İçeriğe atla

Bekke

Mekke, Suudi Arabistan(1937).

Bekke (Arapça: بَكَّةُ‎), Kur'an'da, Âl-i İmrân Suresi'nin 96. ayetinde bahsi geçen bir yerdir. Geleneksel İslam anlayışına göre Bekke ile Mekke eş anlamlı olup, meal ve tefsirlerde de bu şekilde ele alınmaktadır. Buna karşın çeşitli akademisyenler Bekke'nin aslen günümüzdeki Mekke ile ilişkili olmayan bir bölge olduğunu öne sürmüş ve başka şehirler ile bağdaşlaştırmıştır.

اِنَّ اَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذ۪ي بِبَكَّةَ مُبَارَكًا وَهُدًى لِلْعَالَم۪ينَۚ

İnne evvele beytin vudi’a linnâsi lelleżî bibekkete mubâraken vehuden lil’âlemîn(e)

Halk için kurulan en önemli ev, tüm halklara bir hidayet kaynağı olan Bekke'deki kutlu evdir.

Kur'an, Âl-i İmran Suresi - 96. ayet Edip Yüksel Meali


Not: Türkiye Diyanet Vakfı'nınki de dahil olmak üzere çeşitli mealler Bekke'yi Mekke, ev kelimesini ise Kâbe olarak çevirmektedir.

Etimoloji

Arapça kökenli bir kelime olan Bekke'nin, tıpkı Mekke gibi etimolojik kökeni belirsizdir.[1] İbn Manzûr'a atfedilen Lisânü’l-ʿArab eserine göre iki "k" ile yazılan بَكَّ (Bekke) kelimesi kalabalık anlamına gelmektedir ve şehrin ismi kentteki insan kalabalığından türemiştir.[]

Yorumlama

Bekke'nin Petra olduğu iddiası

Kanadalı arkeolog ve İslam tarihi araştırmacısı Dan Gibson'a göre sözü edilen yıkım bugünkü Mekke şehrinde değil, bundan yaklaşık 1200 kilometre kuzeyde, Petra'da gerçekleşmişti. Dan Gibson, ulaştığı en eski camilerin kıble duvarlarının Petra'yı göstermeleri ve ayet, hadis ve siyer kaynaklarındaki diğer bazı ifadeler sebebiyle Muhammed Petra'da yaşamış ve Medine'ye göç ettiğini iddia etmiştir. Ona göre Kur'an'da bahsedilen “bekke” veya “mekke” sözcükleriyle ifade edilen kıble ve nerede olduğu konusunda tartışmalar bulunan Mescid-i Haram (yasak toplanma yeri) Petra'daydı. Gibson, Bekke'nin küçük bir değişiklikle Mekke sözcüğüne dönüştürülmüş olabileceğini söyler.[2]

Geleneksel

İslam geleneği; Bekke'yi İslam'da kutsal kabul edilen Mekke şehri için eski zamanlarda kullanılmış bir isim olarak tanımlamaktadır.[3][4][5][6] Türkçe Kur'an meal ve tefsirlerin büyük bir kısmı Bekke kelimesini Mekke olarak çevirmektedir. Bekke aynı zamanda Müslüman alimler tarafından tüm şehri kastetmek yerine sadece Kâbe etrafındaki kutsal bölgeyi kapsar şekilde de kullanılmaktadır.[7][8][9]

Tarihsel revizyonist

Erken İslam tarihinin revizyonist okuluna mensup Tom Holland ve Patricia Crone gibi akademisyenler, genel İslam geleneğince kabul gören Bekke'nin Mekke şehri için bir isim varyantı olduğu fikrini sorgulamış ve şehrin başka bir bölgede bulunduğunu öne sürmüşlerdir.

Holland, Kılıçların Gölgesi adlı eserinde Bekke'nin Bizans İmparatorluğu'nun güney sınırlarına yakın bir yerde, muhtemelen Suriye-Levant sınır bölgesinde bulunmuş olması gerektiğini öne sürmüştür. Eserde bu sava destek olarak; Mekke'nin dönemin Bizanslı araştırmacıları tarafından düzenlenmiş Hicaz bölgesinin detaylı kayıtlarında bahsinin geçmemesi, Kur'an'da Bizans (Rûm) askeri seferlerinden bahsedilmesi ve Kur'an'da yer alan, Müşriklerin inek gütmeleri ve zeytin, nar ve üzüm bahçelerine sahip olmaları gibi betimlemelerin Mekke gibi aşırı kurak ve çöl iklimine sahip bir bölgede mümkün olmuş olamayacağı gösterilmiştir.[10] Holland aynı zamanda Kur'an'da metinsel materyal açısından Hristiyan ve Rabbânî Yahudi metinler (Mişnah gibi) ile paralelliklerin varlığından ötürü Hristiyan ve Yahudi kültürünün yaygın olduğu bir coğrafyada bulunmuş olması gerektiğine değinmiştir.

Holland, Bekke'nin konumunun kesin olarak tespit edilmesinin imkansız olduğuna değinmekle birlikte,[11] 7. yüzyıl ortasına tarihlenen anonim Nestoryan metinlerinde günümüzde Batı Şeria'da yer alan Mamre yerleşkesinin Araplar için kutsal bir hac yeri olduğuna değinilmesi ve bölgenin Kur'an'da betimlenen coğrafyaya uyması nedeniyle Mamre Bekke için olası bir konum olarak önerilmiştir. Kur'an'da Bekke ile beraber bahsi geçen Makam-ı İbrahim (İbrahim'in yeri) kalıbının ise Mekke'de yer alan bir taştan ziyade, Bekke'nin Levant'taki konumuna atıfta bulunan bir ipucu olduğuna değinmiştir.[10]

Diğer

Bekke, Eski Ahit/Tanah'da bahsi geçen ve günümüzüde Kudüs'de yer alan Bekke Vadisi ile de özdeşleştirilmektedir.

Kaynakça

  1. ^ Kees Versteegh (2008). C. H. M. Versteegh; Kees Versteegh (Ed.). Encyclopedia of Arabic language and linguistics, Volume 4. Illustrated. Brill. s. 513. ISBN 978-90-04-14476-7. 25 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2021. 
  2. ^ "Measuring the Ka'ba". nabataea.net. 3 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2022. 
  3. ^ Barbara Ann Kipfer (2000). Encyclopedic dictionary of archaeology. Illustrated. Springer. s. 342. ISBN 978-0-306-46158-3. 5 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2021. 
  4. ^ Cyril Glassé; Huston Smith (2003). The new encyclopedia of Islam. Revised, illustrated. Rowman Altamira. s. 302. ISBN 978-0-7591-0190-6. 25 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2021. 
  5. ^ William E. Phipps (1999). Muhammad and Jesus: a comparison of the prophets and their teachings. Illustrated. Continuum International Publishing Group. s. 85. ISBN 978-0-8264-1207-2. mecca becca. 
  6. ^ Alice C. Hunsberger (2000). Nasir Khusraw, the ruby of Badakhshan: a portrait of the Persian poet, traveller and philosopher. Illustrated. I.B.Tauris. s. 174. ISBN 978-1-85043-919-6. 25 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2021. 
  7. ^ Oliver Leaman (2006). The Qur'an: an encyclopedia. Illustrated, annotated, reprint. Taylor & Francis. s. 337. ISBN 978-0-415-32639-1. 5 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2021. 
  8. ^ Daniel C. Peterson (2007). Muhammad, prophet of God. Wm. B. Eerdmans Publishing. ss. 22-25. ISBN 978-0-8028-0754-0. 16 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2021. 
  9. ^ Sher Ali Maulawi; Mirza Tahir; Ahmad Hadhrat (2004). The Holy Quran with English Translation. Islam International. s. 753. ISBN 978-1-85372-779-5. 20 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2021. 
  10. ^ a b Holland 2012It is hard to know which is the more perplexing: the complete lack of evidence in the Qur’an for any idol smashing on the part of Muhammad, or its portrait of the Mushrikun as owners of great herds of oxen, cows and sheep. Mecca, a place notoriously dry and barren, is not, most agronomists would agree, an obvious spot for cattle ranching—just as the volcanic dust that constitutes its soil is signally unsuited to making “grain grow, and vines, fresh vegetation, olive trees, date palms, luscious gardens, fruit and fodder.” Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "FOOTNOTEHolland2012" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: )
  11. ^ Holland 2012, s. A murk such as this spreads impenetrably. Where precisely Muhammad believed Bakka to have stood it is surely now impossible to say. Such evidence as might once have existed has long since been lost. Clues remain, but they are all of them ambiguous and fragmentary in the extreme..

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kur'an</span> İslamın temel dinî metni

Kur'an veya yaygın kullanılan adıyla Kur'an-ı Kerim, Müslüman inancına göre, yaklaşık 23 yıllık bir süreçte ayetleri Allah tarafından Cebrâil adındaki melek aracılığıyla Muhammed'e parça parça vahiyler hâlinde indirilen bir kutsal kitaptır. İslam inancına göre Kur'an, Muhammed'in gerçek bir peygamber olduğunu kanıtlayan en önemli ve en büyük mucizedir. Müslümanlar, namaz başta olmak üzere belli başlı ibadetlerinde Kur'an'dan çeşitli bölümler okurlar.

<span class="mw-page-title-main">Mekke</span> Suudi Arabistanda bir şehir

Mekke ya da Mekke-i Mükerreme, bugünkü Suudi Arabistan'nın tarihi Hicaz'ında Mekke Bölgesi'nin yönetim merkezi olan şehir.

<span class="mw-page-title-main">Kâbe</span> İslamın kıblesi

Kâbe, bazen Kâbe-i Şerif, olarak anılan, İslam'ın en önemli camisi, Suudi Arabistan'ın Mekke kentindeki Mescid-i Haram'ın merkezinde yer alan bir yapıdır. İslam'ın en kutsal yeridir. Müslümanlar tarafından Beytullah olarak isimlendirilir ve namaz ibadetinin yerine getirilmesinde Müslümanlar için kıbledir.

İslam peygamberleri, İslâm dininde Âdem ile başlayıp Muhammed ile son bulan ve peygamber oldukları kabul edilen dinî şahsiyetlere denir.

Uzza, İslâm öncesi Arabistan'daki bereket tanrıçası olup bu dönemde Mekke şehrinin üç baş tanrıçasından biriydi. O dönemlerde Uzza, Manat ve Lat, asıl ulaşılmak istenen ulu tanrı El-İlah'ın kızları olarak anılıyorlardı.

<span class="mw-page-title-main">Dört Halife</span>

Dört Halife ya da Râşid Halifeler; Sünnilik'te Râşid halifeler, doğru yola yönlendirilen ve doğru bir model olduğu kabul edilen halifelerdir. Bazıları bu kategoriye Muhammedin torunu Hasan'ın 6 aylık hilafetini de sokarlar. İslam peygamberi Muhammed'in ölümünden sonra ümmete önderlik eden ilk dört halifedir:

<span class="mw-page-title-main">Kıble</span> namaz ibadeti için yönelinen yer (Kâbe)

Kıble, bazı dinlerde tapınma sırasında yönelinen doğrultuyu anlatır. Bazı dini gruplar haricinde Müslümanların ibadet (namaz) sırasında yöneldikleri yer Mekke'de bulunan Mescid-i Haram'daki Kâbe'dir.

<span class="mw-page-title-main">Hacer-ü'l Esved</span> Mekkede Müslümanlarca kutsal görülen bir taş

Hacer-ü'l Esved, Kâbe'nin duvarında yer alan ve Müslümanlarca kutsal sayılan siyah ve parlak taş. Hac sırasında hacılar tavaf ederken her bir dönüşte bu taşı selamlar, el sürer veya öperler. İnanışa göre Mekke'nin kutsallığı Kâbe'den, Kâbe'nin kutsallığı da Hacer-ü'l Esved'den kaynaklanmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Petra</span> Ürdünde antik şehir

Petra, Ürdün'ün Lut Gölü ile Akabe Körfezi arasındaki toprakları üzerinde yer alan antik kenttir.

<span class="mw-page-title-main">İslam devleti</span> devlet yönetim biçimi, şeriat yasaları uygulanan devlet

İslam devleti, İslam hukukuna dayalı bir hükumet biçimine sahip bir devlettir. Bir terim olarak, İslam dünyasında çeşitli tarihsel yönetim biçimlerini ve yönetim teorilerini tanımlamak için kullanılmıştır. Arapça "dawlah islāmiyyah" teriminin bir çevirisi olarak Siyasal İslam veya İslamcılık ile bağlantılı modern bir kavramı belirtir.

<span class="mw-page-title-main">İkinci Fitne</span> Emevi Dönemi Müslüman iç savaşı (680-692)

İkinci Fitne veya Erken İslam Tarihinde İkinci İç Savaş, Emevi hakimiyetinin başlarında I. Muaviye’in ölümüyle birlikte baş gösteren siyasi / askeri çatışmalardan oluşan karışıklık dönemi. Dönemin tarihi üzerinde tarihçiler arasında ittifak sağlanmamışsa da, en çok kabul gören görüş, İkinci Fitne’nin 680-692 yılları arasında olduğudur.

<span class="mw-page-title-main">Abdullah bin Zübeyr</span> sahabe

Abdullah bin Zübeyr, İkinci Emevi halifesi Yezid'e biat etmeyerek isyan başlatan ve Mekke'de karşı halifeliğini ilan ederek 692'deki öldürülüşüne kadar Emevilerle mücadele eden tabiin.

<span class="mw-page-title-main">Haccâc bin Yûsuf es-Sekafî</span>

Haccâc bin Yûsuf es-Sekafî bilinen adıyla Haccâc-ı Zâlim, Emevî valisi.

Ali Ünal, araştırmacı yazar, mütercim.

Muhacirun,, İslam peygamberi Muhammed ile birlikte Mekke'den Medine'ye (Yesrib'e) hicret eden Mekkeli Müslümanlar için kullanılır. İslami Hicri takvimin başlangıcını teşkil eden bu önemli olaya Hicret denir. Medine'de Muhacirun Müslümanları karşılayıp rivayete göre tüm mallarını onlarla paylaşarak yeni bir hayat kurmalarını sağlayan fedakâr Müslümanlara ise Ensar denir.

<span class="mw-page-title-main">Abdullah bin Zübeyr İsyanı</span>

Abdullah bin Zübeyr İsyanı; Yezid'e sadakat yemin etmeyenlerin diğer bir başkanı olan Ebu Bekir'in torunu ve Peygamber'in yakın sahabilerinden Zübeyr bin Avvam'ın oğlu Abdullah bin Zübeyr'in çıkardığı isyandır.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed</span> İslamın kurucu peygamberi (570–632)

Muhammed, dünyanın en kalabalık ikinci dini olan İslam'ın kurucusu ve merkezî figürü olan dinî, askerî ve siyasi Arap liderdir. Arap Yarımadası'nın tamamını ele geçirerek Müslüman hâkimiyetini tek bir yönetim altında birleştirmiş ve böylece İslam'ın kutsal kitabı Kur'an'ın yanı sıra, öğretileri ile uygulamalarını güvence altına alarak İslami dinî inancın temelini oluşturmuştur. Müslümanlar tarafından Âdem, İbrahim, Musa, İsa ve diğer peygamberlerin daha sonradan tahrif edilmiş tek tanrılı dinlerini onaran ve tamamlayan kişi ve Allah'ın insanlara gönderdiği son peygamber olduğuna inanılır.

<span class="mw-page-title-main">Kur'an tarihi</span>

Kur'an tarihi, İslam kutsal kitabının yazılı derleme veya el yazmalarının zaman çizelgesi ve kökenidir. İslam'ın erken tarihinin önemli bir bölümünü oluşturur.

Daniel "Dan" Gibson, Orta Doğu, Arap coğrafyası ve de erken İslâm tarihi üzerine incelemeler ve araştırmalar yapan Kanadalı belgeselci ve yazar.

Revizyonist İslam Araştırmaları Okulu, İslami araştırmalarda İslam'ın kökenlerine ilişkin geleneksel Müslüman anlatılarını sorgulayan bir harekettir.