Beaufort rüzgâr şiddeti skalası
Beaufort rüzgâr şiddeti skalası, Sir Kaptan Francis Beaufort tarafından bulunmuş olan ve gemicilikte rüzgâr ve deniz durumunu görsel müşahedelere göre belirlemeye çalışan skaladır. Bofor skalası diye okunur.
Skala, rüzgâr hızını ölçebilen mekanik anemometrelerin geliştirilmesiyle birlikte önemini yitirmesine rağmen hava tahminciler ve gemiciler tarafından hâlâ bilinmekte ve deniz raporlarında kullanılmaktadır.
Rüzgârların şiddeti, Beaufort ölçeğinden yararlanılarak tahmin edilir. Bu ölçeği İngiliz Amiral Sir Francis Beaufort savaş gemilerinde kullanılması amacıyla geliştirmiştir. Son yıllarda olağanüstü derecede güçlü rüzgârlar da tabloya alınmış ve bunlar 13'ten 17'ye kadar numaralandırılmıştır. Bu ölçekteki Beaufort sayısı ve ortalama rüzgâr hızı uluslararası değerlerdir; ama rüzgârların adı ve tanımlanan belirtileri ülkeden ülkeye değişebilir.
Hareket halindeki bir hava kütlesi, yere sürtündüğü yerlerde yavaşlar ve bu nedenle yüzeye yakın kesimlerde rüzgâr daha yavaş eser. Rüzgârın hızı yerden 10 metre yüksekte ölçülür. Denizin yüzeyi yere oranla daha düzgün olduğundan, denizlerin üzerinde rüzgâr hızı karalardaki gibi yüksekliğe bağlı olarak hızla artmaz. Rüzgâr hızının yükseklikle birlikte artması, yerden yaklaşık 500 metre yükseğe kadar sürer.
Beaufort Ölçeği
Beaufort ölçeği, denizde veya karada gözlenen koşullara göre rüzgar hızı ile ilgili ampirik bir ölçüdür.
Tarihi
Ölçek, 1805 yılında bir Kraliyet Donanması subayı olan İrlandalı hidrograf Francis Beaufort tarafından HMS Woolwich'te görev yaparken tasarlandı. Beaufort adını taşıyan ölçek, Beaufort'un 1830'larda Donanmanın Hidrografisi olduğu zaman, resmi olarak kabul edildiği ve ilk kez Kaptan Robert Fitzroy'un altında HMS Beagle yolculuğu sırasında kullanıldığı zaman, başkalarının önceki çalışmalarından uzun ve karmaşık bir evrime sahipti.[1] 18. yüzyılda, deniz subayları düzenli hava gözlemleri yaptı, ancak standart bir ölçek yoktu ve bu yüzden çok öznel olabilirlerdi – bir adamın sert esintisi; bir başkasının yumuşak esintisi olabilir. Beaufort ölçeği standartlaştırmayı başardı.
Ölçek, 1830'ların sonlarında Kraliyet Donanması gemilerindeki geminin günlük girişleri için bir standart haline getirildi ve 1850'lerden itibaren deniz dışı kullanıma uyarlandı ve ölçek sayıları fincan anemometre rotasyonlarına karşılık geldi. 1853'te Beaufort ölçeği, Brüksel'deki ilk uluslararası Meteoroloji Konferansında genel olarak geçerli olarak kabul edildi. 1916'da, buhar gücünün büyümesini karşılamak için, açıklamalar yelkenlerin değil denizin nasıl davrandığı ve kara gözlemlerine nasıl genişletildiği olarak değiştirildi. Ölçek sayılarına dönüşler sadece 1923'te standartlaştırıldı. George Simpson, CBE, İngiltere Meteoroloji Ofisi Müdürü, bu ve kara tabanlı tanımlayıcıları eklenmesi için sorumluydu. Önlemler, meteorologlar için faydasını geliştirmek için birkaç on yıl sonra biraz değiştirildi. Günümüzde meteorologlar tipik olarak rüzgar hızını saatte kilometre veya saatte mil olarak ifade ederler, ancak Beaufort ölçeği terminolojisi, nakliye için hava durumu tahminleri ve halka verilen şiddetli hava uyarıları için hala kullanılmaktadır.[2]
Beaufort rüzgâr skalası
| force / kuvvet | İngilizce tanım | Türkçe tanım | rüzgar(knot) | Karadaki durum | Denizdeki durum |
|---|---|---|---|---|---|
| 0 | calm | sakin | 1 | Yaprak kıpırdamaz. | Deniz ayna gibi düzdür. |
| 1 | light air | esinti | 1-3 | Dumanlar dikine yükselir. | Deniz yüzeyi balık pulu gibidir. Köpük yoktur. |
| 2 | light breeze | hafif rüzgâr | 4-6 | Dumanlar meyilli yükselir. | Kısa ve küçük dalgalar. Dalgalarda çatlama yoktur. |
| 3 | gentle breeze | tatlı rüzgâr | 7-10 | Rüzgâr yüzde hissedilir, yapraklar sallanır ve hışıldar. | Dalgalar büyür tepeleri çatlar. Uçlarda hafif kırılmalar belirir. |
| 4 | moderate breeze | orta rüzgâr | 11-16 | Yapraklar ve bayraklar devamlı sallanır. Su yüzeylerinde kırışıklık olur. | Dalgalar uzunlaşır, beyaz köpükler görünmeye başlar. |
| 5 | fresh breeze | sert rüzgâr | 17-21 | Yapraklı küçük dallar sallanır. Bayraklar düz durur. Durgun sularda dalgalar. Rüzgâr yürüyen insanları rahatsız eder. | Orta büyüklükte dalgalar, boyları uzun ve serpintili. |
| 6 | strong breeze | kuvvetli rüzgâr | 22-27 | Büyük dallar sallanır. Telgraf telleri ve saçaklar ses verir. Sularda köpüklü dalgalar belirir. Şemsiyeler güç kullanılır. | Büyük dalgalar oluşur, köpüklü dalga başları daha geniştir. |
| 7 | near gale | fırtınamsı rüzgâr | 28-33 | Bütün ağaçlar sallanır. Rüzgâra karşı güçlükle yürünür. | Dalgalar birbiri üzerine yığılır. Çatlayan dalgaların köpükleri uçuşmaya başlar. |
| 8 | gale | fırtına | 34-40 | Ağaçların ince dalları kırılır. Rüzgâra karşı yürümek imkânsızlaşır. | Uzun ve yüksek orta dalgalar oluşur. Çatlaklar öne doğru kırılır. köpükler uçuşur. |
| 9 | strong gale | Kuvvetli fırtına | 41-47 | Bazı binalarda hasarlar olur. Baca kapakları sökülür, kiremitler uçar. | Dalgalar yükselir, yuvarlanmaya başlar. Serpintiler görüşü düşürür. |
| 10 | storm | tam fırtına | 48-55 | Ağaçları köklerinden söker, binalarda büyük hasar oluşur. | Pek yüksek dalgalar, dalga tepeleri devrilecek gibi uzun ve kesif köpük sahaları oluşur. Denizin yüzeyi beyazdır. Görüş çok azdır. |
| 11 | violent storm | çok şiddetli fırtına (bora) | 58-63 | Yaptığı hasar çok geniştir. Karada pek rastlanmaz. Ardından bereketli yağmurlar getirir. | Çok yüksek dalgalar olur. Küçük gemiler dalgaların arasında bazen görülmez. Deniz yüzü beyaz köpüklerle kaplıdır. Görüş çok bozuktur. |
| 12 | hurricane, tropical cyclone | kasırga, tropikal siklon (orkan) | 64+ | Büyük tahribat yapar. Daha çok ekvatoral bölgelerde rastlanır. | Hava köpük ve serpinti ile doludur, deniz bembeyazdır. Görüş tamamen kaybolmuştur. |
Kaynakça
- ^ "National Meteorological Library and Archive Fact sheet 6 — The Beaufort Scale" (PDF). Met Office. Archived from the original (PDF) on 2 October 2012. Retrieved 13 May 2011
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2020.
