İçeriğe atla

Beşik tonoz

Toulouse'daki Saint-Sernin Bazikilası'nda beşik tonoz.

Beşik tonoz, kemer profiline göre yarım daire veya sivri kesitli olabilen tek bir eğriden oluşan tonoz türü.[1] Genelde yarım daire kesitli, silindirik içbükey bir örtü oluşturacak şekilde kullanılır. En basit tonoz türü olan beşik tonoz, temelde yan yana koyulan kemerlerden ibarettir.

Beşik tonozun ağırlığının oluşturduğu yük, taşıyıcı duvarlara aktarılır ve bu da duvarları yanlara doğru iten bir itme kuvveti oluşturur. Bu sorunu çözmek için birtakım mekanizmalar geliştirilmiştir. En basit yöntem, duvarların kalınlığını artırmak veya duvarı destekleyici demir gergiler payandalar inşa etmektir.[1][2] Başka bir çözüm, birbirine paralel birden fazla beşik tonozu yan yana inşa etmektir. Böyle durumlarda bina içindeki duvarlara olan itme kuvveti karşılıklı olarak dengelenirken, yine de en dıştaki duvarların kalın olması veya payandayla desteklenmesi gerekir. Alternatif olarak, Roma İmparatorluğu döneminde geliştirilen, birbiriyle dik açıda kesişen iki beşik tonozdan oluşan çapraz tonoz, daha ince taş işçiliği gerektirse de yükü yalnızca üzengi noktalarına aktardığından duvarın tamamının kalınlaştırılması ihtiyacını ortadan kaldırmaktadır.

Antik Mısır'dan itibaren kullanılmış olan bir tonoz türüdür. 19. yüzyılda daha hafif inşaat materyallerinin yaygınlaşmasıyla itme sorunu azalmış, garlar gibi büyük yapılarda beşik tonozlar tekrar kullanıma dönmüştür.[3]

Kaynakça

  1. ^ a b "TONOZ". TDV İslâm Ansiklopedisi. 3 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2024. 
  2. ^ Understanding architecture : its elements, history, and meaning
  3. ^ "Vault". Encyclopedia Britannica. 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kurtkulağı Kervansarayı</span>

Kurtkulağı Kervansarayı, Ceyhan'ın 12 km güneydoğusunda Kurtkulağı mahallesi'ndedir. Adana Müzesinde bulunan kervansaray kitabesine göre eser 1659'da Hüseyin Paşa tarafından yaptırılmış olup, mimarı Mehmed Ağa'dır. Adana-Halep kervan yolu üzerindeki Kurtkulağı menzilinde bulunan kervansaray, bir Osmanlı menzil handır. Kervansaray bir kale sağlamlığında gayet kalın ve sağlam duvarlara sahiptir. 2006 yılında restore edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Köprü</span> iki yakayı birbirine bağlayarak yolu bir yandan ötekine eriştirmek için yapılan yapı

Köprü, nehir ve vadi gibi geçilmesi güç bir engelin iki kıyısını bağlayan veya herhangi bir engelle ayrılmış iki yakayı birbirine bağlayan veya trafik akımının, başka bir trafik akımını kesmeden üstten geçmesini sağlayan yapıdır.

<span class="mw-page-title-main">Gül Camii</span> İstanbulun Ayakapı semtindeki Bizans İmparatorluğu döneminden kalma dinî yapı

Gül Camii veya Azize Teodosya Kilisesi, İstanbul'un Ayakapı semtindeki Bizans İmparatorluğu döneminden kalma ve fetihten sonra camiye dönüştürülmüş bir dinî yapıdır. Eski adı ve yapım tarihi hakkında kesin bilgiler olmamakla birlikte 10. ya da 11. yüzyılda yapıldığı tahmin edilmektedir.Bu kilise, Bizans tarafından inşa edilen en yüksek kilise olarak bilinir. İkonoklazm akımı sırasında Büyük Saray'ın ana girişi Halki Kapısı üzerindeki İsa ikonasının indirilmesine karşı çıktığı için öldürülen Theodosia adlı kadının kutsal emanetlerinin bu kiliseye konduğu ve bu kilisenin Aya Theodosia olduğuna inanılır.

<span class="mw-page-title-main">Alsancak Garı</span> Konak, İzmirdeki ana tren istasyonu

Alsancak Garı, eskiden Punta Garı, İzmir'in Konak ilçesi Mimar Sinan Mahallesi ile Umurbey Mahallesi arasında yer alan TCDD'ye ait hemzemin ana tren istasyonudur.

<span class="mw-page-title-main">Kırkgöz Kemeri</span>

Kırkgöz Kemeri ya da Roma dönemindeki adıyla Limyra Köprüsü, dünyadaki en eski basık kemerli köprülerden biridir. 360 m uzunluğundaki bu taş köprü Antalya iline bağlı Finike ilçesin Hasyurt mahallesi sınırları içinde yer alan antik bir Likya kenti olan Limyra'da Alakır Çayı üzerine kurulmuştur. 5,3:1 ok oranındaki 26 adet kemer, köprüye oldukça yassı bir görünüm vermektedir. Bu yassılık oranına köprü yapımı tarihinde daha sonra yüzyıllarca ulaşılamayıp ancak Geç Ortaçağ döneminde yapılan yapılarda ulaşılabilmiştir. Teknik ve tarihi bakımdan olağanüstü önemine rağmen Kırkgöz Kemeri köprüsü veya diğer adıyla Limyra Köprüsü Türkiye'de çok az bilinir. Yapının gittikçe harabeye dönüşmesi, Alman Arkeoloji Enstitüsü'nü 1970'li yıllarda bugüne dek yapılan tek saha araştırmasını yapmaya sevketmişti.

<span class="mw-page-title-main">Kemer (mimarlık)</span>

Kemer, mimarlıkta iki sütun veya ayağı birbirine üstten yarım çember, basık eğri, yonca yaprağı vb. biçimlerde bağlayan ve üzerine gelen duvar ağırlıklarını, iki yanındaki ayaklara bindiren tonoz bağlantıdır. Kemerler ilk olarak MÖ 2. binyılda Mezopotamya mimarisinde görülmüş, sistematik kullanımı ise bu tekniği çeşitli mimari yapılara ilk kez uygulayan Romalılarla başlamıştır.

Kapu Camii, Konya'da 17. yüzyıl Osmanlı dönemine ait tarihi cami. Şehirdeki Osmanlı camileri arasındaki en büyük camidir. Merkez Karatay ilçesi, Sarraflar caddesi üzerindeki caminin mülkiyeti Vakıflar Genel Müdürlüğü'ne ait olup, Karatay Müftüğülüğü'ne bağlı olarak faal durumdadır.

<span class="mw-page-title-main">Aziziye Camii</span> Konya, Türkiyede bir cami

Aziziye Camii, Konya'da 17. yüzyıl Osmanlı dönemine ait tarihi camidir.

Antik Roma Tiyatrosu, Roma İmparatorluğu döneminde İspanya'dan Orta Doğu'ya kadar imparatorluk sınırları içindeki pek çok yerde inşa edilmiş tiyatro yapılarının adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Haydarpaşa Camii</span>

Haydarpaşa Camii veya eskiden Azize Katerina Kilisesi, Lefkoşa'nın kuzey kesiminde yer alan bir camidir. Kirlizade Sokağı'nda yer almaktadır. Lefkoşa'daki eski Frenk (Latin) katedrali olan Ayasofya'dan sonra en önemli Gotik yapıdır. Harry Charles Luke tarafından adadaki en güzel Gotik yapı örneklerinden birisi olarak tanımlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Yeni Cami (Lefkoşa)</span> Kuzey Lefkoşada yer alan bir cami

Yeni Cami, Lefkoşa'nın kuzey kesiminde yer alan bir camidir. İçinde bulunduğu Yenicami Mahallesi'ne adını verir. Mevcut cami 1898-1899 yılında tamamlanmış olup, yanında bulunan ve günümüze kalıntıları ulaşan eski cami ise kiliseden çevrilmişti.

Ayn Minare Cami veya bilinen adıyla Aynı Minare Cami, Diyarbakır'da Akkoyunlular dönemine ait cami.

<span class="mw-page-title-main">Safa Camii</span> Diyarbakırda yer alan bir cami

Safa Camii ya da bilinen diğer adıyla Parlı Camii, Diyarbakır'ın Sur ilçesinde yer alan tarihî bir camidir. Ayrıca Şeyh Safâ, İpariye, İparla, Palo adlarıyla da anılır.

<span class="mw-page-title-main">Església de Sant Corneli i Sant Cebrià d'Ordino</span> Andorrada yer alan bir kilise

Església de Sant Corneli i Sant Cebrià d'Ordino, Ordino, Andorra'da yer alan bir kilisedir. 2003 yılından bu yana Andorra Kültür Mirası'nda kayıtlı bir miras varlığıdır.

<span class="mw-page-title-main">Església de Sant Miquel de la Mosquera</span> Encampta tarihi bir kilise

Església de Sant Miquel de la Mosquera, Encamp, Andorra'da bulunan bir kilisedir. Andorra Kültür Mirası'nda kayıtlı bir miras varlığıdır. 16. yüzyılda inşa edilmiş ve 18. yüzyılda yenilenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Església de Sant Serni de Llorts</span>

Església de Sant Serni de Llorts, Llorts, Ordino Parişi, Andorra'da bulunan bir kilisedir. Andorra Kültür Mirası'nda kayıtlı bir miras varlığıdır. 17. yüzyılda inşa edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Çapraz tonoz</span>

Çapraz tonoz, haçvari tonoz, geçme tonoz veya haç tonoz, iki beşik tonozun dik olarak kesişmesiyle oluşan tonoz türü. Bu tür tonozlarda itme kesişim hattına odaklandığından, tonozun yalnızca dört köşeden desteklenmesi yeterlidir.

<span class="mw-page-title-main">Danimarka mimarisi</span>

Danimarka mimarisi, arkeolojik buluntularla zengin bir şekilde ortaya çıkarılan Viking dönemine dayanan bir geçmişe sahiptir. Orta Çağ'da, ülke genelinde önce Romanesk, ardından Gotik kiliseler ve katedrallerin ortaya çıkmasıyla mimarinin temelleri sağlam bir şekilde atılmıştır. Taşa erişimin az olması nedeniyle, tuğla sadece kiliseler için değil, aynı zamanda surlar ve kaleler için de tercih edilen inşaat malzemesi haline geldi.

<span class="mw-page-title-main">Amasya Sabuncuoğlu Tıp Ve Cerrahi Tarihi Müzesi</span>

Amasya Sabuncuoğlu Tıp Ve Cerrahi Tarihi Müzesi; Amasya ilinde yer alan ve eski bir bimarhanede yer alan müzedir.

<span class="mw-page-title-main">Sasa Bey Hamamı</span>

Sasa Bey Hamamı ya da Şehir Hamamı, Akhisar'daki bir hamamdır. Sasa Bey tarafından 15. yüzyılda yaptırılan hamamın erkekler ve kadınlar bölümü vardı. Günümüzde kadınlar bölümü kısmen yıkılmış olup kullanılmazken erkekler bölümü faaldir.