İçeriğe atla

Bayram Paşa

Bayram Paşa
Osmanlı Sadrazamı
Görev süresi
2 Şubat 1637 - 26 Ağustos 1638
Hükümdar IV. Murad
Yerine geldiğiTabanıyassı Mehmed Paşa
Yerine gelenTayyar Mehmed Paşa
Kişisel bilgiler
Doğum İstanbul
Ölüm 26 Ağustos 1638
Celab, Urfa
Evlilik(ler) Hanzade Sultan

Bayram Paşaya da Ladikli Bayram Paşa olarak da bilinir (ö. 26 Ağustos 1638), IV. Murad saltanatında 2 Şubat 1637 - 26 Ağustos 1638 tarihleri arasında bir yıl altı ay yirmi iki gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır. Aynı zamanda I. Ahmed'in kızı Hanzade Sultan'ın eşidir.[1][2] İstanbul'un Bayrampaşa ilçesi onun adını taşımaktadır.

Hayatı

İstanbul doğumlu ve Türk asıllıdır.[3][4][5][6][7] Aslen Samsun'un Ladik ilçesinden olup babasının adı tarihi kaynaklarda ‘Kurt Ağa’ olarak geçmektedir.[6][7]

Enderun'da eğitim gördü. Çıkışta çuhadar-ı şehriyari oldu. 1621'de ilk defa yeniçeri ağası olarak tayin edilmekle beraber bir gün sonra tenzil edilip "turnacıbaşı" olarak görev verildi. 1623 yılında da Yeniçeri Ağası olmuştur.[6][7] Aynı yıl içinde Yeniçeri Kethüdası olarak atanan Bayram Paşa, I. Ahmed'in kızı Hanzade Sultan'la evlenmiştir.[1][2][7] Bayram Ağa böylece “damad-ı şehriyari” (padişah damadı) olarak Osmanlı Tarihi’nde bir ilke imza atmıştır. Tarihçi Reşat Ekrem Koçu’ya göre; Turnacıbaşı rütbesinde bir subayın, vezirlik makamına çıkmadan bir sultanla evlenmesi oldukça istisnai bir durumdur. Bir rivayete göre bunun tek nedeni, Bayram Ağa’nın emsalsiz bir erkek güzeli olması. Son derece yakışıklı bir erkek olan Bayram Paşa, Hanzade Sultanı kendisine aşık etmeyi başarmış ve Hanzade Sultan’ın teklifi ile tutkulu aşk evlilikle noktalanmıştır.[7]

Haziran 1626'da Mısır valiliğine atandı.[4][6][7] Bayram Paşa valiliği boyunca Mısır halkı tarafından, sevilen, saygı duyulan bir isim olmuştur. 1628 yılında İstanbul’a çağrılan Bayram Paşa, kubbe veziri yapılmıştır.[7] Ancak bu dönemde veziriazam Hüsrev Paşa’nın, Bayram Paşa’ya yönelik entrikaları sonucu Bayram Paşa azledilerek, hapse atılacaktır. Hapiste yaklaşık bir hafta kalan Bayram Paşa, padişah IV. Murad tarafından önce hapisten çıkarılmış, daha sonra eski görevine yeniden getirilmiştir.[7] 1635 yılında altıncı vezirlikten ikinci vezirliğe yükselen Bayram Paşa, sarayda büyük bir nüfuza sahip olmuştur. Sultan dördüncü Murad’ın Revan Seferi sırasında sadaret kaymakamlığı (başbakan vekilliği) yaparak, sefer boyunca padişah ve sadrazamın yerine İstanbul’u yönetmiştir.[6][7]

IV. Murad saltanatında 2 Şubat 1637'de Tabanıyassı Mehmed Paşa'nın azli ile sadrazamlığa yükseldi.[6] Bayram Paşa, Osmanlı’nın İran ve Bağdat seferleri sırasında aktif rol almıştır.[7] Bayram Paşa sadrazamlığı sırasında şair Nef'i'yi idamı ettirmesi ile de tanınmaktadır. IV. Murad 'ın, Nef'i'den bir daha hicviye yazmaması istemesinden sonra Nef'i, sözünü tutmamış ve IV. Murad 'ın eniştesi Bayram Paşa'yı hicvetmiştir. Bayram Paşa'nın isteği üzerine padişah, Nef'i'yi idam ettirmiştir.[6] Şair Nef'i, sarayın odunluğunda öldürüldükten sonra cesedi Sarayburnu'ndan denize atılmıştır. Öte yandan bir kısım tarihçi padişaha çok yakın olan bir şairin, sadrazam tarafından idam ettirilemeyeceğini ileri sürmektedir.[7]

Padişahın Bağdat Seferi sırasında, Ağustos 1638'de Urfa yakınlarında Celab mevkiinde aniden ölmüştür.[6][7] Bir kalp krizi ya da beyin kanaması sonucu öldüğü tahmin edilmektedir.[7] Bayram Paşa’nın kabri, İstanbul’un Haseki semtinde bulunan Keçi Hatun Mahallesi’nde kendi yaptırdığı külliyenin içinde bulunmaktadır.[6][7]

Değerlendirilmesi

Naima tarihinde[8] IV. Murat'in onu çok takdir ettiğini ve vefatından sonra çadırına girip ağladığını bildirir ve sonra bu çadırda padişaha gelenek üzere takdim edilecek hediyeleri (zırh gömlek, miğfer, samur kürk takımlı giyecekleri) görüp yine ağlayarak

Hayıf sad hayıf ki böyle kadirşinas bir vezirden ayrıldım, Böyle bir vezir az bulunur.

deyip ruhuna dualar etmiştir.

Mehmet Süreyya Sicil-i Osmani'de şöyle değerlendirmektedir:[4]

Tedbirli, gayretli, padişaha sadık ve doğru idi.

Uzunçarsılı'nın değerlendirmesine göre:[3]

Tedbirli ve iyi idareli bir devlet adamı idi.

Eserleri

İstanbul'da günümüzde ilçe olan Bayrampaşa onun bu mevkide bulunan çiftliği adına ithaf edilerek kurulmuştur.

Büyük hayır sahibi olup şu hayır eserleri bulunmaktadır:[9]

  • İstanbul'da türbesi, tekkesi, sebili, mektebi ve medresesi bulunan bir külliyesi vardır.
  • Kayseri'de mevlevihanesi bulunmakta idi.
  • Birecik'te Top Dōkümhanesi kurdurmuştur.
  • Niğde'de eski harap bir hani yıktırarak yerine yeni bir han ve dükkanlar inşa ettirmiştir.
  • Adana yakınlarında Çakıt hanını yaptırmıştır.
  • Konya Ereğlisi'nde Ekmekçioğlu Ahmet Paşa ve Seyitgazi Dilaver Paşa tarafından başlatılan fakat yarım kalan hanları tamamlatmıştır. -
  • Rumeli de bulunan "Eğri Dere Kalesi"nin onarımını yaptırdığı için bu kalenin "Bayram Paşa Hisarı" olarak anıldığı başlandığını Evliya Çelebi yazmıştır.
  • İstanbul'da yapılması düşünülen nüfus sayımı için şehrin etrafındaki surların iç ve dışındaki düzensiz ve usulsüz yapılan yerleşmeleri istimlak ettirip yıktırmış, tarihi surları tamir ettirmiş ve dış duvarlarını boyattırmıştır.
  • İstanbul'un Fatih'te bir cami; Ayasofya civarında bir konak; Kuzguncuk'ta bir yalı yaptırmıştır.

Popüler kültürdeki yeri

  • 8 Ekim 2015'te başlayan Muhteşem Yüzyıl Kösem adlı Türk dizisinde Bayram Paşa karakterini Asil Büyüközçelik canlandırmıştır.

Kaynakça

  1. ^ a b Uluçay, M. Çağatay (1992). Padişahların kadınları ve kızları. 3. baskı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0461-3. OCLC 36028164. 
  2. ^ a b Anrep, Natalia von (2016). Mahidevran die Frau des Sultans : Tragik und Ende der Sultanin Mahidevran, Gemahlin von Sultan Suleiman dem Prächitgen. Lychatz Verlag. Leipzig. ISBN 978-3-942929-36-3. OCLC 936193883. 
  3. ^ a b Uzunçarsılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım, XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.385-386
  4. ^ a b c Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicil-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.1 say.65 [1]
  5. ^ Bazı kaynaklar Amasya doğumlu olduğunu beyan etmektedirler.
  6. ^ a b c d e f g h i "BAYRAM PAŞA". TDV İslâm Ansiklopedisi. 14 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2022. 
  7. ^ a b c d e f g h i j k l m n "BAYRAMPAŞA BELEDİYESİ". web.archive.org. 27 Aralık 2015. 27 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2022. 
  8. ^ Naima Tarihi. C.2 s.331
  9. ^ Bayrampaşa Portalı[]

Dış bağlantılar

  • Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım, XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.385-386
  • Buz, Ayhan, (2009) Osmanlı Sadrazamları, İstanbul: Neden Kitap, ISBN978-975-254-278-5,
  • Danişmend, İsmail Hami, (2011), İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi 6 Cilt, İstanbul:Doğu Kütüphanesi, ISBN 9789944397681
  • Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.1 say.36 [2]
Siyasi görevi
Önce gelen:
Tabanıyassı Mehmed Paşa
Osmanlı Sadrazamı
2 Şubat 1637 - 26 Ağustos 1638 		Sonra gelen:
Tayyar Mehmed Paşa

İlgili Araştırma Makaleleri

Kara Ahmed Paşa,, Kanuni Sultan Süleyman döneminde 6 Ekim 1553 ile 28 Eylül 1555 tarihleri arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır. I. Selim'in en küçük kızı ve Kanuni Sultan Süleyman'ın en küçük kız kardeşi Fatma Sultan'ın eşidir.

Hadim Mesih Mehmed Paşa III. Murad saltanatı döneminde 1 Kasım 1585-14 Nisan 1586 döneminde sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Siyavuş Paşa, IV. Mehmed saltanatında 21 Ağustos 1651 - 27 Eylül 1651 ve 5 Mart 1656 - 26 Nisan 1656 tarihleri arasında iki kez toplam iki ay yirmi dokuz gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır. 1641 - 1642 döneminde Kaptan-ı Derya'lık da yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Serdar Ferhat Paşa</span> 43. Osmanlı sadrazamı

Serdar Ferhat Paşa, III. Murad saltanatı döneminde 1 Ağustos 1591-4 Nisan 1592 tarihleri arasında yaklaşık sekiz ay, 16 Şubat 1595-7 Temmuz 1595 tarihleri arasında da yaklaşık dört ay sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Çerkes Mehmet Paşa IV. Murad saltanatının devlet idaresinin Valide Kösem Sultan'ın elinde olduğu ilk dönemlerinde 3 Nisan 1624 - 28 Ocak 1625 tarihleri arasında dokuz ay yirmi beş gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Tabanıyassı Mehmed Paşa IV. Murad saltanatında 18 Mayıs 1632 - 2 Şubat 1637 tarihleri arasında dört yıl sekiz buçuk ay sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Tayyar Mehmed Paşa, IV. Murad saltanatında 26 Ağustos 1638 - 24 Aralık 1638 tarihleri arasında 3 ay 28 gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Kemankeş Kara Mustafa Paşa IV. Murad saltanatının son yıllarında ve Osmanlı Padişahı İbrahim saltanatının ilk yıllarında, 23 Aralık 1638 - 31 Ocak 1644 tarihleri arasında beş yıl bir ay sekiz gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Sultanzade Civankapıcıbaşı Mehmed Paşa Osmanlı Padişahı Sultan İbrahim saltanatında 31 Ocak 1644 - 17 Aralık 1645 tarihleri arasında bir yıl on ay on yedi gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Nevesinli Salih Paşa, Osmanlı Padişahı İbrahim saltanatında 17 Aralık 1645 - 16 Eylül 1647 tarihleri arasında bir yıl dokuz ay sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kara Musa Paşa</span> 75. Osmanlı sadrazamı

Kara Musa Paşa, İbrahim saltanatında 16 Eylül 1647 - 21 Eylül 1647 tarihleri arasında beş gün sadrazam unvanını taşımış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Kara Dev Murad Paşa IV. Mehmed saltanatında 21 Mayıs 1649 - 5 Ağustos 1650 ve 11 Mayıs 1655 - 19 Ağustos 1655 tarihleri arasında iki kez, toplam bir yıl, beş ay, yirmi dört gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Melek Ahmed Paşa</span> 79. Osmanlı sadrazamı

Melek Ahmed Paşa IV. Mehmed saltanatında 5 Ağustos 1650 - 21 Ağustos 1651 tarihleri arasında bir yıl on yedi gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

Ağa Yusuf Paşa III. Ahmed saltanatında, 20 Kasım 1711 - 12 Kasım 1712 tarihleri arasında on bir ay yirmi iki gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamı.

Darendeli Cebecizade Mehmet Paşa I. Abdülhamid saltanatında, 5 Ocak 1777 - 1 Eylül 1778 tarihleri arasında bir yıl beş gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

Yeğen Seyyid Mehmed Paşa I. Abdülhamit saltanatında, 25 Ağustos 1782 - 31 Aralık 1782 tarihleri arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

Turnacızade Silahdar Ali Paşa II. Mahmud saltanatında 30 Mart 1823 - 13 Aralık 1823 tarihleri arasında dokuz ay dört gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Nişli Mehmet Paşa. 1763-1764 döneminde kaptan-ı derya ve birçok askeri görev ve eyalet valiliği yapmış olan Osmanlı devlet adamı.

Atike Sultan ya da Burnaz Atike Sultan Osmanlı padişahı I. Ahmed'in kızı; IV. Murad, I. İbrahim ve Şehzade Kasım'ın kız kardeşidir.

Hanzâde Sultan Osmanlı padişahı I. Ahmed'in kızıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.