İçeriğe atla

Basra Körfezi

Basra Körfezi
Havza
Ülke(ler)Ülkeler listesi
KonumArap Yarımadası, Asya
Koordinatlar26°K 52°D / 26°K 52°D / 26; 52
Genel bilgiler
Aktığı yerHint Okyanusu
TürDeniz
Akarsu (gelen)Fırat nehri
Akarsu (giden)Umman Körfezi
Uzunluk989 km (615 mi)
Ortalama derinlik50 m (160 ft)
En derin noktası90 m (300 ft)
Yüzölçümü251.000 km2 (97.000 sq mi)
Wikimedia Commons
Harita
Basra Körfezi'ne kıyısı olan ülkeler
8.-9. yüzyıla ait Basra Körfezi Haritası
Bir kum fırtanısı altında Basra Körfezi'nin uydudan görünümü

Basra Körfezi, (Farsça: خليج فارس, Halîc-î Fars; Arapça: الخليج الفارسي, al-Halîc al-Farsî), Arap Yarımadası'nın kuzeyi ile İran'ın güneybatısı arasında kalan Hint Okyanusu'na bağlı körfez. Dünyanın en önemli petrol ve doğalgaz yatakları bu bölgede bulunmaktadır.

Etimolojik kökeni

Ana madde: Basra Körfezi adlandırma sorunu

Körfezin bilinen en eski adı Fars Körfezi'dir.[1] Ancak körfez kıyılarının Arap fetihleriyle ele geçmesi ve Arap denizcilerin Asya kıtasında koloniler kurabilecek kadar gelişmesi sonucu aynı ismin Arapça telaffuzu olan Halic-î Fersî tanımı doğmuştur.

18'inci yüzyıldan itibaren körfezin Türkçe adı körfezin kıyısındaki en gelişmiş yerleşim yeri olan Basra kentinden dolayı Basra Körfezi olmuştur. İran, bölgenin Fars ismini korumak için 2010 yılından itibaren 30 Nisan gününü Millî Fars Körfezi Günü ilan etmiştir. Ancak özellikle körfeze kıyısı olan Arap ülkeleri tarafından bölge Arap Körfezi anlamına gelen el-Halîc'el-Arabî şeklinde adlandırılmaktadır.[2] Birleşmiş Milletler ise bölgenin tarihi isminden dolayı Fars Körfezi ismini tercih etmektedir.[3]

Coğrafî konumu

Yüzölçümü 240.000 km²'ye varan bu iç denizin Irak kıyılarında Şattülarap'ın ağzından başlayarak Hürmüz Boğazı çıkışına kadar olan uzunluğu 975 km, en geniş yerinde eni ise 370 kilometredir. Genel olarak körfezin derinliği İran'a yakın taraflarda 90–110 m. arasında iken Arap kıyılarında ortalama 35 m. civarındadır. Esasen sığ olan körfez bölgesinde Fırat, Dicle ve diğer nehirlerin taşıdıkları kum ve çamurlar da gittikçe denizi doldurmakta ve özellikle kuzey kıyılar güneye doğru ilerlemektedir. Önceleri bu kıyıların çok daha yukarıda oldukları ve Fırat ile Dicle'nin ayrı yerlerden denize döküldükleri bilinmektedir. Nehir sularının azlığı ve aşırı buharlaşma dolayısıyla körfezin suyu oldukça tuzludur. Dünya petrol üretiminin üçte biri körfez bölgesinde gerçekleştirilirken yine dünya petrol rezervlerinin üçte ikisi de bu bölgede bulunmaktadır. Petrol zenginliğine ilave olarak Birleşik Arap Emirlikleri ve Katar gibi ülkelerde bol miktarda doğal gaz da çıkmaktadır.[4]

Kıyısı olan ülkeler

Tarihî önemi

1980 ile 1988 arasında süren İran-Irak Savaşı'nın odak noktasıdır. 1991 yılında Körfez Savaşı'nda da temel olmuştur.

25 Mayıs 1981 tarihinde Bahreyn, Kuveyt, Umman, Katar, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri'nden oluşan 6 ülke, ekonomik, siyasal ve sosyal hedefleri olan Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi kurmuştur.[5]

Kaynakça

  1. ^ http://www.payvand.com/news/05/sep/1099.html 17 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (en) Publication of Historical Maps of the Persian Gulf in Tehran
  2. ^ http://www.arabiangulfmaps.com/ 10 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (en) Arap Körfezi Haritaları
  3. ^ http://unstats.un.org/unsd/geoinfo/UNGEGN/docs/23-gegn/wp/gegn23wp61.pdf 3 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (en) Historical, Geographical and Legal Validity of the name 'Persian Gulf'
  4. ^ "İslam Ansiklopedisi, Mustafa L. Bilge". 30 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2015. 
  5. ^ "Tourism Australia Körfez Ülkelerine Olan Bağlantılarını Artırır". 6 Kasım 2005. 21 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2007. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bahreyn</span> Batı Asyada, Basra Körfezinde yer alan bir ada ülkesi

Bahreyn, resmi adıyla Bahreyn Krallığı, Asya'da, Basra Körfezi'nde yer alan bir ada ülkesidir. Bahreyn'in güneydoğusunda Katar, batısında Suudi Arabistan yer alır. Takım adalardan oluşan ülke toplam 50 doğal ada ve 33 yapay adadan meydana gelir. Kuzeybatıdan, 25 Kasım 1986 kullanıma açılan ve 25 km. uzunluğundaki Kral Fahd Geçidi ile deniz üzerinden kara yolu ile Suudi Arabistan'a bağlanmıştır Maldivler ve Singapur'dan sonra Asya'nın üçüncü en küçük ülkesidir. Başkenti ve en büyük şehri Manama'dır.

<span class="mw-page-title-main">Körfez Savaşı</span> 1990-1991 yılları arasında Irak ile 42 ülkeden oluşan koalisyon arasında yaşanan çatışma

Körfez Savaşı veya Birinci Körfez Savaşı, kod adı Çöl Fırtınası Harekâtı 2 Ağustos 1990'da Irak'ın Kuveyt'i işgal etmesiyle başlayan krizin sonucunda, ABD öncülüğünde, Birleşik Krallık, Fransa, Suudi Arabistan, Suriye, Mısır'ın da aralarında bulunduğu 37 ülkenin dahil olduğu koalisyon gücünün Irak'a karşı düzenlediği askerî harekât.

<span class="mw-page-title-main">Arap Yarımadası</span> Asyanın güneybatısında yer alan bir yarımada

Arap Yarımadası ya da Arabistan, Asya'nın güneybatısı ve Afrika'nın kuzeydoğusunda yer alan yarımada. Büyük bölümü çöl olan yarımada, içerdiği petrol ve doğalgaz kaynakları nedeniyle Orta Doğu'nun jeopolitik açıdan önemli bir bölgesidir. Bölgede nüfusun büyük bölümü Arap ve Müslüman kökenlidir. Ayrıca yarımada, İslam dininin ortaya çıktığı yerdir.

<span class="mw-page-title-main">Körfez ülkeleri</span> Basra Körfezi kıyısında bulunan ülkeler

Basra Körfezi kıyısında bulunan ülkelere Körfez ülkeleri denir. Bunlar; Suudi Arabistan, Bahreyn, Katar, Irak, Kuveyt, Birleşik Arap Emirlikleri, İran ve Umman'dır. Körfez ülkelerinden en büyük yüzölçümüne sahip olan ülke Suudi Arabistan'dır. Orta doğu'daki bütün körfez ülkeleri hızla gelişmesiyle dikkat çekmektedir.

Asya Futbol Konfederasyonu'nun 2004 Asya Kupası finalleri Çin'de 17 Temmuz ve 7 Ağustos günleri arasında düzenlendi. Pekin'deki final karşılaşmasında Çin'nin yenen Japonya şampiyon oldu.

<span class="mw-page-title-main">Hürmüz Boğazı</span> Umman Körfezi ile Basra Körfezi arasındaki boğaz

Hürmüz Boğazı Umman Körfezi ile Basra Körfezi'ni birbirine bağlayan boğazdır. Boğaz, Avesta'da adı geçen iyilik tanrısı Hürmüz'ün adını almıştır.

2007 AFC Asya Kupası, 14. Asya Kupası olarak 7 - 29 Temmuz 2007 tarihleri arasında düzenlenmiştir. Organizasyon tarihinde ilk kez birden fazla ülkede oynanan final maçlarına Endonezya, Malezya, Vietnam ve Tayland ev sahipliği yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi</span> Basra Körfezine kıyısı bulunan altı Arap ülkesinin oluşturduğu ülkeler topluluğu

Körfez Arap Ülkeleri İşbirliği Konseyi, kısaca Körfez İşbirliği Konseyi resmi adı ile Arapça: مجلس التعاون لدول الخليج العربیه, Basra Körfezi'ne kıyısı bulunan altı Arap ülkesinin ekonomik, siyasal ve sosyal hedefler ile bir araya gelmesiyle oluşturduğu bir ülkeler topluluğudur.

Arabistan genelde Irak ve Ürdün'ün bir kısmını ve Bahreyn, Kuveyt, Umman, Katar, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirliği ve Yemen'in tamamını kapsayan bölgeye denir.

<span class="mw-page-title-main">Katar'daki Yahudilerin tarihi</span>

Katar'daki Yahudilerin tarihi ve bunun hakkındaki bilgiler çok sınırlıdır.

Basra Körfezi, farklı adlarla anılmaktadır. Körfezin Türkçe yaygın adı olan Basra Körfezi, körfezin kıyısında yer alan Basra şehrinden kaynaklanır.

Bu sayfa Asya'da kullanılan ulusal ve uluslararası bayrakları gösterir.

Aşağıda 1998 FIFA Dünya Kupası elemeleri kapsamında Asya bölgesinde (AFC) oynanan karşılaşmalar listelenmiştir. Elemelerin tamamı hakkında bilgi için 1998 FIFA Dünya Kupası elemeleri maddesine bakınız.

2000 AFC Asya Kupası elemelerinde 42 ülke mücadele etti. Ev sahibi Lübnan ve 1996'da düzenlenen son turnuvanın şampiyonu Suudi Arabistan şampiyonaya direkt katılırken, elemeler sonucunda belirlenen 10 ülkenin takımı da turnuvaya katılmaya hak kazandı.

2014 FIFA Dünya Kupası AFC elemeleri Üçüncü Tur maçları, Asya'dan turnuvaya katılacak takımları belirleyen elemelerin üçüncü aşamasıdır.

AFC Birinci Tur 1990 FIFA Dünya Kupası için olan elemelerin Asya (AFC) bölgesindeki ilk turdur. Kura çekimi Zürih, İsviçre'de on 12 Aralık 1987'de çekildi. Birinci Tur'un maçları 6 Ocak 1989'da başladı ve 29 Temmuz 1989'da bitti.

1994 FIFA Dünya Kupası için olan elemelerin Asya (AFC) bölgesinde 30 takımdan 2'si direkt finale çıktı. Eleme süreci 8 Nisan 1993'te başladı ve 28 Ekim 1993'te bitti.

2022 FIFA Dünya Kupası AFC elemeleri ikinci Tur maçları, Asya'dan turnuvaya katılacak takımları belirleyen elemelerin ikinci aşamasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Arabistan</span>

Doğu Arabistan, Arabistan'ın doğu kısmını kapsayan bir tarihi bölgedir. Bölge, Basra'nın güneyinden Basra Körfezi kıyısı boyunca uzanıyordu ve Bahreyn, Kuveyt, El-Ahsa, Katif, Birleşik Arap Emirlikleri, Katar, Güney Irak, Ahvaz ve Kuzey Umman bölgelerini içeriyordu. Doğu Arabistan'ın tüm kıyı şeridi on yüzyıl boyunca "Bahreyn" olarak biliniyordu.

2026 FIFA Dünya Kupası AFC elemeleri Üçüncü Tur maçları, Asya'dan turnuvaya katılacak takımları belirleyen elemelerin üçüncü aşamasıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.