "slounik.org: Рада Беларускай Народнай Рэспублікі". Slounik.org. 3 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2020. 
  4. ^ Жыве Беларусь Бібліятэка гістарычных артыкулаў. "А. Сідарэвіч. Абвяшчэнне Беларускай Народнай Рэспублікі". Jivebelarus.net. 3 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2020. 
  5. ^ "Імёны Свабоды: Васіль Захарка". Svaboda.org. 14 Mart 1943. Erişim tarihi: 3 Şubat 2020. 
  6. ^ "ВАСІЛЬ ЗАХАРКА. ПРЭЗІДЭНТ БЕЛАРУСКАЙ НАРОДНАЙ РЭСПУБЛІКІ". Zelva-bez.com. Erişim tarihi: 3 Şubat 2020. []
  7. ^ "Максімюк, Я. Аднаўленьне Рады БНР пасьля Другой Сусьветнай вайны // Запісы=Zapisy. — 2001. — № 25. — С. 41 — 48". Belarus8.ytipod.com. 12 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2020. 
  8. ^ a b "Навошта нам Рада БНР: інтэрвію з членам Рады (пачатак)". Nn.by. 3 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2020. 
  9. ^ "The March 20, 2006 Memorandum of the BNR Rada". Radabnr.org. 3 March 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2020. 
  10. ^ "Шварцэнбэрг — Сурвіле: Візы тармозіць Менск". Радыё Свабода. 3 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2020. 
  11. ^ "Эстонія падтрымлівае беларускую апазыцыю". Радыё Свабода. 3 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Belarus</span> Doğu Avrupada bir ülke

Belarus, resmî adıyla Belarus Cumhuriyeti (Belarusça:

<span class="mw-page-title-main">Minsk</span> Beyaz Rusyanın başkenti

Minsk, Belarus'un başkentidir. Şehir 409,5 km² alanda kuruludur. 2021 yılındaki nüfusu yaklaşık 2.009.786 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti 1917 Ekim Devrimi ile kurulan Sovyetler Birliği'ni oluşturan 15 cumhuriyetten biridir. 30 Aralık 1922'de imzalanan Sovyetler Birliği kuruluş anlaşmasını imzalayan devletlerden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Belarus bayrağı</span> Doğu Avrupa ülkesi Belarusun ulusal bayrağı

Belarus bayrağı veya tam adıyla Belarus Cumhuriyeti Devlet Bayrağı, Belarus tarafından resmî olarak kullanılan devlet bayrağıdır. Göndere çekilen taraftaki beyaz zemin üzerine kırmızı süsleme deseni ile birlikte kırmızı ve yeşil renkten oluşan bayrak, Belarus devlet sembolleri arasında yer alır. Tasarımının temelini 1951 yılında kabul edilen Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti bayrağı oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Belarus arması</span> Doğu Avrupa ülkesi Belarusun ulusal arması

Belarus arması, 1995 Belarus referandumu 1991-1995 yılları arasında kullanılan Pahonya armasının yerine kullanılmak üzere halk tarafından seçilen, Belarus'un resmî devlet armasıdır. Belarus'un ulusal sembollerinden biri olan armada Belarus haritasının yeşil renkteki ana hatları altın güneş ışınlarının üzerine yerleştirilmiş, güneşin bir kısmı da Avrasya topraklarının gösterildiği dünya haritasıyla kapatılmıştır. Armanın sağ ve sol taraflarında Belarus bayrağındaki renkler olan kırmızı ve yeşil renkte kurdelenin sarılı olduğu buğday sapı figürleri mevcuttur. Sol buğday saplarında yonca, sağ buğday saplarında ise keten resmedilmiştir. En üstte tam ortada kızıl yıldız sembolü bulunur. Armanın en altında ortada Beyaz Rusça "Belarus Cumhuriyeti" yazar.

Yüksek Sovyet, Sovyet Birliği'ndeki cumhuriyetlerin yasama organlarının (parlamento) genel adıdır. Bu kuruluşlar, 1938'de kurulan Sovyetler Birliği Yüksek Sovyeti örnek alınarak kuruldu ve genel olarak birbirlerine benzerdi. Bu yasama organlarındaki temsilciler Sovyet destekli olup rakipsiz seçimlerde seçilmişlerdi. İlk bağımsız veya yarı bağımsız seçimler ise 1980'lerin sonunda perestroyka döneminde yapıldı. Bu yasama organları, Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin veya birlik içindeki her bir cumhuriyete ait komünist partinin kararlarını onaylayan süper noter hâlindeki kuruluşlardı. Nadiren yapılan toplantılarda, temsilcilerin oturumda olmadığı durumlarda Yüksek Sovyet adına hareket eden daimi organ Yüksek Sovyet Prezidyumu seçilmiştir. Prezidyum başkanı aynı zamanda hukuki devlet başkanıdır. Ayrıca yürütme organı olan Bakanlar Konseyi de bu kuruluşlarda seçilmiştir. 1991 yılının Aralık ayının sonlarında Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla bu kuruluşların her biri, yeni kurulan bağımsız devletlerin yasama organı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Belarus Cumhuriyeti Devlet Marşı</span>

Belarus Cumhuriyeti Devlet Marşı veya şarkı sözlerinin ilk kısmının kullanıldığı resmî olmayan adıyla Mı, Byelarusı, Belarus'un devlet marşıdır. Ülkenin devlet sembolleri arasında yer alır. Marş ilk olarak 1940'lı yıllarda yazıldı ve 1955'te Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde kullanılmak üzere kabul edildi. Marşın müziği Nestser Sakalouski tarafından bestelendi, sözleri Mihas Klimkoviç tarafından yazıldı. Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonraki dönemde 1995'ten 2002'ye kadar marşı resmi törenlerde sözsüz olarak Sakalouski tarafından bestelenen müzikle birlikte kullanılmaya devam etti. Klimkoviç ve Uladzimir Karızna tarafından yazılan yeni şarkı sözleri, 2 Temmuz 2002'de yayınlanan devlet başkanlığı kararnamesiyle kabul edilirken, Belarus ile olan tarihi bağlantılarından dolayı bestede değişikliğe gidilmedi. Bu açıdan Belarus, Rusya, Özbekistan ve Tacikistan ile birlikte Sovyet marşlarının müziğini kullanımdan kaldırılmadan devam eden eski Sovyet ülkelerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Vayatski marş</span> Millî Marş

Vayatski marş, 1918'de var olan kısa ömürlü Belarus Halk Cumhuriyeti için, devletin yıkılmasından sonra bestelenen marş. Halen resmen olarak kabul edilmeyen Belarus Demokratik Cumhuriyeti Radası bu marşı kullanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Belarus Merkez Konseyi</span>

Beyaz Rusya Merkez Konseyi veya Beyaz Rusya Merkez Radası, Nazi işgali altındaki Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde II. Dünya Savaşı sırasında sınırlı hükûmet işlevlerine sahip işbirlikçi hükûmet. Nazi Almanyası tarafından 1943-44 yıllarında Reichskommissariat Ostland içinde, Nazi desteğiyle bağımsız bir Beyaz Rusya devleti yaratmayı ümit eden işbirlikçi Beyaz Rus politikacılarının talepleri üzerine kuruldu.

Belarus diasporası, Belarus dışında yaşayan ve kendisini bu adla değerlendiren Belaruslulara verilen genel ad. Farklı araştırmalara göre, Beyaz Rusya Cumhuriyeti dışında yaşayan 2,5 ila 3,5 milyon arasında Beyaz Rus kökenli insan yaşamaktadır. Beyaz Rusların en yoğun olduğu ülkeler Rusya, ABD, Ukrayna, Kazakistan, Letonya, Kanada, Brezilya, Polonya, Litvanya, Moldova, Avustralya ve Estonya'dır.

<span class="mw-page-title-main">Batı Belarus</span>

Batı Belarus veya Batı Beyaz Rusya, uluslararası barış antlaşmaları uyarınca iki savaş arası dönemde İkinci Polonya Cumhuriyeti'ne ait bölgeyi içeren modern Belarus'un tarihi bir bölgesidir. 1939 Polonya'nın Nazi-Sovyet işgalinden önce Kresy bölgesinin kuzey bölümünü oluşturuyordu. Avrupa'da II. Dünya Savaşı'nın sona ermesinin ardından, Batı Belarus toprakları Müttefik Devletler tarafından Sovyetler Birliği'ne teslim edilirken, çevresi olan Białystok şehri Polonya'ya iade edildi. 1991'de Sovyetler Birliği'nin dağılmasına kadar Batı Belarus, Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin önemli bir bölümünü oluşturdu. Bugün, egemen Belarus Cumhuriyeti''nin batı bölümünü oluşturmaktadır.

Belarus Köylü ve İşçi Birliği veya Hramada, Lehçe: Białoruska Włościańsko-Robotnicza Hromada), 1925 yılında kurulan tarım sosyalizmini savunan siyasi grup. Grup, Sovyetler Birliği'nden lojistik yardım ve Komintern'den ekonomik yardımlar aldı. Merkezi o dönem Polonya'ya bağlı olan Wilno'da idi.

<span class="mw-page-title-main">Belarus Devlet Sınır Komitesi</span>

Beyaz Rusya Devlet Sınır Komitesi ya da kısaca GPK Beyaz Rusya sınırlarını yöneten ve koruyan devlet kurumu. Belarus'a bağlı olan kurumun silahlı paramiliter gücü Sınır Muhafız Servisi'dir. Bu birlikler komitenin kararlarını ve politikalarını uygular. Bu hizmet Rusya, Ukrayna, Polonya, Litvanya ve Letonya ile olan sınırları kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Litvanya-Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Litvanya-Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti veya Lit-Bel (Lit-Bel), 1919'da yaklaşık beş ay boyunca günümüz Belarus ve Doğu Litvanya topraklarında var olan Sovyet sosyalist cumhuriyetti. Eski Litvanya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ile Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin birleşmesiyle kuruldu. Sovyet-Polonya Savaşı sırasında Polonya ordusunun Doğu Litvanya topraklarını ele geçirmesiyle birlikte cumhuriyet dağıldı.

<span class="mw-page-title-main">Beyaz-kırmızı-beyaz bayrak</span>

Beyaz-kırmızı-beyaz bayrak, 1918'de Belarus Halk Cumhuriyeti'nde ve Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından bağımsızlığını ilan eden Belarus'ta 1991-1995 yılları arasında kullanılan bayrak. Günümüzde yerini Beyaz Rusya bayrağı almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Belarus-Litvanya ilişkileri</span>

Belarus-Litvanya ilişkileri, Belarus ve Litvanya arasındaki dış ilişkilerdir. Ülkeler, Sovyetler Birliği'nin dağılmasından kısa bir süre sonra, 24 Ekim 1991'de diplomatik ilişkiler kurdu. İki ülke 680 kilometre ortak sınırı paylaşıyor. Vilnius, Avrupa Beşeri Bilimler Üniversitesi, Svyatlana Tsihanouskaya gibi Belaruslu mülteciler gibi çok sayıda Belarus sivil toplum kuruluşuna ev sahipliği yapıyor. İki ülkenin Konstanti Kalinovski gibi paylaştığı ulusal kahramanların izlerinin yanı sıra Litvanya, Belarus edebiyatının doğum yeri olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Belarus-Ukrayna ilişkileri</span>

Belarus-Ukrayna ilişkileri, Belarus ve Ukrayna arasındaki dış ilişkilerdir. Her iki ülke de Bakü Girişimi ve Orta Avrupa Girişimi'nin tam üyesidir. 2021'in son günlerinde, Ukrayna ve Rusya arasındaki ilişki hızla bozulmaya başladı ve Şubat 2022'nin sonlarında tam ölçekli bir istila ile sonuçlandı. Belarus; topraklarında Rus birliklerinin ve teçhizatının konuşlandırılmasına, topraklarının Kuzey Ukrayna'ya yönelik saldırılar için bir sıçrama tahtası olarak kullanılmasına izin verdi ancak Ukrayna'da Belarus birliklerinin varlığını reddetti.

<span class="mw-page-title-main">Belarus'taki Yahudilerin tarihi</span>

Belarus'taki Yahudilerin tarihi, 8. yüzyılın başlarından itibaren başlar. Yahudiler, modern Belarus topraklarının her yerinde yaşadılar. Yahudiler, 20. yüzyılın ilk yarısında ülkedeki üçüncü en büyük etnik gruptu. 1897'de Belarus'un Yahudi nüfusu 910.900 kişiydi ve toplam nüfusun %14.2'sine eşitti. Polonya-Sovyet Savaşı'nın (1919-1920) ardından, Riga Antlaşması hükümlerine göre Belarus, Doğu Belarus ve Batı Belarus olarak ikiye bölündü ve 350.000-450.000 Yahudinin Polonya tarafında kalmasına sebep oldu.

Belarus direniş hareketleri, çağdaş Belarus topraklarındaki direniş hareketleridir. Belarus'ta direnişin ortaya çıkmasındaki en büyük etken bölgedeki savaşların bölgesel ekonomiye büyük bir darbe vurmasıydı. Ayrıca Rus orduları, kaçak köylülerin geri dönmesi bahanesiyle Polonya-Litvanya Birliği altındaki Belarus topraklarına akınlar düzenliyordu. 18. yüzyılın ortalarında, modern Belarus topraklarında direniş neredeyse kalıcı hale geldi.

<span class="mw-page-title-main">Zośka Vieras</span>

Ludvika Sivickaja-Vojcik Takma adıyla Zośka Vieras, Belaruslu bir yazar ve Belarus ulusal canlanmasının başlatıcılarından ve aktif katılımcılarından biriydi.