İçeriğe atla

Batum Muharebesi

Batum Muharebesi
Türk Kurtuluş Savaşı Doğu Cephesi

Muharebenin haritası
Tarih18-19 Mart 1921
Bölge
Batum, Gürcistan
Sonuç Gürcü zaferi
Taraflar
Osmanlı İmparatorluğu Ankara Hükûmeti Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti
Komutanlar ve liderler
Osmanlı İmparatorluğu Kâzım Karabekir Giorgi Mazniaşvili
Güçler
Osmanlı İmparatorluğu 20,000 1.500 Asker
Kayıplar
200+ 84

Batum Muharebesi, 1921'de Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti ile Türkiye arasında Batum kentinde gerçekleşen muharebedir.

Arka planı

Bolşevikler karşısından tutunamayan Gürcistan hükûmeti, Ankara'daki elçileri Simon Mdivani'yi görevlendirerek Batum, Ahıska ve Ahılkelek'in Ankara Hükûmeti tarafından işgali talebini 8 Mart 1921'de sundu. Bunun üzerine Türk güçleri 10 Mart 1921'de Acara’nın Hulo ve Keda yöresine girmesinin akabinde 11 Martta da Batum’a girmeye başladı. Bu esnada Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti son bulmuş ve Sovyet yanlısı Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kurulmuştu. Yeni Gürcü hükûmeti, 16 Martta imzalanan Moskova Antlaşması uyarınca Batum'un Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetine bırakıldığını belirterek Türk güçlerinin Batum'u terk etmesini istedi. Bu esnada Batum'daki Bolşeviklerde, Sergey İvanoviç Kavtaradze önderliğinde revkom (ihtilalci komite) oluşturdu. Kazım Karabekir Paşa, Moskova Antlaşmasına uygun olmayacak şekilde Batum'un önemli mevkilerinin ele geçirilmesini emretmesi üzerine Türk birlikleri 17 Martta stratejik noktaları ele geçirmek için harekete geçerken, Batum Valisi Miralay Kazım Bey'de TBMM adına şehri ilhak ettiğini bildirdi. Aynı gün, Rus işgali nedeniyle Tiflis’ten Batum’a gelmiş olan Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti Hükûmeti Başkanı Noe Jordania ve diğer hükümet üyeleri ile beraber Batum limanında bindikleri gemiyle İstanbul'a giderek ülkeyi terk ettiler. Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin Sovyet Rusya'yı Batum'u işgale çağırması, Batum'da Bolşevik yanlılarının güçlenmesi ve Noe Jordania'nın Batum'u terk etmesinden sonra Gürcü ordusunun büyük kısmının yeni Gürcistan hükûmetinin yanında yer alması üzerine Türk güçleri ile General Giorgi Mazniaşvili komutasındaki Gürcü ordusuyla çatışmalar yaşandı.

Savaşta Mazniaşvili'nin birlikleri Türk ordusunu yenmeyi başardı. 20 Mart'ta Türkler Batum'dan ayrıldı. 84 Gürcü asker savaşta öldürüldü. Türkler'e karşı savaşta ölenler Batum'daki “Aziziye Meydanına” şimdiki adıyla Özgürlük Meydanı'na defnedildiler.[1][2]

Kaynakça

  1. ^ Sarı, Mustafa (2017). "Batum'da Son Türk İdaresi (1921)". VAKANÜVİS- Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, Kafkasya Özel Sayısı, 2. DergiPark. ss. 475-506. 9 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 26 Aralık 2020. 
  2. ^ სილაქაძე დ. (2018). "ბათუმისათვის ბრძოლა". საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა (1918–1921) : ენციკლოპედია-ლექსიკონი (PDF). თბილისი. ISBN 978-9941-13-718-1. 31 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Haziran 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Batum</span> Gürcistan, Acarada Karadeniz kıyısındaki bir liman kenti

Batum, Gürcistan'ın Özerk Cumhuriyeti Acara'nın başkenti olan Karadeniz kıyısındaki liman kenti. Nüfusu 169.100 olan Batum, önemli bir liman ve ticaret merkezi olarak hizmet vermektedir. Subtropikal bir bölgede yer almaktadır. Narenciye ve çay gibi tarımsal ürünler bakımından zengindir.

<span class="mw-page-title-main">Kars Antlaşması</span>

Kars Antlaşması (Fransızca: Traite de Kars), 13 Ekim 1921 tarihinde imzalanan ve Türkiye ile Güney Kafkasya ülkeleri Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ve Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti arasındaki sınırların belirlendiği antlaşmadır.

<span class="mw-page-title-main">Acara Özerk Cumhuriyeti</span> Gürcistana bağlı özerk bölge.

Acara Özerk Cumhuriyeti, Gürcistan'ın güneybatı kesiminde yer alan özerk cumhuriyet. Yönetim merkezi Batum'dur. Türkiye'nin hemen kuzeydoğusunda Artvin ve Ardahan illeri sınırında yer alır. Artvin'in Kemalpaşa ilçesinde bulunan Sarp Sınır Kapısı Batum'a açılır. Bir süre Osmanlı İmparatorluğu yönetiminde kalmış olan Acara Özerk Cumhuriyeti, 1921'de imzalanan Kars Antlaşması'nın bir sonucu olarak Acara Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti adıyla kurulmuş, Sovyetler Birliği'nin dağılıp Gürcistan'ın bağımsız olmasından sonra bugünkü adını almıştır. Gürcistan'ın merkezî yönetimine tabi olan Acara Özerk Cumhuriyeti, Türkiye ile tarihî, dinî ve kültürel yakınlığa sahiptir. 1921 Kars Antlaşması metnine göre Türkiye, bölgeyi dinî toplulukların bütün haklarını garanti altına alan geniş bir yönetimsel özerkliğe sahip olması ve Batum limanından vergisiz şekilde serbest ticaret yapabilmesi koşuluyla Gürcistan'a bırakmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Moskova Antlaşması (1921)</span> Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti ile TBMM Hükûmeti arasında 16 Mart 1921de imzalanan antlaşma

Moskova Antlaşması, Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti ile Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükûmeti arasında 16 Mart 1921'de imzalanan antlaşmadır. Bu antlaşma ve devamı niteliğindeki antlaşmalarla belirlenmiş olan sınırlar günümüzde Türkiye, Gürcistan, Ermenistan ve Azerbaycan arasında hâlen geçerlidir.

<span class="mw-page-title-main">Menşevik</span> SSCB öncesi Rusyada bir siyasi grup

Menşevikler Rus Sosyal Demokrat İşçi Partisinin 1903 yılında yapılan 2. Konferansında Lenin ile Julius Martov arasında yaşanan fikir ayrılıkları sonucu partinin bölünmesi sonucu ortaya çıkan iki gruptan birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Acara Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Acara Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti veya Acara ÖSSC, Gürcistan SSC sınırları içinde 16 Temmuz 1921'de kurulan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti , kısaca Gürcistan SSC olarak da bilinir, eski Sovyetler Birliği cumhuriyetlerinden biriydi. 25 Şubat 1921'de, Kızıl Ordu'nun Demokratik Gürcistan Cumhuriyeti'ni işgal etmesinin ardından Gürcistan SSC adıyla kuruldu. 12 Mart 1922'den 5 Ekim 1936 tarihine kadar, Ermenistan SSC ile Azerbaycan SSC ile birlikte Transkafkasya Federal Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin bir parçası olarak kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti</span> ilk Azerbaycan cumhuriyeti (28 Mayıs 1918-28 Nisan 1920)

Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti, Azerbaycan Halk Cumhuriyeti veya kısaca Azerbaycan Cumhuriyeti, Doğu Kafkasya'da yerleşmiş ve yüzölçümü 147.629 km2 olan, Müslüman ve Türk toplumlarında kurulan ilk laik ve demokratik devlet. Nüfusu 2 milyon kişiye ulaşan cumhuriyetin sınırları kuzeyde Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti, kuzeybatıda Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti, batıda Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti ve güneyde İran'la belirlenmiştir. Azerbaycan'da en büyük şehir olan Bakü'nün Bolşevik Bakü Sovyeti'nin kontrolünde olması nedeniyle, AHC'nin geçici başkenti Gence olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti</span> 1918 - 1921 yılları arası var olmuş ülke

Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti, Gürcistan'ın 1918-1921 arasında bağımsız olduğu dönemdeki adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Transkafkasya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Transkafkasya SFSC, 1922 ile 1936 yılları arasında Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ve Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin birleşmesiyle oluşan Sovyetler Birliği cumhuriyeti. Başkenti günümüzde Gürcistan'ın başkenti olan Tiflis'ti.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan-Türkiye ilişkileri</span>

Gürcistan-Türkiye ilişkileri, geçmişi Osmanlı dönemine ve daha eskilere dayanan Gürcü-Türk ilişkileri.

<span class="mw-page-title-main">Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali</span>

Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali, Rus–Gürcü Savaşı ya da Sovyet Rusya'nın Gürcistan'ı işgali olarak da bilinir, Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı Kızıl Ordu'nun Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin Menşevik hükûmetinin yerine Bolşevik rejimini kurmak amacıyla giriştiği askerî işgaldir. İşgal, Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin varlığının sona ermesi ve Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla sonuçlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Şalva Eliava</span>

Şalva Zuraboviç Eliava Megrel kökenli Gürcü Eski Bolşevik, Orta Asya ve Kafkasya'nın Sovyetleştirilmesinde önemli katkılarda bulunmuş Sovyet devlet adamı. Josef Stalin’in 1936-1938 yılları arasındaki Büyük Temizlik operasyonlarının kurbanlarından biri olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Polikarpe Mdivani</span> Rus Bolşevik devrimci, Sovyet siyasetçi

Polikarpe Gurgenoviç "Budu" Mdivani 1917 Rus Devrimleri ve İç Savaşa aktif olarak katılan deneyimli bir Gürcü Bolşevik siyasetçi, Sovyet hükûmet yetkilisi ve diplomattır. 1920'lerde, özellikle Kafkasya'nın Sovyetleştirilmesinde önemli bir rol oynadı ancak daha sonra 1922 Gürcistan Olayı sırasında Josef Stalin'in merkezileştirme politikası sırasında Komünist Gürcistan muhalefetine öncülük etti. 1930'larda Troçkist muhalefete desteği gerekçe gösterilerek işkence gördü ve Büyük Temizlik kapsamında idam edildi.

<span class="mw-page-title-main">Gürcü-Ermeni Savaşı</span>

Gürcistan-Ermenistan Savaşı, 1917'de Ekim Devrimi yani Bolşevik Devrimi'nden sonra başlamıştır. 7 ilâ 31 Aralık 1918 tarihleri arasında sürmüştür. Yeni kurulan Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti ve Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin Kvemo Kartli ve Lori'nin kontrolünü ele geçirmek için verdikleri savaştır.

<span class="mw-page-title-main">Kızıl Ordu'nun Ermenistan'ı işgâli</span>

Kızıl Ordu'nun Ermenistan'ı işgâli veya Ermenistan'ın Sovyetleştirilmesi, Rus-Ermeni savaşı, Sovyet Rusya'nın 11. Ordusunun, Eylül ayından başlayarak 4 Aralık 1920 tarihine kadar geçen sürede, eski Rus İmparatorluğu ve Osmanlı İmparatorluğu toprakları üzerinde kurulmuş olan Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'nde yeni Sovyet hükûmeti kurmak için gerçekleştirdiği askerî seferdir. Müdahale, Ermeni Bolşeviklerin başkent Erivan ve diğer şehirlerde çıkardıkları ayaklanma ile de eş zamanlıdır. Müdahale, Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti'nin varlığının sona ermesine ve Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin kurulmasına neden olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Noe Jordania</span>

Noe Jordania, Gürcü siyaset adamı, gazeteci, Gürcü Sosyal Demokratların lideri, Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin hükûmet başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Giorgi Mazniaşvili</span>

Giorgi Mazniaşvili, Gürcü general ve Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nin (1918–1921) önde gelen askeri şahsiyetlerinden biridir. Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Bolşeviklerle birlikte hareket ederek Türkleri Batum'dan çıkarmış ve kenti Kızıl Ordu güçlerine teslim etmiştir. 1937'de Büyük Temizlik sırasında Stalin rejimi tarafından kurşuna dizilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Soçi çatışması</span> Rus iç savaşı

Soçi çatışması her biri Karadeniz kenti Soçi üzerinde kontrol kurmaya çalışan karşı devrimci Rus Beyaz Ordu, Bolşevik Kızıl Ordu ve Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti arasındaki üç taraflı bir sınır çatışmasıydı. Temmuz 1918'den Mayıs 1919'a kadar değişen başarılarla süren çatışma, Rus İç Savaşı'nın bir parçasıydı ve İngiliz arabuluculuğuyla Rusya ile Gürcistan arasındaki mevcut resmi sınırın oluşması ile sonuçlandı.

<span class="mw-page-title-main">Moskova Antlaşması (1920)</span>

Moskova Antlaşması, Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti ile Sovyet Rusya arasında 7 Mayıs 1920'de Moskova'da imzalanan antlaşmadır. Bolşevik Rusya, düşman güçlerin birliklerini Gürcistan topraklarında tutmayacağı sözü karşılığında Gürcistan'ın bağımsızlığını tanımıştır. Bu antlaşma kapsamında Sovyet Rusya, Türkler ile Gürcüler arasında o tarihte tartışmalı olan Batum, Ardahan ve Artvin bölgelerini de Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti'nın bir parçası kabul etmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.