İçeriğe atla

Batı Antarktika buz tabakası

Koordinatlar: 79°G 100°B / 79°G 100°B / -79; -100
Daima ıssız Batı Antarktika

Batı Antarktika buz tabakası (İngilizce kısaltması: WAIS), Transantarktik Dağları'nın batısında uzanan ve Batı Antarktika'yı kaplayan Antarktika kıtasal buz tabakasının bir bölümüdür.

Batı Antarktika buz tabakası, deniz bazlı buz tabakası olarak sınıflandırılır. Ross Buz Sahanlığı, Rønne Buz Sahanlığı ve Amundsen Denizi içine akan buzullar ile çevrilidir.

Antarktika buz tabakasının hacminin yaklaşık 25,4 milyon km3 olduğu tahmin edilmektedir, Batı Antarktika buz tabakası ise bu hacmin yaklaşık %10'unu veya 2,2 milyon km3 içerir.[1] Buzun ağırlığı altında yatan kayaların 0.5 ile 1 kilometre arasında batmasına neden olmuştur.[2] Bu, izostatik çöküntü olarak bilinen bir süreçtir.

Kendi ağırlığının kuvveti altında, buz tabakası deforme olur ve akar. Buz sahile ulaştığında, ya parçalanır ya da su üzerine dışa doğru akmaya devam eder. sonuçta kıtaya yapıştırılmış büyük, yüzen bir buz sahanlığı oluşur.[3]

Buz kütlesi kaybı

Batı Antarktika buz tabakası, Amundsen Denizi, Pine Adası, Thwaites ve and Smith buzulları bölümlerinde kütlesinden kayıplara uğramaktadır.[4] Veriler kar yağışının azaldığını buz kaybının arttığını ortaya koymaktadır. Bir ön analize göre, kaybettiği kütle ile ve yerine koyduğu kütle arasındaki fark yaklaşık %60'tır. Yalnız bu üç buzulun erimesi dünya çapında deniz seviyesinin yılda yaklaşık 0,24 milimetre yükselmesine neden olmaktadır.[5] Bu eğilimin ivmesinin giderek arttığına dair kanıtlar vardır: 1996-2006 yıllarında Antarktika buz kütlesi kaybında % 75 oranında bir artış olmuştur.[6] As of November 2012 the total mass loss from the West Antarctica is estimated at 118 ± 9 Gt/y mainly from the Amundsen Sea coast.[7] Kasım 2012 itibarıyla başta Amundsen Denizi kıyıları olmak üzere Batı Antarktika buz tabakasının toplam kütle kaybının (118 ± 9 Gt / y) olduğu tahmin edilmektedir.[7]

Topgrafik ve Bathimetrik buz tabakasız Antarktika haritası, sürekli deniz seviyesinde ve buzul sonrası toparlanma olmaksızın

Potansiyel çöküş

Ocak 2006'da, İngiltere'de hükûmet tarafından hazırlatılan raporda, İngiliz Antarktika Araştırmaları başkanı Chris Rapley, Batı Antarktika buz tabakasının parçalanmaya başladığına dair uyarılar olduğundan bahsetmiştir. Bu parçalanma sonucu, deniz seviyesinin yaklaşık 3.3 metre yükselebileceği varsayımında bulunmuştur.[8] Bir başka varsayıma göre tüm Batı Antarktika buz tabakasının erimiş olması hâlinde, küresel deniz seviyesinin 4.8 m yükseleceği yolundadır.[9] Rapley, buz tabakanın istikrarı hakkındaki endişelerini "Uyanmış bir dev olduğunu söyleyebilirim. Bu gerçek bir endişedir." şeklinde belirterek Hükûmetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) raporunun revize edilmesi gerektiğini söylemiştir.[5]

Rapley, deniz seviyesinin altında ana kaya üzerindeki Antarktika buz tabakasının parçalarının yeterince hızlı bir şekilde buz tahliyesine başlamasının deniz seviyesinin yükselmesine neden olacağını, Bu değişimin nedenini anlamak amacıyla ne kadar buzun ne kadar zamanda kaybedileceği tahminleri üzerinde acilen durulması gerektiği, Güncel bilgisayar modellerinin sürgülü buz tabakasının üzerindeki sıvı suyun etkisini içerdiğini buz tabakasının gelecekteki davranışı hakkında muhafazakâr tahminlerden kaçınılması gerektiğini belirtmektedir.[10]

Üst düzey NASA bilim adamı ve önde gelen iklim uzmanlarından James E. Hansen ise, sonuçların endişe verici olduğu ve bir levhanın dağılmaya başladığında, bu, hızlı parçalanmanın patlayarak bir devrilme noktasına ulaşabileceği görüşündedir.[11]

ABD ve İngiltere'den kutup buz uzmanları 2007 yılı Mart ayında Batı Antarktika Deniz Seviyesi Tahmini Atölye Çalışması (WALSE) Austin Texas Üniversitesi'nde bir araya geldiler.[12] Çalışmada, Batı Antarktika buz tabakasının gözlenen artış erimesini açıklayan yeni bir hipotez üzerinde tartışılmış, hava sirkülasyonu şekillerindeki değişiklikler sıcaklığın oldukça yüksek artmasına yol açtığını, Antarktika kıyılarında nispeten ılık derin okyanus suyu buz tabakasının kenarında yüzen buz sahanlığındaki erimeyi attırdığı savunulmuştur.[13] Bir okyanus modeli çıkış buzulların çıkışındaki buz sahanlıklarına doğru olan rüzgârlardaki değişikliklerin, deniz tabanındaki derin çukurluklar boyunca su kanlı oluşmasına nasıl neden olabileceğini göstermiştir.[14] Sirkülasyon şekillerindeki değişikliklerin kesin nedeni bilinmemektedir, ancak derin okyanus suyunun sıcaklığındaki oldukça yüksek artışla atmosfer arasındaki bu bağlantı, insan kaynaklı iklim değişikliği nedeniyle Batı Antarktika buz tabakasının hızlandırılmış bir şekilde kaybına neden olabilicek bir mekanizma sağlamaktadır.[14] Batı Antarktika buz tabakasının istikrarsızlık göstermeye başladığını düşündüren uydu verileri bu hipotezi destekler niteliktedir.[4][15]

Isınma

Batı Antartktika buz tabakası son 50 yıl içinde her on yılda bir 0.1 °C ısınmıştır ve ısınma kış ve bahar aylarında etkili olmuştur. Bu kısmen Doğu Antarktika'daki soğuma ile dengelenmiş olmasına rağmen, bu etki 1980'ler ve 1990'larla sınırlıydı. Antarktika kıta genelindeki 1957'den bu yana her on yılda 0,05 °C ortalama yüzey sıcaklığı artış eğilimi olumlu ve anlamlıdır.[16] Bu ısınmanın en güçlü olduğu yer Antarktika Yarımadası'ndaki buz tabakasındadır. 2012 yılında, 1958'den bu yana buz tabakasının sıcaklık kayıtları yeniden analiz edilmiş ve Batı Antarktika buz tabakasının, önceki tahminlerden 2.4 °C ile neredeyse iki katı ısındığı sonucuna varılmıştır. Bu nedenle Bazı bilim adamları 2002'deki Larsen B Buz Sahanlığı'da olduğu gibi Batı Antarktika buz tabakasının çökebileceğinden korkmaktadırlar.[17]

Ayrıca bakınız

  • Doğu Antarktika buz tabakası
  • Antarktika'daki buzulların listesi
  • 1850 sonrasında buzulların geri çekilmesi
  • WAIS Divide Buz Sondaj Projesi

Kaynakça

  1. ^ Lythe, Matthew B.; Vaughan, David G. (Haziran 2001). "BEDMAP: A new ice thickness and subglacial topographic model of Antarctica". Journal of Geophysical Research. 106 (B6). ss. 11335-11352. Bibcode:2001JGR...10611335L. doi:10.1029/2000JB900449. 
  2. ^ Anderson, John B. (1999). Antarctic marine geology. Cambridge University Press. s. 59. ISBN 0-521-59317-4. 
  3. ^ Ice Shelves, Antarctic and Southern Ocean Coalition 20 Şubat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  4. ^ a b DOI:10.1029/2008GL033365
  5. ^ a b Jenny Hogan, "Antarctic ice sheet is an 'awakened giant'" 27 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., New Scientist, February 2, 2005
  6. ^ DOI:10.1038/ngeo102
  7. ^ a b DOI:10.1038/nature11621
  8. ^ Bamber J.L., Riva R.E.M., Vermeersen B.L.A., LeBroq A.M. (2009). "Reassessment of the potential sea-level rise from a collapse of the West Antarctic Ice Sheet". Science. 324 (5929). ss. 901-3. Bibcode:2009Sci...324..901B. doi:10.1126/science.1169335. PMID 19443778. 
  9. ^ Bamber J.L., Riva R.E.M., Vermeersen B.L.A., LeBroq A.M. (2009). "Reassessment of the potential sea-level rise from a collapse of the West Antarctic Ice Sheet (Supporting Online Material)". Science. 324 (5929). ss. 901-3. Bibcode:2009Sci...324..901B. doi:10.1126/science.1169335. PMID 19443778. 
  10. ^ "West Antarctic ice sheet: Waking the sleeping giant?" 10 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Symposium, February 19, 2006
  11. ^ Jonathan Leake and Jonathan Milne, "Focus: The climate of fear" 22 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Sunday Times — Britain, February 19, 2006
  12. ^ Çalışma sonucu yapılan açıklama için bakınız:Bildiri 7 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  13. ^ "Statement: Thinning of West Antarctic Ice Sheet Demands Improved Monitoring to Reduce Uncertainty over Potential Sea-Level Rise (March 28, 2007)". 7 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2014. 
  14. ^ a b DOI:10.1029/2008GL034939
  15. ^ Kaufman, Mark (2008) "Escalating Ice Loss Found in Antarctica: Sheets Melting in an Area Once Thought to Be Unaffected by Global Warming" Washington Post (January 14) p. A01 online 4 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  16. ^ DOI:10.1038/nature07669
  17. ^ Matt McGrath (23 Aralık 2012). "West Antarctic Ice Sheet warming twice earlier estimate". BBC News. 20 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2013. 

Dış bağlantılar


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Antarktika</span> kutup kıtası

Antarktika, Güney Yarımküre'nin en güneyinde bulunan ve Güney Kutbu'nu içeren kıta. Afrika ve Okyanusya'nın güneyinde olan ve içinde ülke bulunmayan tek kıta. Dünyanın en kurak yeridir, kıtanın bazı yerlerine 2 milyon sene yağmur yağmamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Vostok Gölü</span> Antartikada bulunan buzaltı gölü

Vostok Gölü, Antarktika'da bulunan 140'tan fazla buz altı gölünün en büyüğüdür. Rusya'nın Vostok İstasyonu'nun altındadır. Doğu Antarktik Buz Tabakası'nın orta bölgelerinde bulunur. Buz tabakasının yüzeyinin rakımı 3488 metredir, göl ise buz yüzeyinin 4000 metre kadar derininde yer almaktadır ve bu da deniz seviyesinden 500 metre daha derinde olduğu anlamına gelmektedir. Bu tatlı su gölü 15,690 kilometrekarelik bir yüzölçümüne sahiptir ve 5,400 kilometreküplük bir hacme sahip olduğu tahmin edilmektedir. Andrey Kapitsa tarafından 1959-64 yılları arasında yapılan sismik araştırmalar sırasında keşfedilmiştir. Üzerindeki buz son 400,000 yılın paleoklimatolojik kayıtlarını barındırsa da göl suyu 15 ila 25 milyon yıldır izole durumdadır.

<span class="mw-page-title-main">Güney Okyanusu</span> okyanus

Güney Okyanusu ya da Antarktika Okyanusu, bazı coğrafya ve çoğu hidrografi kaynaklarına göre Antarktika kıtasını çevreleyen su kütlesidir. Bu okyanus, dünyanın dördüncü büyük ve en son tanımlanmış okyanusudur.

<span class="mw-page-title-main">Marie Byrd Toprakları</span>

Marie Byrd Toprakları, Antarktika'nın batısındaki topraklardır. Coğrafi olarak, batısında Ross Buz Sahanlığı ve Ross Denizi, doğusunda Ellsworth Toprakları ve Ronne Buz Sahanlığı, kuzeyinde Amundsen Denizi ve Pasifik Okyanusu bulunmaktadır. 158 ° batı ve 103 ° 24' batı boylamları arasında uzanır. Rockefeller Yaylası ve Eights Sahili arasındaki alanı da içeren bölge, 1928-1941 yılları arasında Amiral Richard E. Byrd liderliğinde düzenlenen seferlerde keşfedilmiştir. Amiral Byrd'ın 1929 yılında bölgenin kuzeybatısında kalan kısma eşinin adını vermiş olmasından dolayı bölgeye Marie Byrd Toprakları denilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Batı Antarktika</span>

Batı Antarktika ya da Küçük Antarktika, Antarktika kıtasının iki önemli bölgesinden biri, Antarktika Yarımadası dahil kıtanın batı yarıküresinde yer alan parçasıdır. Batı Antarktika buz tabakası ile kaplıdır. Doğu Antarktika'dan Transantarktik Dağları ile ayrılır. Bölge 100 yıldan uzun süredir Batı Antarktika olarak adlandırılmaktadır. 1902'de Balch 1905'te Otto Nordenskjöld ilk kez kullananlardır. Ancak asıl kullanım Uluslararası Jeofizik Yılı (1957-1958) sonrasındaki araştırmalarda iki bölgeye ayrılmasının yararlı olduğu düşüncesinin yaygınlaşmasından sonra 1962 yılında ABD Antarktika Adları Danışma Komitesi tarafından onaylanmasından sonra başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Batı Antarktika çatlağı</span>

Batı Antarktika çatlağı, Doğu ve Batı Antarktika arasında uzanan büyük ve aktif bir çatlak vadidir. Ross Denizi, Ross Buz Sahanlığı altındaki alanı ve Batı Antarktika'nın bir kısmını kapsar. Batı Antarktika'nın kratonik olmayan alanının Litosferik incelme nedeniyle evrimleşmesiyle oluşmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Son Buzul Maksimum</span> Dünyanın iklim tarihinin bir dönemi

Son Buzul Maksimum, buz tabakaları maksimum uzanmış iken 26.500 ve 19000-20000 yılları arasında Dünya'nın iklim tarihinin bir dönemini ifade eder. Bu süre boyunca, geniş buz tabakaları, Kuzey Amerika, Kuzey Avrupa ve Asya'nın büyük kısmını kaplamıştır. Bu buz tabakaları Son Buzul Maksimum'daki gibi kuraklık, çölleşme ve deniz seviyesinde büyük bir düşüşe neden oldu.

<span class="mw-page-title-main">Deniz seviyesinin yükselmesi</span> İklim değişikliği nedeniyle deniz seviyelerinde mevcut ve öngörülen artış

Deniz seviyesinin yükselmesi, küresel ısınma ile bağlantılı olarak dünyanın ortalama deniz seviyesindeki son ve öngörülen artışla yaşanan deniz seviyesinin değişmesi durumuna denir.

<span class="mw-page-title-main">Buz örtüsü</span> Büyük buzul kütlesi

Buz örtüsü veya örtü buzulu, 50.000 km²'den büyük buzulsal buz kütlesi. Dünya üzerine yayılmış olan büyük boyutlardaki buz tabakalarıdır. Bu tabakalar genelde yüksek kutuplarda bulunur ve etrafında yüzeyin yüksekliği azalmaktadır. Örtü buzulları yüksek kutuplarda bulunan volkanik adalar, vadiler ve dağları kaplar. Örtü buzulları, yüzeylerinde bulunan buzun tabakalarının aşındırılması ve yerleştirilmesi sonucu oluşan yüksekliği ile önemli bir geçiş noktası oluştururlar. Örtü buzulları, aşırı soğuk iklim koşulları nedeniyle etrafında pek çok bitki ve hayvan türünün yaşamasına olanak vermezler.

<span class="mw-page-title-main">Buz sahanlığı</span> Bir buzulun bir buz tabakasından ayrıldığı ve kıyıdan okyanus yüzeyine yavaşça uzandığı zaman oluşan kalın, yüzen bir buz platformu

Buz sahanlığı, kıta sahanlığının üstünde yüzen kalınlığı 2 metreden kalın buz kütleleridir. Kalınlıkları genellikle 100 ile 1.000 metre arasındadır. Buz sahanlığı kırılıp (buzağılama) oldukça büyük buzullar meydana getirir. Buz sahanlıkları sadece Antarktika, Gronland, Kanada ve Rusya'da bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Burcu Özsoy</span> Türk bilim insanı

Burcu Özsoy, Türk bilim insanı. Antarktika'da deniz buzu gözlemleri konusunda çalışmış olup Türkiye'nin ilk kutup araştırma merkezi olan İstanbul Teknik Üniversitesi Kutup Araştırmaları Uyg-Ar Merkezi'nin müdiresi olarak görev yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">McMurdo Boğazı</span>

McMurdo Boğazı, Antarktika'nın batısında bulunan bir boğazdır. Boğaz, Ross Denizi ile kuzeye, Haskell Boğazı üzerinden güneye Ross Buz Sahanlığı ile bağlanmaktadır. Büyük ölçüde McMurdo Buz Sahanlığı ile kaplı olup buz tıkanmış suları yaklaşık 55 kilometre uzunluğunda ve genişliğindedir ve Dünyanın en güneydeki su kütlesidir. Royal Society Dağları, batı kıyı şeridinde deniz seviyesinden 4.205 metreye yükselmektedir. Kutup kâşifleri için tarihi bir sıçrama noktası olan Ross Adası, doğu sınırını belirlemektedir. McMurdo Sound'un kıyı şeridinin yalnızca %10'undan azında buz bulunmamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Antarktika Buz Tabakası</span>

Antarktika Buz Tabakası, Dünya'nın iki kutup buz tabakasından birisi. Antarktika kıtasının yaklaşık %98'ini kaplamaktadır ve dünyadaki en büyük bütün buz kütlesidir. Yaklaşık 14 milyon kilometrekarelik bir alanı kaplar ve 26,5 milyon metreküp buz içerir. Bir kilometre küp buz yaklaşık bir metrik gigaton ağırlığındadır, yani buz tabakası 26.500.000 gigaton ağırlığındadır. Dünyadaki tüm tatlı suyun yaklaşık yüzde 61'i Antarktika buz tabakasında tutulur, bu da deniz seviyesinin yaklaşık 58 m yükselmesine eşittir. Doğu Antarktika'da buz tabakası büyük bir kara kütlesine dayanırken, Batı Antarktika'da yatak deniz seviyesinden 2.500 m'den daha fazla uzanabilir.

<span class="mw-page-title-main">Antarktika vahası</span>

Antarktika vahası, Antarktika'da doğal olarak kar ve buz içermeyen geniş alanları kapsayan vahadır. Bu alanlar Antarktika Buz Tabakası ile buz tabakaları ve sahanlıkları ile çevrilidir.

<span class="mw-page-title-main">Kral VII. Haakon Denizi</span> deniz

Kral VII. Haakon Denizi, Doğu Antarktika kıyılarında Güney Okyanusu'nun bir kısmı için önerilen bir deniz adıdır. Deniz, önerilen dar bir tanımla Weddell Denizi ile Lazarev Denizi arasındaki bölgeyi kapsamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Halley Araştırma İstasyonu</span> Antarktikada bulunan Birleşik Krallıka ait araştırma istasyonudur.

Halley Araştırma İstasyonu, Antarktika'da bulunan Birleşik Krallık'a ait araştırma istasyonudur. İstasyon, 15 Ocak 1956 tarihinde Dünya atmosferini incelemek amacıyla açılmış olup Brunt Buz Sahanlığı'nda yer almaktadır. Günümüz istasyon olan Halley VI ise 5 Şubat 2013'te açıldı.

<span class="mw-page-title-main">Weichselian buzullaşması</span>

Weichselian buzullaşması, Avrupa'nın kuzey kesimlerindeki son buzul dönemini ve bununla ilişkili buzullaşmayı ifade eder. Alp bölgesinde, Würm buzuluna karşılık gelir. İskandinav Dağlarından yayılan ve Schleswig-Holstein'ın doğu kıyısına Branderbug yürüyüşü ve Kuzeybatı Rusya'ya kadar uzanan büyük bir buz tabakası ile karakterize edilir.

Laurentide Buz Tabakası, Kuaterner buzul çağları sırasında 2.588 ± 0.005 milyon yıl öncesinden günümüze birçok kez Kanada'nın çoğu ve Kuzey Amerika Birleşik Devletleri'nin büyük bir kısmı da dahil olmak üzere milyonlarca kilometre kareyi kaplayan devasa bir buz tabakasıydı.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Antarktika Buz Örtüsü</span>

Doğu Antarktika Buz Örtüsü, Antarktika'daki iki büyük buz tabakasından biridir ve tüm gezegendeki en büyüğüdür. Bu coğrafi oluşum, uzunlamasına olarak 45° batı ve 168° doğu boylamları arasında uzanır.

Wilkes Toprakları krateri, Doğu Antarktika'daki Wilkes Toprakları buz tabakasının altında gizlendiği tahmin edilen, iki adet birbirinden ayrı çarpma krateri vakası için geçerli olma ihtimali bulunan gayriresmî bir terimdir. Bunlar, yayınlanmış başlıca referans kaynaklarda kullanılan terimlere göre aşağıda Wilkes Toprakları anomalisi ve Kütlesel yoğunlaşma başlığı altında verilmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.