İçeriğe atla

Beş Megilot

        
Yahudilik

Beş megilot veya Beş tomar (İbranice: חמש מגילות, Hameş megilot), Tanah'ın üçüncü ana bölümü olan Ketuvim'in içinde bulunur. Bu beş tomar, Ezgiler Ezgisi, Rut kitabı, Ağıtlar, Vaiz ve Ester kitabıdır. Bu beş kitap kısmen kısa ahit kitapları olup Yahudi geleneğinde birlikte gruplandırılmışlardır.

Ayinsel kullanım

Beş megilotun bulunduğu dolap. Ester kitabı en soldakidir.

Bu beş megilanın (tomarın) hepsi geleneksel olarak birçok Yahudi cemaatinde sinagoglarda bir yıl diliminde belirli zamanlarda okunmaktadır. Tanah'ın basılı versiyonlarında yazıldığı sırayla Pesah'tan başlayarak sinagoglarda bayramlarda okunur.

Ezgiler Ezgisi (İbranice: Şir ha-Şirim; שיר השירים) özellikle Aşkenazlar başta olmak üzere bazı cemaatlerde Pesah'ta Şabat'ta okunur. Mizrahi cemaatlerinin çoğunda ise her Şabat'a girişte okunur. Ayrıca Pesah sofrasının sonunda okunması da sıkça görülen adetlerdendir. İtalyan Yahudileri, ilk Pesah akşamında Maariv denen akşam duasında ve ikinci Pesah gününün sabahında okurlar.

Rut kitabı (רות), özellikle Aşkenazlar başta olmak üzere bazı cemaatlerde Şavuot'ta Tevrat okunmadan önce okunur. Bazıları ise akşamları Tikkun ile birlikte okur. Kimisi de hiç okumaz.

Ağıtlar kitabı (İbranice: Eikhah veya Kinnot; איכה) tüm Yahudi cemaatlerince 9 Av'da okunur.

Vaiz (İbranice: Kohelet; קהלת) özellikle Aşkenazlar başta olmak üzere bazı cemaatlerde Sukot'ta Şabat'ta halka açık şekilde okunur. Bazı cemaatlerde ise hiç okunmaz.

Ester kitabı (אסתר) tüm Yahudi cemaatlerince Purim bayramında okunur. Halka açık bir şekilde biri Purim gecesi diğeri ise ertesi sabah olmak üzere iki kere okunur.

Sinagogda okunduğu zaman bu beş kitap melodik vurgularla okunur. Cemaatlerin çoğunda kutsama sadece Ester kitabından önce ve sonra yapılır. Vilna Gaon'un geleneğini benimseyen bazı cemaatler ise diğer dört megiladan önce de kutsama gerçekleştirir.

Yukarıda da anlatıldığı üzere geleneksel olarak megilaların sadece ikisi tüm Yahudi cemaatleri tarafından okunur; bunlar Purim'de Ester ve 9 Av'da Ağıtlar kitaplarıdır. Diğer megilaların Üç hac bayramında okunması gelenekleşmiş olmasına rağmen evrensel bir kural değildir. Aşkenazlar açısından bu kitapların okunması ulu bir hareket sayılırken çoğu Sefarad Yahudisi bu üç kitabı hac bayramıyla bağdaştırmaz. Aynı durum, Sefarad geleneklerinden etkilenmiş Hasid Yahudiliği için de geçerlidir.

Diğer kullanımları

Megila her beş tomar için kullanılan bir terim olmasına rağmen tek başına kullanıldığında genelde Ester kitabını tarif etmektedir. Megila kelimesi, şaka yoluyla uzun hikâyeleri tasvir etmek için de kullanılmaktadır.[1]

Melodik vurgu

Melodik vurgulamalar el yazması tomarlarda bulunmamasına rağmen basılı kitaplarda yer almaktadır ve Musa'nın beş kitabındaki vurgulamalarla aynıdır. Fakat melodinin söylendiği ton tomardan tomara farklılıklar gösterir. Ester kitabı neşeli bir havayla söylenirken Ağıtlar kitabı matem havasında söylenir. Geleneksel olarak Vaiz, Rut ve Ezgiler Ezgisi kitapları da şenlik içinde söylenir.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Leo Rosten's The Joys of Yiddish

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yahudilik</span> tek tanrılı etnik bir İbrahimî din

Yahudilik, Yahudi milletinin kolektif inancını, kültürünü, hukukî kurallarını ve medeniyetini içeren etnik bir dindir. İlk İbrahimî din olmasının yanı sıra insanlık tarihindeki en eski dinler arasında da yer alan Yahudilik, monoteizm temelli dinlerin ilk örneğidir. Yahudilik, riayetkâr Yahudiler tarafından "Avraham'ın YHVH ile yaptıkları sözleşmenin bir ifadesi" olarak yorumlanır. Geniş metinleri ve uygulamaları, çeşitli teolojik pozisyonları ve örgütlenme biçimlerini kapsayan Yahudilik, bir İbrani felsefi görüşü olmakla birlikte aynı zamanda bir dünya görüşüdür. Torah, Tanah'ın bir parçasıdır ve Midraş ile Talmud gibi ikincil metinlerle birlikte temsil edilen tamamlayıcı bir sözlü geleneğin parçasıdır. Dünya çapındaki toplam 14 ila 15 milyon takipçisi ile Yahudilik, en büyük onuncu dindir.

<span class="mw-page-title-main">Hamursuz Bayramı</span> Mısır’da kölelikten kurtarılan Antik İsraillilerin göçünü anan Yahudi bayramı

Pesah, Fısıh veya Hamursuz Bayramı, bir Yahudi bayramı ve festivalidir. Mısır'da kölelikten kurtarılan Antik İsraillilerin göç hikâyesini anar. Pesah, Yahudi takvimindeki Nisan ayının 15. günü başlar, bu tarih Kuzey Yarım Küre’de bahara denk gelir ve bayram 7 veya 8 gün kutlanır. Yahudi bayramları arasında en çok kutlanan bayramlardan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Yahudi ayin sistemi</span>

Yahudilikte günde üç vakit dua etme mecburiyeti vardır. Bunlar sabah (şahrit), öğlen (minha) ve akşam (arvit) dualarıdır. Hafta arası ve hafta sonları için okunan bu dualar sidur adı verilen yaklaşık 500 sayfalık bir dua kitabında bulunur. Kitabın yarısı yaklaşık 300 sayfa olmak üzere sabah, öğlen ve akşam üç defada okunur. Geri kalan 200 sayfa ise cumartesi günleri okunur.

<span class="mw-page-title-main">Sinagog</span> Musevi ibadethanesi

Sinagog veya havra, Yahudilik inancına inanan Yahudi ve Samirilerin ibadet etmek için gittikleri ibadethane.

Targum İkinci Kudüs Tapınağı döneminden Orta Çağ'ın başlarına kadar geçen süreçte yazılıp derlenmiş Tanah'ın Aramice tercümesidir. Zamanında iki farklı Yahudi kültürü merkezi olan İsrail toprakları ve Babil'de yazılmış iki farklı tercüme bulunur. Bu iki toplumun da lingua franca'sı Aramice'ydi.

Sefaradlarca Zeved habat Aşkenazlarca Simhat bat denen Yahudilikte yeni doğan kız çocuklarına isim koyma törenidir.

El Salvador'daki Yahudilerin tarihi 19. yüzyılın başında Sefarad Fransa Yahudileri'nin ülkeye gelmesiyle başlayıp ardından II.Dünya Savaşı'nda gelen Aşkenazlarla devam etmiştir.

Yahudilerin Cebelitarık'taki varlığı 650 yıldan fazladır. Zaman zaman baskılara maruz kalmışlarsa da genelde Cebelitarık Yahudileri bölgede kalkınmış olup şehrin en büyük dini azınlığını oluşturur. Yahudiler Cebelitarık kültürüne, savunmasına ve hükûmetine katkıda bulunmaktadır.

Kore'de hatırı sayılır büyüklükteki Yahudi cemaati Kore Savaşı dönemine denk gelir; bu dönemde, bölgedeki komünizmle baş eden ABD önderliğindeki savaşta Kore ordusunda yüzlerce Yahudi asker bulunmaktaydı. Yahudi din görevlisi olarak orduda yer alan Chaim Potok Kore'deki deniyimlerini The Book of Lights and I am the Clay isimli kitabında aktardı.

Kohen Yahudiler'de baba tarafından Tora'daki Aaron (Harun)'un torunlarıdır.

Taanit, Aşkenazların deyişiyle taanis veya Klasik İbranice'de ta'anith, Yahudilik'te oruç anlamına gelir. Yahudilik'te orucun bir veya birden çok amacı olabilir. Orucun gerekçeleri arasında şunlar bulunur:

Musta'arabi Yahudiler, bugün Mizrahi olarak adlandırılan Arapça konuşan Yahudilere denir. Bu Yahudiler, 1492'de İspanya'dan kovulan Ladino konuşan Yahudilerin dindaşları olan Musta'arabilerin yanına varmasından önce, Orta Doğu ve Kuzey Afrika'daki geniş Arap Dünyası'nda yaşadılar.

Süleyman'ın Ezgiler Ezgisi ya da sıkça bilinen adıyla Ezgiler Ezgisi, Süleyman'ın Ezgisi veya Neşideler Neşidesi, Tanah'ın son bölümünü oluşturan Ketuvim'deki Beş megila kitaplarından biridir. Latincedeki Vulgat versiyonunda Canticum Canticorum ya da kısaca Canticles olarak bilinir. Yunanca Septuagint'te ise Āisma āismatōn ya da kısaca Āisma denir.

Ağıtlar kitabı peygamber Yeremya tarafından şiirsel bir kitap olarak yazılan Tanah'ın Ketuvim kitabında bir metindir. MÖ 6. yüzyılda Kudüs ve Tapınağın yıkılmasına karşı tutulan yasla ilgilidir.

Ester kitabı, Tanah'ın Ketuvim kitabının içinde bulunan beş megiladan biridir. Ester kitabı bir Yahudi bayramı olan Purim'in kökenini oluşturur. Bayram sırasında metnin tamamı, ilki bayramın başladığı akşam ve diğeri ertesi sabah olmak üzere iki kere okunur.

Yahudilikte matem Yahudiliğin klasik Tora ve rabbani metinlerindeki minhag ve mitsvaların bileşiminden türemiştir. Matemin uygulanış şekli, Yahudi cemaatinden Yahudi cemaatine çeşitlilik gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Purim</span>

Purim, antik Pers İmparatorluğu'nda yaşayan Yahudilerin, Haman'ın onları öldürme planından kurtuluşunun anısına kutlanan bir bayramdır. Bu hikâye Tanah'ın Ester kitabında anlatılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Simha Tora</span>

Simha Tora, bir yıllık toplu Tora okuma döngüsünün sona erdiğini ve yeni döngünün başladığını işaret eden kutlamadır. Simha Tora, Yahudi Kutsal Kitap Günleri olan Şemini Atzeretlerden biridir. Kutlama, Sukot bayramına müteakip Tişri ayında gerçekleşir.

<span class="mw-page-title-main">Şavuot</span>

Şavuot, Sivan ayının 6. günü kutlanan bir Yahudi bayramıdır. Genelde Mayıs ya da Haziran ayının ilk yarısına denk gelir. Şavuot, Tanrı’nın Sina Dağı’nda toplanan İsrail milletine Tevrat’ı vermesinin yıl dönümünü anar. Tevrat’ta Şavuot ve Tanrı’nın Tevrat’ı göndermesi arasındaki ilişki açık olmamasına rağmen, Şavuot, üç hac festivalinden biridir. Omer’in Sayılması’nın Sefirat ha Omersonuçlandığını gösterir. Şavuot’un tarihi direkt olarak Hamursuz Bayram’ıyla bağlantılıdır. Tevrat’ın verdiği talimata göre, yedi haftalık ‘Omer’in sayılması’ Şavuot ile sonuçlanır. Günleri ve haftaları saymak olan bu davranış, Tevrat’ın gönderilmesine duyulan şevki ve beklentiyi anlatır. Hamursuz Bayramı’nda Yahudiler, Firavun’un kölesi olmaktan kurtarıldı; Şavuot’ta ise bu millet, Tevrat’la birlikte, Tanrı’ya hizmet etmeye bağlanmış bir millet oldu. Şavuot, İsrailliler tarafından oldukça bilinen ve kutlanan bir festivalken, diaspora Yahudiler, bu festivali çok bilmezler. Yahudi kanunlarına göre, İsrail’de bir gün, diasporada iki gün olarak kutlanır. Reformist cemaatler bir gün olarak kutlar

<span class="mw-page-title-main">Bizans İmparatorluğu'ndaki Yahudilerin tarihi</span>

Bizans Yahudileri, genelde Romanyotların oluşturduğu Bizans İmparatorluğu'nda yaşayan Yahudilerdir. Bizans İmparatorluğu kurulmadan önce bu topraklarda bulunan Yahudiler zamanla ya başka ülkelere göç etmiş ya da yerlerinde kalan Yahudiler 13. yüzyıldan sonra Osmanlı tebaasına girmiştir. Romanyotlar ise zamanla diğer Yahudi mezhepleri içinde asimile olmuştur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.