İçeriğe atla

Batı gorili

Batı gorili
Batı gorilinin alt türlerinden biri olan bir batı ova gorili, Orta Afrika Cumhuriyeti
Korunma durumu

Kritik tehlikede (IUCN 3.1)[1]
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Sınıf:Mammalia
Takım:Primates
Alt takım:Haplorhini
İnfra takım:Simiiformes
Familya:Hominidae
Alt familya:Homininae
Oymak:Gorillini
Cins:Gorilla
Tür: G. gorilla
İkili adlandırma
Gorilla gorilla
(Savage, 1847)
Alt türler
  • Batı ova gorili Gorilla gorilla gorilla
  • Cross River gorili Gorilla gorilla diehli
Batı gorilinin yaşam alanı

Batı gorili (Gorilla gorilla); primatlar (Primates) takımının büyük insansı maymunlar (Hominidae) familyasında sınıflandırılan goril (Gorilla) cinsinin doğu gorili (Gorilla beringei) ile birlikte var olan iki türünden biridir. Doğu gorillerinden daha hafif ve küçük, yaşam alanı olarak ise daha geniş bir alana yayılmışlardır. Batı gorili kendi içerisinde iki alt türe ayrılır: Batı ova gorili (Gorilla gorilla gorilla) ve Cross River gorili (Gorilla gorilla diehli). Kayda değer Batı gorili bireylerine Koko ve Harambe örnek verilebilir.

Özellikler

Erkek bir batı gorilinin kafatası

Batı gorilleri, nispeten küçük boyutlarına ek olarak doğu gorillerinden daha açık renkli ve sahip oldukları daha dar göğüs ve daha kısa kafatası ile biraz daha incedirler. Batı ova gorilleri, siyah, koyu gri veya koyu-kahverengi gri renginde kürklere sahip olurlar; alın bölgelerindeki tüyler ise kahverengimsi bir renge sahiptir. Erkekler ortalama olarak 167 santimetre (66 in) boyunda olurlar, ancak 176 santimetre (69 in) kadar da uzun olabilirler; bunun yanında erkekler ortalama 168 kilogram (370 lb), dişiler ise 58 ila 72 kilogram (128 ila 159 lb) ağırlığındadırlar.[2][3] Batı gorilinin iki alt türü arasında, kafatası ve diş yapısında farklılıklar görülür.

Batı ile doğu gorillerinin yaşam tarzlarında da farklıklar mevcuttur: Batı gorilleri daha küçük gruplar hâlinde yaşarlar, daha çok meyvelere yönelik bir şekilde beslenirler ve ortalama olarak, yiyecek ararken daha uzun mesafeler kat ederler.[4]

Yaşam alanı

Batı gorilleri, Afrika'nın ortalarındaki Gine Körfezi'nin yakınlarında yaşarlar. Cross River gorilleri ise yalnızca Nijerya ve Kamerun sınırında, Batı ova gorillerinin yaşam alanının yaklaşık 300 kilometre kuzeybatısında yer alırlar.

Yaklaşık 150.000 ila 200.000,[1] bazı tahminlere göre de 360.000[5] kadar birey ile goril türleri arasında açık ara en kalabalık olanıdır. Bu sayının çoğunluğunu batı ova gorilleri oluşturur. Buna karşılık, Cross River gorillerinin nüfusu sadece birkaç yüz birey kadardır. Özellikle son yıllarda artan avcılık ve yaşam alanı yok olması nedeniyle, tür IUCN tarafından kritik tehlikede sınıfında sınıflandırılır.

Kaynakça

  1. ^ a b Maisels, F.; Bergl, R. A.; Williamson, E. A. "Gorilla gorilla". IUCN Kırmızı Listesi (İngilizce). doi:10.2305/IUCN.UK.2018-2.RLTS.T9404A136250858. 4 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ Kingdon, Jonathan (2013). Mammals of Africa: Volume II (İngilizce). Bloomsbury Publishing. s. 45. ISBN 9781408122570. 
  3. ^ Leigh, S. R.; Shea, B. T. (1995). "Ontogeny and the evolution of adult body size dimorphism in apes". American Journal of Primatology (İngilizce). 36 (1). ss. 37-60. doi:10.1002/ajp.1350360104. PMID 31924084. 
  4. ^ Breuer, T.; Ndoundou-Hockemba, M.; Fishlock, V. (2005). "First Observation of Tool Use in Wild Gorillas". PLOS Biology (İngilizce). 3 (11). ss. e380. doi:10.1371/journal.pbio.0030380. PMC 1236726 $2. PMID 16187795. 
  5. ^ "Westlicher Gorilla im Artenlexikon". Dünya Doğayı Koruma Vakfı (Almanca). 22 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Goril</span> büyük Afrika maymunlarının cinsi

Goril (Gorilla), yaşayan en büyük insansı ve primat cinsi. Diğer çoğu primatın aksine yerde yaşar. Otçuldur ve Ekvator Afrikası'nın yağmur ormanlarında yaşar. Gorilla cinsinin iki türü vardır. Goril DNA'sının ~%98.4'ü insan DNA'sı ile aynıdır. Bu da onu şempanzeden sonra insanın yaşayan ikinci en yakın akrabası yapar.

<span class="mw-page-title-main">Humboldt pengueni</span> Penguen türü

Humboldt pengueni, penguengiller (Spheniscidae) familyasının Spheniscus cinsinden bir penguen türü. Adını, bu hayvanları tarif eden ilk batılı gözlemci Alexander von Humboldt'dan alır. Bu penguenler küçük koloniler halinde, Güney Amerika'nın batı sahillerinde, Humboldt Akıntısı'nın soğuk bölgelerinde yaşarlar.

<span class="mw-page-title-main">Büyük insansı maymunlar</span> i̇nsansı familyası

Büyük insansı primatlar veya İnsangiller, primatlar (Primates) takımının insansılar (Hominoidea) üst familyasına ait bir familyadır. Familyanın dört cinsi iki ayrı alt familyaya bölünür; bunlar, Ponginae alt familyası bünyesinde gruplandırılan Pongo (orangutan) ile Homininae alt familyası bünyesinde gruplandırılan Gorilla (goril), Homo (insan) ve Pan (şempanze) cinsleridir.

<span class="mw-page-title-main">Çizgili sırtlan</span> sırtlan türü

Çizgili sırtlan ya da Andık, sırtlangiller (Hyaenidae) familyasına ait, familyanın diğer üyelerinden daha küçük olan bir sırtlan türü. Yalnızca Afrika'da bulunan diğer sırtlan türlerinden farklı olarak bu tür Asya'da ve hatta Türkiye'de de yaşar.

<span class="mw-page-title-main">Beyaz başlı yunus</span>

Beyaz başlı yunus, Cephalorhynchus cinsinde bulunan dört tür arasında en çok bilinen yunus türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Brezilya dövüş tilkisi</span>

Brezilya dövüş tilkisi, köpekgiller familyasının Lycalopex cinsine ait, Brezilya'ya özgü bir türdür.

<i>Australopithecus africanus</i> soyu tükenmiş hominid türü

Australopithecus africanus, yaklaşık 3.7 ila 2.1 milyon yıl önce Orta Pliyosen'den Erken Pleyistosen'e kadar Güney Afrika'da yaşamış, soyu tükenmiş bir australopitesin türüdür. A. africanus'un Homo ve Paranthropus'un, sadece Paranthropus'un veya sadece P. robustus'un atası olarak çeşitli şekillerde yerleştirildiği için diğer homininlerle nasıl bir ilişkisi olduğu açık değildir. "Küçük Ayak" örneği, iskeletinin %90'ı bozulmamış ve en eski Güney Afrika australopitesini olarak, en eksiksiz korunmuş erken hominindir. Bununla birlikte, bunun ve benzeri örneklerin "A. prometheus" olarak ayrılması tartışmalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Balina ve yunuslar listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Balinalar ya da Latince adıyla Cetacea infra takımı içinde plasentalı deniz memelileri olan balinalar, yunuslar ve musurları barındırır. Bu infra takımın tüm günümüz üyeleri tamamen su içinde yaşamaya adapte olmuştur. Çoğu açık okyanuslarda yaşarken az sayıda üyesi nehirlerde ve haliçlerde yaşar. Bu hayvanlar üremek için çiftleşmeyi, doğumu, yavrularını emzirmeyi ve beslenmeyi tamamen sualtında gerçekleştirirler. Boyutları 1,4 m. boyunda ve 54 kg. ağırlığındaki körfez muturundan aynı zamanda bugüne kadar yaşamış en büyük hayvan olduğu düşünülen 29,9 m. boyunda ve 190 ton ağırlığında mavi balinaya kadar bir yelpaze içindedir. Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) tarafından bu infra takım için on dört familya, 39 cins ve 90'dan fazla tür tanınmaktadır. IUCN tarafından bu türlerden ikisi kritik tehlikedeki türler, yedisi tehlikedeki türler, altısı hassas türler, beşi neredeyse tehdit altındaki türler arasında listelenirken yirmi ikisi asgari endişe altında görülmekte ve kırk beşi hakkında yeterli veri yoktur, ayrıca üç tür henüz değerlendirilmemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Halkalı fok</span> memeli türü

Halkalı fok fokgiller familyasından Arktik ve subarktik bölgede yaşayan bir yüzgeçayaklı türüdür. Görece küçük boyutlu olan halkalı fokların boyu nadiren 1,5 m.'yi geçer. Adını kürkündeki koyu renkli beneklerin çevresinde bulunan açık gri halkalardan alır. Kuzey Yarımküre'de buz üstünde yaşayan en yaygın fok türüdür. Yaşam alanı Arktik Okyanusu'ndan Bering Denizi ve Ohotsk Denizi'ni geçerek Pasifik Okyanusu'nda en güneyde Japonya'nın kuzey kıyılarına kadar, Atlantik Okyanusu'nda da Grönland ve İskandinavya kıyıları ile en güneyde Newfoundland'a kadar uzanır ve ayrıca Avrupa'nın kuzeyinde tatlısuda yaşayan iki türü de bulunur. Halkalı foklar kutup ayılarının ana avlarından biridir ve çok uzun süredir Arktik bölgede yaşayan yerli halkların sofralarında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Kahuzi-Biéga Millî Parkı</span>

Kahuzi-Biéga Milli Parkı, Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nni doğusundaki Bukavu kasabası yakınlarında yer alan bir koruma alanıdır. Ruanda sınırı ile Kivu Gölü'nün batı kıyısında yer alır. 1970 yılında Belçikalı fotoğraf sanatçısı ve koruma uzmanı Adrien Deschryver tarafından kurulan park, adını sınırları içinde kalan iki sönmüş yanardağ olan Kahuz Dağı ve Biega Dağı'ndan almaktadır. 6.000 kilometre karelik bir alana sahip olan Kahuzi-Biéga, ülkenin en büyük ulusal parklarından biridir. Hem dağlık hem de ovalık arazilerinden oluşan bu bölge, IUCN Kırmızı Listesine göre nesli tükenme tehlikesi altında olan Doğu ova gorilinin nadir bulunan türlerinin son sığınaklarından biridir. Park, benzersiz yağmur ormanı yaşam alanı ve Doğu ova gorillerinin varlığı nedeniyle 1980 yılında UNESCO tarafından bir Dünya Mirası olarak ilan edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Batı ova gorili</span> goril alt türü

Batı ova gorili, Batı gorilinin bir alttürüdür.

<span class="mw-page-title-main">Avrasya boz ayısı</span>

Avrasya boz ayısı boz ayının en yaygın alt türlerinden biridir. Avrasya'nın hemen her yerinde yaşayabilen bu canlılar, mitokondriyal DNA'ları üzerinde yapılan araştırmalara göre 5 ana öbeğe ayrılmaktadır.

Şablon:Infobox horse Kazak atı ağırlıklı olarak Kazakistan'da, aynı zamanda Çin, Moğolistan, Rusya ve Özbekistan'da yaşayan Kazak halkının bir at cinsidir. Esas olarak binicilik atı olarak kullanılır ve sertliği ve dayanıklılığı ile bilinir.

Kafatası 5 veya D4500 olarak da bilinen Dmanisi kafatası, Gürcistan'ın Dmanisi kentinde bulunan ve erken Homo erectus olarak sınıflandırılan beş kafatasından biridir. Ekim 2013'te bir yayımlanan bir makaleye göre, yaklaşık 1.8 milyon yaşında olduğu tahmin edilmektedir ve Pleistosen Homo türünün en eksiksiz kafatasıdır ve antik çağdaki ilk tam yetişkin hominini kafatasıdır. Araştırmacılara göre, keşif "erken Homo'nun beyinleri küçük, ancak vücut kütlesi, boy ve uzuv oranlarının modern varyasyonun alt sınırına ulaşan yetişkin bireylerden oluştuğuna dair ilk kanıtı sağlıyor."

<span class="mw-page-title-main">Zeytuni babun</span> primat türü

Zeytuni babun, Köpeksi maymunlar (Cercopithecidae) ailesinden bir maymun türüdür. Tür, tüm babunların en yaygın çeşididir, dağılımı Afrika'daki 25 ülkede Mali'den, Etiyopya'ya ve Tanzanya'ya kadar uzanır. Sahra'nın bazı dağlık bölgelerinde yalıtılmış topluluklar da mevcuttur. Savanlarda, bozkırlarda ve ormanlarda yaşar. Yaygın adı, uzaktan yeşil-gri bir ton olan kürk renginden türemiştir. Türdeki sesli ve sesli olmayan çeşitli iletişimler, karmaşık bir toplumsal yapıyı kolaylaştırır.

<span class="mw-page-title-main">Evcil yak</span>

Evcil yak (Bos grunniens) uzun kıllı olan evcil hayvanlar arasındadır ve Himalaya bölgesi boyunca yani Hindistan Yarımadası'nda, Tibet Platosu, Kuzey Myanmar, Yunnan, Siçuan ve bilindiği kadarıyla daha kuzey bölgeler olan Moğolistan ve Sibirya'da yaşamaktadır. Yabani yak soyundan gelir. Tibetçede yak kelimesi sadece türün erkeğini tanımlamakta kullanılır, dişiler nak veya dri olarak adlandırılır. Buna rağmen birçok dilde yak iki cinsiyet için kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Solo insanı</span> bilinen en genç Homo erectus fosili

Solo insanı, Geç Pleistosen'de, yaklaşık 117 ila 108 bin yıl önce, Endonezya'nın Cava Adası'nda Solo Nehri boyunca yaşamış, H. erectus'un bir alt türüdür. Bu popülasyon, türün bilinen son popülasyonudur. Ngandong köyü yakınlarında kazılan 14 üst kafatası parçası, iki kaval kemiği ve bir pelvis parçasından ve sınıflandırmaya bağlı olarak muhtemelen Sambungmacan'dan üç kafatası ve Ngawi'den bir kafatasından bilinmektedir. Ngandong sahası ilk olarak 1931'den 1933'e Willem Frederik Florus Oppenoorth, Carel ter Haar ve Gustav Heinrich Ralph von Koenigswald başkanlığında kazıldı. Ancak daha fazla çalışma, Büyük Buhran, 2. Dünya Savaşı ve Endonezya Bağımsızlık Savaşı nedeniyle ertelendi. Tarihsel ırk kavramlarına uygun olarak, Endonezyalı Homo erectus alt türü başlangıçta Avustralyalı Aborijinlerin doğrudan ataları olarak sınıflandırılmıştı. Ancak Solo insanının artık yaşayan bir torunu olmadığı düşünülmüyor, çünkü kalıntılar, kabaca 50.000 ila 55.000 yıl önce başlayan bölgeye modern insan göçünden çok öncesine tarihlenir.

<i>Lantiyen insanı</i> Asyada bulunmuş hominid fosili

Lantiyen insanı, 1963'te Lantian County, Loess Platosu'ndaki Chenchiawo Köyü'nden neredeyse tam bir çene kemiğinden ve 1964'te keşfedilen Gongwangling Köyü'nden kısmi bir kafatasından bilinen, bir Homo erectus alt türüdür. Kalıntıların ilki yaklaşık 710-684 bin yıl öncesine, ikincisi ise 1.65-1.59 milyon yıl öncesine dayanıyor. Bu, Lantiyen insanını Afrika'nın ötesinde keşfedilmiş ikinci en yaşlı H. erectus ve Doğu Asya'nın en yaşısı yapar. Fosilleri ilk olarak 1964 yılında Woo Ju-Kan tarafından tanımlandı ve bir diğer H. erectus olan Pekin insanının atası olarak kabul edildi.

<span class="mw-page-title-main">Chimaera monstrosa</span>

.

<span class="mw-page-title-main">Batı gri sincabı</span>

Batı gri sincabı, Amerika Birleşik Devletleri ve Meksika'nın batı kıyısı boyunca bulunan bir ağaç sincabıdır. Bu tür bazı yerlerde gümüş-gri sincap, Kaliforniya gri sincabı, Oregon gri sincabı, Kolombiya gri sincabı ve sancak kuyruğu olarak da bilinir. Üç coğrafi alt türü vardır: Sciurus griseus griseus ; S. g. nigripes ; ve S. g. anthonyi.