İçeriğe atla

Bazgireti Kilisesi

Koordinatlar: 41°22′15″K 42°07′00″D / 41.37083°K 42.11667°D / 41.37083; 42.11667
Bazgireti Kilisesi
Harita
Temel bilgiler
KonumMaden, Şavşat
Koordinatlar41°22′15″K 42°07′00″D / 41.37083°K 42.11667°D / 41.37083; 42.11667
İnançDoğu Ortodoks Kilisesi
MezhepGürcü Ortodoks Kilisesi
DurumHarabe, kalıntılar
Mimari
Mimari türTek nefli kilise
Mimari biçimGürcü mimarisi
TamamlanmaOrta Çağ
Özellikler
MalzemelerTaş

Bazgireti Kilisesi veya Badzgireti Kilisesi (Gürcüce: ბაძგირეთის ეკლესია), tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı ve eski adı Bazgireti olan Maden köyünde Orta Çağ'da kalma Gürcü kilisedidir. Bulunduğu mevkiden dolayı Sazgireli Kilisesi (საზგირელის ეკლესია) olarak da bilinir.[1]

Tarihçe

Bazgireti köyünün bulunduğu Şavşeti, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biriyidi. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü, 16. yüzyılın ikinci yarısının hemen başında Gürcü yönetiminden ele geçirmiştir. Osmanlı idaresinin bu bölgede kurduğu Şavşat sancağının ilk beylerinden biri de İosebiti adında bir Gürcü beyi (tavadi) idi.[2] Köyün Gürcü nüfusunun Osmanlı döneminde Müslüman olmasıyla Bazgireti Kilisesi cemaatini ve işlevini yitirmiş ve harabeye dönmüştür. Bazgireti köyünün nüfusu 1886 ve 1922 nüfus tespitlerinde de Gürcü olarak kaydedilmiştir.[3][4] Günümüzde yıkılmış olan kilseye definecilerin de zarar verdiği bilinmektedir. Sazgireli olarak anılan mevki meskun bir yer olmayıp Bazgireti Kilisesi'nin hayvancılıkla uğraşan kişiler ve önemli bir kavşakta bulunmasından dolayı da yolcular için inşa edildiği tahmin edilmektedir.[5]

Mimari

Bazgireti Kilisesi, Bazgireti köyünün batısında, deniz seviyesinden 2.430 metre yükseklikte yer alır. Sarımsı renk taşlarla harç kullanılarak düzlenmiş bir alanda inşa edilmiştir. Büyük ölçüde yıkık olan kilise, dikdörtgen planlı (10 x 9 m) ve tek nefli bir yapıdır. Derin yuvarlak formlu bir apsis olduğu kalıntılarından tespit edilmiştir. Dolgu duvar tekniğinde inşa edilmiş olan duvarların iç ve dış yüzey taşları sökülmüş, köylüler tarafından çeşitli yapıların inşasında kullanılmıştır. Güney tarafından bitişik biçimde inşa edilmiş olan yapının kalıntıları da günümüze ulaşmıştır. Kilise kalıntıları belli bir seviyeye kadar toprağın altında kalmıştır. Doğu ve kuzey duvarlarının bugüne kalan kısımlarının yüksekliği 1 metreyi bulur. Diğer duvarlar ise daha alçak seviyede olup yıkıntılar altında kalmıştır. Güney taraftaki bitişik yapının duvarları daha aşağı seviyededir.[1][5][6] Bu kiliseden 1904 yılında köyü gezmiş olan Nikolay Marr da söz etmiştir. Kilise bu tarihte de yıkık haldeydi, içi ve etrafı yıkıntılarla doluydu. Marr kiliseyi dikdörtgen planlı ve yuvarlak forma sahip apsisli küçük bir yapı olarak tarif etmiştir. Giriş kapısı güneyde yer alıyordu.[7]

Kaynakça

  1. ^ a b 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2015 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2016, s. 67. 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
  2. ^ Şavşeti (შავშეთი), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikidze, Cemal Karalidze, Batum, 2011, s. 16. 19 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-407-11-6.
  3. ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Batum oblastı" - Sıra no: 1450". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2023. 
  4. ^ "Nurşen Gök, "Artvin Livası'nın Anavatan'a Katılışı Sırasındaki Durumuna İlişkin Belgeler", Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı: 41, Mayıs 2008, s. 89-104" (PDF). 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Ocak 2023. 
  5. ^ a b Şavşeti (შავშეთი), Mamia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Şota Mamuladze, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikidze, Cemal Karalidze, Batum, 2011, s. 85-86. 19 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-407-11-6.
  6. ^ Tao-Klarceti: Tarihsel ve Kültürel Anıtlar (ტაო-კლარჯეთი: ისტორიისა და კულტურის ძეგლები), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 163, ISBN 978-9941-478-17-8.
  7. ^ Niko Mari, Şavşeti ve Klarceti Gezi Günlükleri (შავშეთსა და კლარჯეთში მოგზაურობის დღიურები), Batum, 2015, s. 222. 9 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 9789941434112.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yaşarköy, Şavşat</span>

Yaşarköy, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Okrobageti Kilisesi</span>

Okrobageti Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı ve eski adı Okrobageti olan Köprülü köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Rabat Kilisesi olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Samtzkaro Kilisesi (Aşağı)</span>

Aşağı Samtzkaro Kilisesi, tarihsel Klarceti bölgesindeki Gürcü kiliselerinden biridir. Günümüzde Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı ve eski adı Samtskaro olan Aşağı Irmaklar köyündedir.

Mere Manastırı, tarihsel Tao-Klarceti bölgesinde erken Orta Çağ'da inşa edilmiş Gürcü manastırıdır. Yeri tam olarak tespit edilememiş olan manastırın inşa edildiği yer günümüzde Artvin ili sınırları içinde kabul edilmektedir.

Tsihisdziri Kilisesi, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı ve eski adı Tsihisdziri olan Kayadibi köyünde Orta Çağ'dan kalma bir Gürcü kilisesidir.

Yukarı Samtzkaro Kilisesi, tarihsel Klarceti bölgesindeki Gürcü kiliselerinden biridir. Günümüzde Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı ve eski adı (Yukarı) Samtzkaro olan Yukarı Irmaklar köyündedir.

Tavzeti Kilisesi veya Tauzeti Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı Meşeli köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Bugün Okurlar adını taşıyan Tavzeti adlı yerleşimin ibadet yeriydi.

Kokoşauri Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı Susuz köyünde Orta Çağ'da inşa edilmiş Gürcü kilisesidir. Adını Kokoşauri mahallesinden alır.

Dabaketili Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı ve eski adı Dabaketili olan Yaşarköy'de Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.

Meria Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı ve eski adı Meria olan Veliköy'ün sınırları içinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir. Bulunduğu mahalleden dolayı Molohori Kilisesi olarak da bilinir.

Ube Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı ve eski adı Ube olan Oba köyünde Orta Çağ'da inşa edilmiş bir Gürcü kilisesidir. Bulunduğu yer itibarıyla Vanisa Kilisesi olarak da bilinir.

Devadzeler Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı ve eski adı Daba olan Erikli köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Devadzeler mahallesinin kilisesi olduğu için bu adla anılır. Bu yapı, Devadzeler'in diğer adına istinaden Devieti Kilisesi olarak da bilinir.

Cvarebi Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı ve eski adı Cvarebi olan Şalcı köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kilisesidir.

Ahaldaba Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı ve eski adı Ahaldaba olan Tepeköy'de Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir.

Tzepta Kalesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı ve eski adı Ustamisi olan Eskikale köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Başkale adıyla günümüzde Eskikale'nin bir mahallesi olan Tzepta (წეფთა), eskiden ayrı bir köydü ve kale de bu köyün adını taşmaktadır. Eskikale köyünün eski adından dolayı Ustamisi Kalesi olarak da bilinir.

Tzepta Kalesi Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı Eskikale köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Günümüzde Eskikale köyünün Başkale adıyla mahallesi olan Tzepta köyündeki Tzepta Kalesi'nin içinde yer alır.

Hozabiri Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Çihishevi olan Yanıklı köyünün sınırları içinde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Hozabiri Kilisesi, eski Hozabiri köyünün kilisesiydi ve bundan dolayı bu adla anılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Svirevani Kilisesi</span> Artvin Şavşat Dutlu Köyü Orta Çağ Gürcü Kilisesi

Svirevani Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı ve eski adı Svirevani olan Dutlu köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir. Surevani Kilisesi olarak da bilinir.

Goraşeti Kilisesi, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı ve eski adı Goraşeti olan Kutlu köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kiliseydi.

Dasamobi Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı ve eski adı Dasamobi olan Dereiçi köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kiliseydi. Bu yapı günümüze ulaşmamıştır.