İçeriğe atla

Bay-Tal sumu

Baytal sumu
Бай-Тал сумузу (Tıva Türkçesi)
Бай-Талский сумон (Rusça)
Ülke Tuva
BölgeTuva
İdare
 • Belediye başkanıAydıs Kunzuk
Yüzölçümü
 • Toplam22,33 km²
Nüfus
 • Toplam1.864
Zaman dilimiUTC+07.00 (DAZD)

Baytal sumu (Tuva Türkçesi: Бай-Тал сумузу), Tuva Cumhuriyeti'nde Baytayga kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir. Belde anlamında sumu sözü kullanılmakta olup sumu idari merkezi de Baytaldır. 2020 yılı nüfusu 1864 kişidir. Bay-Tal belediyesinin idari merkezi ve tek nüfuslu yerleşimi de Baytaldır.

Söz tanımı ve sözkökü

Tıva'da köy ve kasaba türü yerleşimler için ködee suur denilmektedir. İlçe, belediye, belde türüne karşılık olarak ise sum, rayon adlandırmaları kullanılır. Baytal sözü, Tıva Türkçesinde Bay - Tal olarak söylenir. Bay, Eski Türk dilindeki zengin, bol, bereketli anlamına gelirken ; tal sözü ise söğüt, dal anlamlarına gelir. Baytal, çok söğütlü yer anlamına gelmektedir.

Önceden köy alanında pek çok ve sık söğüt ağaçları vardı. Tavşan, sığır ve koyun sürüsü girince söğüt kalmamıştır. Bununla ilgili olarak şöyle bir kojamık (türkü) var:

Höy-le çılgı izi kirgeş,
Çide bergen Bay-la-Tandı.
Kodan çılgı ottap kirgeş,
Közülbeyn baar Bay-la-Tandı.

Coğrafya

Baytal sumu veya Baytal sumuzu, Baytayga bölgesi ve Tıva Cumhuriyeti'nin batısında yer alır. Baytal, Kuzeydoğuda Teeli, doğu ve güneydoğu da Şuy, kuzeybatıda Karagöl köyü ve batıda Altay Cumhuriyeti ile çevrilidir.

Yerleşim Kemçik akarsuyu yakınında yer almaktadır. Buradan Baytal kanalı başlıyor. Mahalleleri : Biçe-Şuy,Daştıg Tey, Ooraş Kara Sug, Turalıg, Şındazın, Elezinnig-Hovu.

Sokakları

Drujba, Konstantin Toyun, Lenin, Mir, Möngülek.

Turizm rekreasyonları

Baytal alanında Tıvada en büyük ikinci yükseklik olan Möngülek taygası (3485 m) vardır ve dünyada tanınan Şivilig şifalı su kaynağına sahip Şivilig yaylası da buradadır. Şivilig, halk arasında en meşhur şifa kaynaklarından biridir. "Şivi", çam ağacı türlerinden "Ladin" gibi bir ağaç türüdür. Gerçekten de çok çeşitli iğne yapraklı ağaçlar vardır. Radon suları periferik sinir sistemi, kardiyovasküler sistem ve hareket organları hastalıklarının tedavisinde dış kullanım için tavsiye edilir. Mineralize radon sularının endikasyonları, toplam iyon-tuz bileşimine bağlı olarak genişler ve esas olarak sindirim sistemi hastalıkları ile ilişkilidir.[1]

Nüfus

Toplam Nüfusu 2020 yılı — 1864 kişi.

Yıllara göre kişi sayısı:

20022010201120122013201420152016201720182020[2]
20091786178217401721174617871785182618281864

Altyapı

Ortaokul, anaokulu, kültür evi, sum (belediye) yönetimi bulunur.

Tarım

«Bay-Tal» Sibirya Gıda Firması, Bay-Tal Tarım Birliği.

Telefon operatörleri

3 telefon operatörü bulunur — Bilayn, MTS, Megafon.

Tanınan kişiler

  • Hürgülek Kongar: (d. 15 Mart 1924, Bay-Tal., Tıva Halk Cumhuriyeti - ö. 6 Ocak 1996, Kızıl şehri), Sovyet devri Tıva şarkıcı (soprano), tiyatro oyuncusu, Rusya Halk Sanatçısı.
  • Aylanmaa Damıran Baylakkızı: Höömeyci, multi-enstrümentalist, Tıva Cumhuriyeti Onur Sanatçısı, 28 Temmuz 1975'te Bay-Tal'da doğmuştur.

Kaynakça

  1. ^ "Şivilig Turizm Merkezi". 14 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ "Nüfus". 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2021. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sarıg-Sep</span>

Sarıg-Sep Tuva Türkçesi: Сары́г-Сеп — köyü, Tuva Cumhuriyeti'nin Kaa-Hem İlinin merkezi olan köy ve sumdur. Büyük Yenisey veya Kaa-Hem akarsuyu boyunca bulunur. Nüfusu yaklaşık 6.000 kadardır.

<span class="mw-page-title-main">Tuva Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span> SSCBe bağlı bir özerk devlet

Tuva Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, — Altay Dağları-Sayan Dağları dolayında 10 Ekim 1961 tarihinde kurulan 31 Mart 1992 tarihinde yıkılan ve Sovyetler Birliği'nin özerk bir cumhuriyeti.

Baytal — Rusya'da Tıva Cumhuriyetinde Baytayga idari biriminde bir köy. Baytal Teeli köyünden güney yönde 16 km uzaklıktadır. 2007 sayımına göre köy nüfusu 2.084'tür.

<span class="mw-page-title-main">Bay Tayga</span>

Bay Tayga – Doğu Sibir'in en büyük dağ sırtlarından birisi. Yüksekliği 3485 metre. Möngün Tayga'nın sonrasında, ikinci sırada yer alır.

Alaş yaylası dağı - Tuva Cumhuriyeti'nin Bay Tayga kojununda bir dağ.

Teeli sumu, Tuva Cumhuriyeti'nde Baytayga kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir. Belde anlamında sumu sözü kullanılmakta olup sumu idari merkezi de Teeli kasabasıdır. 2020 yılı nüfusu 3.265 kişidir. İdari merkez ve sumuzun en önemli yerleşim yeri Teeli'dir. Teeli idari birimi içine Teeli merkezi, Hemçik, Nayıral (Drujba) köyleri de girer.

Kızıldag sumu, Tuva Cumhuriyeti'nde Baytayga kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir. Belde anlamında sumu sözü kullanılmakta olup sumu idari merkezi de Kızıldağdır. 2020 yılı nüfusu 771 kişidir. Kızıl-Dag belediyesinin idari merkezi ve tek nüfuslu yerleşimi de Kızıldağdır.

Şuy sumu, Tuva Cumhuriyeti'nde Baytayga kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir. Belde anlamında sumu sözü kullanılmakta olup sumu idari merkezi de Şuydur. 2020 yılı nüfusu 1800 kişidir. Şuy kırsal belediyesinin idari merkezi ve tek nüfuslu yerleşimi de Şuydur.

<span class="mw-page-title-main">Kara-Höl sumu</span>

Kara-Höl sumu — Tuva Cumhuriyeti'nde Baytayga kojuununa bağlı kırsal yerleşim durumunda bir belediye idari birimidir. Belde, belediye anlamında sum sözü kullanılmakta olup sumun idari merkezi de Kara-Höl köyüdür. 2020 yılı nüfusu 1348 kişidir. İdari merkez ve beldenin tek yerleşim yeri Kara-Höl'dür.

Eer-Havak sumu, Tuva Cumhuriyeti'nde Baytayga kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir. Belde anlamında sumu sözü kullanılmaktadır. İki yerleşim alanı olup Eer-Havak köyü ve Drujba köyüdür. Yönetim merkezi - Drujba.

Hemçik sumu, Tuva Cumhuriyeti'nde Baytayga kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir. Belde anlamında sumu sözü kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Handagaytı(sum)</span>

Handagaytı sumu, Tuva Cumhuriyeti'nde Övür kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir. Belde anlamında sumu sözü kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Dus-Dag (sum)</span>

Dus Dag sumu, Tuva Cumhuriyeti'nde Övür kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir. Belde anlamında sumu sözü kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Solçur (sum)</span>

Solçur sumu — Tuva Cumhuriyeti'nde Övür kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir. Sınır bölgesinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Azas (sum)</span>

Azas sumu — Tuva Cumhuriyeti'nde Toju kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir.

<span class="mw-page-title-main">Balıktıg (sum)</span>

Balıktıg sumu — Tuva Cumhuriyeti'nde Teregöl kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir.

<span class="mw-page-title-main">Kargı (sum)</span>

Kargı sumu — Tuva Cumhuriyeti'nde Teregöl kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir.

<span class="mw-page-title-main">Emi (sum)</span>

Emi sumu — Tuva Cumhuriyeti'nde Teregöl kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir.

<span class="mw-page-title-main">Tal (köy)</span>

Tal — Tuva Cumhuriyeti'nde Teregöl kojuununa bağlı Balıklı beldesinin merkezi olan köydür.

<span class="mw-page-title-main">Beldir Çazı</span>

Beldir Çazı — Tuva Cumhuriyeti'nde Teregöl kojuununa bağlı Kargı beldesinin yönetim merkezi olan köy.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.