İçeriğe atla

Batırşa

Orenburg'daki Elizabethan kapısı. 1755’deki Batırşa isyanının bastırılması onuruna kuruldu.

Batırşa adıyla bilinen Abdulla Ali oğlu (TatarcaĞabdulla Ğali uğlı, RusçaГабдулла Галиев, 1710 — 24 Haziran 1762), yazar, molla, Tatarların ve Başkurtların 1755-56 yılındaki Müslüman ayaklanmasının önderi ve ideologu.

Hayatı

1710 yılında Ufa vilayetinin şimdiki zaman Başkurdistan'ın Baltas ilinde ait olan Karışevo köyünde molla ailesinde doğdu. Yaklaşık 10 yıllık çeşitli medresede okuyordu. Eğitim gördükten sonra kendi dersler vermeye başladı.

İlkbahar 1755 yılında yerli Müslümanlara Başkurdistan'da çarlığın sömürge siyasetini teşhir eden Müslüman ayinini ve yerel yönetim sınırlamaya, halk tarafından vergisiz tuz çıkarması yasağına, aşırı vergilere karşı olan çagrıyla başvurdu. Çağrının son talebi Başkurdistan'ın sömürge yükünden kurtulmasıydı. 3 Haziran 1755 ayaklanmaya başlayacaklardı.

Ama Batırşa ayaklanmayı idare edilmektense izlemeye başladı, sonra birkaç öğrencisi ile ormanlarda saklandı ve az sonra ayaklanma kanlı bir şekilde bastırıldı. 8 Ağustos 1756 yılında Batırşa Azyak köyünde tutuklanıp Moskova'ya, sonra Sankt-Peterburg'a götürüldü. Aralık 1758 yılında kırbaçlamaya, burun deliklerinin koparmasına ve ömür boyu hapise mahkûm edildi.

24 Haziran 1762'de hücresinde bıraktığı baltayla muhafızlara saldırıp 4 muhafızı öldürdü ve kendi öldü.

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Mirsaid Sultangaliyev</span> Tatar devrimci ve teorisyen

Mirsaid Sultangaliyev, Orta Asya'daki Türk halklarını birleştirerek sosyalist bir Türkistan devleti kurmak istemiş Tatar lider ve düşünce adamı. Müslüman "ulusal komünizm"in kurucusudur.

<span class="mw-page-title-main">Tataristan</span> Doğu Avrupa ve Kuzey Asyada yer alan federe yapı

Tataristan Cumhuriyeti, Rusya'ya bağlı ve Volga Federal Bölgesi'nin coğrafi sınırları içinde bulunan federal yapıdır. Rusya Federasyonu 2010 yılı nüfus sayımına göre 3.786.488 nüfusu ve 67.836 km2 alanı olan petrol ve maden zengini devlettir.

<span class="mw-page-title-main">Çelyabinsk</span> Rusya, Çelyabinsk Oblastının yönetim merkezi şehir

Çelyabinsk - Rusya'nın büyük bir şehri, Çelyabinsk Oblastı'nın yönetim merkezi olan şehrin 2019 sayımına göre nüfusu 1 200 720'tir. Büyük transport kavşağı. Şehirde Çelyabinsk Balandino ve Çelyabinsk Şagol isimli iki havaalanı bulunmaktadır. Büyük sanayileşmiş merkez Metalurji, Makine mühendisliği, metal işi, cihaz işi, hafif sanayi, gıda kaynaklı sanayi. 1795 yılında 2700 civarı olan nüfusu 1897 yılından beri hızla artmıştır. 2020 itibarıyla nüfusuna göre Rusya'nın en büyük yedinci şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Başkurtlar</span> Türk halkı

Başkurtlar Rusya'ya özgü bir Kıpçak Türk etnik grubudur. Rusya Federasyonu Cumhuriyeti Başkurdistan'da ve Doğu Avrupa'nın Kuzey Asya ile buluştuğu Ural Dağları'nın her iki tarafını da kapsayan daha geniş tarihi Badzgard bölgesinde yoğunlaşmışlardır. Başkurtların daha küçük toplulukları da Tataristan Cumhuriyeti'nde, Perm Bölgesi, Çelyabinsk, Orenburg, Tümen, Yekaterinburg ve Kurgan bölgelerinde ve Rusya'nın diğer bölgelerinde yaşamaktadır; Kazakistan ve Özbekistan'da oldukça büyük azınlıkları vardır.

<span class="mw-page-title-main">III. Petro (Rusya)</span>

III. Petro veya Petro Feodoroviç, tam adı Karl Peter Ulrich,, 5 Ocak 1762'den 9 Temmuz 1762'ye değin Rusya imparatoru.

<span class="mw-page-title-main">Başkurdistan</span> Rusyaya bağlı federal bir bölge

Başkurdistan Cumhuriyeti, Rusya'ya bağlı federal bir cumhuriyettir. İdil Nehri ile Ural Dağları arasında yer alır. Başkenti Ufa şehridir. 2010 nüfus sayımı itibarıyla 4.072.292 nüfusa sahip Başkurdistan, Rusya'nın en kalabalık cumhuriyetlerinden biridir. Başkurdistan'da 2010'da yapılan nüfus sayımına göre 1.584.554 Başkurt yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Çirmişler</span>

Çirmişler - - esasen Rusyada yaşayan Fin-Ugor halklarından biridir. Sayıları 604.000 kişi (2002), bu cümleden Mari El Cumhuriyetinde 324.400, Başkurdistanda 105.829, Tataristan'da 19.500 kişi.

<span class="mw-page-title-main">Orenburg Oblastı</span> Rusyanın idarî bir birimi

Orenburg Oblastı, Rusya'nın Volga Federal Bölgesi'nde bulunan oblast. Oblastın idarî merkezi Orenburg şehridir. 1938 - 1957 yılları arasında Sovyet pilotu Valeri Çkalov 'un onuruna Çkalov Oblastı adı kullanıldı. Oblastta Türk nüfusu önemli bir yere sahiptir. Bağımsız bir Türk ülkesi olan Kazakistan ile özerk Türk cumhuriyetleri Tataristan, Başkurdistan arasında köprü olması yönünden stratejik bir öneme sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Fevziye Bayram</span>

Fevziye Bayram, , Tatar Türklerinden tanınmış yazar, tarihçi, toplum önderi ve düşünce kişisi. İttifak fırkası başkanı, Milli Meclis reisi. 1990'lı yıllarda faal siyasetçisi. Tatar güzeli diye adlandırılmış ve Süyümbike ile özdeşleştirilmiştir. Halen Tataristan'da olup Yar Çallı şehrinde çeşitli konulardaki yazılarını sürdürmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Moskova Anıt Camii</span>

Moskova Anıt Camii, Yapımı 1995-1997 de yapılan, 1941-1945 yılları arasında Rusların Nazi Almanya'sına karşı vatan topraklarını savunmak için yaptıkları Büyük Vatanseverlik Savaşı'ndan zaferle çıkmalarının ardından Müslümanların bu savaşa yaptığı katkılara ithaf edilmiş bir camii.

<span class="mw-page-title-main">Neftekamsk</span>

Neftekamsk, Rusya'nın Başkurdistan Cumhuriyeti'nde bulunan bir şehirdir. Şehir, Kama Nehri'nin yakınlarında yer almaktadır. Yüzölçümü 147,25 km² olan şehrin nüfusu 2010 itibarı ile 121.733'tür. Neftekamsk, cumhuriyetin büyük bir sanayi ve kültür merkezidir. Şehre Neftekamsk Havalimanı hizmet vermektedir. 2010 Rusya nüfus sayımına göre etnik yapı: Başkurtlar %25,8, Tatarlar %31,5, Ruslar %29,7.

<span class="mw-page-title-main">Camala</span> Ukraynalı şarkıcı

Susana Cemaleddinova, sahne adıyla Camala, Ukraynalı şarkıcı.

<span class="mw-page-title-main">Memmed Said Ordubadi</span>

Memmed Said Ordubadi, Azerbaycan yazar, şair, oyun yazarı ve gazeteciydi.

Musa Sarafutdinoviç Sirajetdinov veya kısa adıyla Musa Siraji,, Sovyet tatar şair, yazar, film senaristi. Başkurdistan Cumhuriyeti Yazarlar Birliği üyesidir. Başkurdistan Cumhuriyeti'nin Tatarları Kültür Merkezi Başkanı oldu. Son yıllarda, çalışma faaliyetleri Başkurdistan Yazarları Birliği altında Tatar yazarlarının birliği tarafından yönetildi. Yazarlar Birliği'nde kurulan Tatar Yazarlar bölümünün ilk başkanıydı.

<span class="mw-page-title-main">Baltas (il)</span>

Baltas ili Başkurdistan'ın 54 idari biriminden biridir. Yönetim merkezi Starobaltaçevo'dur. İl 1930 yılında kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">Dirgen Ayaklanması</span>

Dirgen ayaklanması veya Kara Kartal İsyanı, günümüzde Tataristan'ın doğusu ve Başkurdistan'ın batısında kalan bölgede savaş komünizmi politikasına karşı Yeşil Ordu grupları tarafından gerçekleşen ayaklanma.

<span class="mw-page-title-main">Leysan Utyaşeva</span> Rus jimnastikçi

Leysan Albertovna Utyaşeva ; bir Rus TV şovu sunucusu, sosyalist ve eski bireysel ritmik jimnastikçidir. İki kez Grand Prix Final çok yönlü madalyası kazanmıştır. Utyaşeva, 2018 FIFA Dünya Kupası temsilcilerinden biri ve bir çevrimiçi proje olan "Sila Voli"nin kurucusu olarak bir iş insanı olarak çalışmaktadır ve 2 çocuk annesidir.

<span class="mw-page-title-main">Tatar Ansiklopedisi</span>

Tatar Ansiklopedik Sözlüğü Tatarca Tataristan ve Tatar halkının tarihi hakkında yayınlanan ilk ansiklopedik sözlüktür. Yayın Tataristan Bilimler Akademisi Tatar Ansiklopedisi Enstitüsü tarafından hazırlanmıştır.

Kurgoko Atajuko (Hatekhuşıko) (Kabardeyce: Кургъуокъуэ ХьэтIохъущокъуэ, Rusça: Кургоко Атажукин Kabardey baş prensi, Kazıy Atajuko'nun büyük oğludur.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Abdulhay Kurbanali</span>

Muhammed Abdulhay Kurbanali Rus İmparatorluğu, Japon İmparatorluğu ve Sovyetler Birliği’nde yaşamış, Başkurt dini lider siyasetçi ve eğitimci.