İçeriğe atla

Bazmavep

Mayıs 1843 tarihli ilk sayının kapağı

Bazmavep (ErmeniceԲազմավէպ, "Politik tarih") Ermeni araştırmalarına yer veren bilimsel dergidir. İtalya'da Mıhitarist manastırı tarafından yayımlanır. Robert H. Hewsen'e göre ilk Ermenice bilimsel dergidir.[1] Dergi aynı zamanda hâlâ yayında olan en eski Ermenice dergidir. Kapriyel Ayvazyan ve Gevont Alişan tarafından Mayıs 1843'te kuruldu.[2][3] Sahak Chemchemean derginin mevcut baş editörüdür.

İlk dönemlerinde dergi iki haftada bir yayımlanmak üzere çıktı. Daha çok okurları aydınlatma, günlük yaşamı daha iyi hâle getirecek öneriler sunma ve ekonomik ve politik meseleler hakkında bilgi verme üzerine kuruluydu. Bu dönemlerde dini ve ahlâki meselelere ilişkin yazılar daha fazlaydı. Sonrasında bilim ve teknik gelişmeler hakkında bilgi verme, coğrafi ve arkeolojik bilinç uyandırma amacı güdüldü. 1860'ta Ermeni araştırmalarına yer veren bilimsel bir dergi halini aldı. Yirminci yüzyıl sonrasında Ermeni dünyası meselelerine (Ermeni Kırımı gibi) ağırlık verildi. Günümüzde geniş bir kapsamda (tarih, dilbilim, sanat, eğitim) yayın faaliyetine devam etmektedir.

Kaynakça

  1. ^ Hewsen, Robert H. (2001). Armenia: A Historical Atlas. Chicago: University of Chicago Press. s. 147. ISBN 0-226-33228-4. 
  2. ^ Hacikyan, Agop Jack; Gabriel Basmajian; Edward S. Franchuk (2005). The Heritage of Armenian Literature: From the eighteenth century to modern times. Wayne State University Press. s. 57. ISBN 978-0-8143-3221-4. 
  3. ^ Bardakjian, Kevork B. (1976). The Mekhitarist contributions to Armenian culture and scholarship: notes to accompany an exhibit of Armenian printed books in the Widener Library, displayed on the 300th anniversary of Mekhitar of Sebastia, 1676-1976. Harvard University Library. OCLC 2708210. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dağlık Karabağ</span> Güney Kafkasyada bölge

Dağlık Karabağ, Güney Kafkasya'da, Küçük Kafkas Sıradağları'nda Azerbaycan'a ait ancak uzun yıllar Ermeni işgali altında kalmış tarihi bölge. 2020 yılında Dağlık Karabağın bir bölümü 2. Dağlık Karabağ Savaşı sırasında Azerbaycan tarafından geri alınırken kalan kısmı Rus barış güçleri denetiminde Ermeni kontrolünde bırakan 10 Kasım 2020 tarihli ateşkes anlaşması ile Ermenistan hükûmeti yenilgiyi resmen kabul etmiştir. Günümüzde Anti Terör Operasyonu sonrası Ermeni kontrolünde kalan kısımlar da Azerbaycan kontrolüne geçmesiyle bölgenin tamamı Azerbaycan hakimiyeti altındadır. 2. Dağlık Karabağ Savaşı sonrası, 90'lı yılların başında bölgeden zorla göç ettirilen Azerbaycanlıların dönüşü peyderpey sağlanırken aynı savaş ve 2023 yılındaki Anti Terör Operasyonu sonrası bölgede yaşayan Ermenilerin neredeyse hepsi Ermenistan'a göç etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Hankendi</span> Azerbaycanda şehir

Hankendi veya Stepanakert Azerbaycan'ın Dağlık Karabağ bölgesinde bir hayalet şehirdir. 2023 Azerbaycan harekâtına kadar şehir, ayrılıkçı Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin kontrolü altındaydı ve başkenti olarak işlev görüyordu. Şehir, Karabağ dağ sırasının doğu yamaçlarında, Karkar Nehri'nin sol kıyısında, bir vadi içinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ya da kısaca Ermenistan SSC, Sovyetler Birliğini oluşturan Sovyet cumhuriyetlerinden biriydi. Bu dönemden önce bağımsız Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti bazen "Birinci Ermeni Cumhuriyeti" olarak adlandırıldığı için Ermenistan SSC bazen "İkinci Ermeni Cumhuriyeti" olarak adlandırılır. 37 rayondan oluşan ve başkenti Erivan olan Ermenistan SSC, Sovyetler Birliği Komünist Partisi'nin Ermenistan kolu olan Ermenistan Komünist Partisi tarafından yönetiliyordu.

Alban Havari Kilisesi veya Alban Apostolik Kilisesi, MS 313 yılından başlayarak, bugünkü Azerbaycan topraklarında varlığını sürdürmüş eski Albanya devletinin bağımsız bir Ortodoks kilisesidir.

<span class="mw-page-title-main">Hayk</span>

Hayk veya Haig, ayrıca Hayk Nahapet olarak da bilinir, Ermeni mitolojisinde Ermeni milletinin kurucusu ve atası olarak kabul edilen kişidir. Hikâyesi Horenli Musa tarafından yazılan Ermenistan Tarihi kitabında anlatılır.

<span class="mw-page-title-main">Vaspurakan Krallığı</span>

Vaspurakan Krallığı, Büyük Ermenistan Krallığı'nın ilk ve en büyük eyaletiydi ve daha sonra Orta Çağ'da Van Gölü merkezli bağımsız bir krallık oldu. Günümüzde doğu Türkiye ve kuzeybatı İran'da yer alan tarihsel bölge, Ermeni medeniyetinin beşiği olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Surp Garabet Manastırı</span>

Surp Garapet Manastırı Türkiye'nin Muş ilinin yaklaşık 30 km kuzeybatısındaki Taron bölgesinde bulunan ve 4. yüzyılında inşa edilmiş olan tarihî bir Ermeni manastırı. 1915 Ermeni kırımı'nda vandalize edilmiştir ve sonra ise yıkılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İberya (thema)</span> Bizans bölgesi (Thema)

İberya theması, 11. yüzyılda çoğu Gürcistan toprağını içeren Bizans İmparatorluğu theması.

<span class="mw-page-title-main">Amerikalı Ermeniler</span>

Amerikalı Ermeniler, Ermeni kökenli ABD vatandaşları veya sakinleri. Rusya Ermeniler' inden sonra Ermeni diasporasındaki en büyük ikinci toplululuktur. ABD'ye ilk büyük Ermeni göçleri, on dokuzuncu yüzyılın sonlarında ve yirminci yüzyıl başlarında meydana geldi. 1890'lardaki Hamidiye katliamlarından ve 1915'teki Ermeni Kırımı'ndan sonra binlerce Ermeni, Osmanlı İmparatorluğu'nu terk ederek ABD'ye yerleşti. 1960'lar ve 1980'ler arasında ise siyasi istikrarsızlık sebebiyle Lübnan, İran, Suriye ve Türkiye'den ABD'ye göçler gerçekleşti. Aynı dönemde Sovyetler Birliği'nden göçler de başlayarak 1980'lerin sonunda ve 1991'de Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından artarak devam etti.

<span class="mw-page-title-main">Haçatur Abovyan</span> Ermeni yazar, aktivist ve akademisyen (1809-1848)

Haçatur Abovyan, Ermeni yazar ve 19. yüzyılın başlarında ulusal halk figürü. 1848'de gizemli bir şekilde kayboldu ve sonunda ölü olduğu tahmin edildi. O bir eğitimci, şair ve modernleşmenin savunucusudur. Modern Ermeni edebiyatının babası olarak nitelendirilen sanatçı, "Ermenistan'ın Yaraları" adlı eseriyle hatırlanıyor. 1841'de yazılmış ve 1858'de ölümünden sonra yayınlanan bu kitap, modern Ermeni dilinde, Klasik Ermenice yerine Erivan lehçesine dayanan bir Doğu Ermenicesi dili kullanılarak yayınlanan ilk romandır.

<span class="mw-page-title-main">Ermeni Mahallesi</span> İsrail Devletinde yerleşim birimi

Ermeni Mahallesi, Kudüs'ün duvarlarla çevrili Eski Şehir'in dört mahallesinden biridir. Eski Şehir'in güneybatı kısmında yer almakta ve Sion Kapısı ile Yafa Kapısı'yla mahalleye girilebilmektedir. Eski Şehir'in toplamda %14'ünü kaplayarak 0.126 km² alana sahiptir. 2007 yılına göre 2 bin 424 nüfusa sahiptir. Her iki kriterde de Yahudi Mahallesi ile karşılaştırılabilir. Ermeni Mahallesi, Hristiyan Mahallesi'nden Davud Sokağı ve Yahudi Mahallesi'nden Habad Sokağı ile ayrılmıştır.

Türkiye Cumhuriyeti'nin şu anki topraklarının doğu kısmı, Ermenilerin atalarının anavatanların bir parçasıydı. Ermeni nüfusu ile birlikte, Ermeni Kırımı sırasında ve sonrasında Ermeni kültür mirasının büyük bir kısmının, Türk hükûmeti tarafından yok edilmesi hedeflenmiştir. 1914'te Osmanlı İmparatorluğu'nda bulunmuş pek çok kilisenin ve manastırın günümüzde yalnızca birkaç yüz tanesi hala ayakta durmaktadır ve bu binaların birçoğu çöküş tehlikesi altındadır. Hala açık ve işleyen yapılar genellikle İstanbul'da bulunur.

<span class="mw-page-title-main">University of Chicago Press</span>

University of Chicago Press, ABD'deki en büyük ve en eski üniversite basınından biridir. Chicago Üniversitesi tarafından işletilmektedir ve Chicago Stil El Kitabı, sayısız akademik dergi ve akademik alanlarda ileri düzey monografiler de dahil olmak üzere çok çeşitli akademik başlıklar yayınlamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Arminiya</span>

Arminiya Ostikanatı veya Arminiya Emirliği olarak da bilinen Arminiya Müslüman Araplar tarafından Büyük Ermenistan, İberya Krallığı ve Albanya topraklarına verilen ve 7. yüzyılda bu bölgelerin fethedilmesinin ardından kullanılan siyasi ve coğrafi bir terimdir. İslam fetihlerinin ardından başta haraç karşılığında Arminiya eyaletini temsil etmesine ve Ermenilerin savaş zamanlarında sadakatine izin vermesine rağmen, Halife Abdülmelik ibn Mervan başkenti ile bir ostikan başkanlığında bölgeyi doğrudan Arap yönetimine bağlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Artsah Krallığı</span>

Artsah Krallığı, Syunik, Artsah, Gardman ve Geğarkunik topraklarında Orta Çağ'da kurulmuş bir vassal Ermeni krallığıdır. Çağdaş kaynaklar buna Haçın Melikliği adını vermiştir. Kraliyet'in Haçın hanedanı, eski Syunid hanedanının bir koluydu ve ana kalesinden sonra Haçın olarak adlandırıldı. Krallık Hovhannes-Senekerim 1000 yılında kraliyet unvanını kazandığında ortaya çıktı.

Grigori Magistros, Ermeni prensi, dilbilimci, bilgin ve kamu görevlisiydi.

<span class="mw-page-title-main">Tigranakert (Artsah)</span> Azerbaycanda bir arkeolojik sit

Tigranakert, aynı zamanda Artsah Tigranakerti, Azerbaycan'ın Ağdam Rayonu'nda bulunan, Helenistik Dönem'den kalma yıkık bir Ermeni şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Hasan Celalyan Hanedanı</span>

Hasan Celalyan Hanedanı, 1214'ten itibaren günümüzdeki aşağı Karabağ, Dağlık Karabağ ve Sünik'in küçük bir kısmını kapsayan Haçın bölgesini yöneten bir Ermeni hanedanıydı Adı Haçın'dan bir Ermeni feodal prens olan Hasan Celalüddevle'den 'dan gelmektedir. Hasan Celalyan ailesi, Selçuklu Türkleri, Persler ve Moğolların yanı sıra diğer Ermeni prensleri ve Haçın melikleri tarafından bölgedeki yabancı egemenliği boyunca birkaç yüzyıl boyunca özerkliğini koruyabilmişlerdir. Bölgede Ermeni bağımsızlığının son kalesini elinde tuttuklarını kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Tovma Artsruni</span> 9.ve 10. yüzyıl Ermeni tarihçi

Tovma Artsruni, dokuzuncu yüzyıldan onuncu yüzyıla kadar olan bir Ermeni tarihçisi ve Artsrunik Hanesinin Tarihi'nin yazarıdır. Dört ciltlik eser, verilen başlığın aksine, üyesi olduğu Artsruni kraliyet ailesinin tarihi ile Van Gölü yakınındaki kökenlerini anlatmakla kalmıyor, aynı zamanda Ermenistan tarihini de kapsamlı bir şekilde ele almaktadır.

Robert H. Hewsen Güney Kafkasya'nın antik tarihi üzerinde uzmanlaşmış Amerikalı tarihçi ve Rowan Üniversitesi'nde tarih profesörüydü. Hewsen’in Armenia: A Historical Atlas (2001) adlı kitabı, Ermeni araştırmaları için önemli bir eser olarak kabul edilmektedir.