İçeriğe atla

Bedazori Kalesi

Bedazori Kalesi (Gürcüce: ბედაზორის ციხე), tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı Cevizlik köyünde, eski adı Bedazori olan Akmeşe mahallesinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Cevizlik köyünün eski adından dolayı Çimçimi Kalesi (ჭიმჭიმის ციხე) olarak da bilinir.[1]

Tarihçe

Adı Akmeşe olarak değiştirilmiş olan eski Bedazori köyü ile Bedazori Kalesi'nin bulunduğu Tao, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biriydi. Nitekim Osmanlılar bu kaleyi ve köyü, 1549 tarihinide Gürcistan seferiyle Gürcülerden ege geçirmiştir. Bedazori Kalesi'nin de bu dönemden kaldığı, kalede tespit edilen ve kvevri olarak bilinen geleneksel Gürcü şarap küplerinden de anlaşılmaktadır. Köyün adından dolayı kalenin de adı olan Bedazor'nin Petrazori (პეტრაზორი) adından değişime uğradığı tahmin edilmektedir. Eski Gürcü dilinde "petra" (პეტრა) kaya, Tao-Klarceti bölgesinde Gürcüce yer adlarında geçen "zori" (ზორი) Ermenicede dere veya vadi anlamına gelir.[2][3] Bedazori, Osmanlı kayıtlarında Bedazor (بدازور) şeklnde yazılmış olup, 1835 tarihli nüfus defterinde, 1876 Trabzon vilayeti salnamesinde ve 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde bir köy olarak kaydedilmiştir.[4][5][6]

Mimari

Bedazori Kalesi, Akmeşe mahallesinde, ulaşımı zor bir kayalık tepede yer alır. Orta büyüklükte bir kale olan Bedazori Kalesi, kaba taşlarla kireç harcı kullanılarak inşa edilmiştir. Günümüze sağlam ulaşmış duvarların yüksekliği 8 metreyi bulur. Kalenin duvarları, üzerine yer aldığı kayanın kıyı hatlarını izler. Kalede kvevri olarak adlandırılan ve geleneksel Gürcü şarabının yapımında kullanılan on kadar şarap küpü tespit edilmiştir. Kalede iki adet sarnıç olduğu da kalıntılardan anlaşılmaktadır. Büyük ölçüde sağlam kalmış olan Bedazori Kalesi'nin kapısı, kayaya yaslanır. Çimçimi Kalesi olarak da bilinen kale içindeki çeşitli yapıların kalıntıları da bulunmaktadır.[1]

Kaynakça

  1. ^ a b 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 52. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
  2. ^ "პეტრა" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 10 Ekim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
  3. ^ ""ձոր", Leon Melikset-Beg, yayıma hazırlayan: Merab Robakidze, "სომხურ–ქართული ლექსიკონი" (Ermenice-Gürcüce Sözlük), Tiflis, 1996". 23 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2024. 
  4. ^ Buket Şahin, 1835 tarihli Çıldır Eyaletine Bağlı Livane-i Ulya Sancağı 2768 numaralı Nüfus Defterinin Değerlendirilmesi, Erzurum, 2019, s. 328. 29 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Yüksek lisans tezi
  5. ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 356, ISBN 9789157871117.
  6. ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 82.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Evbakan, Şenkaya</span>

Evbakan, Erzurum ilinin Şenkaya ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Cevizlik, Yusufeli</span> Artvin köyü

Cevizlik, Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Demirköy, Yusufeli</span>

Demirköy, Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Esenyaka, Yusufeli</span>

Esenyaka, Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Şeytan Kalesi</span>

Şeytan Kalesi, tarihsel Palakatsio bölgesinde, günümüzde Ardahan iline bağlı Çıldır ilçesinin Yıldırımtepe köyünde, Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Bazı kaynaklarda Çıldır Kalesi olarak da anılmıştır.

Veli Kalesi, tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı ve eski adı Veli olan Sevimli köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Veli köyünün adının Sevimli olarak değiştirilmesinden sonra Sevimli Kalesi olarak da adlandırılmıştır.

Rabat, Orta Asya ve İran'da 7-8. yüzyıllarda, bir yerleşmenin zanaat ve ticaret erbabının yerleştiği dış semtlerine deniyordu. Rabatlar 9-10. yüzyıllarda siyasal ve iktisadi yaşamın merkezi haline gelmiştir. Arapça kelime Gürcü diline "rabati" (რაბათი) olarak girmiştir.

Kvamçireti Kalesi, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Murgul ilçesine bağlı Küre köyünde, eski adı Kvamçireti olan Geniştaş mahallesinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir.

Arila Kalesi, tarihsel Samtshe bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı ve eski adı Arila olan Süngülü köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir.

Huvahi Kalesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Oltu ilçesine bağlı ve eski adı Huvahi / Havaği olan Alatarla köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Hovahi Kalesi veya Havaği Kalesi olarak da bilinir.

Hunamisi Kalesi, Hunemis Kalesi olarak da bilinir, Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı ve eski adı Hunamisi olan Söğütlükaya köyünde Orta Çağ'dan kalma bir Gürcü kalesidir. Yüksekçe bir tepede yer alan Hunamisi Kalesi, küçük bir bölümü dışında, günümüze sağlam ulaşmıştır.

Orbuha Kalesi, tarihsel Eruşeti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı Serinkuyu köyünün sınırları içinde ilk çağlardan kalma megalit bir yapıdır. Kale olduğunu tahmin edilen yapı, ortadan kalkmış olan Orbuha köyünde bulunmaktadır.

Thiladzuri Kalesi, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı ve eski adı Thiladzuri olan Zorlu köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir.

Şubani Kalesi, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı Karşıköy'de Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Eskiden bir köy ve günümüzde Karşıköy'ün bir mahallesi olan Şubani'nin sınırları içinde yer alır.

İtlieti Kalesi, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı Taşlıca köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Ortadan kalkmış bir köy olan İtlieti bulunduğu için bu adla adlandırılmaktadır. Kale, Hatila Vadisi'nde bulunduğu için Hatila Kalesi olarak da adlandırılmaktadır.

Odeki Kalesi, Aşağı Odeki Kalesi ve Aşağı Odik Kalesi olarak da bilinir, Erzurum ilinin Tortum ilçesinde, eski adı Odeki olan Aşağıserdarlı köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Bu yapı 2017 yılında "Katıklı Kalesi" adıyla tescil edilmiştir.

Bice Kalesi, Bica Kalesi olarak da bilinir, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı ve eski adı Bice olan Tütünlü köyünde Orta Çağ'dan kalma bir kaledir.

Heviskari Kalesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı ve eski adı Nigzovani olan Demirköy'de Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir. Heviskari Kalesi, Demirköy'ün eski adından dolayı Nigzevan Kalesi, bugünkü adından dolayı ise Demirköy Kalesi olarak da bilinir.

Mglivani, tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı Çayağzı köyünün sınırları içinde ortadan kalkmış bir Gürcü köyüdür. Mglinavi (მგლინავი) ve Glinav olarak da adlandırılan bu yerleşimden geriye kilise ve kale kalmıştır.

Sihçeki Kalesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Oltu ilçesine bağlı ve eski adı Sihçeki olan Güzelsu köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.