İçeriğe atla

Bedesten (Lefkoşa)

Koordinatlar: 35°10′34″K 33°21′51″D / 35.17611°K 33.36417°D / 35.17611; 33.36417
Bedesten, Lefkoşa
Harita
Temel bilgiler
KonumLefkoşa
Koordinatlar35°10′34″K 33°21′51″D / 35.17611°K 33.36417°D / 35.17611; 33.36417
DurumEtkin

Bedesten, Lefkoşa'nın kuzeyinde, Selimiye Camii'nin hemen yanında yer alan tarihi bir yapıdır.[1] Yapının bin yıldan uzun bir geçmişi vardır. Aslen 6. yüzyıl civarında arazisine bir kilise yapılmış, bunun yerine daha büyük bir kilise olarak günümüzdeki Bedesten binası 12.-16. yüzyıllar arasında inşa edilmiştir. Osmanlı döneminde bedesten (bir tür pazar yeri) olarak kullanılmaya başlanmıştır. Şu anda kültür merkezi olarak kullanılmaktadır.

Tarihçe

1914'teki halleriyle Bedesten ve kubbesinin genel görünümü ve bitişiğindeki Selimiye Camii.
Bedesten, Lefkoşa. Bizans'ın ilk çağlarından kalma apsesini gösteren doğu tarafı planı. Anahtar: A. mevcut yapı inşa edilirken, merkezlemek amacıyla kullanılan Bizans kumaşına kesilen delikler; B. ortaçağ sonlarina ait sunağın temeli; C. Kubbe altındaki kozmatesk parçaları, muhtemelen 15. yüzyıla ait; D. Osmanlı dönemine ait tuğla kaplama.

Bizans dönemi

Bedesten'in ilk zamanlarının tarihi, parçaları mevcut binanın içinde korunan Bizans bazilikası tarafından arkeolojik olarak belgelenmiştir. Bazı yapısal özelliklerini Afendrika ve Ayfilon Kilisesi ile paylaşan bu kalıntılar muhtemelen altıncı yüzyıla aittir.[2] T. K. Papakostas, bu kalıntıları Lefkoşa'daki ilk Ayasofya katedralinin yerini gösteren işaret olarak tanımlamıştır.[3]

Bulunan kalıntılar arasında apsisin zemininde yer alan opus sectile tekniğiyle yapılmış zemin süslemeleri de yer almaktadır.[4]

Lüzinyan ve Venedik dönemleri

Lüzinyan krallarının kontrolü altında, binanın müteakip tarihi iyi belgelenmemiştir. Buna rağmen, Camille Enlart dahil bazı tarihçiler onikinci yüzyılın sonlarına doğru Akka'nın çöküşünden sonra, Thomas Becket'ın takipçileri olan İngiliz keşişlerin bu alana Aziz Nikolaos'a adanan yeni bir Latin kilisesi kurduklarını ileri sürmüşlerdir.[5] Fakat, Aziz Thomas Şövalyeleri'nin doğu Latin tarihinde oynadığı rolün ufak olması göz önünde bulundurulduğu zaman, kaynakların bu şekilde yorumlanması herkes tarafından kabul edilmemektedir.[6] Bedestenin hemen yanındaki katedralin Latin ayinlerine adanmasıyla birlikte, Bedesten muhtemelen Ortodoks bir rol oynamaya devam etmiştir. Belirsiz olan nedenler ve koşullar nedeniyle, on dördüncü ve on beşinci yüzyıllarda kilise birkaç kez genişletilmiş ve yeniden inşa edilmiştir. Bu durum, Roma kilisesiyle arasındaki uyuşmazlığa rağmen pozisyonu gelişen bir Yunan Ortodoksluğuna işaret eder. Ada Venedik egemenliği altındayken Bedesten, Ortodoks kilisesi tarafından metropol bir piskopos yapı olarak kullanılmış,[1] ve Meryem'e Panagia Odigitria olarak adanmıştır.[5]

Osmanlı dönemi

1573 yılında, Osmanlı'nın Kıbrıs fethinden birkaç yıl sonra, bina Osmanlı yetkilileri tarafından, bedesten (örtülü bir tekstil pazarı) olarak kullanılmak üzere Haremeyn (iki kutsal İslam şehri, Mekke ve Medine ) vakfına verildi. Daha sonra gıda pazarı olarak kullanılmıştır ve 1760'lara gelindiğinde Türk, Yunan ve Ermeni tüccarlar için bir gıda ticaret merkezi haline gelmiştir. 1873'te, devlet yetkilileri tarafından Değirmenlik'ten getirilen un için bir depo haline çevrildi. Aynı zamanda sınırlı miktarda un satışı da yapılmaktaydı. Daha sonra 1870'lerde buğday deposu ve 1930'larda Evkaf İdaresi için genel depo olarak kullanıldı.[7]

İngiliz dönemi

İngiliz sömürge egemenliğinin ilk yılları olan 1880'lerde, Lord Kitchener ve Kıbrıs'taki diğer önde gelen İngilizler, binayı tekrar kiliseye dönüştürmek ve eskiden olduğu gibi Aziz Nikolaos Kilisesi olarak kullanmak için satın almak veya kiralamak istediler. Fakat, bir vakfın mülkünün satılamaması ve bir caminin 100 metre yakınına başka bir dinin tapınağı açılamayacağı için buna izin verilmedi. İngilizler, hava ve depremler nedeniyle tahrip olmuş binanın tadilatını üstlendiler, fakat bu tadilat orijinal mimarinin bazı kısımlarını yansıtmadığı için başarısız oldu. Yeni belediye pazarı Bandabulya'nın 1932 yılında açılmasıyla bina kullanılmamaya başlandı.[5] Bina 1930'larda Evkaf İdaresi tarafından depo olarak kullanılmış ve 1935'te Rupert Gunnis'in idaresindeki Eski Eserler Dairesi, binaya Ömerge Camii'nden bazı Orta Çağa ait mezar taşları getirmiştir. Bu mezar taşları, bir süre boyunca odadaki süslü Osmanlı dönemi tavanı ile birlikte bir odada sergilenmiştir.[8]

Bedesten'in 1881'deki kuzey tarafını ve ana kapıyı gösteren bir çizim.
Bedesten'in girişi

Lefkoşa'nın Bedesten'i, Osmanlı İmparatorluğu'ndaki diğer bedestenlerden biçimsel olarak çok farklıdır.[7] Bedesten çoğunlukla Bizans mimarisi ve Lüzinyanlar tarafından eklenmiş Gotik mimarisinin karışımından oluşur. Aynı zamanda Fransız Rönesans'ı, Venedik ve muhtemelen İspanyol mimari stillerinin öğelerini de içerir. Bedesten'in Bizans tarzına ait, haç biçimli bir yapı stili ve düzeni olmasına rağmen aynı zamanda Gotik stiline ait yüksek tavanlı bir nef de içerir. Güneydeki çiftli nef, Bizans kilisesinin bir kalıntısıdır ve bunun orta bölümü binanın en eski kısmıdır. Kuzeydeki nefin dış kısmı binadaki en gösterişli süslemeler ve taş işçiliğine sahiptir. Bu cephe Selimiye Camii'nin ön kemerlerinin karşısındadır ve girişin bulunduğu taraftır. Binaya giriş için çok süslü, Gotik tarzı bir kapı kullanılır. Bu kapı daha sonra eklenen İtalyan Rönesans mimarisinin unsurlarını ve küçük bir Aziz Nikolaos heykeli içerir. Girişin her iki tarafında da armalar bulunur. Bu cephede aynı zamanda çok sayıda hayvan heykeli ve gargoylelar bulunur.[5]

Yenileme ve günümüzdeki kullanımı

Bedesten’in iç mekânı, 2014’teki kültürel bir etkinlik öncesinde restore edilmiş hali.

Haziran 2004 ve 2009 arasında, Avrupa Birliği ve Evkaf İdaresi tarafından finanse edilen bir yenileme projesi UNDP PFF tarafından gerçekleştirildi. Restorasyon sırasında binanın duvarları temizlendi ve tonozlar geleneksel yapı malzemeleri ve teknikleri kullanılarak güçlendirildi. Restorasyonun tamamlanmasından sonra, bina bir kültür merkezi olarak yeniden açılmıştır.[5] 2009 yılında restorasyon Europa Nostra ödülüne layık görülmüştür. Bedesten'in Ev sahipliği yaptığı aktiviteler arasında haftalık semazen gösterileri yer almaktadır.[9] Bina ayrıca Lefkoşa Surlariçi Caz Festivali'ne de ev sahipliği yapmaktadır.[10]

Kaynakça

  1. ^ a b Bağışkan, Tuncer (21 Eylül 2013). "Ayasofya (Selimiye) Meydanı ve Mahallesi". Yeni Düzen. 25 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2015. 
  2. ^ Michael D., Willis (1986). "Byzantine Beginnings of the Bedesten". Κυπριακαί Σπουδαί, 50. ss. 185-92. doi:10.5281/zenodo.264292. 
  3. ^ Tassos C., Papacostas (2005). "In search of a lost Byzantine monument: Saint Sophia of Nicosia". Epeterida tou Kentrou Epistemonikon Ereunon, 31. ss. 11-37. 
  4. ^ Michaelides, Demetrios (1993). "Opus Sectile in Cyprus". Bryer, A.A.M.; Georghallides, G.S. (Ed.). 'The Sweet Land of Cyprus': Papers Given at the Twenty-Fifth Jubilee Spring Symposium of Byzantine Studies, Birmingham, March 1991 (İngilizce). Lefkoşa: Cyprus Research Centre. ss. 74-75. 
  5. ^ a b c d e "Bedesten" (PDF). Evkaf İdaresi. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Temmuz 2015. 
  6. ^ Dava, Michael D. Willis, "Bizans Başlangıcı", Κυπριακαί Σπουδαί 50 (1987): 192; siparişin önceliği PW Edbury, Kıbrıs Krallığı ve Haçlı Seferleri'nin genel değerlendirmesi , 1191-1374 (Cambridge: Cambridge University Press, 1991): 79.
  7. ^ a b Bağışkan, Tuncer (8 Kasım 2014). "Kıbrıs'ta Osmanlı – Türk Eserleri (5)". Yeni Düzen. 25 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2015. 
  8. ^ Arslangazi, Havva (2007), Lefkoşa Kent Dokusunda Mimari Üsluplar (PhD tezi), Marmara Üniversitesi, ss. 57-62 
  9. ^ "Restoration and re-use of the Bedestan (St. Nicholas Church)". UNDP. 1 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2015. 
  10. ^ "Lefkoşa Jazz Festivali Başlıyor". Haber Kıbrıs. 1 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2015. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Selimiye Camii (Lefkoşa)</span>

Selimiye Camii, tarihsel ismiyle Ayasofya Camii veya Ayasofya Katedrali, Lefkoşa'nın kuzey kesiminde bulunan cami ve eski Katolik katedralidir. Kentin ana camisidir. Selimiye Camii, Kıbrıs'taki hayatta kalan en büyük ve en eski Gotik kiliseye ev sahipliği yapmaktadır.

Büyük Medrese, Lefkoşa'da bulunan bir medreseydi. 1573-1936 yılları arasında var oldu.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Han</span> Kuzey Lefkoşada yer alan bir han

Büyük Han, Lefkoşa'nın kuzey kesiminde yer alan bir handır. Tarihsel olarak Kıbrıs'ın en büyük hanı olup kendisi gibi Asmaaltı Meydanı'nda yer alan Kumarcılar Hanı'yla birlikte Lefkoşa'da Osmanlı döneminden günümüze ulaşan iki handan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni Kilisesi (Lefkoşa)</span>

Ermeni Apostolik Kilisesi, Lefkoşa'da, Ermeni Apostolik Kilisesi'ne inanların kullandığı bir kilise. Şehrin kuzey kesiminde kalmıştır. Arabahmet mahallesinde, Şehit Salahi Şevket Sokağı veya eski adıyla Victoria Sokağı'ndadır.

<span class="mw-page-title-main">Sarayönü Camii</span> Kuzey Lefkoşada yer alan bir cami

Sarayönü Camii, Lefkoşa'nın kuzey kesiminde yer alan bir camidir. Mevcut cami 1902 yılında tamamlanmış olup, daha önce aynı yerde bulunan bina kiliseden camiye çevrilmişti. Tarihsel olarak Lefkoşa'nın idari merkezi niteliğindeki Sarayönü Meydanı'nda yer almış olan caminin meydanla bağlantısı 1960'larda kesildi.

<span class="mw-page-title-main">Arabahmet</span> Kuzey Lefkoşada bir mahalle

Arabahmet, Kıbrıs'ın başkenti Lefkoşa'da mahalle. Mahalle ve mahallede bulunan Arabahmet Camii adını Lefkoşa'nın Osmanlı İmparatorluğu'nca ele geçirilmesinde komutanlık yapan Arap Ahmed Paşa'dan alır. Surlariçi'nde yer alan tarihî Arabahmet mahallesinin 2011 itibarıyla nüfusu 561'dir. Mahallenin neredeyse tamamı Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti fiili kontrolü altındadır, küçük bir kısmıysa Kıbrıs Cumhuriyeti'nin egemenliğindedir. Tarihsel olarak günümüzde Köşklüçiftlik mahallesinin dahil olduğu surların dışındaki bir bölge de Arabahmet'in parçası kabul edilmekteydi. Köşklüçiftlik mahallesi Lefkoşa Türk Belediyesi bünyesinde Arabahmet'ten idari olarak ayrılmıştır. Bununla beraber Kıbrıs Cumhuriyeti'nin idari yapılanmasına göre surların dışındaki bu bölgeler hâlen Arabahmet'in parçasıdır. Güneyde Kıbrıs Cumhuriyeti egemenliği altında kalan kısımlar, surların dışında 50 kişinin ikamet ettiği, bir kısmı Yeşil Hat'ta kalan, Ledra Palace oteli çevresindeki küçük bir bölgedir. Bahsi geçen tüm bu bölgelerin 2011 itibarıyla toplam nüfusu 3.550'dir.

<span class="mw-page-title-main">Kadı Menteş Konağı</span>

Kadı Menteş Konağı, Kuzey Lefkoşa'nın Selimiye semtinde mahallesinde bir konaktır. Selimiye Meydanı ve İdadi Sokağı'nın kesiştiği noktada yer almaktadır ve günümüzde Kıbrıs Türk Belediyeler Birliği'nin merkezidir.

Saçaklı Ev, Kuzey Lefkoşa'nın Selimiye semtinde yer alan bir konak. 2 katlı yapı, Selimiye Camii'nin güneydoğusunda yer almaktadır. Adını, sokağa çıkıntılı köşk odasını destekleyen geniş saçaklarından almıştır.

Selimiye Meydanı, Lefkoşa, KKTC'de yer alan tarihi meydan. Lefkoşa, Suriçi'nde, Selimiye Mahallesi'nde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">İttik Dede Türbesi</span> Kuzey Lefkoşada yer alan bir türbe

İttik Dede Türbesi, Yitik Dede Türbesi veya İsmail Çavuş Türbesi, Lefkoşa'nın kuzey kesiminde yer alan bir türbedir. Selimiye Mahallesi'nde, Selimiye Meydanı'nın güney tarafında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Bandabuliya (Lefkoşa)</span> Kuzey Lefkoşada bir sebze çarşısı

Bandabuliya, bir diğer adıyla Belediye Çarşısı, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin başkenti Lefkoşa'da kurulan ilk kapalı sebze çarşısıdır. Mevcut binanın yapılmasından önce açık bir pazar alanı olarak Bandabuliya'nın tarihi Lüzinyanlar dönemine kadar gitmektedir. Bandabuliya'da ticaret için dükkânlar ve tezgahlar bulunurdu. Ayrıca, konaklama için odalar da bulunurdu. Bu odalarda, dükkân ve tezgah sahipleri konaklardı. İlk inşa edildiğinde üstü tamamen açık olan çarşı 1932'de Arasta'nın ucuna bugün olduğu şekli ile kurulmuştur. Günümüzde Kıbrıs'a özgü yiyecek, içecek, baharat, sebze ve meyvelerin satıldığı tarihi bir mekandır. Ayrıca, Bandabuliya'da kafe, lokanta, kulüp ve eğlence mekanı olarak kullanılan dükkânlar yer almıştır.

Akkavuk Mescidi, Lefkoşa'nın kuzeyinde, Akkavuk mahallesinde yer alan bir mescittir.

<span class="mw-page-title-main">Kumarcılar Hanı</span>

Kumarcılar Hanı, halk arasında Seyyar Çalgıcılar Hanı ya da Kemaneciler Hanı olarak da bilinir, Kuzey Lefkoşa, KKTC'de, Asmaaltı Meydanı'nın kuzeyinde yer alan tarihi bir handır. Osmanlı döneminde adada inşa edilen 18 handan birisidir. Lefkoşa'daki hanlar içinde, Büyük Han'dan sonra gelen en büyük handır.

<span class="mw-page-title-main">Haydarpaşa Camii</span>

Haydarpaşa Camii veya eskiden Azize Katerina Kilisesi, Lefkoşa'nın kuzey kesiminde yer alan bir camidir. Kirlizade Sokağı'nda yer almaktadır. Lefkoşa'daki eski Frenk (Latin) katedrali olan Ayasofya'dan sonra en önemli Gotik yapıdır. Harry Charles Luke tarafından adadaki en güzel Gotik yapı örneklerinden birisi olarak tanımlanmıştır.

Ali Ruhi Efendi, Kıbrıslı devlet adamı, hayırsever.

<span class="mw-page-title-main">Arabahmet Camii</span> camii

Arabahmet Camii, diğer isimleriyle Arap Ahmed Paşa Camii veya Ahmed Paşa Camii, Lefkoşa'nın kuzey kesiminde yer alan bir camidir. Arabahmet Mahallesi'nde yer alır.

Halk Sanatları Derneği Binası, Kuzey Lefkoşa, KKTC'de yer alan ve Halk Sanatları Vakfı tarafından kullanılan dernek binası.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Cami (Lefkoşa)</span> Kuzey Lefkoşada yer alan bir cami

Yeni Cami, Lefkoşa'nın kuzey kesiminde yer alan bir camidir. İçinde bulunduğu Yenicami Mahallesi'ne adını verir. Mevcut cami 1898-1899 yılında tamamlanmış olup, yanında bulunan ve günümüze kalıntıları ulaşan eski cami ise kiliseden çevrilmişti.

<span class="mw-page-title-main">Haydarpaşa, Lefkoşa</span> Lefkoşa mahallesi

Haydarpaşa Lefkoşa'da bir mahalle. İsmini Lefkoşa'nın Osmanlı fethi sırasında Osmanlı ordusunu yöneten 12 generalden biri olduğu söylenen Haydar Paşa'dan alır. Aynı adda bir cami de vardır. Her general bu fetih sırasında başka bir mahalleye gönderilmişti. Daha sonradan, bu mahalleler isimlerini oraya gönderilen generalin isminden aldı.

<span class="mw-page-title-main">Çatılı Aziz Nikolas Kilisesi</span> Manastır

Çatılı Aziz Nikolas Kilisesi Kıbrıs, Kakopetria'da bulunan 11. yüzyıl Bizans manastırıdır. Kilise, 11. yüzyılda Kıbrıs'ta hayatta kalan tek Orta Bizans katholikon'udur. Çatılı Aziz Nikolaos Orta Bizans döneminden, 12. yüzyıl civarında Frank egemenliğinin başlangıcına kadar zenginleşmiştir. Frenk yönetiminden bu yana kilise açık kalmıştır, ancak küçük bir köy kilisesi ve haç yeri olarak hizmet etmiştir. Kilise, 1985 yılında UNESCO Dünya Mirası Alanı olarak etiketlenen Troödos Bölgesi'ndeki on Boyalı Kilise'den biridir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.