Ebü'l-Hüseyin Beckem (ö. 941), 10. yüzyılda yaşayan, Abbasiler'in Türk kumandanlarındandır.[1]
Beckem, Taberistan'daki Alevî hükümdarlarının kumandanlarından birinin hizmetindeki bir Türk askerdi. Daha sonra Ziyârî Emîri'nin yanında görev aldı.[1] 935'teki bir isyandan sonra Taberistan'dan ayrılıp Abbâsî halifesinin ordusuna girmek için Bağdat'a doğru hareket etti.[1] Vâsıt Valisi İbn Râik, Beckem'i Türkler ve Deylemliler'den oluşan güçlü bir ordunun kumandanlığına atadı.[1][2]
Abbâsîler, Emevî Hanedanı'ndan sonra başa gelerek İslam Devleti'nin yönetimini ve halifeliği beş yüzyıldan daha uzun bir süre elinde tutan Müslüman Arap hanedanı.
Tâhirî Hanedanı, 873 yılları arasında Seferîlerin öncülleri olan ve Türkistan, İran ve Afganistan'da Horasan merkezli olarak egemenlik sürmüş olan Müslüman devlettir. Abbasi Halifesi Memûn adına komutanlık yapan Tâhir bin Hüseyin tarafından kurulmuştur. Başkentleri ilkin Merv olup sonradan Nişabur'a taşınmıştır. Hugh Kennedy, Tahirilerin Arap olduklarını belirtmektedir. Tâhirî hanedanı Horasan'da Abbasî halifesinden bağımsız olarak kurulan ilk hanedanlık olarak kabul edilir.
Tolunoğulları, Batlamyus Hânedânı idaresinden sonra Mısır'ı ve Suriye'nin çoğunu yöneten ilk bağımsız hanedan olan Türk kökenli bir Memlûk hanedanıydı. Bu devletin bir diğer önemi ise Müslüman olan Türklerin kurduğu ilk bağımsız devlet olmasıydı. İslam Halifeliği'ni yöneten Abbâsî Hanedanı'nın merkezî otoritesinden ayrıldıkları 868'den 905'e kadar bağımsız kaldılar.
Büveyhîler, İran ve Irak'ta hakimiyet sağlayan Deylemi kökenli İrani ve Şii karakterli bir hanedandır. Deylemlilerin kurduğu en güçlü hanedan olarak sayılır. İlk önce Kuzey İran'a sahip olmuş daha sonra güneye çekilmişlerdir. Sasanilerin yıkılışından sonra İran'ın çoğunu ele geçiren ilk bağımsız İrani devlettir.
II. Mervan, tam adı Mervan bin Muhammed bin Mervan, on dördüncü ve son Emeviler halifesiydi (744-750).
Mütevekkil veya Câʿfer el-Mütevekkil, onuncu Abbasi Halifesi (847–861).
Seffah veya Ebü'l-Abbas Seffah, Emevî hanedanının yıkılmasına neden olup Abbâsîler devletinin kurulmasıyla 750-754 döneminde ilk Abbâsî hâlifesi olarak hüküm sürmüştür. "Seffah" kendine verilen bir lakap olup Arapçada "kan dökücü" anlamına gelmektedir.
Vasık veya Hârûn el-Vâsık Billâh, dokuzuncu Abbasi halifesi olarak 842 ile 847 döneminde hüküm sürmüştür.
Muntasır veya Muhammed el-Muntasır Billâh, tam adıyla Ebû Câʿfer "el-Muntasır bi’l-Lâh" Muhammed bin Câʿfer el-Mûtevekkil 861-862 yıllarında beş ay kadar hüküm süren süren onbirinci Abbasi halifesi.
Mustain veya el-Mûsta'in bi’l-Lâh Tam Adı: Ebû'l-'Abbâs "el-Mûsta'in bi’l-Lâh" ʿAhmed bin Muhammed el-Mu'tasım 862-866 döneminde hükümdarlık yapan on ikinci Abbasi halifesi.
Mustansır veya El-Mansûr el-Mûstensir Billâh ;, 1226-1242 döneminde Bağdat'ta hükümdarlık yapan Abbasi halifesi.
İbn Hurdâzbih ya da tam adıyla Ebü’l-Kāsım Ubeydullāh bin Abdillâh bin Hurdâzbih, günümüze kadar ulaşan Kitâbü'l-mesâlik ve'l-memâlik'in yazarı, bir Fars coğrafyacı ve 9. yüzyılın devlet kurumlarında çalışan üst düzey yöneticidir. Büyükbabası Hurdabe, bir Zerdüşt idi ki Belh'li Bermekîler ailesinin çağrısı üzerine İslamı kabul etti. Babası Abdullah Abbasi Halifesi al-Maʾmun döneminde 816-17 yılları arasında Taberistan valisi idi.
Mutemid, tam ismiyle Ebu Abbas Mutemid billah Ahmed bin Cafer Mütevekkil, 870-892 döneminde hükümdarlık yapan 15. Abbasi halifesi. Halifelik mevkiinde 22 yıl kalmakla beraber bu dönemde gerçek iktidar gücü kendi elinde bulunmamıştır.
Mutazıd veya Ahmed el-Mutezîd Billâh Tam Adı: Ebû’l-'Abbâs "el-Mu'tezîd bi’l-Lâh" ʿAhmed bin Tâha el-Muvaffak bin Câʿfer el-Mûtevekkil (d: 857- ö. Ekim 902. 892-902 döneminde hükümdarlık yapan onaltıncı Abbasi halifesidir. Ekim 892'de amcası Halife Mutemid'in ölmesi ile halife olmuş; 10 yıl kadar süren bir halifelikten sonra 902'de ölmüştür. Yerine bir Türk asıllı cariyeden olan oğlu Muktefi Abbasi halifesi olarak tahta geçmiştir.
Muktefi veya ʿAlî el-Muktefî Billâh Tam Adı: Ebû Ahmed "el-Muktefî bi’l-Lâh" ʿAlî bin ʿAhmed el-Mu'temid Abbasi halifelerinin onyedincisidir. 902 senesinde halife oldu ve 908'de öldü. Abbasi hakimiyetindeki geniş topraklarda parçalanmalar başlamış ve eyalet valileri birer birer bağımsızlıklarını ilan etmeye başlamışlardı. Muktefi, bu parçalanmayı durdurdu ve Abbasi hakimiyetini yeniden tesis etti.
Akıncı, veya çoğul şekli ile Akıncılar, Osmanlı İmparatorluğu'nun askerî teşkilâtında, sınır bölgelerinde, düşman ülkelerine akınlar, baskınlar tertipleyerek yıpratma harekâtında bulunan hafif süvari birlikleridir.
Hasan bin Zeyd'ûl-Alevî, Seyyid Zeyd bin Ali el-Alevî'nin oğlu İmam Ali Zeyn el-Âb’ı-Dîn’in torunudur. 785 yılında Taberistan'da başlattığı hûruç hareketiyle nâm salmıştır.
Bâbekîler/Bâbek'îyye ya da Mazyâr'îyye; Hulûl ve tenasühe inanan Hûrrem’îyye'nin devamı niteliğinde olan Ghulat-i Şîʿa fırka.
Terken Hatun veya Celâliye Hatun, Selçuklu hükümdarı I. Melikşah'ın eşi ve I. Mahmud'un annesi.
