İçeriğe atla

Batı Gürcistan Seferi (1703)

Batı Gürcistan Seferi (1703), Osmanlı İmparatorluğu tarafından Batı Gürcistan'daki haraç devletlerine (İmereti, Guria ve Megrelya) karşı gerçekleştirilen askeri bir seferdi. Görünüşte İmereti'deki güç mücadelesini padişahın adayı lehine sonuçlandırmak için yapılan bu önemli askerî harekât Kafkasya'daki değişken sınır bölgesinde Osmanlı politikasına yansıyan bir değişikliğin habercisiydi ve huzursuz Gürcü tebaası arasında imparatorluk otoritesini sağlamlaştırmayı amaçlıyordu. Maliyetli sefer İstanbul'daki hoşnutsuz birliklerin isyanını kışkırtarak Sultan II. Mustafa'nın tahttan indirilmesine katkıda bulundu. Yeni Osmanlı hükûmeti seferi durdurdu ve Batı Gürcistan'ın iç kesimlerinin büyük bir kısmından çekildi. Osmanlı, Karadeniz kıyı şeridini ve kıyıya yakın birçok kaleyi elinde tutuyordu.

Batı Gürcistan krallık-prenslikleri Rus İmparatorluğu'nun desteği umuduyla Osmanlı'ya ödedikleri haracı kestiler. Osmanlılar, asi Gürcü prenslerini derhal cezalandırmaya ve boyun eğdirmeye karar verdi. Başkomutan olarak orduya Erzurum beylerbeyi Halil Paşa önderlik etti. Osmanlılara Kral Simon'un kardeşi Giorgi de eşlik ediyordu. Ağustos 1703'te Osmanlı ordusu İmereti Krallığı'na üç taraftan saldırıya geçti : Halil Paşa Guria'yı istila etti ve Batum'u ele geçirdi, İshak Paşa Zekari Geçidi üzerinden İmereti'ye yöneldi, Osmanlı donanması da Megrelya'ya asker çıkardı. Abhazya Prensi Şervaşidze de taraf değiştirerek Osmanlı'ya destek verdi. Giorgi-Malakia Abaşidze Osmanlı'ya karşı savaşa önderlik etti. Ülkenin başlıca feodal beylerini topladı ve Osmanlı akınlarına karşı geçitleri kapattı. Osmanlılar her adımda şiddetli bir direnişle karşılaştı. Guria Prensi III. Mamia Gurieli Halil Paşa'ya bağlılığını ilan etti, Giorgi Lipartiani'ye kızan Prens Mikeladze de Osmanlılara katıldı ve kapatılan yolları açtı. Osmanlılar Zekari yolundan Hanistskali vadisinden geçerek Kakashidi yakınlarında aceleyle inşa edilen kaleyi alıp Bağdati'ye girdiler, burada Thmel Kalesi'ni inşa ettiler ve bir Osmanlı garnizonu yerleştirdiler.

Osmanlı ordusu Samegrelo'da da başarılı oldu. Ruhi Kalesi'ni ele geçirdiler ve Anaklia Kalesi'ni inşa ederek içine garnizon yerleştiridiler böylece Karadeniz'de yeni bir tahkimat kurdular.

Padişah, Batı Gürcistan'ı tamamen kontrol altına almak için ilave birlikler gönderiyordu bu sırada Osmanlı Devleti'nde büyük bir isyan çıktı. (Edirne Vakası) Sultan II. Mustafa tahttan indirildi ve yerine III. Ahmed tahta çıktı. Yeni padişah isyanı bastırdı ama cezalandırma seferine devam etmeye imkânı yoktu. Giorgi-Malakia Abaşidze, Guria'da konuşlanmış Osmanlı ordusuyla müzakerelerde bulundu. Müzakerelere göre Gürcüler Şorapani kalesini yıktı ve rehineleri Osmanlılara teslim etti, İmereti'de VI. Giorgi tahta çıktı ancak Giorgi Abaşidze fiili hükümdar olarak kalmış geri dönen geri çekilen Osmanlılar Persati yakınlarında Gürcüler tarafından saldırıya uğramış ve mağlup edilmişlerdir. Göle Paşası öldürülmüş İshak Paşa ise yaralanmıştır.

Sonuçta Gürcülerin güçlü direnişi ve İstanbul'daki darbe sonucunda Osmanlılar, asıl amacı olan bölgenin nihai fethini gerçekleştiremediler ancak Batı Gürcistan'a büyük zarar verdiler: nüfusu dağıttılar, köyleri, kilise ve manastırları yıktılar ve Kutaisi, Poti, Anaklia, Ruhi ve Bağdati kalelerine garnizonlarını yerleştirdiler. Batum, Guria Prensliği'nden alındı. Gürcü seferi imparatorluğun doğu Avrupalı komşularında yankı buldu: 3 Ağustos 1703 tarihli mektubunda Ukraynalı Kazak İvan Mazepa, Rus hükûmetine Türklerin "Gürcistan topraklarında önemli bir yenilgiye uğradığını" ve Gürcistan'a karşı konuşlandırılacak ikinci bir ordunun hazır olduğunu bildirdi.

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kartli Krallığı</span>

Kartli Krallığı Batı Gürcistan'ın Kartli bölgesinde başkenti Tiflis olan Geç Orta Çağ / Yakın Çağ Gürcü monarşisidir. 1478 yılında Gürcistan Krallığı'nın dağılma süreciyle ortaya çıkmış ve Bagrationi Hanedanı'nın Kahetili kolunun başarısı sayesinde 1762 yılında komşusu Kaheti Krallığı ile birleşene dek varlığını sürdürmüştür. Bu dönemin çoğunda krallık Safevi hanedanlıklarının vasalıydı ancak belirli aralıklarla özellikle 1747 yılından sonra bağımsızlığını sürdürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Guria Prensliği</span> Devlet

Guria Prensliği, Gürcistan'da tarihi bir devlettir. Guria kelimesi Megrelce ve Lazca kökenli bir kelime olup kalp ya da merkez anlamına gelmektedir. Gürcistan'ın güneybatı bölgesi Guria'da - Karadeniz ve Küçük Kafkas sıradağları arasında - yer alır. 1463 yılından 1829 yılına kadar Gurieli hanedanı'nın 22 prensi tarafından yönetilmiştir. Gürcistan Krallığı'nın dağılmasından sonra ortaya çıkmış, sınırları Osmanlı İmparatorluğu ile çıkan sürekli çatışmalar sebebiyle değişken olmuş, 1829 yılında Çarlık Rusyası tarafından ilhak edilene kadar farklı derecelerle özerk olarak hüküm sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Megrelya Prensliği</span> Eski bir devlet

Megrelya Prensliği ya da Samegrelo Prensliği, Dadiani hanedanı tarafından Gürcistan'ın Megrelya bölgesinde kurulmuş eski bir devlettir. Bazı kaynaklarda adı Odişi Prensliği olarak da geçer.

<span class="mw-page-title-main">Samtshe Atabeyliği</span>

Samtshe Atabeyliği ya da Samtshe-Saatabago, Samtshe Prensliği olarak da bilinir, Gürcistan'ın Zemo Kartli bölgesinde hüküm sürmüş Orta Çağ Gürcü prensliğidir. 1268'de kurulan prenslik 1334 yılından itibaren "atabagi" unvanı taşıyan Gürcü hükümdarlar tarafından yönetilmiştir. En geniş sınırlara sahip olduğu dönemde sınırları Taşiskari’den Erzurum’a kadar uzanan Samtshe-Saatabago, Cavaheti’nin bir kısmı ile Eruşeti, Kola, Artaani, Acara, Tao, Klarceti ve Şavşeti bölgelerinden oluşuyordu. Osmanlıların eline geçtikten sonra Çıldır Eyaleti’ne dönüştürülen bölge, 1574 ve 1595 tarihli Osmanlı kayıtlarında Gürcistan Vilayeti olarak adlandırılmıştır.

Bejan Dadiani, 1715'ten öldüğü tarihe kadar Megrelya'nın prensliğini yapmış Dadiani hanedanı üyesidir. Babası IV. Giorgi'yi tahttan indirerek iktidara gelen Bejan, Osmanlı ajanları tarafından öldürülene kadar İmereti Kralı V. Alexander'ı ve Batı Gürcistan siyasetini domine etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">III. Mamia Gurieli</span>

III. Mamia Gurieli veya yaygın olarak bilinen adlarıyla Büyük Mamia Gurieli veya Kara Gurieli (შავი გურიელი, Şavi Gurieli) 1689'dan öldüğü tarihe kadar Guria'nın prensliğini yapmış Gurieli hanedanı üyesidir. Batı Gürcistan'daki savaşlarda çatışan Gurieli, 1701, 1711-1712 ve 1713-1714 tarihlerinde üç kez İmereti kralı olmuştur. Krallık yaptığı ilk dönemde, kayınpederi Giorgi Abaşidze'nin baskısıyla tahttan çekilmiştir. İmereti kralı olduğu sonraki dönemlerde, Imeretili VII. Giorgi ile kan davası içinde olmuştur. Gurieli öldüğünde yerine taht için rekabet ettiği VII. Giorgi geçmiştir.

III. Giorgi Gurieli 1669'dan 1684'e kadar Guria'nın prensliğini yapmış Gurieli hanedanı üyesidir. Ayrıca 1681-1683 yılları arasında İmereti'nin krallığını yapmıştır. Etkisi altına almaya çalıştığı Batı Gürcistan'daki iç savaşlara dahil olmuştur. Kaybettiği İmereti tahtını geri almaya çalıştığı savaşta öldürülmüştür.

IV. Giorgi Gurieli, 1714'ten 1726'ya kadar Guria'nın prensliğini yapmış Gurieli hanedanı üyesidir. 1714'te babası III. Mamia Gurieli, Giorgi'yi prens naibi olarak atamıştır. 1716'da kısa süreliğine İmereti kralı olmuş, ancak aynı yıl tahttan çekilmek zorunda kalmıştır. İmereti'den Guria'ya döndüğünde, annesi Elene ve kardeşi III. Kaihosro'nun de dahil olduğu yerel bir soylu grup Giorgi'ye darbe düzenlemiştir. Giorgi, Megrelya Prensi Bejan Dadiani ile barıştıktan sonra konumunu korumayı başarmıştır.

Malakia Gurieli, 1684-1685 yılları arasında ve 1689'da Guria'nın prensliğini yapmış Gurieli hanedanı üyesidir. I. Kaihosro Gurieli'nin küçük oğlu olan Malakia, 1684'te kardeşi III. Giorgi Gurieli'nin ölümüyle tahta geçti; ancak yeğeni II. Kaihosro Gurieli tarafından devrildi ve kör edildi. 1689'daki Osmanlı müdahalesiyle kısa süreli olarak yeniden tahta çıktı; ancak yetersizliği nedeniyle Guria'nın soyluları tarafından tahttan indirildi. Daha sonra rahip olan Malakia, Şemokmedi'nin Piskoposluğunu yaptı.

V. Giorgi Gurieli 1756-1758, 1765-1771 ve 1776-1788 yılları arasında Guria'nın prensliğini yapmış Gurieli hanedanı üyesidir.

II. Kaihosro Gurieli, 1685'ten öldüğü tarihe kadar Guria'nın prensliğini yapmış Gurieli hanedanı üyesidir. Guria hükümdarı olmak için kör ettiği amcası Malakia Gurieli ile rekabet etti. Güneybatı Kafkasya'nın bölgesel kontrolünü ele geçirmek isteyen Çıldır Eyaleti Osmanlı paşasının ajanları tarafından öldürüldü.

II. Giorgi Gurieli, 1564-1583 ve 1587-1600 yılları arasında Guria'nın prensliğini yapmış Gurieli hanedanı üyesidir. Babası Rostom Gurieli'nin ölümüyle tahta geçen Giorgi'nin saltanatı, komşu ülke Megrelya'daki Dadianiler ve bölge üzerindeki hak iddialarını arttıran Osmanlılar ile çatışma içinde geçti. Saltanatı 1583-1587 yılları arasında Megrellerin bölgeyi istilası ile kesintiye uğradı, ancak Osmanlı'nın desteğiyle yeniden tahta çıktı.

Ruhi Muharebesi 1779– İmereti Krallığı, Guria ve Megrelya Prensliği ordularından oluşan müttefik kuvvetler ve Osmanlı arasında gerçekleşen muharebededir. Osmanlı 1774 Küçük Kaynarca Antlaşması ile İmereti Krallığı'nın iç işlerine müdahale hakkını kaybetti. 1779 yılında İmereti ve müttefiki Megrelya Prensliği'ni hakimiyet altına almak için Abhazya Prensliği bölgesinden Megrelya'ya sefer düzenlediler. Abhazlar, Cikler, Alanlar, Çerkesler, Balkarlar ve Kırım Tatarları Osmanlı müttefiki olarak muharebeye katıldı. II. Katsia Dadiani, İmereti kralından destek çağrısında bulundu. I. Solomon, İmereti-Guria ordusuyla birlikte Dadiani'ye yardıma gitti. Osmanlılar Enguri Nehri'ni geçti ve Zugdidi'ye doğru ilerlediler. Ruhi Kalesi ve Zugdidi arasında gerçekleşen muharebe İmereti, Guria ve Megrelya müttefik ordusunun kesin zaferi ile sonuçlandı. Müttefikler birçok esir, ganimet ve savaş topunu ele geçirdi. Ruhi Muharebesi, Osmanlıların kuzeybatıdan Gürcistan'a yayılmasını uzun süre durdurdu.

<span class="mw-page-title-main">III. Bagrat (İmereti kralı)</span>

III. Bagrat (1495-1565) II. Aleksandre'nin oğlu 1510'dan 1565 tarihine kadar İmereti kralıdır.

<span class="mw-page-title-main">II. Giorgi (İmereti kralı)</span>

III. Giorgi III. Bagrat'ın oğlu. 1565'ten 1583'e kadar İmereti kralıdır.

<span class="mw-page-title-main">I. Solomon</span> İmereti Kralı

I. Solomon "Büyük", Bagrationi Hanedanı'ndan 1752'den 1765'e ve 1767'den 1784 yılında ölümüne dek İmereti kralıdır.

Simon, 1699-1701 yılları arasında İmereti kralıdır. İmereti Kralı IV. Aleksandre'nin gayrimeşru oğlu olarak İmereti'de taht talipleri arasındaki iç savaş sürmekteyken Kartli kralı I. Erekle'nin sarayında yetiştirildi. 1699'da Osmanlılar İmereti kralı Arçil'e karşı bir darbeyi destekledi ve Simon'u kral olarak atadı. Simon, güçlü prens Giorgi-Malakia Abaşidze'nin kızı Anika ile evlendi ancak kısa süre sonra Prens Giorgi ve ikinci kızı Tamar Simon'u Kartli'ye kovdu. Guria prensi III. Mamia Gurieli'nin desteğiyle Simon, yeniden tahta geçmeyi başardı ve Mamia'nın kız kardeşi ile evlendi. Ancak Prens Abaşidze, Mamia'ya İmereti tacını vadetti ve Simon'ı 1701'de sarayında öldürttü. Simon'un ölümü ve İmereti'de devam eden güç mücadelesi, 1703'te Batı Gürcistan'a karşı bir Osmanlı işgalini tetikleyecekti.

Giorgi-Malakia Abaşidze bir Gürcü soylusu ve VI. Giorgi olarak 1702'den 1707'ye kadar İmereti kralıdır. Önde gelen Abaşidze ailesinin bir üyesiydi.

IV. Aleksandre, Bagrationi Hanedanı'ndan, 1683'ten 1690'a ve yine 1691'den 1695'e kadar İmereti'nin kralıydı.

<span class="mw-page-title-main">VII. Giorgi (İmereti kralı)</span>

VII. Giorgi Bagrationi Hanedanı, 1707-11, 1712-13, 1713-16 ve 1719-1720 dönemlerinde İmereti kralıydı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.