İçeriğe atla

Behice Boran

Behice Boran
Türkiye İşçi Partisi Genel Başkanı
Görev süresi
1971-1980
Yerine geldiğiŞaban Yıldız
Yerine gelenMakam kaldırıldı
Türkiye Büyük Millet Meclisi
13. Dönem Milletvekili
Görev süresi
22 Ekim 1965 - 12 Ekim 1969
Seçim bölgesi1965 – Şanlıurfa
Kişisel bilgiler
Doğum 1 Mayıs 1910
Bursa, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm 10 Ekim 1987 (77 yaşında)
Brüksel, Belçika
Defin yeri Zincirlikuyu Mezarlığı, İstanbul
Partisi Türkiye İşçi Partisi
Evlilik(ler) Nevzat Hatko
Bitirdiği okul İstanbul Üniversitesi
Ankara Üniversitesi
Mesleği Akademisyen, siyasetçi, sosyolog

Behice Sadık Boran (1 Mayıs 1910, Bursa – ö. 10 Ekim 1987, Brüksel), Türkiye İşçi Partisinin son Genel Başkanı, siyasetçi, akademisyen ve sosyolog.

Yaşamı

Ailesi 1890'larda Bursa’ya göç etmiş Kazan Tatarıydı. Tahıl ticareti yapan Sadık Bey ile Mahire Hanım’ın kızı olarak 1910’da Bursa’da doğdu. Üç kardeşin en küçüğüydü.[1]

Boran, ilkokula Bursa’da başladı. Kurtuluş Savaşı döneminde Yunanlar Bursa’ya girince, ailesiyle İstanbul’a göç etti. Orta öğrenimini Arnavutköy Amerikan Kız Koleji'nde yaptı. Babası okuryazar, aydın bir adamdı. Çocuklarının yabancı dil eğitimine çok önem veriyordu. Bu sebepten Fransız okuluna yazdırıldı. Bu okul kapatılınca Arnavutköy’deki Amerikan Kız Koleji’nde okumaya başladı. Amerikan Kız Koleji'nin, yani şimdiki adıyla Robert Kolej'in, 1927’de orta, 1931’de lise kısmını birincilikle bitiren ilk Türk kız öğrenci oldu. Manisa Orta Mektebi İngilizce muallimeliğine atandı. Amerikan Michigan Üniversitesi (ABD) ona burs verme teklifinde bulundu. Behice Boran'ı bu üniversiteye öneren kişi, Amerikan Kız Koleji'ndeki tarih öğretmeniydi.[1]

Michigan Üniversitesi'nde sosyoloji doktorasını tamamladıktan sonra 1939'da Türkiye'ye döndü ve Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesinin (DTCF) Sosyoloji Bölümü'ne doçent olarak atandı. Aynı dönemde Yurt ve Dünya ve Adımlar dergilerinin yayın faaliyetine katıldı. 1946'da Nevzat Hatko ile evlenen Boran, 1948'de siyasi görüşleri nedeniyle üniversiteden uzaklaştırıldı.[1] 1950 yılında kurucusu ve Başkanı olduğu Barışseverler Cemiyeti, Menderes Hükûmeti'nin Kore'ye asker göndermesini kınayan bir bildiri yayımlayınca 15 ay hapis cezası aldı.[1]

1962'de Türkiye İşçi Partisi'ne üye olan Boran, 1965 seçimlerinde Urfa'dan Milletvekili seçildi. TİP Genel Başkanı Mehmet Ali Aybar'a karşı tavır aldı ve 1970 yılındaki Parti Kurultayı'nda Genel Başkan seçildi.[2] 12 Mart 1971 muhtırası ile birlikte tutuklandı ve partisi kapatıldı. Boran, 15 yıl hapis cezası aldı. 1974 yılında ilan edilen genel aftan yararlanarak serbest kaldı.[1] 1975'te tekrar kurulan TİP'in Genel Başkanı seçildi. 12 Eylül 1980 darbesinin ardından kısa süre ev hapsinde tutulan Boran, daha sonra yurt dışına çıktı.[1] “Sosyalist doğulmaz, sosyalist yaşanır.” sözüyle hafızalarda yer edindi.[1]

Ölümü

1981'de yurttaşlıktan çıkarıldı. Yurt dışında iken TKP ile TİP'in birleşme kararı aldıklarını duyurdu ve iki gün sonra da öldü.[2]

Cenazesi Türkiye'ye getirilen Boran, İstanbul'da düzenlenen törenlerin ardından 18 Ekim'de Zincirlikuyu Mezarlığı'nda toprağa verildi.

Eserleri

Çevirileri

  • Platon (1944) Devlet Adamı, İstanbul: Maarif Vekilliği (Mehmet Karasan'la Birlikte).
  • Granville-Barker, Harley (1946), Voysey Mirası, İzmir: Tülin.
  • Steinbeck, John (1964) Sardalya Sokağı, İstanbul: Batı.
  • Fast, Howard Melvin (1966) Hürriyet Yolu, İstanbul: İstanbul Matbaası.

Hakkında yazılmış kitaplar

  • "Behice: Bir devrimci... Bir kadın... Bir anne...", Emel Koç, Destek Yay. 2010 (ISBN 9944298773)
  • "Behice Boran Öğretim Üyesi, Siyasetçi, Kuramcı", Gökhan Atılgan, Yordam Kitap.
  • "Akıntıya Karşı... Behice Boran", Güzella Bayındır, Yazılama Yay. 2010 (ISBN 9786055892272)

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g Boran 100 yaşında - Hürriyet-Soner Yalçın[]
  2. ^ a b Boran biyografisi - Biyografi.net[]
  • Kayalı, Kurtuluş (2001) Türk Düşünce Dünyasında Yol İzleri, İstanbul: İletişim.
  • Kolektif (2002) Biyografya 2: Behice Boran, İstanbul: Bağlam.
  • Mumcu, Uğur (1996) Bir Uzun Yürüyüş, Ankara: um:ag

Dış bağlantılar

Vikisöz'de Behice Boran ile ilgili sözleri bulabilirsiniz.

İlgili Araştırma Makaleleri

<i>Atılım</i> (gazete) dergi

Atılım, tarihsel Türkiye Komünist Partisinin (TKP) 1 Ocak 1974 tarihinde yayımlamaya başladığı Merkez Komitesi yayın organı. 15 Mart 1984 tarihine kadar aylık, bu tarih itibarıyla ise on beş günlük olarak çıktı.

Bursa Amerikan Kız Mektebi, 1876-1928 yılları arasında Bursa’da hizmet vermiş lise düzeyinde bir okuldur.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Komünist Partisi (1920)</span> Türkiyede bir siyasi parti (1920–1987)

Türkiye Komünist Partisi, 1920 yılında kurulan, Türkiye'de faaliyet göstermiş komünist siyasi parti.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Perinçek</span> Türk siyasetçi, hukukçu, yazar

Doğu Perinçek, Türk siyasetçi, Aydınlık Hareketi önderi, hukuk doktoru ve yazar. 15 Şubat 2015 tarihinden beri Vatan Partisi (VP) genel başkanlığı görevini sürdürmektedir. 1978-1980 yılları arasında Türkiye İşçi Köylü Partisi (TİKP), 1991-1992 yıllarında Sosyalist Parti (SP) ve 1992-2015 yılları arasında İşçi Partisi (İP) genel başkanlığı görevini üstlenmiştir. 2018 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçiminde partisinin cumhurbaşkanı adayı olmuştur. 2023 Türkiye cumhurbaşkanlığı seçiminde de aday adayı olmuş lakin 100.000 imzayı toplayamadığı için aday olamamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye İşçi Partisi (1961)</span> Türkiyede bir siyasi parti (1961–1971, 1975-1981)

Türkiye İşçi Partisi (TİP), 1961 yılında Türkiye'de kurulan siyasi parti. 1946 sonrası çok partili dönemde TBMM'ye milletvekili seçtirebilen ilk sosyalist parti olmuştur. 12 Mart 1971 Muhtırası ve 12 Eylül 1980 Darbesi sonrasında kapatılmış, 1988 yılında TKP ile birleşerek TBKP kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Mihri Belli</span> Marksist kuramcı ve politikacı

Mihri Belli, Türk komünist siyasetçi ve yazar. Türk Kurtuluş Savaşı yıllarında Trakya Müdaafası'nı yönetenlerden Mahmut Hayrettin Bey'in oğludur.

<span class="mw-page-title-main">Zekeriya Sertel</span> Türk gazeteci ve yayıncı (1890-1980)

Mehmet Zekeriya Sertel, Türk gazeteci ve yayıncı.

<span class="mw-page-title-main">Şefik Hüsnü Deymer</span> Türk siyasetçi ve yazar

Mehmet Şefik Deymer, tarihsel Türkiye Komünist Partisinin ilk kuruluş yıllarından 1959 yılına dek liderliğini üstlenen komünist siyasetçi, tıp doktoru, gazeteci, yazar ve çevirmen.

Pertev Naili Boratav ya da asıl adıyla Mustafa Pertev, Türk halk bilimci, halk edebiyatı araştırmacısı.

<span class="mw-page-title-main">Sadun Aren</span> Türk politikacı

İbrahim Sadun Aren, Türk iktisat profesörü ve siyaset adamı.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de komünizm</span>

Türkiye'de komünizm, 1920 yılında Türkiye Komünist Partisi ile partileşme sürecine giren ve günümüzde devam eden siyasi hareket.

Hasan Yalçın, 68 Gençlik Hareketi önderlerinden Türk siyasetçi.

Ferit İlsever, Türk yazar, gazeteci ve siyasetçidir.

Ahmet Nihat Sargın, Türk komünist, tarihsel Türkiye İşçi Partisi genel sekreteri, Türkiye İşçi Partisi ile tarihsel Türkiye Komünist Partisi'nin birleşmesi ile kurulan Türkiye Birleşik Komünist Partisi'nin genel başkanı, politikacı, Türkiye Sosyal Tarih Araştırma Vakfı Başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Merzifon Amerikan Koleji</span>

Merzifon Amerikan Koleji, 1886 ile 1924 yılları arasında ABD misyonerleri tarafından yönetilmiş Merzifon'da kurulu karma bir lisedir.

<span class="mw-page-title-main">Barış Derneği</span> dernek

Barış Derneği, 18 Nisan 1977'de İstanbul'da kurulan, amacı tüzüğünde "adil ve kalıcı bir barışın gerçekleşme koşullarının araştırılması, geliştirilmesi, savunulması ve tanıtılması" olarak belirtilen dernek. 3 Nisan 1977'de İstanbul Barosu'nda yapılan, bilim insanları, yazarlar, hukukçular, aydınlar ve sanatçılardan oluşan 100 kişinin katıldığı konferansta alınan kararla kuruldu. Başkanlığa emekli büyükelçi Mahmut Dikerdem seçildi. 12 Eylül Darbesi sonrası kapatılana kadar nükleer silahların yasaklanmasını savundu, Birleşmiş Milletler kararlarına ve Helsinki Nihai Senedi'ne saygı gösterilip uyulması, aynı zamanda Türkiye'nin NATO'dan çıkması için faaliyetlerde bulundu.

<span class="mw-page-title-main">Nabi Yağcı</span> Türk siyasetçi

Nabi Yağcı ya da takma adıyla Haydar Kutlu, Türk siyasetçi. Türkiye Komünist Partisinin son genel sekreteri, TKP'nin Türkiye İşçi Partisi ile birleşmesiyle kurulan Türkiye Birleşik Komünist Partisinin ilk ve son genel sekreteridir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye İşçi Partisi (2017)</span> Türkiyede bir siyasi parti

Türkiye İşçi Partisi, 7 Kasım 2017 tarihinde Erkan Baş ve Barış Atay liderliğinde kurulan ve Türkiye'de faaliyet gösteren bir siyasi partidir. Parti tüzüğüne göre resmî kısaltması "TİP" şeklindedir. Simgesi iç içe geçmiş çark, başak ve yıldızdır. TBMM'de 3 milletvekili bulunmaktadır. Genel başkanı Erkan Baş'tır. 25 Ağustos 2022 tarihinden beri Emek ve Özgürlük İttifakı bileşenidir.

Muzaffer Şerif Başoğlu, Türk-Amerikalı sosyal psikolog. Sosyal Yargı Kuramının ve Gerçekçi Çatışma Teorisinin geliştirilmesine yardımcı olmuştur. Sosyal psikolojinin kurucu öncüleri arasında yer almış ve özellikle sosyal çatışma ve sosyal normlar gibi sosyal süreçleri anlamak için bazı benzersiz ve güçlü teknikler geliştirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Fatma Başaran</span> Türk psikolog

Fatma (Taşkıngöl) Başaran Türk bilim insanı, sosyal psikolog, akademisyen.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.